Israël wil de wapenstilstand met Hamas met zes weken verlengen. Dat heeft het kantoor van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu zaterdagavond bekendgemaakt. Hierdoor zou onder meer tijdens de ramadan en de Joodse feestdag Pesach sprake zijn van een staakt-het-vuren. De voorgestelde verlenging is een voorstel van Steve Witkoff, speciaal gezant voor het Midden-Oosten van de VS, en is integraal overgenomen door Israël. Hamas heeft nog niet gereageerd.
De eerste fase van het bestand tussen Israël en Hamas liep zaterdag af. Tijdens deze fase werden Israëlische gijzelaars voor Palestijnse gevangenen uitgewisseld. Ook werd humanitaire hulp toegelaten in Gaza en trokken Israëlische troepen zich gedeeltelijk terug.
Hamas wilde naar fase twee van het bestand, waarbij afspraken gemaakt zouden worden over een permanente wapenstilstand, de vrijlating van meer gijzelaars en het vertrek van Israëlische militairen uit Gaza. Israël lijkt voorlopig te mikken op een verlenging van het huidige staakt-het-vuren in plaats van de stap naar fase twee te zetten.
Volgens het Amerikaanse voorstel wordt tijdens die verlenging de helft van de 59 gevangenen, die nog in Gaza worden vastgehouden en waarvan een deel is overleden, aan Israël overgedragen. Aan het eind van de zes weken moet onderhandeld worden over een permanente wapenstilstand en de vrijlating van de rest van de gevangenen.
Liveblog Crisis in het Midden-Oosten
Israël wil staakt-het-vuren met zes weken verlengen
Ongeveer tien tellen lijkt het alsof hij onzichtbaar is. Robin van Persie betreedt zaterdagavond het gras van de Kuip en loopt met zijn handen nonchalant in zijn broekzakken vrijwel ongemerkt langs de zijlijn. Pas als hij de televisiecamera’s in de hoek nadert, voor zijn eerste vooruitblik als hoofdtrainer van Feyenoord, barst op de tribunes een applaus los. Van Persie glimlacht, klapt en zwaait.
Het is een bijna onderkoelde entree, voor een man die in dit stadion zo vaak werd toegejuicht. Er hangen geen spandoeken voor hem in het publiek, slechts twee keer zingen de fans zijn naam, op de vertrouwde melodie van Seven Nation Army. De gedenkwaardigheid van het moment is vooral te merken aan de hoeveelheid fotografen en videoploegen die zich voor de wedstrijd om Van Persie verdringen.
Hoe verwelkom je iemand die hij voor de derde maal terugkeert op de plek waar hij 23 jaar geleden als profvoetballer debuteerde? Van Persie kwam hier begin 2018 immers óók al terug, om zijn loopbaan als voetballer af te sluiten, na veertien jaar van buitenlandse avonturen. Mede door een doelpunt van de Rotterdammer won Feyenoord dat seizoen de beker.
Een halfjaar na zijn afscheid haalde Feyenoord hem weer binnen, voorjaar 2020, voor een officieuze functie als spitsentrainer. Het bleek de opmaat naar een tweede loopbaan als trainer: drie jaar lang leidde Van Persie in Rotterdam jeugdelftallen. En sinds zondag is hij er weer, nu als hoofdtrainer. Aan hem de taak om stabiliteit te brengen, na een kortstondige en uiterst grillige periode onder de onlangs ontslagen Deen Brian Priske.
Van Persie zelf oogt zaterdag, voor het competitieduel tegen NEC, minstens zo onaangedaan als de toeschouwers. De hele week al oogt hij ontspannen, maakt hij grapjes. Langs de lijn slaat hij bekenden op de schouders, zwaait, lacht, en geeft handjes. Bijna alsof hij dit werk al het hele seizoen doet. Met gevouwen handen neemt hij plaats op de reservebank. De eerste twee minuten kijkt hij onbewogen toe.
Veilige én risicovolle keuze
Zijn aanstelling is zowel logisch als verrassend. Robin van Persie is als speler uitgegroeid tot een clubicoon, ligt goed bij de fans, kent de talenten die op doorbreken staan. Dat maakt het een veilige keuze. Tegelijkertijd is hij een risico: onervaren in het trainersvak. Zijn opleiding tot Coach Betaald Voetbal rondde Van Persie pas vlak voor de zomer af.
Voor Feyenoord was dat reden om hem niet te overwegen, toen Arne Slot destijds na drie succesvolle seizoenen naar Liverpool vertrok. De clubleiding vond Van Persie nog te onervaren, hij moest eerst maar eens rijpen bij een andere club. Hij ging daarop aan de slag als hoofdtrainer van sc Heerenveen, Feyenoord kwam na een zoektocht van “vele maanden” uit bij Priske.
Waarom de clubleiding nu, krap negen maanden later, wel overtuigd is van Van Persie is moeilijk te zeggen. Heeft hij in korte tijd zo veel ervaring opgedaan? Feyenoord-directeur Dennis te Kloese bewoog maandag bij de presentatie van de nieuwe trainer opzichtig om die vraag heen. “Hij kent de club goed en zijn voetbalvisie sluit aan bij Feyenoord.”
Toch waren ze volgens Te Kloese er snel van overtuigd dat Van Persie “de juiste beslissing” was, mits ondersteund door de ervaren assistent René Hake. “We hadden meerdere kandidaten”, aldus Te Kloese. “Op basis van kennis, van gesprekken, van het moment ook, neem je dan een beslissing. Het is vrij snel gegaan.” Contact met Van Persie was er pas een week.
Lees ook
De keuze van Feyenoord voor de onervaren coach Robin van Persie is een grote gok
De beleefdheidsfase
Als coach ligt zijn visie dichter bij de speelstijl van Slot dan die van Priske, zei Van Persie bij zijn presentatie. Beiden spelen ze 4-3-3, houden ze van aanvallend, strijdlustig voetbal, kiezen ze “dezelfde patronen bij het aanvallen en bij het opbouwen”. Tegelijk temde hij de verwachtingen: Feyenoord kampt met een “waslijst” aan blessures, dat maakt het onmogelijk om meteen met “de ideale speelwijze” te beginnen.
Bovendien is het onmogelijk om zo snel al een stempel op een elftal te drukken. Vier keer nog maar trainden ze samen, drie keer gericht op verdedigen, één keer op opbouwen. “Normaal neem je daar zes weken de tijd voor.” Het scheelt volgens Van Persie dat hij nu nog “in de beleefheidsfase” zit. “Iedereen is nu benieuwd naar me. Maar straks gaan we wedstrijden spelen, en dan gaat het ook een keer tegenzitten.”
Zijn debuut is meteen zo’n wedstrijd. Feyenoord is wel strijdlustig, maar zelden echt goed. De thuisploeg heeft grote moeite tegen NEC, dat taai en compact verdedigt. Tot aan het strafschopgebied kan de ploeg van Van Persie eenvoudig combineren, maar vanaf dan is het vaak slordig. Het gevolg is dat Feyenoord op papier weliswaar veel kansen bijeen sprokkelt, maar zelden echt gevaarlijk wordt.
Twee keer lijkt het alsof de nieuwe trainer zijn eerste duel zelfs gaat verliezen. Vlak voor rust breekt NEC gevaarlijk uit, en kan doelman Timon Wellenreuther een kopbal van Vito van Crooij ternauwernood verwerken. Een kwartier voor tijd kopt invaller Lars Olden Larsen alsnog raak, maar dat doelpunt wordt door de videoscheidsrechter afgekeurd omdat eerder in de aanval een speler van NEC hands maakte.
Het eindigt doelpuntloos, het vijfde puntverlies in de zeven competitiewedstrijden sinds de winterstop. Met de ogen op het gras maakt Van Persie een ronde langs zijn spelers. Hen viel niets te verwijten, zal hij even later zeggen. Vlak voor hij verdwijnt, steekt hij nog snel zijn hand op, naar het kleine plukje fans dat nog op de tribune is achtergebleven.
Aan de opmerkelijke ineenstorting van PSV is zaterdag opnieuw een episode toegevoegd. De ploeg van trainer Peter Bosz verloor met 3-2 in Deventer van Go Ahead Eagles. Door de eerdere uitschakeling in de KNVB-Beker door datzelfde Go Ahead moet PSV nu ook vrezen de aansluiting bij koploper Ajax te verliezen in de strijd om de landstitel.
Het thuispubliek in de Adelaarshorst herinnerde de bezoekers uit Eindhoven zaterdagavond de hele wedstrijd aan de uitslag van drie dagen eerder. „Wij gaan naar de Kuip” klinkt het plagerig. PSV zit in de hoek waar de klappen vallen. Waar de club in het najaar ruim aan kop ging in de Eredivisie en er al werd gesproken over het tweede landskampioenschap op rij, wist PSV dit kalenderjaar pas één Eredivisiewedstrijd te winnen.
Vanaf het begin van de wedstrijd is zaterdag duidelijk dat PSV naar Deventer is gekomen om orde op zaken te stellen. Go Ahead wordt gelijk teruggedrongen op eigen helft, met de scherp ogende aanvoerder Luuk de Jong voorop. Ook Ismael Saibari is gevaarlijk. Hij kreeg van Bosz de voorkeur boven Joey Veerman, die eerder deze week gepasseerd werd door bondscoach Ronald Koeman voor de voorselectie van het Nederlands Elftal.
Toch wordt de verdedigende kwetsbaarheid van de ploeg uit Eindhoven na ruim twintig minuten spelen zichtbaar als Go Ahead-aanvaller Victor Edvardsen zomaar uit de rug van Tyrell Malacia kan weglopen om de bal vervolgens klaar te leggen voor de 1-0 van Oliver Antman.
Wéér kijkt PSV tegen een achterstand aan. Zo ging het ook woensdag, in de halve finale van de KNVB-beker. In tegenstelling tot zaterdag speelde Go Ahead toen geconcentreerd, en zette hoog druk op de helft van PSV. In twee minuten stond het na een verzilverde hoekschop en een efficiënte counter bij rust 2-0 voor Go Ahead, dat uiteindelijk met 2-1 won.
Vechtvoetbal
Maar nu weet PSV de schade nog voor rust te herstellen. Met goals van Luuk de Jong (kopbal) en een schot van Noa Lang, dat per ongeluk via een been van een Go Ahead-verdediger in de goal ploft. Op het provocerende juichen van Lang recht voor de fanatieke aanhang van de Eagles volgt het te verwachten antwoord: „Wij gaan naar de Kuip!”
Na rust kantelt de wedstrijd. PSV weet zich weinig raad met het vechtvoetbal van Go Ahead Eagles. Er zijn waarschuwingen genoeg. Neem de door de VAR teruggedraaide strafschop, en tien minuten later de afgekeurde goal van invaller Oscar Petterson. Het was randje buitenspel. Vijf minuten later staat het alsnog 2-2, via Victor Edvardsen. Kort voor tijd verschalkt Oliver Antman met zijn linker PSV-doelman Benitez en ontploft het stadion in Deventer: 3-2. Peter Bosz weet: dit wordt opnieuw puntverlies.
„Ik denk dat we 75 minuten goed gespeeld hebben”, zegt Bosz na afloop. De trainer is te spreken over de mentaliteit die zijn spelers hebben getoond na het midweekse verlies in de beker. Volgens hem is de verklaring voor het verlies simpel: „slecht verdedigen”.
De realiteit is dat koploper Ajax, zou het zondag bij Almere City winnen, acht punten kan uitlopen. In plaats van omhoog moet PSV nu ook naar beneden kijken op de ranglijst. Door de winst op NAC is FC Utrecht de Eindhovenaren nu op zes punten genaderd. Ook Feyenoord en AZ kunnen op zes punten komen.
Er is voor Bosz weinig tijd om bij dit verlies stil te staan. Dinsdag wacht voor PSV de volgende test, als Arsenal op bezoek komt in de Champions League. De nummer twee van Engeland kent in tegenstelling tot PSV een relatief rustige aanloop naar de wedstrijd in Eindhoven. Arsenal werd derde in de competitiefase van de Champions League en kon daardoor de ‘tussenronde’ overslaan. Bovendien komen de Londenaren dit weekend niet in actie omdat ze vroegtijdig zijn uitgeschakeld in de FA Cup.
Er is het hemelsblauwe veld als achtergrond, dat voor vrede en eenheid staat. Maar ook de diagonaal slingerende gouden band, die van hoek tot hoek het blauwe vlak doorkruist – als belofte van welvaart, vanwege Congo’s begeerde grondstoffen. Maar zaterdag in Den Haag, waar een protestmars van ongeveer honderd mensen naar het Internationaal Strafhof trok om het einde van de de facto Rwandese bezetting in Congo te eisen, richtten de demonstranten zich vooral op de rode streep langs de gouden band van de Congolese vlag: het symbool van het bloed van de ‘martelaren’, dat zij onder de neus van de internationale gemeenschap willen drukken.
„Het breekt mijn hart. Ik zie mensen die op mij lijken, mijn neven, mijn tantes, en er gebeurt niets. De wereld kijkt weg”. Glodi Mbwete (31) is geboren en getogen in Den Haag. Maar vandaag staat hij hier als een zoon van Congo.
Sinds de door Rwanda gesteunde M23-rebellen in januari hun opmars in Oost-Congo intensiveerden en sleutelstad Goma innamen, zijn zeker tienduizenden Congolezen gedood. Maar de oorlog heeft diepe wortels die verder teruggaan.
‘Justice for Congo’. Het is een gevleugelde slogan die al jaren tijdens demonstraties voor Congo op de lippen van demonstranten ligt en op protestborden wordt gekalkt. Door de verhalen die hij thuis meekreeg raakte Mbwese al op jonge leeftijd voorzichtig doordrongen van de tragiek van het lot van zijn vaderland. Pas later, als tiener, begon hij de contouren van die verhalen écht te begrijpen: Congo, het land dat zo rijk is dat het zichzelf niet kan bezitten.
Maar hoe ziet gerechtigheid eruit voor een volk dat generaties lang gebukt ging onder het juk van oorlog en plundering? Voor Mbwese, die samen met zijn broer Gaetan ‘Wij zijn Congolezen’ oprichtte – de initiatiefnemer van de mars – is het antwoord verbluffend eenvoudig. „Mógen bestaan”, zegt hij. „Niet hoeven vechten om te overleven. We just want peace. Laat onze kinderen niet langer in angst opgroeien. Geef hun de kans om ouder te worden dan 25 jaar. We willen iets kunnen opbouwen, genieten van de vruchten van ons land. Zodat de grond die hen voortbracht geen vloek blijft, maar een zegen wordt.”
Foto Giel Bonte
Vanaf Den Haag Centraal zet de mars zich in beweging. De stemmen, voornamelijk van de Congolese diaspora en solidaire mensenrechtenactivisten, verenigen zich, terwijl de trommels het ritme bepalen. ‘Congo n’est pas à vendre’ staat te lezen op uitgedeelde bordjes. Congo is niet te koop. De stoet beweegt zich vanaf het station richting het Internationaal Strafhof. Een plek waar de wereld recht zou moeten vinden. Een plek waar het merendeel van de Congolezen de Rwandese president Paul Kagame ooit op het beklaagdenbank willen zien. „Kagame dégage!” klinkt het krakend maar strijdbaar uit de megafoon. „Rot op, Kagame!”
Europa medeplichtig
Juist afgelopen week benadrukte ICC-hoofdaanklager Karim Khan tijdens een bezoek aan Kinshasa, de hoofdstad van Congo, de noodzaak van internationaal recht in Oost-Congo. Toch lijkt de internationale gemeenschap – ondanks herhaaldelijke VN-rapporten over Rwandese betrokkenheid – niet van plan in te grijpen. Terwijl Rwandese en M23-troepen inmiddels doorgedrongen zijn tot Bukavu, de hoofdstad van de Oost-Congolese provincie Zuid-Kivu, blijven de financiële en diplomatieke steun aan Rwanda vooralsnog grotendeels intact. Het Verenigd Koninkrijk waarschuwde afgelopen week wel dat zo’n miljard euro aan hulp aan Rwanda op het spel staat. Eerder annuleerde Duitsland onderhandelingen over verdere ontwikkelingssamenwerking. Maar louter symbolische waarschuwingen en halfslachtige maatregelen zijn voor de aanwezige demonstranten niet genoeg. Ze eisen dat Europa met één stem stelling neemt tegenover Rwanda.
No Congo No Iphone
Ook techgiganten worden in Den Haag op de korrel genomen – No Congo No Tesla, No Congo No Iphone. Volgens de Vlaardingse Patricia Kabasubabu (34) krijgt Kagame mede daarom carte blanche van de internationale gemeenschap. „We zijn allemaal verbonden met Congo.” zegt ze. „De telefoons in onze zakken, de mineralen in onze elektronica, het bloed van ons volk zit in die technologie. We putten een land collectief uit zonder de gevolgen te erkennen. Ja, we hebben grondstoffen nodig voor technologie, maar laat het op een eerlijke manier gebeuren, zonder geweld. En zorg dat het land zelf ervan profiteert. Zelf soeverein kan zijn. Had de situatie in Congo directe gevolgen voor het Westen, dan was er allang ingegrepen.”
Foto Giel Bonte
„Union Européenne complice!”, schalt het beschuldigend uit de kelen, doelend op de Europese medeplichtigheid. Want naast de Rwandese bezetting houden zowel geopolitieke keuzes als economische belangen van de EU het huidige geweld in stand. De EU sloot in 2023 een grondstoffenovereenkomst met Rwanda, terwijl Kigali (de hoofdstad van Rwanda) juist profiteert van de illegale handel in grondstoffen. Daarnaast wordt ‘donor darling’ Rwanda, gevoed door Kagames reputatie als efficiënt bestuurder en stabiele partner, financieel gesteund door Europa, met ongeveer een derde van zijn begroting afkomstig uit internationale hulp. Die realiteit biedt Kagame de ruimte om zijn gebiedsuitbreiding in Oost-Congo voort te zetten zonder ernstige repercussies.
Alphonse Muambi, een van de sprekers vandaag, is al sinds 2008 actief in discussies over het lot van Congo. „Het is niet de eerste keer dat we ons laten horen. We eisen gerechtigheid, we eisen áándacht.” Ook Nederland is betrokken, legt Muambi uit. Economische belangen, grondstoffen die via Rwanda Europa binnenkomen, een strategisch partnerschap dat diepgeworteld is. „Het is een politieke keuze”, zegt hij. „Nederland kan sancties opleggen aan Rwanda. Den Haag kan politieke druk uitoefenen. Maar het kiest ervoor dat niet te doen.” Eerder deze week hield minister Caspar Veldkamp (Buitenlandse Zaken, NSC) de boot voor sancties af door te stellen eerst te willen kijken „welke diplomatieke kansen er nog zijn voordat dat soort sancties worden ingesteld”.
Congo als test
De mars nadert het plein voor het Strafhof, dat met zijn smetteloze ramen – waartegen een voorzichtig lentezonnetje weerkaatst – een burcht van wet en recht zou moeten zijn. De demonstranten scharen zich rond Muambi. In het Frans richt hij zich nadrukkelijk tot het instituut. „Dames en heren van het ICC, wij zijn niet naïef. Wij weten dat het internationaal recht niet meer functioneert. (…) Maar u heeft een kans: om rechtvaardigheid op internationaal niveau weer betekenis te geven. Als u deze kans laat schieten, zult u aan de verkeerde kant van de geschiedenis staan. Congo is uw test. Genoeg getreuzel en loze woorden: het is tijd om te handelen.”
De demonstranten hopen dat hun stem gehoord wordt. Dat de politieke keuzes, de economische belangen, de historische banden plaatsmaken voor iets anders: gerechtigheid. „In Oost-Congo lijden onschuldige burgers en wordt ongestraft gemoord en verkracht. Waarom accepteren we dit nog steeds?”, vraagt de Vlaardingse Kabasubabu zich hardop af.
Als Congolese voelt ze een verantwoordelijkheid om de collectieve woede een stem te geven. „Als wij niet lopen, wie dan wel? Wie staat er dan op voor Congo?”
De Amerikaanse r&b en neo-soulartiest en actrice Angie Stone is zaterdag op 63-jarige leeftijd omgekomen bij een verkeersongeluk. Dat meldt nieuwszender CNN. Stone scoorde in 2002 een wereldwijde hit met het nummer ‘Wish I Didn’t Miss You’.
De zangeres had opgetreden in de stad Mobile (Alabama) en was met een toerwagen onderweg naar Atlanta in de staat Georgia, maar kwam daar door het ongeluk nooit aan. Over de toestand van de overige negen inzittenden is niks bekend.
„Angie Stone’s stem en geest zullen voor altijd voortleven in de harten van degenen die ze heeft geraakt”, meldde een woordvoerder in een verklaring, aldus CNN.
Rapformatie
Stone (1961) werd geboren in Columbia, South Carolina en vergaarde eind jaren zeventig bekendheid als lid van de baanbrekende vrouwelijke rapformatie The Sequence. Op latere leeftijd ging ze solo verder als neo-soul- en r&b-artiest en werd ze drie keer genomineerd voor de Grammy-muziekprijs. De Amerikaanse was ook in verscheidene films te zien. Bijvoorbeeld de komedie Ride Along en de komische horrorfilm Scary Movie V.
„Ik ben vijftig jaar in het spel”, schreef Stone twee weken geleden op haar Instagram-pagina. „God gaf me deze gave en ik deelde de gift met de wereld. Zelfs op dit punt vraag ik mijn schepper: wat komt er nu? Omdat ik zoveel meer te geven heb.” Stone had een zoon en een dochter.
De PKK heeft gehoor gegeven aan de oproep van hun leider Abdullah Öcalan om de wapens neer te leggen. De Koerdische beweging heeft in een zaterdag gepubliceerde verklaring bekendgemaakt een staakt-het-vuren af te kondigen en alleen nog gewapende acties uit te voeren als ze zelf worden aangevallen, schrijft persbureau AP. De PKK wil wel dat Öcalan, die sinds 1999 vast zit, wordt vrijgelaten. Ook moet hij de ontbinding van de partij kunnen leiden.
De oproep van Öcalan om de wapens neer te leggen en de PKK te ontbinden, werd al gezien als een doorbraak. Eerdere onderhandelingen tussen de Turkse staat en de PKK, dat in de jaren tachtig en negentig in het zuiden en oosten van Turkije een guerrillaoorlog uitvocht tegen Turkije om een eigen Koerdische staat, liepen in 2011 en 2015 spaak.
De Turkse regering leek de afgelopen maanden al toenadering te zoeken. De rechtsnationalistische Devlet Bahceli, een politiek bondgenoot van president Recep Tayyip Erdogan, hintte onlangs op strafvermindering voor Öcalan als hij de PKK zou oproepen te stoppen met het geweld.
‘Nieuwe fase’
Toch is het onduidelijk of Turkije bereid is om Öcalan, die een levenslange celstraf uitzit, vrij te laten. De Turkse regering heeft die belofte vooralsnog niet gedaan. De Turkse president Recep Tayyip Erdogan sprak afgelopen vrijdag wel over „een nieuwe fase in het streven naar een terreurvrij Turkije”.
Het geweld van de PKK is nooit helemaal zijn gestopt, maar de organisatie was al jaren militair gezien zwak. Zodoende wist het Turkse leger de PKK de afgelopen tien jaar te verdrijven uit het zuidoosten van het land. Leiders van de beweging verschuilen zich met een groot deel van hun manschappen in Noord-Irak.
Lees ook
Leidt Öcalans oproep daadwerkelijk tot vrede? Vier vragen en antwoorden over de strijd tussen Turkije en de PKK
Acteur Gene Hackman en zijn vrouw Betsy Arakawa waren waarschijnlijk al negen dagen dood toen ze afgelopen woensdag werden gevonden in hun huis in Santa Fe. Dat heeft de lokale sheriff vrijdag gezegd, schrijven Amerikaanse media. Uit een eerste onderzoek is gebleken dat de pacemaker van de 95-jarige Hackman sinds 17 februari niet meer werkte.
Een onderhoudsmedewerker belde alarmnummer 911 nadat hij door het raam het lichaam van Arakawa op de grond zag liggen. Twee agenten ontdekten vervolgenshet lichaam van Arakawa in de badkamer en in de keuken het lichaam van Hackman. Ook werd een dode hond in een kast gevonden.
De dood van Hackman en Arakawa is „verdacht genoeg” om verder politieonderzoek te rechtvaardigen, schreef de politie donderdag al in een huiszoekingsbevel. Veel is nog onduidelijk, maar een koolmonoxidevergiftiging is uitgesloten. Ook werden geen gaslekken in of rond het huis aangetroffen. De politie gaat ervan uit dat er geen sprake is van een misdrijf. Al enkele dagen wordt onderzocht of medicijnen een rol hebben gespeeld. Onderzoeksresultaten zullen mogelijk nog maanden op zich laten wachten, liet de sheriff eerder al weten.
Hackman was een gerenommeerd acteur die twee keer een Oscar won, voor de hoofdrol in The French Connection (1971) en voor een bijrol in Unforgiven (1991). Hij speelde daarnaast de aartsvijand Lex Luthor in de Superman-reeks. In 2004 ging Hackman met pensioen. Zijn vrouw Arakawa was klassiek pianist. In 1991 trouwden ze met elkaar.
Wie de verouderde loods binnenloopt, heeft meteen tientallen wijdopen ogen op zich gericht. De reusachtige kleurrijke figuren op de praalwagens hebben daarnaast wipneusjes, appelwangen en overdreven gelaatstrekken. In deze hal op een Bredaas bedrijventerrein hangt de geur van versgebakken friet, een beloning voor de bouwers die een laatste lik verf op hun wagens aanbrengen, zodat hun creaties maandag tijdens de Grote Optocht piekfijn voor de dag komen.
In een zijvertrek van de loods is het Kielegats Carnaval Museum gevestigd, waar vaandels, eremedailles, carnavalsplaten en fotoalbums staan uitgestald. Op deze vijftien vierkante meter wordt de carnavalscultuur bewaard en bewaakt. Dat is hard nodig, vinden conservatoren Rob Thomassen (57) en Frans van den Broek (77), beiden met een roodoranje carnavalssjaal om, omdat de Bredase gebruiken de laatste jaren nog weleens „ondersneeuwen”. Onder meer door de toestroom van Randstedelingen.
Pijnlijk is de toenemende populariteit van après- skimuziek
Een pijnpunt voor het tweetal is bijvoorbeeld de toenemende populariteit van après-skimuziek of „schunnige” nummers als ‘M’n Oma Die Heeft ’n Stoma’. „Dat is simpele muziek om te scoren, geen carnaval”, verzekert Thomassen, terwijl hij in een platenkast rommelt. Zelf hoort hij liever een vierkwartsmaat, zoals in Vader Abrahams lofzang ‘In het Zuiden’. Of de hymne ‘Drink rode wijn’. De mannen zetten resoluut het nummer in.
In aanloop naar het carnaval van 2025 heeft Stichting Kielegat – de vrijwilligersorganisatie die het Bredase carnaval organiseert – een ‘muziekhandvest’ opgesteld, in de hoop dat dj’s vaker muziek van Bredase artiesten en harmonieorkesten draaien. Ook wordt onderzocht of oude carnavalsnummers kunnen worden gemoderniseerd, zodat jongeren daar makkelijker op kunnen dansen.
Lees ook
Het is dé carnavalsstad van Europa – maar wie weet dat buiten Weert?
Pilske
Naast muziek draait carnaval om sociale cohesie. Van den Broek. „Sommige mensen loop je in het dagelijks leven voorbij, maar tijdens carnaval vraag je: Koen, pilske pakken?” De magie van het volksfeest is eigenlijk niet te verklaren, vindt hij. „Het zit vanaf de geboorte al bij ons in het lijf, ons dna, een ander is het niet wijs te maken.” Neem zijn Haarlemse schoonzoon. „Hij doet mee, maar om nou te zeggen: van harte… Soms zie ik ’m bedenkelijk kijken naar het feestgedruis.”
Vorig jaar trok het Bredase carnaval 230.000 bezoekers, vooral op vrijdag en zaterdag was het druk. Driekwart van de vierders komt uit de stad en omliggende dorpen, de rest komt ‘van buiten’ met de trein of (party)bus. „Carnaval is hét visitekaartje van Breda. Uit onze enquête bleek dat 86 procent van de bezoekers van vorig jaar graag weer terugkomt en anderen het feest aanraadt.”
Iedereen denkt dat wij horecaondernemers onze zakken vullen. Die tijd is echt wel voorbij
Om te voorkomen dat feestgangers in de hossende massa’s worden verdrukt, slaat de gemeente flink aan het puzzelen. Waar moeten de frietkarren staan? Wat is een strategische plek voor dixi’s? „Iedereen moet het feest op een plezierige en veilige manier kunnen beleven”, stelt burgemeester Paul Depla (PvdA) op het gemeentehuis.
Een rits aan maatregelen moet de gezelligheid waarborgen. In het stadspark, tussen het stadion en de binnenstad, wordt een plek met drank en muziek opgetuigd, in de hoop dat bezoekers die per trein komen even blijven hangen en niet en masse het centrum intrekken. Andere truc: op overvolle pleinen de muziek zachter zetten, zodat een leger plein verderop aantrekkelijker wordt.
Ook riskeren raddraaiers dit jaar een meerdaags gebiedsverbod. En kledingemblemen met de leus Nie graaje, mar zwaaje! worden in de hele provincie uitgedeeld om straatintimidatie tegen te gaan en bespreekbaar te maken. Verder geldt een glas- en blikverbod om de kans op snijwonden te verkleinen.
Huiswijn
Aan de gevel van bruin café Boerke Verschuren hangt een metershoog spandoek met het Witte Huis en de begeleidende tekst Make Alaaf Great Again: Grab ’em by the pilsie. Op het dak wappert niet de Amerikaanse vlag met vijftig sterren, maar de Bredase vlag met drie andreaskruisen. Onderaan het spandoek staan Bredanaars afgebeeld die protestborden in Trump-stijl vasthouden met leuzen als „No more onesies” en „Close the bridge”, ironische verwijzingen naar de Randstedelingen die weinig moeite stoppen in het verkleden en dus beter geweerd kunnen worden.
De winstmarge van Bredase horecaondernemers tijdens carnaval dreigt te verdampen, stelt Boerke-eigenaar Johan de Vos, die ook voorzitter is van de Bredase afdeling van Koninklijke Horeca Nederland. Na belastingheffingen houdt hij „zeven cent winst” over aan een verkocht biertje, terwijl dat voorheen elf cent was. Intussen stijgen de personeelskosten en dreigt Trump importtarieven in te voeren voor de Europese Unie, verzucht De Vos.
Sommige mensen loop je in het dagelijks leven voorbij, maar tijdens carnaval vraag je: pilske pakken?
In Breda wordt jaarlijks een strijd gevoerd over wie de carnavalsrekening betaalt, zegt De Vos. „Daar word ik doodmoe van. Iedereen denkt dat wij horecaondernemers onze zakken vullen. Die tijd is echt wel voorbij.” De Bredanaar kijkt „met grote jaloezie” naar een gemeente als Den Bosch die volgens hem „zonder gezeik” de kosten op zich neemt voor wc’s, beveiliging en EHBO-posten.
Maar „in Den Bosch financiert de horeca ook onderdelen van het carnaval, die Bredase cafébazen dan weer niet hoeven te betalen”, brengt burgemeester Depla in verweer. Daar zijn meer horecaondernemers die een plein afzetten en zelf voor alles zorg moeten dragen. De carnavalsviering kost de gemeente zeven ton. „In de toekomst moeten we de lusten en lasten verdelen over alle partijen die belang hebben bij een mooi volksfeest, maar die discussie ga ik niet via de krant voeren.”
Als de dalende winstmarge doorzet, voorziet De Vos dat café-eigenaren minder happig worden om voor carnaval hun zaken om te bouwen, aan te kleden en dj’s te boeken. Maar ongeacht hoe het carnaval eruitziet in de toekomst, één element van het feest mag volgens de kroegbaas sowieso nooit verloren gaan: iedereen is vijf dagen elkaars gelijke. „Het maakt niet uit of iemand minister is of Jan de putjesschepper.”
Lees ook
Voor een worst bidt de pastor voor goed weer met carnaval
De zelfverklaard strenge saneerder en minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) moet zich na deze week behoorlijk eenzaam voelen. Hij lijkt nog de enige politicus die vasthoudt aan de begrotingsregels. Andere politici, inclusief van zijn eigen VVD, staan klaar met verlanglijstjes.
Dat werd duidelijk nadat het Centraal Planbureau deze week de economische vooruitzichten presenteerde. De ramingen vormen het startschot voor de onderhandelingen voor de Voorjaarsnota. Dat is een update van de begroting van dit jaar, maar vooral de belangrijkste vooruitblik op de volgende jaren.
De belangrijkste bevindingen: het gaat best goed met de economie en de koopkracht van Nederlanders. De armoede neemt af en het begrotingstekort is ook minder groot dan vooraf ingeschat. In absolute getallen ongeveer 8 miljard euro minder. Maar, waarschuwde het CPB ook: dat is géén reden om nu meteen geld uit te geven.
De politieke interpretatie van de economische vooruitzichten hield bij de meesten op bij: er is lucht. Investeren maar!
Ook bij coalitiepartijen. Geert Wilders (PVV) twitterde: „De hoogste tijd voor meer lastenverlichting voor de gewone man en vrouw.” BBB-Kamerlid Henk Vermeer: „Het begrotingstekort werd op 2,5 procent geraamd en blijkt nu 1,8 procent te zijn. Dat scheelt alleen al 7 miljard euro.” Hij wil de „extra financiële ruimte” strategisch investeren in een sterker Nederland, schrijft hij op de website van de BoerBurgerBeweging.
Maar zo simpel dat je kunt spreken van een meevaller van 7 á 8 miljard, is het niet.
Donald Trump
Allereerst is sprake van een fundamentele onzekerheid in de economische vooruitzichten. Het planbureau maakt die vette disclaimer, verwijzend naar president Donald Trump van de Verenigde Staten. Directeur Pieter Hasekamp, afgelopen woensdag: „Als morgen forse tarieven op Europese exporten worden ingevoerd, dan zal dat een negatief effect hebben op de Nederlandse economische groei”. Dat zat maar beperkt in de CPB-modellen, zei hij.
Het was nog geen halve dag uitgesproken door Hasekamp, of Trump kondigde importtarieven aan van 25 procent voor de Europese Unie.
De 8 miljard bestaat bovendien voor een groot deel uit geld dat op de plank blijft liggen, omdat ministeries het geld onder andere vanwege personeelstekorten niet uitgegeven krijgen. De problemen waarvoor dat geld nodig is, zijn echter niet weg. Dat geld moet het kabinet in veel gevallen later alsnog uitgeven, en is dus geen meevaller.
Gerrit Zalm
Het andere grote deel waaruit de 8 miljard bestaat: meer belastinginkomsten dan verwacht, omdat het goed gaat met de economie. Volgens de begrotingsregels, ooit in het leven geroepen door Eelco Heinens voorganger en voorbeeld Gerrit Zalm, moet de minister van Financiën met meevallers aan de inkomstenkant de schuld afbetalen. De onderliggende regel: inkomsten en uitgaven zijn gescheiden. Zodat de minister schulden kan maken als het slecht gaat met de economie, en de schuld afbetaalt als het goed gaat met de economie.
Die wettelijk vastgelegde begrotingsregels schrijven ook voor: bij de formatie wordt vastgelegd hoe inkomsten en uitgaven geregeld zijn voor de volledige regeerperiode. Daar wordt tussentijds in principe niet van afgeweken. De regels dwingen politici te sturen op langere termijn, en niet bij één meevallend tekortcijfer de plannen willen omgooien. Dat brengt rust en voorspelbaar beleid.
De coalitie heeft zich ook gecommiteerd aan deze begrotingsregels in het hoofdlijnenakkoord. Maar in politiek Den Haag hoor je niemand erover. Daar houden partijen rekening met een kabinetsval en een campagne, dit jaar nog. Dan is het prettiger om zo snel mogelijk de kiezer te helpen in de portemonnee.
Illustratief is dat Heinens eigen partij, de VVD, met een voorstel richting de Voorjaarsnota kwam waarmee het de vastgelegde plannen in het hoofdlijnenakkoord openbreekt. VVD, zo maakte het bekend, wilde minder uitgeven aan uitkeringen en ontwikkelingshulp dan in het akkoord afgesproken, om daarmee kinderopvang voor werkenden en de energiebelasting te betalen.
Lage staatsschuld
Wat ook niet helpt, is de historisch lage staatsschuld. Urgentie om de staatsschuld verder af te betalen ontbreekt daardoor, terwijl de coalitie wel voor grote financiële uitdagingen staat. Van defensie tot stikstof en van klimaat tot gemeentefinanciën.
Het maakt Heinens positie bijzonder ingewikkeld. Hij maakte het zijn missie streng te zijn en de uitgaven zo laag mogelijk te houden, ook met het oog op de toekomst. Naar verwachting stijgen de zorg- en sociale zekerheidsuitgaven vanwege de vergrijzing. In de afgelopen jaren, vindt Heinen bovendien, gaven kabinetten onnodig veel uit. Ook wijst hij regelmatig op de begrotingsregels.
Als de minister van Financiën zijn strenge imago waar wil maken, zal hij zijn hand op de knip moeten blijven houden. Terwijl het beeld is dat hij lucht heeft in zijn begroting, en de urgentie gevoeld wordt bij uitgeven.
Wat hebben we dan wél aan ramingen, als het toch allemaal zo onzeker is? Politici, zeggen economen, hebben een gezamenlijke basis nodig waarop ze plannen baseren. Wat zou helpen is een kabinet dat realistische plannen maakt en rekening houdt met de tekorten op de arbeidsmarkt, zeggen ze. Zo wordt voorkomen dat geld op de plank blijft liggen. En dat is beter voor de betrouwbaarheid van economische vooruitzichten.
En ondanks alle mitsen en maren valt uit de vooruitzichten ook te leren over ontwikkelingen op langere termijn. Een belangrijke les uit het rapport van de rekenmeesters: het gaat goed met de economie, doordat meer jonge mensen aan een bijbaantje beginnen en oude mensen langer blijven werken. Dat lijkt een blijvende economische opsteker.
Zeker twaalf Nederlandse pensioenfondsen beleggen in Chinese medicijnfabrikanten die bedreigde diersoorten in hun producten verwerken. Dat meldt onderzoeksplatform Argos vrijdag.
Het gaat onder meer om het ABN Amro Pensioenfonds, het Pensioenfonds voor de Nederlandse Groothandel, het pensioenfonds van de uitzendbranche STiPP en Pensioenfonds Zorg en Welzijn (PFZW).
De farmaceutische bedrijven waar deze fondsen in beleggen, produceren traditionele Chinese medicijnen waarin bijvoorbeeld luipaardbotten en de schubben van schubdieren zijn verwerkt. De medicijnen zouden onder meer goed zijn tegen reuma en gewrichtspijn, maar daar is geen wetenschappelijk bewijs voor.
Zowel het luipaard als het schubdier wordt met uitsterven bedreigd. Volgens het zogeheten CITES-verdrag, dat ook Nederland en China hebben ondertekend, is de handel in deze dieren verboden.
‘Negatieve effecten verkleinen’
Het is onduidelijk hoe de Chinese bedrijven op legale wijze aan luipaarden en schubdieren hadden kunnen komen, schrijft Argos. Volgens experts die het onderzoeksplatform sprak, is het aannemelijk dat de dieren illegaal zijn verhandeld.
Pensioenfonds Zorg en Welzijn is het op één na grootste pensioenfonds van Nederland. Het beheert de pensioenen van bijna 3 miljoen deelnemers en had eind 2024 een belegd vermogen van bijna 260 miljard euro.
Op zijn website schrijft het fonds „de negatieve effecten” van zijn beleggingen te willen verkleinen. Om die reden belegt PFZW naar eigen zeggen niet in bijvoorbeeld tabaksfabrikanten, steenkoolbedrijven of producenten van bont.
Mandjes met aandelen
Gevraagd naar de reden dat PFZW wél investeert in bedrijven die bedreigde diersoorten in medicijnen verwerken, legt een woordvoerder uit dat het fonds zijn vermogen voor een deel belegt in indexfondsen. Dat zijn „mandjes” met daarin aandelen van allerlei verschillende bedrijven, bijvoorbeeld uit de farmaceutische industrie.
Daar filtert de investeerder naar eigen zeggen „de ergste schenders op het gebied van mensenrechten en duurzaamheid uit” — maar niet allemaal. „We maken in onze beleggingen een afweging tussen duurzaamheid, rendement, en risicospreiding”, aldus de woordvoerder. „We moeten immers ook een goed pensioen waarborgen voor onze deelnemers.”
Een producent van de omstreden Chinese medicijnen valt vooralsnog dus niet onder de partijen die het fonds uitsluit. PFZW wil niet zeggen of het zijn beleid naar aanleiding van de onthulling van Argos gaat aanscherpen.
Lees ook
Het gaat slecht met migrerende diersoorten, vissen in het bijzonder
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128777165-4b8a87.jpg|https://images.nrc.nl/ruo_6f2B6mo_s_6McabujyrhDFE=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128777165-4b8a87.jpg|https://images.nrc.nl/HwVWlMHB5kuwEYCuD8cROkyfVpg=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128777165-4b8a87.jpg)
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128777203-022f1b.jpg|https://images.nrc.nl/YSonEoQJhBA25slsFevbzqtKsZU=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128777203-022f1b.jpg|https://images.nrc.nl/QYViOKzjHa8itl_F9S6UPSY1V4A=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data128777203-022f1b.jpg)
