Zakelijke bestuurders reden in 2023 voor het eerst meer kilometers in volledig elektrische personenauto’s dan in auto’s met een dieselmotor. Dat blijkt uit donderdag gepubliceerde cijfers van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Nederlanders reden in 2023 in totaal 119,6 miljard kilometer met personenauto’s, schrijft het CBS. Een groeiend deel van die kilometers is volledig elektrisch. Vooral bij zakelijke rijders steeg het aandeel hard: legden Nederlanders in 2018 nog zo’n 500 miljoen zakelijke kilometers af in een volledig elektrische personenwagen, in 2023 was dat bijna 6 miljard kilometer.
Het aandeel volledig elektrische kilometers steeg daarmee van 2 procent naar 23 procent. Rekent men ook de plug-inhybrides (auto’s met een stekker en een brandstofmotor) mee, dan is het aandeel zelfs ruim 30 procent. Benzineauto’s blijven vooralsnog de populairste categorie, met iets meer dan de helft van alle gereden kilometers.
Dieselgate
De groei van het aantal elektrische kilometers ging de afgelopen jaren vooral ten koste van dieselauto’s, zegt Marjolijn Jaarsma van het CBS. “We zien al langer de trend dat rijden op diesel afneemt, en elektrisch en hybride rijden toeneemt. Diesel is de afgelopen jaren duurder geworden, en is relatief vervuilend.” Ook het dieselgate-schandaal, waarbij bekend werd dat merken als Volkswagen en Audi illegale trucs uithaalden om hun dieselauto’s minder vervuilend te doen lijken, speelt volgens Jaarsma een rol in de afnemende populariteit.
Tegelijkertijd was het voor (zakelijke) automobilisten de afgelopen jaren erg gunstig om elektrisch te rijden, zegt Jaarsma. “Er zijn vanuit de overheid veel stimuleringsregelingen geweest, zoals aanschafsubsidies en vrijstelling van de wegenbelasting en bpm (aanschafbelasting).”
Het effect daarvan ziet ook Jaap Schuler, manager bij de RAI Vereniging, een belangenbehartiger voor fabrikanten en importeurs van onder meer personenauto’s. „Bij nieuwe auto’s loopt het aandeel van diesel en benzine al jaren terug, en twee derde van de nieuwe auto’s komen terecht bij de zakelijke markt.” Uit gegevens die de vereniging bijhoudt, blijkt dat in oktober dit jaar 21,7 procent van alle zakelijke personenauto’s volledig elektrisch was. Eind 2018 was dat nog 2,5 procent.
Effectief beleid
Dit omslagpunt is dus geen verrassing, zegt Schuler, maar het gevolg van effectief beleid. Daarom is het volgens hem ook slecht nieuws dat het kabinet de subsidies voor elektrisch rijden vanaf volgend jaar wil beëindigen. „De overheid bouwt de subsidies nu te snel af. Met de juiste maatregelen kun je het aandeel elektrische auto’s fors laten groeien, en het tempo van de transitie verhogen.”
Maar het werkt ook andersom, zegt Schuler. „In Duitsland is de verkoop van elektrische auto’s sinds begin dit jaar met een derde afgenomen, onder meer door het afschaffen van stimuleringsbeleid. In het Klimaatakkoord heeft Nederland de ambitie uitgesproken dat er vanaf 2030 alleen nog elektrische personenauto’s mogen worden verkocht. Als je zulke doelen stelt, en dan stopt met stimuleren, dan klopt er iets niet.”
Lees ook
Elektrisch rijden moet nu echt beter betaalbaar worden
Het zou een memorabele uitzending worden, beloofde presentator Wilfred Genee in Vandaag Inside (SBS6) want Donald Trump was wederom verkozen tot Amerikaanse president en ook Johan Derksen was weer terug. De populaire commentator was maandag boos weggelopen uit zijn praatprogramma wegens onmin met Genee. Na bemiddeling van omroepbaas John de Mol schoof hij goedgemutst weer aan.
Een mediawetenschapper kan misschien ooit promoveren op de wisselende elpeehoezen die bij Vandaag Inside linksachter de gasten te zien zijn, en wat die zeggen over de uitzendingen. Dinsdag stond er de verzamelaar Frenzy (razernij, waanzin) van Screamin’ Jay Hawkins. Woensdag was het Westworld van Theatre of Hate: „De circusbeer brulde, het wapen ging af/ Toen richtte de cowboy het pistool op zichzelf/ Gelooft u in het Westen?”
Alle Amerika-vorsers van Nederland waren uitgereden om in de talkshows de zege van Trumps theater van de haat te duiden. Eva, Vandaag Inside, Humberto, Bar Laat – ze vertelden ongeveer hetzelfde verhaal. De prijsschok was doorslaggevend geweest, de Democraten hadden het verprutst. Kamala Harris was te laat begonnen, had een anti-campagne gevoerd, en kon de arbeiders niet aanspreken zoals Trump dat kan.
In Eva werd Trump onomwonden een dictator genoemd. Casper Thomas van De Groene sprak in Nieuwsuur over Trumps „ongebreidelde macht”: „Hij kan kort gezegd los”. Volgens hem was het niet zo zeer opmerkelijk dat Trump „autocratische neigingen” had, het was opmerkelijk dat zoveel Amerikaanse kiezers die neigingen delen.
Wat nauwelijks werd behandeld was het opvallende verschil tussen de vrouwelijke en de mannelijke kiezers. Vrouwen stemden overwegend op Harris, mannen op Trump. Amerika koos nog liever een vrouwenhater, door 26 vrouwen beschuldigd van verkrachting en aanranding, dan een vrouw als president. Het was „de jongens tegen de meisjes” zei Jan Paternotte.
Dat dit amper een onderwerp was in de talkshows is niet verwonderlijk: de tafels zaten weer vol mannen. Vier talkshows, eenentwintig mannelijke gasten, vier vrouwen. Twee vrouwen brachten het electoraal seksisme wel ter tafel, maar werden onmiddellijk onderbroken en tegengesproken door een man. Bij Humberto kwam Amerika-vorser Carol Rock er sowieso nauwelijks tussen. ING-econoom Marieke Blom, die in Bar Laat netjes op haar beurt wachtte tot ze wat zei, vertelde dat ze die ochtend haar dochter erop moest wijzen dat ook Nederland nog nooit een vrouwelijke premier had gekend.
Adoptie
Spoorloos is vernieuwd. Boegbeeld Derk Bolt moest wijken voor drie nieuwe gezichten. Toen in 2022 bleek dat het emo-programma diverse geadopteerden aan de verkeerde moeders had gekoppeld, werd wel heel pregnant duidelijk dat Spoorloos geen oplossing biedt voor adoptieproblemen, maar daar onderdeel van is. Het programma belooft zich nu minder te richten op adoptie en op familie overzee.
In de eerste aflevering nieuwe stijl was daar nog niet zoveel van te merken. Spoorloos zocht naar twee Amerikaanse soldaten die de onbekende vaders waren van twee Nederlandse kinderen. Gebleven zijn ook de cliffhangers, die erop wijzen dat we hier niet naar een hulpprogramma maar naar amusement zitten te kijken.
De vernieuwing en verrijking zit hem vooral in presentator Joris Linssen. Hij is sterk in het boven halen van emotionele levensverhalen, zo weten we uit Hello Goodbye, en die gave gebruikte hij nu in een aangrijpend interview met zangeres en danslerares Carla Wisse die de afgronden liet zien van een kind dat is afgestaan.
Donald Trump is woensdag een kwartier bezig met zijn overwinningsspeech als hij zijn blik richt op een kale man die schuin achter hem staat. Tot dit moment heeft hij de microfoon alleen kort afgestaan aan zijn beoogde vicepresident, J.D. Vance, en zijn campagneteam. Dan haalt hij Dana White naar voren, de president van vechtsportorganisatie UFC.
„We hebben hier ook Dana White. Hij heeft bijzonder werk geleverd”, zegt Trump, terwijl hij White gebaart naar de microfoon te komen. Als White achter de microfoon gaat staan, zet hij Trump in zijn korte speech neer als een vechter. „Ze konden hem niet stoppen”, zegt White over Trump. „Hij blijft doorgaan. Hij geeft niet op en is de meest weerbarstige, hardwerkende man die ik ooit heb leren kennen. Zijn familie is ongelooflijk. Dit is karma, dames en heren.”
Achter de schermen heeft White, relatief onbekend bij het grote publiek, tijdens de Republikeinse verkiezingscampagne een cruciale rol gespeeld. Híj garandeerde directe en vrijwel permanente toegang tot een cruciale kiezersgroep voor Trump: jonge mannen. En hij zorgde ervoor dat Trump steun verwierf van een groep cruciale influencers.
Trump als vechtsportgastheer
White en Trump hebben een lange geschiedenis met elkaar. White was eind jaren negentig een bokspromotor. Zijn leven veranderde toen hij potentie zag in MMA (Mixed Martial Arts), een destijds nieuwe vechtsport waarin verschillende stijlen door elkaar worden gebruikt, van boksen tot worstelen.
White kocht in 2001 samen met twee casino-eigenaren, Frank en Lorenzo Fertita, de opkomende MMA-organisatie UFC. Probleem was alleen dat MMA nog niet overal legaal was in de VS. Bovendien weigerden veel evenementenhallen deze harde vechtsportgala’s te hosten. Trump stelde zijn locaties wél beschikbaar voor de UFC. White is dit nooit vergeten, en sindsdien komt Trump regelmatig naar UFC-evenementen.
MMA is de afgelopen 25 jaar uitgegroeid van een niche tot een mainstream sport. Na voetbal en basketbal is het nu wereldwijd de populairste sport met 451 miljoen fans, blijkt uit onderzoek van Nielsen Sports DNA. De UFC organiseert evenementen van Las Vegas tot Abu Dhabi en maakte vorig jaar omgerekend 130 miljoen euro winst op een omzet van 1,2 miljard euro. De Fertita-broers en White verkochten de UFC in 2016 voor 4 miljard dollar aan het bedrijf Endeavor. White bleef aan als directeur.
De vechtsportgala’s zijn populair onder mannen, en dan vooral onder tieners, twintigers en dertigers – de millenial- en Gen Z-generaties. Amerikaanse influencers, YouTubers, comedians en Tiktokkers zijn vaste gasten bij de evenementen. White is het gezicht van de UFC en onderhoudt zelf contact met deze opkomende mediapersoonlijkheden.
Een voorbeeld hiervan zijn de NELK Boys, een groep jonge mannen die met harde grappen (‘pranks’) via YouTube een miljoenenpubliek heeft opgebouwd onder Amerikaanse scholieren en studenten. Kyle Forgeard, een van de oprichters van de NELK Boys, noemt White hun „oom”. In de zomer van 2022 gaf White hem 250.000 dollar voor zijn verjaardag. Cash.
Toen de NELK Boys in de zomer van 2021 een podcast begonnen, was White de eerste gast. Het mes snijdt voor White en deze influencers aan twee kanten: White kan zijn evenementen bij hen promoten, terwijl zij peperdure eersterangskaarten krijgen bij de UFC. Bovendien koppelt White ze aan zijn vechters voor exclusieve interviews.
Het duurde niet lang voordat White de NELK Boys ook begon te koppelen aan andere mensen uit zijn netwerk. Op 10 maart 2022 was Trump te gast in de podcast. „We hebben dit aan Dana te danken”, zei een glunderende Forgeard destijds.
Binnen 24 uur keken meer dan vijf miljoen mensen naar de video van de podcast, waarna YouTube de video verwijderde, omdat Trump erin de verkiezingsuitslag van 2020 ontkende. White vergrootte sindsdien zijn inspanningen voor Trump en zorgde er onder meer voor dat hij te gast was in de podcast van de populaire comedian Theo Von en in een livestream van streamer Adin Ross, elk met een eigen miljoenenpubliek.
Trump nam de NELK Boys deze campagne zelfs mee tijdens een vlucht in zijn privévliegtuig, bijgenaamd ‘Trump Force One’. Zij begonnen op hun beurt een initiatief waarmee ze hun jonge volgers aanspoorden zich te registreren om te gaan stemmen.
Steun van Joe Rogan
De belangrijkste zet moest nog komen voor White. Joe Rogan is de grootste podcaster ter wereld, met op YouTube 18,3 miljoen abonnees en op Spotify 14,5 miljoen. Vanwege zijn grote invloed wordt hij ook wel de Oprah Winfrey voor mannen genoemd. Naast zijn werk als podcaster is Rogan sinds 1997 betrokken bij de UFC als commentator. Op die manier is hij bevriend geraakt met White.
Op 26 oktober ontving Rogan Trump in een podcast van ruim drie uur. Halverwege de opname begon Trump over hun gemeenschappelijke vriend White. „Hij is waarschijnlijk de reden dat je hier nu bent”, reageerde Rogan, wetende hoe hecht White is met Trump.
De podcast van Rogan en Trump trok alleen al op Youtube meer dan 49 miljoen kijkers. Volgens Rogan had hij ook Kamala Harris uitgenodigd in zijn studio in Texas, maar wees ze dat af. Bij FOX News vroeg men zich op de verkiezingsavond vervolgens hardop af of ouderwetse campagnemethodes er nog toe doen in het tijdperk van Joe Rogan.
Na de overwinning van Trump bedankte White alle influencers die hij de laatste tijd aan Trump koppelde. „En als laatste, maar zeker niet de minste, de machtige en krachtige Joe Rogan”, aldus White. Trump keek glimlachend toe en gaf hem een hand.
Krantenkoppen worden gedomineerd door alarmberichten over de mentale toestand van de jeugd. Maar volgens hoogleraar Levi van Dam, die deze vrijdag zijn oratie houdt in Amsterdam, is er geen toename van psychiatrische problemen. Epidemiologische cijfers wijzen uit dat al decennia ongeveer een derde van de jeugd af en toe worstelt met mentale problemen. Jongeren geven wél aan dat de mentale druk op hen is toegenomen. Verschil met eerdere generaties is vooral: ze praten er makkelijker en beter over. In zijn oratie pleit Van Dam voor het normaliseren van dat gesprek, zonder medisch of maatschappelijk stigma.
Is de epidemie van mentale problemen onder de jeugd een mythe?
„Dat is wel een heel groot woord. Maar het heeft mij wel verbaasd. Ik werk zelf in de jeugdzorg en de afgelopen tien, vijftien jaar zag je alleen maar een toename van berichten dat het allemaal veel erger aan het worden was, zeker na corona. Ook van collega’s in de jeugdhulp hoorde ik dat we nu echt met de handen in het haar zaten. De Amerikaanse sociaal psycholoog Jonathan Haidt spreekt al van ‘de angststoornis-generatie’. Hallo, zeg. Ik begon me toen af te vragen of die toename er op populatieniveau nu eigenlijk was.”
Lees ook
Crisisgeneratie of generatiecrisis
Niet dus.
„Eerst schrok ik wel van de cijfers, want je komt dus op zo’n 30 procent van de jeugd die zegt te worstelen met mentale problemen. Alleen, bij mij begon het vermoeden te rijzen dat dit misschien wel altijd zo is, alleen praatten we er vroeger niet over. De epidemiologische cijfers die ik vond bevestigden dat. Sinds we begin jaren negentig mentale problemen zijn gaan bijhouden met het Diagnostic and Statistical Manual of Mental Disorders (DSM) gaat het om zo’n 30 procent van de jeugd. Dat is dus gewoon stabiel. Ik vond dat eerst ook gek, maar het is zo.”
U signaleert ook ‘concept creep’. Begrippen als depressie worden veel ruimer gebruikt dan vroeger.
„Je hebt onder jongeren uiteraard psychische ziekten die veel verder gaan dan worstelen met je identiteit. Maar er is ook zeker iets veranderd in ons taalgebruik. Mijn dochters van 14 en 16 kunnen soms iets tegen elkaar zeggen als: naar die club moet je niet heen, want dan krijg je een trauma. Als ik vraag wat ze bedoelen is het: ja, daar moet je lang in de rij staan. Dat is dus al een trauma. (lacht)
„Maar ik zou absoluut niet zeggen dat we te maken hebben met een generatie sneeuwvlokjes die te grote woorden gebruiken voor klein leed. Het is terecht dat jongeren aandacht vragen voor hun mentale problemen. Je ziet dat het voor de hele maatschappij een enorme ziektelast is, het is goed en nodig dat we het erover hebben.”
Mensen die wij nu voor gek verklaren werden vroeger als kunstenaar gezien, als wijzen – of als heksen
Waar heeft de jeugd dit vocabulaire vandaan? Mijn vader praatte heel luchtig over de oorlog, nu is het een trauma om in de rij te staan?
„We leren steeds meer om over onze mentale gezondheid te praten, ook volwassenen. Het is een andere manier om naar jezelf en je identiteit te kijken. Foucault heeft die ontwikkeling mooi beschreven. Mensen die wij nu voor gek verklaren werden vroeger als kunstenaar gezien, als wijzen – of als heksen. Ik hoop dat we toegaan naar een situatie waarin we het weer zonder stigma over mentale worstelingen kunnen hebben.”
Sociale media krijgen wel de schuld van mentale problemen. U ziet de oorzaak meer in keuzestress.
„Jongeren zijn altijd bezig zichzelf te ontdekken en onderscheiden, maar de online wereld heeft die keuzes enorm verruimd. Ik denk niet dat het je per se ongelukkig maakt, maar wel onzekerder. De eindeloze mogelijkheden kunnen ervoor zorgen dat je in paniek raakt: wie ben ik dan? Ik vind het ook goed dat we daar grenzen aan stellen, bijvoorbeeld aan smartphones in de klas. Dat doen we ook met roken of autorijden.”
Als het percentage jongeren met mentale problemen al zo lang stabiel is, moeten we dat dan maar gewoon accepteren?
„Ja, dat denk ik wel. Net zoals we allemaal af en toe de griep hebben. Maar let wel, dat geldt natuurlijk niet voor de groep die echt gaat disfunctioneren, die niet meer naar school gaat of zich helemaal afsluit. We moeten ons stinkende best doen om die te helpen. En dan zijn onze huidige behandelingen helaas niet altijd toereikend. Voor die groep hebben we nog veel werk te doen. Ook voor complexe problemen zijn behandelingen niet beter geworden.”
Wat werkt dan wel?
„Je ziet goeie resultaten met wat heet de ‘oplossingsgerichte benadering’. Je focust dan niet op het probleem of de oorzaken daarvan, maar op een andere manier om ernaar te kijken. Niet eindeloos uitzoeken waarom iemand slapeloos is, maar zeggen: stel nu eens dat je dat niet meer zou zijn, hoe zou je dat merken en wat zou je gaan doen? Je praat dan vanuit de gewenste situatie, niet vanuit het probleem.”
Er wordt therapeutisch al wel meer gedaan met MDMA as medicijn, maar dit is voor zover ik weet de eerste keer met jongeren
Een verandering van bewustzijn. U wilt ook een test gaan doen met MDMA, een licht psychedelisch middel.
„Ja, dat doen we met het Amsterdam UMC en de UvA. Het wachten is op toestemming van de medisch-ethische commissie, die we begin volgend jaar hopen te krijgen. We gaan jongeren van 16, 17 jaar met ernstige problematiek dan gedurende een half jaar drie keer een uitgebreide therapiesessie geven terwijl ze onder invloed zijn van het middel. De hypothese is dat het hen kan helpen om met meer empathie naar zichzelf en hun problematiek te kijken.
„Ik heb daar zelf in een moeilijke periode in mijn leven ervaring mee opgedaan. Er wordt therapeutisch al wel meer gedaan met MDMA as medicijn, maar dit is voor zover ik weet de eerste keer met jongeren, wereldwijd. We gaan het middel geheel officieel bestellen in Canada, als we die toestemming hebben gekregen.”
Je kan ook zeggen, als je empathie wilt leren: lees een goede roman.
(lacht). „Ja, daar zou ik ook erg vóór zijn. Maar dan moet je wel van lezen houden en je kunnen concentreren. Dat spreekt niet vanzelf voor deze jongeren, we gaan dit doen met een groep bij wie niets heeft gewerkt, die echt helemaal vastzit. Het is nu nog een haalbaarheidsstudie, we zijn ook gewoon benieuwd of het werkt. Uiteraard betrekken we de ouders er ook zoveel mogelijk bij.
Zitten we over tien jaar nog steeds aan die 30 procent?
„Als ik gelijk heb wel. Er verandert niet zoveel. Het leven is soms verrekte lastig, iedereen worstelt er weleens mee. Al hoop ik dat we dan hebben geleerd om er beter mee om te gaan en er over te praten, dat het meer onderdeel is geworden van het gewone leven. Als je scholieren vraagt waar ze les in willen, zeggen ze wel: ik wil het hebben over ‘leren leven’. Dat vind ik heel mooi.”
