Verder vandaag Archives - Page 7 of 76

‘Gelijke monniken, gelijke kappen’: Wilders steunt roep om transparantie van PVV-bewindslieden

admin
November 5, 2024
0

PVV-leider Geert Wilders gaat niet voor verzoeken liggen om belangen van PVV-ministers openbaar te maken als de oppositie daarom vraagt. „Gelijke monniken, gelijke kappen”, zegt hij dinsdagmiddag in de Tweede Kamer voorafgaand aan de stemmingen. Als hij voormalig NSC-staatssecretaris Folkert Idsinga in een tweet verzoekt om openbaarmaking van zijn financiële belangen, dan moet dat ook gelden voor andere ministers en staatssecretarissen, vindt hij.

SP-leider Jimmy Dijk diende dit weekend een verzoek om transparantie over financiële en zakelijke belangen in van staatssecretarissen Zsolt Szabó en Vicky Maeijer (beiden PVV), NSC-staatssecretaris Teun Struycken, PVV-minister Marjolein Faber en vicepremier Mona Keijzer (BBB). Dat verzoek diende hij in, nadat staatssecretaris Fiscaliteit en Belastingdienst Folkert Idsinga zijn ontslag had ingediend om eenzelfde soort verzoek.

Lees ook

Staatssecretaris Idsinga treedt af om toon Wilders en laat de coalitie iets wankeler achter

Het verzoek om transparantie over Idsinga’s financiële belangen van ruim 6 miljoen euro kreeg vorige week steun van Wilders, leider van de grootste regeringspartij. Idsinga ervoer dat als een „mes op de keel”. Hij vond dat hij had voldaan aan alle transparantieregels. Idsinga zette daarom „een streep in het zand” en vertrok.

‘Doodzonde’

Over het vertrek van Idsinga lijkt ongemak te zijn in de coalitie. Wilders had dinsdagmiddag een andere lezing van de situatie dan waarnemend NSC-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven, die een paar minuten voor Wilders speciaal naar beneden was gekomen om tegen de pers te zeggen dat ze de tweet van Wilders „niet fraai” vond. Het was volgens haar de druppel voor Idsinga, en ze zei dat hij ook last had van de „bredere omgangsvormen” in Den Haag.

Van Vroonhoven vond Idsinga’s vertrek „doodzonde” en onnodig. Op de vraag welke omgangsvormen in bredere zin dan een probleem zouden zijn kon ze geen antwoord geven. Dat moest de pers maar aan Idsinga vragen, als hij „terug” was. Zou hij dan terugkomen als Kamerlid? Nee, herstelde ze, als journalisten hem als „ambteloos burger” zouden spreken.

‘Geen centimeter spijt’

Kom op, zei Wilders op zijn beurt. „Een tweet is toch geen reden om af te treden.” De PVV-leider had „geen centimeter spijt” van zijn bericht op X. Volgens Wilders had NSC-partijleider Pieter Omtzigt, die nu ziek thuis zit, zeker vijftig Kamervragen gesteld over belangen van 6 miljoen euro. Hij denkt dat er meer achter het vertrek van Folkert Idsinga zit.

Lees ook

Afgetreden staatssecretaris Idsinga maakt alsnog zijn beleggingen openbaar

Vanuit de coalitie klinkt ook achter de schermen gemopper over Idsinga. Bij de VVD was hij een onopvallend Kamerlid, een backbencher. Iemand van wie andere VVD’ers ook dachten dat hij niet wílde opvallen. Als VVD-Kamerlid, klinkt het, zou hij meermaals hartkloppingen hebben gekregen in aanloop naar belangrijke debatten, om zich vervolgens te laten vervangen. De vraag die hiermee wordt opgeworpen: kon hij het wel aan?

Afgelopen maandag moest Idsinga als staatssecretaris in debat met de Tweede Kamer over het Belastingplan. Dat is vanwege Idsinga’s vertrek naar vrijdag verplaatst. Volgende week spreekt de Kamer in de grote debatzaal over het Belastingplan. Het ligt volgens Van Vroonhoven „in de rede” dat de nieuwe staatssecretaris het plan door de Kamer loodst. Om dat te redden, moet NSC de komende dagen een nieuwe staatssecretaris presenteren.

Marit Törnqvist ontvangt de Vermeerprijs: ‘Er moet een woord uitgevonden worden voor hoe ik me voel’

admin
November 5, 2024
0

Woensdag 30 oktoberStilte

Stille dag in mijn atelier. Door alles rond de Johannes Vermeerprijs heb ik heel erg lang niet getekend of geschreven. Dat is best lastig want eigenlijk zit ik midden in een groot prentenboek en ik word wat wiebelig als ik te lang niet werk.

Ik krijg een protocol opgestuurd waarin zo ongeveer elke minuut van komende maandag door organisatie LUSTR is vastgelegd… Wat een feest wordt dit! Ik besluit toch maar gebruik te maken van een aangeboden taxi heen en terug naar Den Haag. Met het enorme glasbokaal in de trein en op mijn oude fietsje midden in de nacht door Amsterdam lijkt me wat risicovol.

’s Avonds pas ik de groene feestjurk die ik op de prijsuitreiking aan doe en waar mijn dochter Rosalie heel wat avonduren aan heeft gewerkt. Andere dochter Jasmijn kijkt mee vanuit het binnenland van Portugal waar ze voor een master aan het filmen is.

Donderdag 31 oktober Schaatsen

Gisteren werd de ‘etalage’ van het Ministerie van OCW ingericht door ontwerpster Noor Mastenbroek voor een tentoonstelling over mijn werk. Ik hield er nog even rekening mee naar Den Haag te moeten, maar het ziet er prachtig uit!

Ik heb dus vrij en ben gaan schaatsen op de Jaap Edenbaan. Mijn hoofd tolt van veel gedachten, want naast de ‘prijstoestand’ gaat het leven in al zijn facetten door.

In de herfst oefen ik trouwens altijd voor Zweden waar ik een schaatsclubje vorm met een paar oude mannetjes die ooit sportbinken waren. Ik besluit nu een helm te kopen. Het zou toch jammer zijn als ik vandaag val en maandag met een hersenschudding lig.

Thuisgekomen nog een interview met De Standaard in België over „de groeiende appreciatie voor illustratie als volwaardige kunstvorm, waar de toekenning van deze prijs een uiting van is” en een voorgesprek met radioprogramma De Taalstaat. ’s Avonds gauw wat IDFA-kaartjes kopen voor Ad en mij voordat ze uitverkocht zijn.

Vrijdag 1 novemberRissig

De dag begint met het openslaan van NRC waarin Querido me feliciteert in een grote advertentie. Een paar dagen geleden werden er zes herdrukken bezorgd. Deze prijs is zo veel meer dan een prijs.

Een vriendin whatsappt me dat ze een nieuw Westfries woord heeft geleerd: rissig – dat is opgewonden, positief zenuwachtig. Zij is nu rissig voor mij, schrijft ze. Ik weet zelf niet precies hoe ik me voel – ik denk dat er nog een nieuw woord voor uitgevonden moet worden. Ben namelijk ook gespannen over een hele avond naast een minister zitten die deel uitmaakt van dit afschuwelijke kabinet. Een kabinet dat markeert dat de ene mens meer waard is dan de andere en een hoofdlijnenakkoord opstelde waar de woorden kunst, cultuur en literatuur niet in voorkomen.

Lees ook

Vier kinderboekenmakers over illustrator Marit Törnqvist: ‘Marits werk is nooit zomaar een krabbel’

Al toen de minister me feliciteerde in augustus, voelde ik hoe hij schippert. Ik kan daar heel slecht tegen, zeker als mensen met invloed dat doen. Ik verwacht van een minister dat hij compromisloos strijdt voor kinderen, voor gelijkheid, voor de toegankelijkheid van literatuur en het vrije woord voor iedereen.

Zaterdag 2 novemberDetentie

Druk dagje – eerst naar Hilversum: De Taalstaat. Leuk gesprek met Frits Spits die zorgt dat in korte tijd heel veel essentiële zaken langskomen. Nu gauw feestkleding aan…

Vanavond hebben wij het verlovingsfeest van Suraj en Yalda. Suraj leerde ik kennen in 2020 toen hij in een detentiecentrum in Zweden zat en gedeporteerd dreigde te worden naar Afghanistan. Zijn vader had voor ISAF gewerkt en was zwaar bedreigd door de Taliban en in 2014 halsoverkop met zijn gezin gevlucht.

Ik moet de laatste tijd vaak aan hem denken als ik lees over de Afghaanse bewakers van de Nederlandse troepen die ‘toch maar niet’ geëvacueerd worden naar Nederland. Ons kabinet speelt echt met mensenlevens.

Het scheelde weinig of Suraj was er niet meer geweest.

Na drie maanden elke dag met hem bellen, begon zijn stem zachter te worden. Hij was kapot gemaakt en wilde opgeven. Zich laten uitzetten.

Gelukkig kreeg ik hem na een gevecht samen met een advocaat uit detentie. Hij woonde nog één zomer bij ons en toen is hij weggevlucht uit Zweden naar Duitsland waar hij asiel kreeg. En nu is hij de gelukkigste jongen op aarde. Hij heeft een baan en hij gaat zich verloven met een prachtmeisje uit Amsterdam. Dat gaan we vieren!

Marit Törnqvist voorafgaand aan de uitreiking van de Johannes Vermeerprijs.

Marit Törnqvist spreekt de aanwezigen toe, tijdens de uitreiking van de Johannes Vermeerprijs.

Foto’s: Bart Maat

Zondag 3 november Duizend en één nacht

Uit een soort ‘Duizend en één nacht-droom’ van glitterjurken, rook, marmeren zuilen en witte kersenbloesem word ik wakker. Zó vaak hebben Afghanen over hun feesten verteld, maar je moet het toch echt zelf meemaken om te begrijpen wat ze bedoelen. Ik loop de hele dag met een blij gevoel rond en ook met een beetje pijn in mijn voeten van het dansen. Nog één keer het dankwoord doorlezen en printen en daarna de zon in!

Maandag 4 november Uitersten

In Den Haag wordt vandaag door veel van mijn collega’s tegen de btw-verhoging op cultuur van 9 naar 21 procent gedemonstreerd – mooie timing.

Ondertussen zit ik in een warm bad van berichten. Van mijn lievelingsleraar van de lagere school; van iemand die een verzoeknummer voor mij heeft aangevraagd bij de beiaardier van de Westerkerk. Maar mijn gedachten gaan ook naar iemand anders. Vandaag wordt onze lieve warme Querido-redacteur Mirjam Bolt begraven. Veel te jong gestorven, maar al zoveel betekend voor zovelen. Een dag van uitersten.

Vanaf het moment dat de taxi ons naar Den Haag rijdt, lijkt de avond zich buiten mij om te voltrekken. Een diner met geanimeerde gesprekken met de minister over wetenschap en kunst naar aanleiding van een expeditie naar de Zuidpool waar ik aan ga deelnemen, en waar zelfs mijn moeder van bijna 90 aan deelneemt. Het programma rond de prijsuitreiking is mooier dan ik had kunnen dromen. Alle geweldige muzikanten bewijzen weer de kracht van kunst, net als de zo mooi geschreven laudatio van Abdelkader Benali en de prachtige voordracht van Malou Gorter. Alles zo goed aaneen gesmeed door Sophie Derkzen die de avond presenteert.

Marit Törnqvist in gesprek met Eppo Bruins, minister van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, na afloop van de uitreiking van de Johannes Vermeerprijs. „ Ik verwacht van een minister dat hij compromisloos strijdt voor kinderen, voor gelijkheid, voor de toegankelijkheid van literatuur en het vrije woord voor iedereen.”

Foto’s: Bart Maat

Mijn dankwoord spreek ik uit voor de warmste zaal ooit en ik improviseer er één ontbrekende zin bij, rechtstreeks gericht aan minister Bruins: “En ik wil er nog iets aan toevoegen: zelfs voor een minister kan er een moment komen dat je zegt: tot hier en niet verder. Ik stap op. En dat geldt ook voor u.” Daarna is het een feest van omhelzingen totdat we in een taxi met een loodzwaar bokaal naar Amsterdam rijden. Ik vraag de Palestijnse chauffeur de Arabische muziek iets harder te zetten zodat ik met ogen dicht nog even weg kan dromen.

Dinsdag 5 novemberSamen

Amper geslapen maar blij. In honderden berichten en foto’s herbeleef ik de avond weer. En ik zie op een filmpje het geïmproviseerde zinnetje. Het is gek om het terug te horen maar het voelt goed. Ik had me laf gevoeld als ik het niet had gezegd. En we zijn met velen die een ander geluid willen laten horen in dit land. We houden elkaar vast en lopen samen op. Tegen de stroom in.

**Marit Törnqvist** krijgt de Johannes Vermeerprijs.

Medisch specialisten moeten in loondienst, vindt de Kamer. Beroepsvereniging verzet zich: ‘Potverdorie, daar beginnen ze weer’

admin
November 5, 2024
0

Alle medisch specialisten moeten in loondienst gaan werken. De Tweede Kamer heeft dinsdag een motie aangenomen die het kabinet oproept voor de zomer met een plan te komen om dat te regelen. Dat zou betekenen dat ziekenhuizen niet langer vrijgevestigde specialisten mogen inhuren.

Van de 23.000 medisch specialisten werkt nu zo’n 70 procent in loondienst, blijkt uit cijfers van beroepsvereniging Federatie Medisch Specialisten (FMS). De overige 30 procent werkt ook in het ziekenhuis, maar dan als zelfstandige in een medisch specialistisch bedrijf (msb), in de praktijk meestal een maatschap of coöperatie. Het gaat vooral om algemene ziekenhuizen; in universitaire ziekenhuizen werkt iedereen al in loondienst.

De vraag of de opkomst van vrijgevestigde specialisten een goede of slechte ontwikkeling is, speelt al jaren. Partijen als GroenLinks-PvdA, SP, D66 en CDA pleiten al langer voor het in loondienst nemen van alle specialisten. Dat zou volgens hen onder meer leiden tot betere samenwerking (de financiële belangen van specialist en ziekenhuis lopen nu niet altijd parallel), minder financiële prikkels voor artsen (om onnodige zorg te leveren) en meer controle op de alsmaar stijgende zorgkosten. Ook de PVV stemde, als enige coalitiepartij, voor de motie.

Waarschijnlijk zullen [medisch specialisten] invoering van een maatregel aanvechten

Fleur Agema
minister van Volksgezondheid (PVV)

Opvallend is dat ook de VVD, de partij van de vrije ondernemer, ongeduldig begint te worden. In de zorg moet veel meer worden samengewerkt, zegt Kamerlid Judith Tielen (VVD) in een telefonische toelichting, „en vrijgevestigde medisch specialisten kunnen daar een belemmering in zijn.” Ze steunt de motie niet („te kort door de bocht”) maar zegt wel „dat het taboe ervan af moet. Deze discussie speelt al heel lang, maar ze wordt telkens heel snel afgekapt. Ik wil de voor- en nadelen op een rij en een fatsoenlijk debat hierover”.

„Een eigen onderneming binnen de muren van je ziekenhuis is een uitdagende setting”, zegt Marco Varkevisser, hoogleraar marktordening in de gezondheidszorg aan de Erasmus Universiteit Rotterdam. „Zorgverzekeraars maken afspraken met ziekenhuisbestuurders over bijvoorbeeld minder zorg, die moeten dat intern weer regelen met vrijgevestigde specialisten. Als dat leidt tot een clash, dan is er een vertrouwensprobleem. Meestal ruimen de ziekenhuisbestuurders dan het veld – niet de specialisten.”

Vrijwillig

Zowel het vorige kabinet-Rutte IV als het huidige kabinet-Schoof twijfelt aan verplichte loondienst en voelt meer voor vrijwilligheid. „Op dit moment verken ik wat hen kan motiveren deze overstap te maken”, schreef minister Fleur Agema (Zorg, PVV) in september in een Kamerbrief. Oud-minister van Volksgezondheid, Welzijn en Sport (VWS) Edith Schippers (VVD) deed eerder ook al eens zo’n poging. Ze bood specialisten 100.000 euro aan als ze in loondienst zouden komen. Dat werd geen succes: tussen 2015 en 2020 meldden zich nog geen vijfhonderd mensen aan.

Dat Agema nu toch ook weer op vrijwilligheid lijkt aan te koersen, komt omdat een gedwongen overstap „ingrijpende gevolgen” heeft en medisch specialisten „waarschijnlijk het besluit van invoering van een maatregel zullen aanvechten”, schreef ze in haar Kamerbrief.

Tijdens de behandeling van de begroting van het ministerie van VWS, vorige maand, voegde Agema daaraan toe dat het gaat om ingrijpen in het eigendomsrecht van medisch specialisten. „Dat is moeilijk te onderbouwen en moeilijk uitvoerbaar. De compensatiekosten zijn hoog, wel 2 miljard euro.”

Agema wil eerst meer onderzoek van de Nederlandse Zorgautoriteit (NZa) afwachten, dat begin 2025 naar buiten komt. De NZa deed begin dit jaar ook al onderzoek naar medisch specialisten. Daaruit bleek dat meer dan een kwart van de ziekenhuisbestuurders „weinig of geen vertrouwen” had in de samenwerking met msb’s. Ruim de helft vond dat msb’s „een gemiddeld tot hoog risico vormen voor de bestuurbaarheid van de ziekenhuizen”.

In een ander onderzoek, van begin dit jaar, waarschuwde onderzoeksbureau Gupta dat medisch specialisten een verplicht dienstverband kunnen ontlopen door uit het vak te stappen, vervroegd met pensioen te gaan of naar het buitenland te vertrekken. Agema noemt dat „onwenselijk”.

Lees ook

‘Wij vrijgevestigde artsen zijn juist níét bezig alleen maar productie te halen’

Verkeerde probleem

Bij beroepsvereniging FMS is de hernieuwde discussie slecht gevallen. „Na de motie kregen we geluiden uit onze achterban: ‘Potverdorie, daar beginnen ze weer’”, zegt bestuurslid Karel Hulsewé, tevens chirurg in het Limburgse Zuyderland Ziekenhuis. Volgens hem is het „de verkeerde discussie”, die afleidt van de echte, tastbare problemen in de zorg: de vergrijzing en het arbeidsmarkttekort. „Als je vrijgevestigde medisch specialisten het gevoel geeft dat je hun bedrijf afpakt, ontstaat er onrust, terwijl we iedereen in de zorg keihard nodig hebben. Of je in loondienst bent of vrijgevestigd: dat maakt niet uit.”

Volgens eerder onderzoek zou de productie in ziekenhuizen met maximaal 30 procent afnemen als medisch specialisten in loondienst komen, omdat ze zich dan meer aan cao-uren zullen houden, is de verwachting. Hulsewé: „Op nog langere wachtlijsten zit niemand te wachten. Laten we met elkaar de échte problemen in de zorg aanpakken.”

Als je loondienst echt wil afdwingen: neem dan de tijd, trek je portemonnee en bereid je voor op heel veel weerstand

Marco Varkevisser
hoogleraar marktordening in gezondheidszorg

Bij de samenwerking tussen alle medisch specialisten – dus niet met alleen de vrijgevestigde – is volgens Hulsewé „ruimte voor verbetering”. Juist daarom hebben de FMS en de Nederlandse Vereniging van Ziekenhuizen deze maandag een ‘handreiking’ (aanbevelingen om betere afspraken te maken) gepresenteerd.

Als je, als politiek, alle specialisten in loondienst echt wil afdwingen, zegt Varkevisser, „neem dan de tijd, trek je portemonnee, en bereid je voor op heel veel weerstand. Er zitten nogal wat haken en ogen aan”.

Dat maakt de indieners van de motie, zeven oppositiepartijen, niet uit, zegt SP-leider Jimmy Dijk: „Ik snap ook wel dat je dit niet van de ene op de andere dag kan veranderen. Je moet dit uitfaseren; nieuwe specialisten komen voortaan gelijk in loondienst. Het hoeft echt niet in één keer van: ‘Bám’ – van honderd naar nul.”

Lees ook

Twaalf jaar opleiding en dan als chirurg nog geen baan kunnen krijgen

Man (23) aangehouden in onderzoek naar kunstroof werken Andy Warhol

admin
November 5, 2024
0

De politie heeft een verdachte aangehouden voor de kunstroof in Oisterwijk, waarbij afgelopen vrijdag twee waardevolle werken van Andy Warhol ontvreemd zijn. Het gaat om een 23-jarige man uit Berkel-Enschot, meldt de politie dinsdag. Agenten verrichten dinsdag huiszoekingen in Berkel-Enschot, Den Bosch, Oisterwijk en vlak over de grens in België.

De inbraak bij kunstgalerie MVP Gallery in het Brabantse dorp ging gepaard met grof geweld. Na een explosie gingen de inbrekers ervandoor met twee portretten uit de serie Reigning Queens van Warhol. Twee andere schilderijen pasten niet in de auto en werden op de stoep achtergelaten. Volgens de galeriehouder zijn de werken vermoedelijk zwaar beschadigd.

De politie wil tegenover persbureau ANP niet kwijt of er enig spoor is gevonden van de gestolen werken. De aangehouden verdachte zit in beperkingen en mag alleen communiceren met zijn advocaat.

Lees ook

Werken van Andy Warhol geroofd en zwaar beschadigd bij ‘amateuristische’ kunstroof

Minister Wiersma wil alsnog een verbod op elektrische veeprikkers per juli 2025

admin
November 5, 2024
0

Het verbod op elektrische veeprikkers, om koeien en varkens op te drijven, moet 1 juli volgend jaar van kracht worden. Het gaat alleen om een verbod in Nederland met enkele uitzonderingen; in Nederlandse slachthuizen en bij internationaal transport blijft het gebruik van stroomstootapparatuur onder voorwaarden toegestaan, wegens Europese regelgeving.

Dat schrijft landbouwminister Femke Wiersma van BBB dinsdag in een brief aan de Tweede Kamer. Het opjagen van dieren met veedrijvers, vaak onder tijdsdruk voor transport, leidt tot „vermijdbare stress en pijn” bij de dieren, schrijft de minister.

Wiersma’s voorganger, oud-landbouwminister Piet Adema (ChristenUnie), kondigde vorig jaar al een verbod per 1 juli 2025 aan.

Hoogopgelopen debat

Wiersma zelf wilde aanvankelijk nog geen verbod invoeren, maar eerst nogmaals met veehouders, de Dierenbescherming en veeartsen in gesprek, zei ze eind september in de Tweede Kamer. Maar een Kamermeerderheid, inclusief coalitiepartijen VVD en NSC, was het daar niet mee eens. Na een hoogopgelopen debat ging Wiersma overstag.

Op dit moment mag stroomstootapparatuur alleen worden gebruikt bij volwassen runderen en varkens die weigeren zich te verplaatsen. De prikken mogen niet langer dan een seconde duren, mogen niet herhaaldelijk worden toegediend en alleen op spieren en achterpoten. Voor dieren voor biologische vleesproductie geldt sowieso een verbod.

Maar dierenwelzijnsorganisatie Varkens in Nood bracht eerder filmbeelden naar buiten, waaruit bleek dat de gefilmde veehouders zich niet aan deze voorwaarden hielden.

Lees ook

Wiersma buigt voor Kamer rond ‘veeprikkers’ na harde aanvaring binnen coalitie

‘Onachtzaamheid’

„Vanuit gewoonte of onachtzaamheid” wordt in de praktijk „op onwenselijke wijze” gebruikgemaakt van veeprikkers, schrijft Wiersma aan de Kamer. „Zeker als de stroomstoten worden toegebracht op lichaamsdelen die extra kwetsbaar zijn, zoals de kop of de neus.”

Volgens Europese verordeningen is het gebruik van elektrische veedrijvers onder voorwaarden wel toegestaan tijdens internationaal transport en in slachthuizen. Om deze reden gelden hiervoor uitzonderingen binnen het beoogde verbod. Een derde uitzondering is dat elektrische veedrijvers nog wel gebruikt mogen worden bij diergeneeskundige handelingen, dan uitsluitend door dierenartsen.

‘Vanuit gewoonte of onachtzaamheid’ wordt in de praktijk de prikker ‘op onwenselijke wijze’ gebruikt, schrijft Wiersma

Het verbod op veedrijvers is gebaseerd op de Wet dieren, die stelt dat dieren zonder redelijk doel geen pijn of letsel mag worden toegebracht. Het geldt hier specifiek voor veedieren, het gebruik van stroomstootapparatuur voor gezelschapsdieren zoals honden is al verboden.

Het verbod moet nog behandeld worden door de Tweede en Eerste Kamer, ook volgt een advies van de Raad van State. En de Europese Commissie moet op de hoogte worden gebracht, wat een proces van zeker drie maanden behelst, zo schrijft de minister in haar Kamerbrief.

Lees ook

Femke Wiersma ging altijd vol voor boerenbelangen. Kan ze ook politiek laveren?

Acht Duitse separatisten opgepakt op verdenking beramen staatsgreep

admin
November 5, 2024
0

In het oosten van Duitsland zijn acht mannen opgepakt die plannen hadden om deelstaat Saksen met geweld af te scheiden van de rest van het land. Dat heeft het Openbaar Ministerie dinsdag naar buiten gebracht. Het parket verdenkt de mannen ervan lid te zijn van een rechts-extremistische terroristische groepering.

De verdachten behoren tot de ‘Saksische Separatisten’, een groepering die volgens justitie in 2020 werd opgericht. Daar zouden zo’n vijftien tot twintig mensen lid van zijn geweest. De groep zou er racistische en antisemitische ideeën op nahouden en het democratisch bestel van Duitsland afwijzen.

De meeste arrestaties vonden plaats rond Dresden en Leipzig. Een andere man werd opgepakt in een dorpje net over de Poolse grens. Op meerdere plekken, waaronder in Wenen, zijn huiszoekingen verricht. Bij de aanhoudingen zijn zo’n 450 agenten ingezet. Het onderzoek richt zich ook op zeven andere leden, maar zij zijn vooralsnog op vrije voeten.

Volgens Duitse media zijn twee van de gearresteerden actief voor de rechts-radicale politieke partij Alternative für Deutschland (AfD). Een van hen zou in de gemeenteraad van de Saksische stad Grimma hebben gezeten en een ander zou zich op lokaal niveau voor de partij inzetten. De AfD heeft nog niet gereageerd.

De leden van de extreem-rechtse groepering zijn ervan overtuigd dat de Duitse staat op instorten staat. Op dat moment zou in Saksen en mogelijk ook in andere staten een nieuwe nationaal-socialistische staat gesticht moeten worden. „Ongewenste groepen” zouden middels etnische zuivering uit het gebied gedeporteerd kunnen worden, aldus het parket.

Om zich voor te bereiden op ‘dag X’ volgden de leden herhaaldelijk paramilitaire trainingen met gevechtsuitrusting. Daarbij werd geoefend met het gebruik van vuurwapens, oorlogsvoering in stedelijk gebied en het uitvoeren van patrouilles. De groep had beschikking over onder meer gevechtshelmen, gasmaskers en kogelwerende vesten.

Zeven Franse families van wie kinderen suïcide pleegden bundelen krachten in rechtszaak tegen TikTok

admin
November 5, 2024
0

Zeven Franse families hebben de krachten gebundeld in een rechtszaak tegen TikTok omdat het platform hun kinderen heeft blootgesteld aan schadelijke filmpjes, die twee van de zeven pubers geïnspireerd zouden hebben om zichzelf van het leven te beroven. Dat zei de advocaat van de families, Laure Boutron-Marmion, maandag tegen de zender franceinfo.

TikTok is volgens de families schuldig aan de mentale problemen bij de tieners omdat het platform hen constant video’s voorschotelde die zelfmoord, zelfkastijding en eetstoornissen promootten.

Eén van de families rouwt om de dood van de 15-jarige Charlize Dapui uit Nice, die zichzelf een jaar geleden thuis ophing. Toen haar moeder na haar dood in haar telefoon dook, stuitte ze in TikTok op uitlegvideo’s voor zelfpijniging en suïcide. Haar tienerdochter werd op school gepest, begon zich af te zonderen en vond op TikTok haar gemeenschap, zegt haar moeder. „Het algoritme onthield haar zoekopdrachten en bood haar andere, steeds ergere inhoud aan.”

Video’s over zelfkastijding

„Er waren video’s over zelfkastijding”, vervolgt haar moeder. „Advies over hoe je zelfmoord moet plegen, hoe je jezelf pijn kan doen zonder dat iemand er iets van merkt.”

Los van de twee zelfdodingen, deden vier van de zeven kinderen een mislukte zelfmoordpoging. Het zevende kind ontwikkelde door de grote hoeveelheid aanbevolen filmpjes over afvallen een eetstoornis.

De families willen bij de rechter afdwingen dat de juridische aansprakelijkheid van TikTok, van het Chinese bedrijf ByteDance, wordt erkend, aldus advocaat Boutron-Marmion. „Dit is een commercieel bedrijf dat een product aanbiedt aan consumenten die minderjarig zijn. Het bedrijf moet verantwoording afleggen voor de tekortkomingen van dat product.”

Ook willen de ouders dat TikTok de inhoud beter gaat modereren, zodat kinderen die niet goed in hun vel zitten niet langer een muisklik verwijderd zijn van filmpjes die zelfdestructief gedrag bejubelen.

‘Veilige en zorgzame omgeving’

TikTok heeft zichzelf expliciet ten doel gesteld om een „veilige en zorgzame omgeving” te creëren voor de meer dan een miljard actieve maandelijkse gebruikers. „TikTok is een plek voor entertainment en positieve content.” Het techbedrijf communiceert naar buiten toe veelvuldig over wat het allemaal doet op het gebied van contentmoderatie, en over dingen die gebruikers allemaal kunnen doen ter bevordering van hun mentale gezondheid — maar laat de algoritmes die bepalen wat gebruikers te zien krijgen onaangeraakt.

Tegen de Belgische omroep VRT laat TikTok weten geen commentaar te geven op de zaak. Uit onderzoek is onder meer gebleken dat geraffineerde algoritmes van sociale media gebruikers een ‘rabbit hole’ in kunnen zuigen. Dat is geheel volgens verdienmodel: hoe langer gebruikers op het platform blijven hangen, hoe meer advertenties ze te zien krijgen.

Op TikTok kunnen jonge gebruikers op hun ‘gepersonaliseerde’ For You-pagina binnen tweeënhalve minuut na inschrijving filmpjes te zien krijgen over zelfpijniging. En wie die filmpjes bekijkt, ‘leert’ het algoritme dat ze in de behoefte van de gebruiker voorzien. Wat volgt is nóg extremere content — na video’s over zelfverminking zijn die over suïcide nooit ver weg.

Praten over zelfdoding kan bij de landelijke hulplijn 113 Zelfmoordpreventie. Telefoon: 113, 0800-0113 of www.113.nl.

Lees ook

Wie op TikTok veel rond Andrew Tate volgt komt vanzelf terecht in de wereld van opdrukken, snelle auto’s en vooral misogynie

De Sahel wordt geteisterd door extreem weer. Slechts één radar moet dat weer voorspellen

admin
November 5, 2024
0

Hevige regens in de woestijn. Zoiets hadden ze in „dertig tot vijftig jaar” niet gezien, zei Houssine Youabeb van Marokko’s nationale weerdienst tegen persbureau AFP. Twee dagen van zeldzame stortbuien zorgden eind september in het zuiden van Marokko voor blauwe lagunes midden in de Sahara.

De buien waren een welkome onderbreking voor lokale bewoners, voor wie watergebrek een steeds grotere last wordt. Zuidelijker van de woestijn bracht de extreme regenval minder voorspoed. In Mali riep de regering eind augustus een ‘nationale ramp’ uit na de ergste overstromingen in het land in vijftig jaar.

Elders in de Sahel is het niet anders. In deze regio, strekkend van Mauritanië tot Soedan, treden rivieren jaarlijks buiten hun oevers wanneer in de zomer de moesson overtrekt. Maar zelfs in Tsjaad, bekend om de hevige overstromingen, spraken lokale autoriteiten van een situatie „sans précédent”. In het noorden van Senegal stroomde onlangs de gelijknamige rivier verder over dan in de zestig jaar ervoor. De zware regens troffen dit jaar zo’n 6,9 miljoen mensen in de hele Sahelregio, schat de humanitaire tak van de VN: ruim veertig procent meer dan vorig jaar. Er vielen vijftienhonderd doden.

Ongekend zou hij de extreme regenval niet noemen, zegt de Senegalese meteoroloog Wassila Thiaw, die waarnemend directeur is bij het Climate Prevention Center in Washington. „De afgelopen twintig jaar hebben we dit in het noorden van Afrika en vooral de Sahel steeds frequenter zien worden. Onze modellen hadden ook voorspeld dat deze moesson natter zou zijn dan normaal.”

De extreme temperaturen die eraan voorafgingen, waren een voorbode. Zo werd dit voorjaar in Mali een record van 48,5 graden gemeten. Hogere temperaturen, op land en in zee, zorgen ervoor dat er meer vocht in de lucht zit.

Beelden vanuit de lucht tonen hoe zandduinen en palmbomen in het Marokkaanse stadje Merzouga te midden van de Sahara gedeeltelijk bedekt zijn met water vanwege zeldzame regenbuien in het gebied.

Lees ook

Zeker duizend doden door aanhoudende overstromingen Sahel en West-Afrika

Opwarming van de aarde

Wat Thiaw en zijn collega’s wél verraste, was de regen in de Saharawoestijn. „Zeer ongebruikelijk”, zegt hij. „De intertropische convergentiezone, de meteorologische lijn die natte, vochtige lucht uit het zuiden scheidt van de droge lucht in het noorden van de Sahel, schoof verder naar het noorden dan we in dertig jaar hebben gezien.”

Gevraagd naar het waarom vertelt de meteoroloog over thermische lagedrukgebieden en temperatuurverschillen tussen de Golf van Guinee en de Sahelregio, om dan te komen bij het punt waar ook klimaatwetenschappers op wijzen : de opwarming van de aarde. „Dat heeft mogelijk de impact van dit weerfenomeen versterkt”, zegt Thiaw.

De opwarming van de aarde zorgt niet alleen voor regenbuien die intenser en frequenter worden, maar die ook moeilijker te voorspellen zijn. Dat maakt Afrika en vooral de Sahel zeer kwetsbaar. Niet alleen omdat de temperatuur hier sneller stijgt dan elders – naar verwachting met 2 tot 4,3 graden in 2080 – of omdat de bevolking in deze door conflicten geplaagde regio veelal arm en weinig weerbaar is.

Het ontbreekt onderzoekers ook aan data. Over temperatuurschommelingen, luchtvochtigheid en regenval. Over de zon en wind. Nergens ter wereld is de dichtheid van meetstations die dit soort informatie verzamelen, zo laag als op het Afrikaanse continent. Nog groter is het gebrek aan peperdure radars die helpen voorspellen waar stormen zich vormen. Waar Europa er zo’n 350 telt, zijn het er in heel Afrika nog geen veertig.

Daarvan staat ruim de helft in Zuid-Afrika (vijftien) en Tanzania (vijf), volgens cijfers van de World Meteorological Organization (WMO), verbonden aan de VN. In de Sahel is slechts één (werkende) radar te vinden: in september werd een nieuw exemplaar in Senegal geïnstalleerd dat de hoofdstad Dakar en de nabijgelegen stad Thies dekt.

Beelden vanuit het Odobere in het oosten van Senegal. Overstromingen langs de Senegal-rivier vanwege hevige regenval troffen meer dan 55.000 mensen.

Foto’s: Guy Peterson / AFP

Zwart gat

„Als je naar de wereldkaart kijkt, is het een zwart gat”, zegt Abubakr Salih Babiker telefonisch vanuit Addis Abeba. De klimaatonderzoeker uit Soedan is technisch coördinator bij de WMO en helpt ontwikkelingslanden bij het verzamelen én delen van weerdata. Niet alleen zijn er weinig meetstations, zegt hij, ze worden vaak ook slecht onderhouden.

Daar zijn allerlei redenen voor. Geld, ten eerste. Maar soms zijn de stations simpelweg niet te bereiken, doordat de weg ernaartoe is overstroomd, of omdat jihadisten in die omgeving actief zijn. Neem Burkina Faso, waar naar schatting de helft van het grondgebied in handen is van aan Al-Qaeda en IS gelieerde groepen. Daar vervang je niet zomaar een batterij.

Uit grote delen van West- en Centraal Afrika zijn meteorologische gegevens daardoor incompleet, zegt Babiker. Het merendeel wordt bovendien handmatig verzameld, vaak door vrijwilligers, wat soms zorgt voor rommelige gegevens die niet bruikbaar zijn voor tijdige waarschuwingen of adaptatieplannen.

Vanonder een groepje bomen kijkt een man toe hoe het overstromingswater het dorp Oréfondé in het oosten van Senegal onder water heeft gezet.

Alarm

In het vooraanstaande wetenschappelijke tijdschrift Nature sloeg een groep wetenschappers vorig jaar alarm over de gevolgen van deze data gap. Afrika wordt niet alleen getroffen door meer overstromingen dan Noord-Amerika en Europa samen, schreven zij, er vallen daarbij gemiddeld ook vier keer zoveel doden.

De sterfgevallen zijn mede het gevolg van een gebrek aan waarschuwingssystemen voor extreem weer. Slechts veertig procent van de Afrikaanse bevolking heeft volgens de WMO toegang tot zo’n early warning system.

In 2022 lanceerde de WMO met andere internationale organisaties een actieplan om dat gat te vullen. Ook introduceerde zij een financieringsmechanisme voor de minst ontwikkelde landen om investeringen in weerobservaties te ondersteunen. Nederland draagt daaraan bij.

Het is niet alleen een kwestie van meer weerstations installeren, zegt Babiker, die net terug is van een missie in Tsjaad. De crux zit hem ook in het délen van informatie, zegt hij. Zo verzamelt de WMO data via het Global Basic Observing Network, waaraan weer- en radarstations over heel de wereld zijn verbonden. Daarmee worden wereldwijd weervoorspellingen gedaan.

Dat probleem is terug te zien in Tsjaad, waar deze zomer zeker 340 mensen omkwamen en 164.000 huizen werden verwoest door overstromingen. Babiker en zijn collega’s dachten dat het Centraal Afrikaanse land – twee keer zo groot als Frankrijk – twee automatische weerstations had. Het bleken er bijna zeventig. Alleen werkt een deel niet. De gegevens die door negentien stations wél dagelijks werden verzonden, bleven bij het hoofdkantoor van de weerdienst in Ndjamena. Hetzelfde geldt in Kenia, Ethiopië en vele andere landen.

Vaak is de reden technisch, op te lossen met het installeren van software of een stukje code. Maar Babiker ziet ook bewuste terughoudendheid. Om politieke redenen. Of economische: veel Afrikaanse weerdiensten werken met piepkleine budgetten. „Sommigen zien hun data als inkomstenbron die ze niet zomaar willen delen.” Terwijl de voorspellingen die ermee worden gemaakt, ook hén helpen.

Data delen zorgt ook voor archivering. Voor Babiker is dat persoonlijk. Hij werkte eerder voor de nationale weerdienst in Soedan. Om verschillende („technische”) redenen stopte die in 2019 met het delen van hun data op het globale netwerk. Toen brak in 2023 de oorlog uit, met in het hart van de strijd het kantoor van de weerdienst in Khartoem, ingeklemd tussen de luchthaven en de basis van het Soedanese leger. Niemand is sindsdien terug geweest, zegt Babiker bedrukt. Wat van hun gebouw, computers en archieven over is – hij heeft geen idee. „Ik denk dat we alles kwijt zijn.”

Beelden vanuit het Noord-Senegalese Matan, waar bewoners met zandzakken het overstromingswater proberen tegen te houden.

Foto’s: Guy Peterson / AFP

Lokale kennis

Gebrek aan historische data maakt klimaatonderzoek lastig. Dat bleek vorig jaar weer toen onderzoekers wilden kijken in hoeverre klimaatverandering een rol speelde bij dodelijke overstromingen in de Democratische Republiek Congo in mei. Kort gezegd: dat lukte niet. Er was onvoldoende data over hoeveel regen waar en wanneer was gevallen.

In het verleden zijn pogingen gedaan dit aan te pakken, onder andere door de ontwikkelingsorganisatie van de VN. Zij plaatste bij elkaar honderden weerstations in verschillende Afrikaanse landen. Ook in Tsjaad – waar driekwart inmiddels niet of niet goed meer werkt. En niet alleen daar, vertellen experts.

„Het punt met veel projecten is dat niet altijd wordt nagedacht over het daarna”, zegt meteoroloog Ulrich Jacques Diasso. „Er wordt een systeem neergezet, maar als je geen mensen hebt die dit kunnen voortzetten als het project stopt, stort alles in.”

Lees ook

Uitgedroogd Namibië teert op prehistorische ondergrondse watervoorraden.

De gerenommeerde meteoroloog uit Burkina Faso pleit al jaren voor ontwikkeling van lokale kennis over meteorologie en klimaat. Met een reden: volgens het VN-klimaatbureau IPCC ontving Afrika tussen 1990 en 2019 slechts 3,8 procent van de wereldwijde financiering voor klimaatonderzoek. Het merendeel ging naar Europese en Noord-Amerikaanse instellingen die onderzoek doen naar Afrika, maar niet naar Afrikaanse instellingen zelf.

De situatie is beter dan voorheen, zegt Diasso. „Je hoeft niet meer naar Frankrijk om meteorologie te studeren en over het klimaat te leren. Er zijn ook trainingen en online modules waarmee de nodige mensen zijn opgeleid die daar voorheen geen toegang toe hadden.” Maar, tekent de meteoroloog op: „Internet blijft een uitdaging.” In zijn thuisstad Ouagadougou valt de verbinding bijvoorbeeld geregeld weg. Het is een chronisch probleem in Afrika, zucht Diasso. „Ook onze meteorologische diensten lijden daaronder.”

Hij vestigt zijn hoop op nieuwe technologieën. Op Starlink, de satellietdienst van Elon Musk, dat van Zuid-Soedan tot Malawi voorheen afgesloten gebieden van internet voorziet. Op kunstmatige intelligentie: „Daarmee kun je de kwaliteit van voorspellingen verbeteren tegen lagere kosten.” En op meetstations die zijn gekoppeld aan Europese satellieten die boven Afrika het weer en klimaat surveilleren. Die zijn niet even precies als stations op de grond, zegt Diasso. „Maar ze compenseren daar waar het ons aan observatienetwerken ontbreekt.”

Video Guy Peterson / AFP

Actie

Ook op dat vlak is beweging. Zo voegde Senegal zich afgelopen zomer bij een groeiende lijst Afrikaanse landen die een eigen (nano)satelliet lanceerde. Die moet, uiteindelijk, onder meer realtime informatie versturen over Senegals waterbronnen. Een deel wordt nu handmatig bij meetstations opgehaald.

Maar dat is nog geen meteorologische informatie. Op dat vlak heeft ook Senegal nog een weg te gaan, nuanceert Aïda Diongue-Niang, directeur bij de nationale weerdienst en vicevoorzitter van een werkgroep van het IPCC die kijkt naar het fysische fundament van klimaatverandering.

We zijn gewend pas ná een overstroming plannen te maken, in plaats van ervoor

Aïda Diongue-Niang
Senegalese meteoroloog

Zo nam de hoeveelheid weerdata die Senegal de afgelopen jaren met het globale observatienetwerk deelde flink af – net als elders in de Sahel. Transmissieproblemen, legt de meteoroloog uit. Een weerradar waar haar weerdienst eerder over beschikte, stopte met werken. „Het onderhoud is erg kostbaar en vraagt om expertise, maar de financiering is er niet altijd”, zegt Diongue-Niang voorzichtig.

„Directe voorspellingen die een radar maakt, zijn ook alleen nuttig als je ook direct actie kunt ondernemen.” Afgelopen zomer viel in de heilige stad Touba in Senegals binnenland plots 140 millimeter regen. Grote delen raakten overstroomd. Een terugkerende hobbel is de coördinatie tussen instanties, zegt de meteoroloog. „We zijn gewend pas ná een overstroming plannen te maken, in plaats van ervoor.”

Dat lijkt te veranderen, maar volgens Diongue-Niang niet snel genoeg. Ze pleit voor een paradigmaverschuiving. „Iemand zei ‘de vraag moet niet langer zijn wat het weer gaat zíjn, maar wat het weer gaat dóén’.” Precies dat is het, zegt ze. „Daarvoor zijn data nodig.”

Schaapherders proberen hun schapen te redden na overstromingen van de Senegal-rivier in het Senegalese Odobere.

Foto’s: Guy Peterson / AFP
<dmt-util-bar article="4871843" headline="De Sahel wordt geteisterd door extreem weer.
Slechts één radar moet dat weer voorspellen” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/11/05/de-sahel-wordt-geteisterd-door-extreem-weer-brslechts-een-radar-moet-dat-weer-voorspellen-a4871843″>

‘Criminele zorgmedewerkers ronselen kwetsbare cliënten voor uithalen cocaïne’

admin
November 5, 2024
0

De politie maakt zich zorgen over een landelijke en „schrikbarende” toename van zware criminelen die met valse diploma’s in de zorg aan de slag gaan en op die manier misbruik maken van kwetsbare patiënten. Dat meldde RTL Nieuws maandag op basis van een intern politierapport. De landelijke woordvoerder was dinsdag voor NRC nog niet bereikbaar voor commentaar.

Onder meer plofkrakers, geweldplegers en drugshandelaren zouden zichzelf via YouTube aanleren om insuline in te spuiten, medicijnen te injecteren en katheters aan te leggen. In zorginstellingen zou er – vooral tijdens nachtdiensten – amper toezicht zijn op het handelen van de ongekwalificeerde criminelen en in noodsituaties wordt er verkeerd gehandeld.

Criminelen verdienen tot zo’n 12.000 euro per maand en gebruiken de zorgdiensten daarnaast als alibi. Verder zijn er volgens de politie signalen dat de criminelen kwetsbare cliënten werven voor drugshandel, het uithalen van cocaïne in havens en het uitvoeren van geweldsopdrachten.

Geslachtsdeel

Ook worden sommige cliënten getreiterd. RTL Nieuws haalt een verhaal aan uit het rapport over een verstandelijk beperkte cliënt die op de openbare weg zijn geslachtsdeel moest laten zien en werd gedwongen om de schoen van een ongekwalificeerde zorgmedewerker te likken.

De criminelen zouden expres zorginstellingen kiezen waar de kwetsbaarste personen worden behandeld omdat dementerenden, probleemjongeren en verstandelijk beperkten vaak niet in staat zijn om dergelijke misstanden aan te kaarten.

Een wijkagent uit de politieregio Midden-Nederland schat in dat 80 procent van de ongeveer honderd drugshandelaren – waar ze in de afgelopen vier jaar zicht op hadden – in de zorg werkt of wil werken.

China worstelt met onvoorspelbare buurman Noord-Korea

admin
November 5, 2024
0

In Moskou onthulden de Noord-Koreaanse minister van Buitenlandse Zaken Choe Son-hui en haar Russische ambtgenoot Sergej Lavrov vorige week een plaquette die herinnert aan het bezoek van Kim Il-sung in 1949, volgens Lavrov het begin van een „intieme vriendschap”. In de Chinese havenstad Dalian werd eerder dit jaar juist stilletjes een gedenkplek verwijderd, gewijd aan de strandwandeling die de Chinese leider Xi Jinping daar in 2018 maakte met zijn Noord-Koreaanse collega, „kameraad voorzitter” Kim Jong-un.

Het tekent de veranderende onderlinge verhoudingen van de drie landen, in het Chinees – Noord-Koreaanse Vriendschapsjaar 2024 dat tot dusverre weinig feestelijk verloopt. De twee landen vieren 75 jaar diplomatieke betrekkingen, maar de toenadering tussen Pyongyang en Moskou leidt tot een stille verwijdering tussen Noord-Korea en zijn belangrijkste andere partner China, die worstelt met het onvoorspelbare buurland dat de stabiliteit in Oost-Azië in de waagschaal legt door openlijke militaire steun aan de Russische oorlog in Oekraïne.

Er waren al meer haarscheurtjes zichtbaar. Toen China met Japan en Zuid-Korea in mei opriep tot ‘denuclearisering’ van het Koreaanse schiereiland, noemde Pyongyang dat een „grove politieke provocatie” en lanceerde een militaire spionagesatelliet. En bij de herdenking van het einde van de Korea-oorlog in Pyongyang liet de Chinese ambassadeur verstek gaan.

‘As van Opschudding’

Hoewel de relatie tussen China en Noord-Korea altijd woelig is, zijn ze nauwe bondgenoten. China schoot Kim Il-sung te hulp in de Korea-oorlog, Noord-Korea is het enige land waarmee China een wederzijds defensiepact heeft, en de Volksrepubliek is goed voor meer dan 90 procent van de buitenlandse handel van Noord-Korea.

Samen met Rusland en Iran worden de twee in westerse analyses gerekend tot de ‘As van Opschudding’(Axis of Upheaval) – een informeel verbond van autocratische landen die samenwerken om de door het Westen gedomineerde wereldorde te ondermijnen. Iran en Noord-Korea steunen de oorlog in Oekraïne met wapens en munitie, en Pyongyang nu ook met manschappen. China levert geen wapens, maar de NAVO noemde de Chinese uitvoer naar Rusland van machineonderdelen, chips en andere componenten voor wapentuig „beslissend”.

Maar dat beide landen de Russische oorlog al dan niet openlijk steunen, wil niet zeggen dat China blij is met de groeiende Noord-Koreaanse rol. Na onder meer raketten en miljoenen artilleriegranaten heeft Noord-Korea de afgelopen weken ook duizenden militairen naar Rusland gestuurd die worden ingezet in de Russische grensregio Koersk en mogelijk ook aan het front in Oekraïne zelf.

Lees ook

Stuurt Moskou Noord-Koreaanse militairen als ‘kanonnenvoer’ naar het front in Oekraïne?

Het Westen ziet daarin een „ernstige escalatie”, zoals NAVO-chef Mark Rutte het verwoordde, maar Beijing is zwijgzaam over de uitzending. Op aanhoudende vragen van buitenlandse journalisten tijdens hun dagelijkse persconferenties van het Chinese ministerie van Buitenlandse Zaken klinken korte, steeds geïrriteerdere antwoorden: „We hebben China’s standpunt meer dan eens uiteengezet. We hebben daar geen informatie over en onze opvatting over de crisis in Oekraïne is duidelijk en consistent.”

Lastige partner

Niet verrassend, vindt China-kenner Frans-Paul van der Putten, onder meer verbonden aan instituut Clingendael: China geeft nooit commentaar op betrekkingen tussen andere landen. Maar het is duidelijk dat Beijing worstelt met de steeds inniger banden tussen Noord-Korea en Rusland, die zorgen dat China er invloed verliest. „Noord-Korea is voor China een strategische, maar ook lastige partner, die herhaaldelijk heeft laten merken niet ondergeschikt te willen zijn. Sinds de oorlog in Oekraïne heeft China ook zo’n relatie met Rusland: een lastige partner die China niet kan laten vallen. En nu gaan die twee met elkaar samenwerken buiten China om.” In juni sloten ze een onderling defensieverdrag.

Net als het Westen maakt China zich bovendien zorgen over de militaire technologie die Noord-Korea als wederdienst van Rusland zou krijgen. „Als Zuid-Korea reageert door nog nauwer te gaan samenwerken met de Verenigde Staten, kan dat gevolgen hebben voor het regionale machtsevenwicht”, denkt Van der Putten. China kijkt met argusogen naar militaire toenadering tussen de VS, Zuid-Korea en Japan, die het ervan beticht een soort Oost-Aziatische „mini-NAVO” te vormen. Noord-Koreaanse bemoeienis met een oorlog op Europees grondgebied kan ook Europese landen nauwer bij dat initiatief betrekken.

Inlichtingensamenwerking

Westerse landen hopen van het Chinese ongemak te profiteren. Vorige week sprak de Amerikaanse onderminister van Buitenlandse Zaken Kurt Campbell urenlang met Chinese diplomaten in de woning van ambassadeur Xie Feng in Washington, meldde The New York Times. De hoop is dat Beijing zijn invloed aanwendt om Noord-Korea in te dammen.

De Amerikaanse analist Dennis Wilder, die zich bij de CIA en als adviseur van het Witte Huis jarenlang met Oost-Azië bezighield, ziet daar kansen voor. „Noord-Korea’s status als vazalstaat van China roept vragen op over China’s medeplichtigheid”, schrijft hij in een artikel voor de denktank CSIS. Die zal China volgens hem graag wegnemen. Hij ziet zelfs ruimte voor uitwisseling van inlichtingen tussen China en de VS over Noord-Korea, zoals de twee eind jaren zeventig deden over het raketprogramma van de Sovjet-Unie. Voor Beijing zou dat alleen al aantrekkelijk zijn „om zorgen over de As van Opschudding te dempen”.

Van der Putten denkt dat voor zo’n samenwerking eerst meer onderling vertrouwen moet ontstaan, hoewel dat sinds de ontmoeting tussen Xi en Biden vorig jaar is toegenomen. Beide landen herstelden toen de onderlinge militaire communicatie, die lang stil lag. „Als de Amerikanen bereid zijn de druk op China wat af te laten nemen om ruimte te scheppen voor strategische samenwerking op deelgebieden, zou dat best effect kunnen hebben.”

Dan zou het Westen volgens Van der Putten een kans hebben om China uit de as van opschudding los te weken. „Hier kan een basis gelegd worden voor wat meer fundamentele langetermijnsamenwerking om destabilisering door landen als Noord-Korea en Rusland binnen de perken te houden.”

Noord-Korea lanceert raketten

Noord-Korea heeft dinsdagochtend (plaatselijke tijd) zeker zeven korteafstandsraketten gelanceerd die na een vlucht van zo’n vierhonderd kilometer neerkwamen in de Japanse Zee. De projectielen werden afgevuurd vanaf een basis bij Sariwon, ten zuiden van de hoofdstad Pyongyang, en zouden vanaf die plek heel Zuid-Korea kunnen treffen.

Vorige week deed Noord-Korea al een proef met een nieuwe intercontinentale raket op vaste brandstof. Deze Hwasong-19 bereikte een hoogte van 7.687 kilometer, een record, en zou in staat zijn om doelen in Europa en vrijwel de gehele Verenigde Staten te raken.

Zuid-Korea heeft dinsdag nieuwe militaire oefeningen aangekondigd in reactie op beide lanceringen. Daarbij wordt onder meer getraind in het gebruik van luchtdoelraketten.