In Brussel is het Europese verkiezingsjaar afgelopen weekeinde definitief ingeluid met een verrassing van een man van wie je zo snel geen verrassingen verwacht. Charles Michel, de voorzitter van de Europese Raad, maakte bekend dat hij namens de Franstalige liberalen zal deelnemen aan de verkiezingen voor het Europees Parlement (EP). Het is de eerste keer dat een zittende voorzitter zich kandidaat stelt voor het EP.
De 48-jarige Michel – ringbaard, ronde bril – moest op het politieke toneel jaren om aandacht vechten met de voorzitter van de Europese Commissie, Ursula von der Leyen. De voorzitter van de Europese Raad zit de vergaderingen van regeringsleiders voor, de Commissievoorzitter bestuurt een groot ambtelijk apparaat. Tussen die twee boterde het niet.
In het kamp-Michel werden onderhands vaak badinerende opmerkingen gemaakt over de ‘overkant van de straat’, waar de Commissie huist. De Commissievoorzitter maakte er een gewoonte van om voorafgaand aan een Europese top, het hoogtepunt op de agenda van de voorzitter, aandacht te trekken met een brief over de geagendeerde onderwerpen, zeer tegen het zere been van Michel.
Tijdens een bezoek aan de Turkse president Recep Tayyip Erdogan in 2021 kwam het tot een pijnlijke botsing. Erdogan had voor de tweekoppige EU-leiding maar één prominente stoel klaargezet. Michel claimde de stoel, waarop Von der Leyen op een bank terzijde moest plaatsnemen. Het protocol-incident ging de geschiedenis in als ‘sofagate’ en werd gezien als een vrouwonvriendelijke manoeuvre van beide heren en Michel zwaar aangerekend.
Slechte rapportcijfers
Michel kreeg in Brussel in het algemeen slechtere rapportcijfers dan Von der Leyen. Terwijl haar door vriend en vijand veel politieke invloed wordt toegedicht, viel de Waal Michel vooral op door toespraken in beroerd Engels en werd door Brusselse diplomaten steevast geklaagd over zijn chaotische voorzitterschap. Hij zou te vaak willen vergaderen, de vergaderingen zouden te lang duren en hij zou te lang voor zich houden hoe hij de vergadering zou willen structureren.
Michel is na de Belg Herman van Rompuy en de Pool Donald Tusk pas de derde ‘permanente’ voorzitter van de vergadering van regeringsleiders. Het is een zeer zichtbare en niet onbelangrijke rol, maar het meeste werk wordt in Brussel verzet door de Commissie. Het was opvallend dat Michel zich graag stortte op ‘buitenlandse’ kwesties, zoals de animositeit tussen Armenië en Azerbeidzjan.
Lees ook
Dit profiel van Michel toen hij aantrad als voorzitter
De aankondiging van dit weekend is niet alleen van belang voor de verkiezingen, maar jaagt ook het gesprek aan over bezetting van Europese topfuncties na de verkiezingen. Timing kan daarbij nog voor fricties zorgen.
De verkiezingen voor het parlement zijn tussen 6 en 9 juni. Meteen daarna worden belangrijke Europese functies verdeeld, in een vaak onduidelijk spel tussen de regeringsleiders dat zich afspeelt rond Europese toppen eind juni. Normaal blijft de voorzitter aan tot in het najaar, maar Michel wil vanaf half juli zitting nemen in het parlement. De regeringsleiders moeten dus voor die tijd een opvolger aanwijzen, anders wordt die functie tijdelijk overgenomen door de regeringsleider van het land dat het halfjaarlijkse voorzitterschap van de EU bekleedt. Vanaf 1 juli is dat de Hongaarse premier Viktor Orbán, die op dit moment met de rest de Unie overhoop ligt omdat hij financiële steun voor Oekraïne blokkeert. De regeringsleiders hebben er dus veel belang bij de Europese stoelendans bijtijds te beëindigen. Die procedurele regel kan overigens met eenvoudige meerderheid door de regeringsleiders gewijzigd worden.
Dat Michel nog een andere politieke functie ambieert komt niet als een verrassing. In Brussel werd al maanden gespeculeerd over mogelijke opvolgers. Van Von der Leyen wordt gezegd dat ze een tweede termijn zou ambiëren.
