Category: Verder vandaag

Er is sprake van langdurig „wanbeheer” bij het bestuur van ArtEZ, een van de grootste conglomeraten van kunstopleidingen in Nederland met bijna 3.200 studenten. Dat is de conclusie van de Inspectie van het Onderwijs van OCW na onderzoek van een half jaar. Het onderzoek betrof de academies van architectuur, beeldende kunst, dans, theater, design en muziek in Arnhem, Zwolle en de AKI in Enschede. Met name de AKI in Enschede komt heel slecht naar voren.

In de onderzoeksconclusies, in handen van NRC, schrijft de Inspectie dat het college van bestuur en de raad van toezicht van ArtEZ jarenlang hebben „nagelaten om de kwaliteit en de voortgang van het onderwijs te borgen”. Er is geen sprake van „incidenten”, maar van „een patroon”, aldus de Inspectie.

ArtEZ voldoet verder niet aan de wettelijke vereisten van rechtsbescherming, medezeggenschap en examinering. Daarnaast ontbreekt het aan een cultuur van zorg en veiligheid voor studenten en docenten.

Onvoldoende transparant

Het huidige college van bestuur van ArtEZ, onder leiding van voorzitter Marjolijn Brussaard, is „onvoldoende open en transparant, niet goed aanspreekbaar, onvoldoende bekwaam en geschikt voor zijn taak, en onvoldoende reflectief”. Ook de raad van toezicht, tot maart 2023 onder voorzitterschap van ex-Paradiso-directeur Pierre Ballings en tegenwoordig onder voorzitterschap van Louise van Deth, krijgt kritiek. „De raad heeft wel zicht op de problemen, maar onderneemt in zijn rol als interne toezichthouder en werkgever van het college van bestuur niet genoeg actie om de naleving van de wet en de branchecode door het college van bestuur te waarborgen.”

Het onderzoek van de Inspectie begon in mei vorig jaar, een maand na een geruchtmakende uitzending over „de rotzooi” bij de AKI van het televisieprogramma BOOS van Tim Hofman. Jarenlang al klaagden studenten en docenten over de „muur van angst” en het slechte onderwijs bij met name AKI in Enschede. Studenten hadden soms wekenlang geen lessen en kregen geen studiepunten. Lessen voor een heel semester werden in vier dagen gepropt. Roosters werden niet of te laat ingevuld. Eindexamens voldeden niet aan wettelijke normen. Bestuur en directie hielden zich doof voor de klachten.

In totaal sprak de Onderwijsinspectie met vijftig betrokkenen uit alle lagen van ArtEZ. De bevindingen bij AKI en klachten over de governance binnen ArtEZ leidden ertoe dat het onderzoek in juni 2024 werd uitgebreid naar alle vestigingen van ArtEZ. De kwaliteit bij de overige opleidingen bleek op orde. De bestuurslaag van ArtEZ niet.

Ontslag

College van bestuur-voorzitter Marjolijn Brussaard diende begin deze maand haar ontslag in. Zij trad in 2015 aan als voorzitter van het college van bestuur en sprak in 2023 een derde termijn van vier jaar met de raad van toezicht af. In een nieuwsbericht op de website meldt ArtEZ dat Brussaard op 1 februari vertrekt. Brussaard in dat bericht: „Soms moet je de conclusie trekken dat het zowel voor ArtEZ als voor mijzelf beter is het stokje over te dragen.” De raad van toezicht dankt haar voor haar „grote inzet en de prestaties die ArtEZ, onder haar bestuur, heeft kunnen laten zien. Daar gaat ArtEZ zeker op voortbouwen.”

Brussaards opvolgers zijn Wilfried Claus en voorzitter Jan van der Boon. Zij vormen een tijdelijk college van bestuur dat „onder vervolgtoezicht” van de Inspectie staat. „Per direct” verwacht de Inspectie dat het nieuwe college van bestuur de wettelijke richtlijnen inzake medezeggenschap en examinering zal uitvoeren. Daarnaast draagt de Inspectie ArtEZ op de kwaliteit van het onderwijs en de zorg voor betrokkenen binnen de instellingen te herstellen. ArtEZ moet dit „actieplan” binnen drie maanden gereed hebben. De Inspectie zal vervolgens beoordelen of dit plan zal leiden tot de noodzakelijke verbeteringen.

ArtEZ ontstond in 2002 toen zes kunsthogescholen in Arnhem, Enschede en Zwolle fuseerden. Sindsdien zijn er twee bestuurscrises geweest.

Delen

Mail de redactie

Feyenoord mag geen supporters meenemen naar het duel tegen de Franse club Lille OSC op woensdag. Dat blijkt uit een bericht van de Rotterdamse club op hun website. Daarin staat dat de lokale autoriteiten geen toestemming hebben gegeven voor de komst van de Rotterdamse fans. Feyenoord is in beraad over het besluit.

Volgens Feyenoord kwam het verbod na wekenlang overleg tussen „clubs en de Franse overheden”. „Feyenoord diende onder andere een uitgebreid plan in op welke wijze zo’n 2.000 uitsupporters de reis naar Lille goed en verantwoord zouden kunnen maken”, schrijft de club in het bericht. Ook zou Feyenoord de Union of European Football Associations (UEFA) hebben ingeschakeld om tot een sneller besluit te komen en „het meereizen van de supporters mogelijk te maken”.

Wanneer UEFA supporters in een risicobeoordeling adviseert niet af te reizen voor een wedstrijd „moeten de wedstrijdorganisator en de deelnemende verenigen of clubs hun uiterste best doen om te voorkomen dat supporters afreizen” – dat staat in de regels van de organisatie. Het is niet duidelijk of UEFA voor de wedstrijd tussen Feyenoord en Lille OSC zo’n risicobeoordeling heeft opgesteld. UEFA was niet onmiddellijk beschikbaar voor commentaar.

Het is niet de eerste keer dat Frankrijk supporters uit andere landen weert. Zo moest PSV in oktober al zonder uitsupporters tegen Paris Saint-Germain spelen, een wedstrijd die eindigde in 1-1. De wedstrijd van Feyenoord tegen Lille op woensdag 29 januari is het laatste duel van de competitiefase in de Champions League. De uitslag kan bepalend zijn voor Feyenoords eventuele vervolgen in de Champions League, afhankelijk van de wedstrijd die Feyenoord komende woensdag tegen de Duitse club Bayern München speelt.

Delen

Mail de redactie

Hij was er niet als politicus, maar als journalist. Dat zegt het Haagse gemeenteraadslid Massimo Etalle van Forum voor Democratie over zijn bezoek afgelopen zaterdag aan een lezing van de omstreden rechts-extremist Martin Sellner. Die Oostenrijker sprak op de nieuwjaarbijeenkomst van de ultrarechtse nationalistische organisatie Voorpost, die claimt zo’n duizend leden te hebben en strijdt voor de „bescherming van onze eigen etnische bevolkingsgroep”.

Martin Sellner is de leider van de internationale Identitaire Beweging, waar ook Voorpost toe behoort. Hij raakte afgelopen jaren meerdere malen in opspraak. De laatste keer begin vorig jaar in Duitsland. Op een bijeenkomst in Potsdam bleek Sellner plannen voor de ‘remigratie’ van miljoenen mensen uit Duitsland te hebben ontvouwd voor een publiek van onder meer politici van de radicaal-rechtse AfD. Dit leidde tot dagenlange protesten in Duitsland. Ruim een miljoen mensen demonstreerden tegen het rechts-extremisme.

Sellner publiceerde een boek over die remigratieplannen. Daarin stelt hij onder meer voor om mensen met een migratieachtergrond uit te zetten, ook staatsburgers, als ze onvoldoende ‘geassimileerd’ zouden zijn. Sellner schrijft „assimilatiedruk” te willen uitoefenen met een „patriottische dominante cultuur” en de „remigratiedruk” te willen opvoeren door „de-islamisering” te bevorderen.

Inreisverbod

In maart vorig jaar werd Sellner de toegang tot Duitsland ontzegd, maar twee maanden later verklaarde een rechtbank in Potsdam dat onrechtmatig. Het Verenigd Koninkrijk handhaaft sinds juni 2019 wel een inreisverbod voor de Oostenrijker. Hij zou een bedreiging vormen voor de openbare orde. De autoriteiten in Londen vreesden dat Sellner de lokale afdeling van de Identitaire Beweging zou trainen. Ook werd verwacht dat hij „publicitaire stunts” zou uithalen, waarbij „islamitische en migrantengemeenschappen” op de korrel zouden worden genomen.

Op dat moment werd Sellner door de Oostenrijkse autoriteiten onderzocht vanwege banden met de extreem-rechtse terrorist Brenton Tarrant. In maart van dat jaar had Tarrant in Christchurch in Nieuw-Zeeland 51 mensen doodgeschoten in een moskee en een islamitisch centrum. Tarrant bleek 1.500 dollar aan Sellner te hebben gedoneerd. De Oostenrijker werd ervan verdacht een terroristische organisatie met Tarrant te hebben gevormd. Daarvoor is geen bewijs gevonden.

Ik ben gegaan om naar Sellners verhaal te luisteren en een afspraak te maken voor een interview

Massimo Etalle is naast gemeenteraadslid in Den Haag ook hoofdredacteur van het blad De Dissident van de FVD-jongeren. Etalle zegt de activist Sellner te willen interviewen en daarom diens lezing bij Voorpost te hebben bezocht. „Op een borrel hoorde ik dat Sellner naar Nederland zou komen. Ik ben gegaan om zijn verhaal te horen en een afspraak te maken voor een interview”, legt Etalle uit aan de telefoon.

De antifascistische onderzoeksgroep Kafka spotte Etalle op een foto van Voorpost. Daarop is te zien dat Etalle op een gereserveerde zitplaats naar het verhaal van Sellner luistert.

Het past binnen de strategie van de Identitaire Beweging om politici ertoe te bewegen hun remigratieplannen over te nemen. Acties van identitaire organisaties in Europa brengen meestal niet meer dan enkele honderden mensen op de been. Tegelijkertijd moet hun invloed op radicaal- en extreem-rechtse partijen niet worden onderschat. In het voorjaar wil Sellner bijvoorbeeld – samen met onder meer de voor racisme en verboden wapenbezit veroordeelde Vlaming Dries Van Langenhove – een Europese ‘remigratietop’ organiseren. Van Langenhove was lid van het Belgische parlement voor Vlaams Belang.

Trump

In een podcast over de aankomende remigratietop in mei, waarvan de locatie vooralsnog geheim wordt gehouden, gebruikt Van Langenhove de woorden ‘remigratie’ en ‘deportatie’ door elkaar. Ook stelt de Vlaming in de podcast dat er „niets extreems” is aan remigratie. Hij noemt het „een zachte benadering” en „de vriendelijke optie”.

Activisten zoals hij en Sellner vieren 2024 als het jaar waarin het woord ‘remigratie’ mainstream werd. De Oostenrijkse FPÖ, de AfD in Duitsland, FVD in Nederland en de Amerikaanse president Donald Trump spreken intussen regelmatig over het uitzetten van grote groepen mensen. De activisten van de Identitaire Beweging beogen op hun top in mei een ‘gouden standaard voor remigratie’ op te stellen, waarbij ze nadrukkelijk ook staatsburgers op het oog hebben. Etalle sluit niet uit dat vertegenwoordigers van FVD die top zullen bijwonen. „Misschien wel, dat ligt eraan hoe ze daar vorm aan geven”, aldus Etalle.

Delen

Mail de redactie

De Europese Commissie verdubbelt haar capaciteit om burgers beter te beschermen tegen techreuzen als Elon Musks X en Mark Zuckerbergs Meta. Het ‘DSA’-team (verwijzend naar de Digital Services Act), dat grote internetbedrijven controleert op onder meer illegale content en desinformatie, wordt uitgebreid van honderd naar tweehonderd werknemers. De Commissie is daarnaast bezig met speciale wetgeving die onderzoekers betere toegang tot data moet geven.

Ook werkt de EU aan verdere democratische bescherming, voortbouwend op een al bestaand democratie-actieplan en defensiepakket. Een nieuw Europees comité, dat samenwerkt met de Franse president Emmanuel Macron, moet hierbij de mogelijkheden in Brussel vergroten „om proactief dreigingen aan te pakken”, vertelde Henna Virkkunen, de Finse Eurocommissaris van techsoevereiniteit, veiligheid en democratie, bij de aftrap van een debat dinsdag van het Europees Parlement in Straatsburg over de digitale dienstenwet DSA.

Wat er in Roemenië is gebeurd, kan ook in Duitsland gebeuren

Eerder deze week voerde de Commissie de druk op X op door interne documenten op te vragen over het gebruik van zogeheten aanbevelingsalgoritmes. X wordt al sinds december 2023 door de Commissie onderzocht over de manier waarop het platform illegale content verspreidt en informatiemanipulatie al dan niet aanpakt. X wordt er onder Musks vleugels van verdacht extreemrechtse berichten en politici meer zichtbaarheid te geven dan andere politieke geluiden.

 „Onze nalevingsteams werken op volle toeren nu democratieën een steeds groter risico op inmenging lopen”, aldus Virkkunen, die een dag na de inauguratie van president Donald Trump – met de techbazen op de eerste rij – de publieke Brusselse stilte in het techdossier verbrak.

Want, zo klonk het in het Europarlement (met weerklank in veel lidstaten), waar was het Europese antwoord op de bravoure van de Amerikaanse techmonopolisten, toen Elon Musk zich eerder deze maand openlijk bemoeide met de politiek in het Verenigd Koninkrijk? En waar was de EU toen hij via een interview op X podium gaf aan Alice Weidel, voorvrouw van het rechts-radicale Alternative für Deutschland? „Die oorspronkelijke stilte is niet aanvaardbaar, de EU moet het voorbeeld van doortastendheid zijn”, zei de Spaanse, socialistische Europarlementariër Iratxe García Pérez in Straatsburg. Ze vervolgt, fanatiek: „Democratie is geen luxe die gekocht kan worden. Over waarheid onderhandel je niet.”

Europese waarden

Maar waar de DSA Europese waarden digitaal dient te verankeren, staan diezelfde waarden ook in Europa sterk onder druk, zo bleek uit het ruim drie uur durende techdebat.

„We zijn een angstig continent geworden, met bange machthebbers”, stelt de Franse Virginie Joron, Europarlementariër in de Fractie Patriotten voor Europa. Ze wees op Roemenië, de eerste EU-lidstaat waar verkiezingen ongeldig werden verklaard als gevolg van buitenlandse inmenging en desinformatie via TikTok. „Wat er in Roemenië is gebeurd, kan ook in Duitsland gebeuren.”

De Europarlementariërs zijn verdeeld. Velen wijzen op democratische uitholling en digitale manipulatie, waarbij woorden als ‘propagandaplatformen’, ‘autocratie’ en ‘totalitaire neigingen’ vallen. Maar op het conservatief-rechtse spectrum wordt er herhaaldelijk gesproken over ‘censuur’ door (een strengere) toepassing van de DSA.

Heeft u de Digital Services Act eigenlijk wel gelezen?

Zo stelt PVV’er Sebastian Kruis, nieuwkomer in het Europarlement, dat „censuur niet de oplossing is” om „de ondergang van links” te voorkomen. Hij wijst op de „jarenlange beïnvloeding door Bill Gates of zakenman George Soros”: „Nooit heeft iemand in deze zaal daar wat over gezegd, maar nu staat iedereen op zijn achterste benen, want Elon Musk is fout, net als Donald Trump en Geert Wilders fout zijn.”

Reinier van Lanschot van de fractie De Groenen/Vrije Europese Alliantie (namens Volt) steekt een blauwe vraagkaart op: „Heeft u de DSA eigenlijk wel gelezen?”

„Ik kan het niet vaak genoeg herhalen”, verzucht Eurocommissaris Virkkunnen. „De DSA voorziet niet in censuur op inhoud. Het is een mechanisme om illegale inhoud te verwijderen, die door andere EU-wetgeving wordt gedefinieerd.” De stelregel is simpel: „Wat offline niet kan, is ook online illegaal.”

Parlementariër Nicola Procaccini, Fratelli d’Italia-lid en vertrouweling van de Italiaanse premier Giorgia Meloni, herkent zich in de rechtse kritiek uit de hoek van onder anderen PVV- en Vlaams Belang-politici. De tijd van „verstikkende linkse controle” is over, zegt hij, erop wijzend hoe Twitter in 2021 – het pre-Musk tijdperk – president Trump van zijn platform weerde, terwijl de toenmalige vicepresident Kamala Harris kon blijven doortwitteren.

Over Europese oplossingen of alternatieven voor de Amerikaanse techdominantie wordt vrijwel niet gesproken, wat opmerkelijk is in een debat over de handhaving van bestaande wetgeving. Maar waar het vorige Europees Parlement in 2022 met een ruime meerderheid voor de DSA stemde, zien de conservatief-rechtse fracties dat ze het tij mee hebben en proberen ze het bestaansrecht van de digitale wetgeving opnieuw ter discussie te stellen.

Delen

Mail de redactie

NSC heeft samen met BBB dinsdag een langverwacht amendement ingediend voor verplichte referenda bij de overgang van het oude naar het nieuwe pensioenstelsel. De indieners van het amendement willen dat deelnemers van pensioenfondsen actief kunnen stemmen over die overstap, wat nu niet het geval is. De nieuwe pensioenwet is na een jarenlange aanloop van kracht en per 1 januari van dit jaar zijn de eerste fondsen overgestapt op het nieuwe stelsel.

Kamerleden Agnes Joseph, Pieter Omtzigt (beiden NSC) en Henk Vermeer (BBB) willen dat deelnemers gezamenlijk instemmingsrecht krijgen bij de overgang naar het nieuwe stelsel. Volgens de Kamerleden is meer inspraak nodig om het draagvlak voor het nieuwe pensioenstelsel te vergroten.

Eigenlijk hebben de indieners van het amendement de voorkeur voor een individueel bezwaarrecht, schrijven ze. Maar omdat de transitie al op gang is en zo’n individuele procedure „lastigere praktische vraagstukken” met zich meebrengt, hebben ze voor een gezamenlijk instemmingsrecht gekozen. Het instemmingsrecht moet per fonds gaan gelden voor zowel gepensioneerden als werkenden die nog pensioen aan het opbouwen zijn. Voor fondsen die al overgestapt zijn naar het nieuwe stelsel, zal het instemmingsrecht niet gaan gelden.

NSC-leider Pieter Omtzigt pleitte al langer voor instemmingsrecht bij de overgang naar het nieuwe stelsel. In aanloop naar de Tweede Kamerverkiezingen van afgelopen zomer voerde zijn partij hiervoor campagne.

De Telegraaf meldde afgelopen weekend dat aan het eind van de formatie een akkoord is gesloten. Omdat de onderhandelende partijen het niet eens konden worden over het pensioendossier, besloten ze dat het een ‘vrije kwestie’ zou zijn, wat betekent dat partijen niet gebonden zijn aan coalitieafspraken. Daarnaast werd afgesproken dat tot 1 januari dit jaar geen nieuwe plannen zouden worden ingediend, bevestigen Haagse bronnen aan NRC.

Nu die datum verstreken is, laat Joseph in een persbericht weten dat de nieuwe pensioenwet het „onmogelijk [heeft] gemaakt persoonlijk bezwaar aan te tekenen”. Ze verwacht dat haar plannen kunnen leiden tot meer betrokkenheid van pensioendeelnemers en „meer draagvlak”.

Daarnaast publiceerde ze een document waarin ze stelt dat het instemmingsrecht het vertrouwen in het pensioenstelsel kan vergroten. Ook roept ze daarin op tot „realistischere communicatie” over het nieuwe stelsel en te verwachten resultaten „om onnodige teleurstellingen te voorkomen” en „betere mogelijkheden om te sturen op koopkrachtbehoud” – gepensioneerden zijn volgens haar in het nieuwe stelsel minder goed beschermd tegen het risico van inflatie.

BBB-Kamerlid Henk Vermeer zegt in het persbericht tegenstander te zijn van de nieuwe pensioenwet, maar nu die er is, is volgens hem „de deelnemers laten bepalen wat er met het door hen zelf opgebouwde geld gebeurt” het minste wat je kunt doen. Vermeer: „Fondsen vinden dat niet leuk, maar zij zijn er voor de werkenden en gepensioneerden, en niet andersom.”

Angst voor verdere vertraging

De plannen zorgen voor onrust op het ministerie van Sociale Zaken en in de pensioensector, die druk bezig is met de transitie. Men vreest een chaotische situatie met verdere vertraging van de overstap, waar alle betrokken partijen druk mee aan de slag zijn. Bovendien zou het amendement de toch al complexe uitvoering verder bemoeilijken en extra kosten met zich meebrengen.

Vakbond CNV, die in het bestuur van veel pensioenfondsen zit, noemt het „een ingrijpende wetswijziging” die „volstrekt onverantwoord” is. Bestuursvoorzitter Harmen van Wijnen van ABP, het grootste pensioenfonds van Nederland, zei ruim een jaar terug al dat referenda „doorgeschoten schijndemocratie” zouden opleveren. „We hebben zo lang gesproken, het wordt tijd dat we gaan uitvoeren”, zei hij destijds tegen Z360, een interviewprogramma van RTL.

Fondsen vrezen onder meer hoge uitvoeringskosten. Zeker als hun deelnemers tegen stemmen: dan moet het fonds twee systemen naast elkaar in de lucht houden. Voor de nieuwe pensioenopbouw gaan namelijk wel de nieuwe regels gelden, maar voor de oude pensioenopbouw moeten dan de oude regels blijven gelden. Joseph verwacht dat dit wel mee zal vallen, zegt ze tegen NRC. „Ik denk juist dat dit de kans op fouten en chaos kan beperken. Want je legt mensen een echte keuze voor. Daarmee krijg je ook een regeling waar meer draagvlak onder zit.”

Een ander, juridisch bezwaar waar hoogleraar pensioenrecht Erik Lutjens op wijst is dat het referendum in strijd kan zijn met internationale afspraken, die zijn opgenomen in een verdrag van de internationale Arbeidsorganisatie (ILO). Het bewuste verdrag geeft vakbonden rechtsmacht om namens werknemers te onderhandelen over collectieve arbeidsvoorwaarden, zoals rond het pensioenakkoord van 2019 het geval is geweest. Referenda zouden dat collectieve onderhandelingsproces kunnen doorbreken en daarmee de positie van de vakbonden ondermijnen, aldus Lutjens.

Volgende week debatteert de Tweede Kamer over een kleine wijziging van de nieuwe pensioenwet met NSC-minister Eddy van Hijum (Sociale Zaken en Werkgelegenheid). NSC en BBB willen hun amendement daaraan toevoegen. Het is de vraag hoe de grootste coalitiepartner PVV zich daarbij zal opstellen. De partij van Geert Wilders was altijd tegen de nieuwe pensioenwet en zou de indieners van het amendement aan een meerderheid in de Tweede Kamer kunnen helpen. Als dat gebeurt, is het nog onzeker hoe de Eerste Kamer hiermee omgaat. Daar hebben critici van de nieuwe pensioenwet geen vanzelfsprekende meerderheid.

Met medewerking van Christiaan Pelgrim.

Delen

Mail de redactie

De Raad voor de Journalistiek heeft maandag een klacht tegen NRC van opiniemaker Rutger van den Noort ongegrond verklaard. NRC had hem tegen zijn zin geciteerd. Volgens de klager is daardoor het vertrouwen in de journalistiek op grove wijze geschaad.

NRC-redacteur Bart Hinke benaderde de klager vorig voorjaar per Whatsapp voor een artikel over PVV-minister Reinette Klever. Van den Noort appte terug dat hij niet wilde meewerken, en dat hij ook niet wilde dat zijn app in het artikel zou worden aangehaald. Hinke antwoordde dat hij de app wel zou gebruiken. In het artikel ‘Minister die Zwarte Piet omarmt en ruziede met NPO-baas’ (4 juli 2024) schreef hij daarop: „Opiniemaker Rutger van den Noort, oprichter van een Nexit-denktank waar Klever zich in 2019 bij aansloot, past ervoor om ‘over de rug van Reinette’ mee te werken aan een artikel waarvan de ‘gure progressieve conclusie al op voorhand geschreven is’.”

NRC beroept zich op de eigen code die bepaalt dat als de journalist zich tegenover een bron als journalist bekend heeft gemaakt, en zegt dat hij belt voor een artikel, alles wat die bron vervolgens zegt kan gebruiken. Hinke zei over het geciteerde appje: „Ik vond dat relevant om duidelijk te maken hoe groot het wantrouwen tegen de gevestigde media is in de kringen van Klever. Dat had ook in een parafrase gekund, maar een citaat maakte het wat mij betreft het beste duidelijk.”

Van den Noort vindt dat het er niet om gaat of iets mág volgens de regels, maar of iets verstandig én wijs is. Hij stoort zich eraan dat hij in het artikel van Hinke is geciteerd, terwijl hij overduidelijk en ruim voor het uitbrengen van het artikel heeft gezegd dat hij dat niet wilde. Verder heeft de klager er bezwaar tegen dat NRC-ombudsman Arjen Fortuin – na een klacht hierover – nogmaals een stuk over de kwestie heeft geschreven zonder contact met hem te zoeken voor wederhoor. Tenslotte vindt de klager dat NRC-hoofdredacteur Patricia Veldhuis zijn klacht hierover eenzijdig en ondeugdelijk heeft afgehandeld.

De Raad oordeelt echter dat Hinke, de hoofdredacteur en de ombudsman niets valt te verwijten: „Er bestaat geen aanleiding voor het oordeel dat het belang van publicatie had moeten wijken voor het belang van klager om niet tot publicatie over te gaan. Daarbij is van belang dat klager veel ervaring heeft met (de werkwijze van) media.”

Delen

Mail de redactie

Préparez vos mouchoirs, pak uw zakdoekjes erbij: de Franse regisseur Betrand Blier is maandagavond op 85-jarige leeftijd overleden. Blier was een ongenadig provocateur en had oog voor acteurstalent: een combinatie die meermaals leidde tot enorm bioscoopsucces. Blier maakte achttien lange speelfilms, waaronder cultklassiekers als Les Valseuses (1974), Préparez vous mouchoirs (1978) en Merci la vie (1991).

Blier werd in 1939 geboren in Boulogne-Billancourt, een chique voorstad van Parijs, en groeide op in het milieu van de film: zijn vader was acteur Bernard Blier – hij zou meermaals in de films van zijn zoon verschijnen. Blier omarmde het zoon-van zijn en begon op zijn twintigste als assistent-regisseur. In de jaren zestig maakte hij een aantal films die nauwelijks werden opgemerkt.

In 1972 schreef hij het boek Les Valseuses, over twee outsiders wier leven draaide om seks, geweld en het ontlopen van de politie. In 1974 verfilmde hij de roman. Het culturele establishment reageerde geschokt: critici noemden de film beschamend, schandalig, vrouwonvriendelijk – er kwam een leeftijdsgrens van achttien jaar. Maar de film werd ook een enorm succes, vooral vanwege de getalenteerde acteurs die Blier castte voor de hoofdrollen: Gérard Depardieu, Patrick Dewaere en Miou-Miou. Voor Depardieu en Blier betekende Les Valseuses hun grote doorbraak.

Overschreden grenzen

Na het matig ontvangen Calmos (1976) keerde Blier naar de succesformule Dewaere-Dépardieu, die hij met Carole Laure castte voor Préparez vos mouchoirs. Die film gaat over de mislukte pogingen van Raoul (Depardieu) om zijn immer verdrietige vrouw Solange (Laure) op te vrolijken. Solange wordt uiteindelijk verliefd op en zwanger van een dertienjarig wonderkind. Ook hiermee schopte Blier tegen conventies aan, maar de film leverde hem een Oscar op.

Hierop maakte Blier nog tal van films, waaronder de zwartgallige cultfilm Buffet froid (1979), Trop belle pour toi (1989), Merci la vie (1991) en Les acteurs (2000). Blier werd geroemd om de humoristische en absurde dialogen en zijn neus voor acteurstalent: hij castte onder meer meermaals de inmiddels zeer gewaardeerde actrices Anouk Grinberg, Carole Bouquet en Charlotte Gainsbourg. Blier was van zijn films niet alleen regisseur, ook schreef hij het script. Daarmee gaf hij zichzelf volledige vrijheid over de verhaallijn. Zijn films draaien vaak om seks, liefde en het opzoeken van maatschappelijke en sociale grenzen.

Zo gaat Merci la vie over twee jonge vrouwen die in door Duitsland bezet Frankrijk op een soort ramptoer gaan en alles wat ze tegenkomen kapotmaken. Bliers personages hebben vrijwel zonder uitzondering een grote mond, ze zijn cynisch, woest en wanhopig. „Ik houd van verdwaalden, van verliezers”, zei de regisseur daar eens over. „Kunnen we andere soorten personages überhaupt leuk vinden?”

De liefde van Blier voor verschoppelingen reikte tot buiten de cinéma. Ook de inmiddels door tientallen vrouwen van seksueel wangedrag beschuldigde Depardieu bleef Blier verdedigen. Blier laat zijn vrouw en drie kinderen na.

Delen

Mail de redactie

Nederlandse supermarkten boekten vorig jaar samen een omzet van 49,9 miljard euro. Dat is 1 procent minder dan in het jaar ervoor, meldt onderzoeksbureau NielsenIQ vandaag. Die daling is vooral te wijten aan het tabaksverbod: sinds 1 juli mogen aan de servicebalies van supermarkten geen sigaretten en pakjes shag meer verkocht worden.

Veel medelijden hoeven we niet te hebben met de supers, want als tabak buiten beschouwing wordt gelaten, is er alsnog sprake van een omzetgroei van 2,5 procent. Consumenten waren bij de kassa gemiddeld 4,5 procent meer kwijt aan hun boodschappen. De prijzen van dranken stegen het hardst: gemiddeld 8,8 procent. Dat komt doordat de overheid vorig jaar zowel de alcoholaccijns als de ‘verbruiksbelasting’ op alcoholvrije dranken verhoogde.

Vooruitblikkend ziet onderzoeksbureau NielsenIQ nog kansen voor verdere „premiumisering” van het zuivelschap, mede door de populariteit van proteïnerijke versies van bijvoorbeeld knijpyoghurts en bakjes kwark.

Albert Heijn blijft marktleider

NielsenIQ heeft ook de marktaandelen van de verschillende ketens onderzocht. Albert Heijn blijft koploper met een marktaandeel van 37,7 procent, 0,9 procentpunt meer dan vorig jaar. De groei is voor een groot deel te danken aan het samengaan met Jan Linders. Die Limburgse supermarktketen hield in 2023 op met zijn eigen winkelformule en werd franchisenemer van Albert Heijn. Daardoor telden er vorig jaar in één keer 55 extra winkels mee in de AH-cijfers.

Nummer twee in het rapport is Jumbo, dat met 20,3 procent marktaandeel lager uitkomt dan vorig jaar. Daarna volgt Plus met 8,1 procent marktaandeel. Die keten is sinds 2021 verwikkeld in een fusie-operatie met Coop die moeizaam verloopt. Daarbij krijgen Coop-winkels het Plus-logo op de gevel. Dat die fusie niet erg soepel gaat, blijkt ook uit de cijfers van NielsenIQ: de resterende Coop-winkels verloren 0,5 procentpunt marktaandeel, terwijl er bij Plus maar 0,4 procentpunt bij kwam.

Niet alle supermarktketens geven toestemming aan NielsenIQ voor het publiceren van hun marktaandeel. Zo zijn de Duitse discounters Aldi en Lidl en budgetketen Dirk opgenomen in de restgroep, die in totaal ruim een kwart van de markt in handen heeft.

Delen

Mail de redactie

Niet lang na het eten van de gemarineerde kip ging het mis. Tientallen leerlingen van een basisschool in Sukoharjo op centraal-Java werden eerst misselijk en moesten toen overgeven. De kip was onderdeel van een gratis schoollunch die verstrekt werd door de overheid. Verder bestond die volgens de South China Morning Post uit wortels, tofu en rijst met een glas melk.

Een woordvoerder heeft „het incident” tegenover The Guardian bevestigd. In Indonesische media worden meer voorbeelden genoemd van kinderen die ziek zijn geworden na het eten van een overheidslunch, zoals in het noorden van Kalimantan, het Indonesische deel van Borneo. Daar viel het hoge aantal ziekmeldingen van leerlingen op. Ook leraren die de lunches van afwezige scholieren hadden opgegeten, klaagden over misselijkheid en diarree.

De ‘free lunch’ was een belangrijke verkiezingsbelofte van oud-generaal en defensieminister Prabowo Subianto die in oktober werd geïnstalleerd als president van Indonesië. Dagelijks zouden 83 miljoen kinderen en zwangere vrouwen een voedzame lunch krijgen, gratis.

Groeiachterstand

Het plan leverde hem tijdens en na zijn campagne veel steun op omdat ondervoeding en groeiachterstanden bij kinderen vooral in de perifere gebieden van Indonesië een groot probleem zijn. Volgens Indonesisch gezondheidsonderzoek had in 2023 rond 21 procent van de kinderen op de eilandenarchipel een groeiachterstand.

Maar het plan stuitte ook direct op ongeloof. Hoe zou Prabowo ervoor zorgen dat de verse maaltijden verspreid konden worden op de duizenden eilandjes waaruit Indonesië bestaat?

Het verstrekken van gratis lunches startte deze maand op veel beperktere schaal dan Prabowo wilde

Het verstrekken van gratis lunches startte deze maand, maar op veel beperktere schaal dan Prabowo wilde en beloofde: 190 keukens bereiden sindsdien volgens de overheid dagelijks 570.000 lunches voor kinderen in 26 provincies.

Maandag bood Prabowo zijn excuses aan aan de kinderen (en hun ouders) die nog geen lunch krijgen. Hij zei nu te verwachten dat eind 2025 de lunchproductie volledig op stoom is.

Populistische maatregelen

Maandag kwam ook een onderzoek uit naar Prabowo’s populariteit, van de onderzoeksafdeling van de Indonesische krant Kompas. De steun onder de bevolking is bijna een jaar na zijn uitverkiezing groot: 80 procent van de bevolking staat achter hem. Ter vergelijking: de vorige president Joko Widodo, ook bekend als Jokowi, werd op hetzelfde moment na zijn uitverkiezing gesteund door 65 procent van de bevolking.

Tegen persbureau AP zei onderzoeksleider Ignatius Kristanto dat een aantal populistische plannen en maatregelen van de regering Prabowo daaraan heeft bijgedragen, zoals het terugdraaien van een btw-verhoging vlak voor die in zou gaan. „Dat blijft hangen bij mensen.” Ook de gratis lunches en sociale bijstand voeden zijn populariteit, stelde Kristanto.

Maar economen waarschuwen voor de effecten van deze plannen. De kosten van het lunchprogramma alleen al zijn voor de komende vijf jaar geraamd op zo’n 28 miljard euro. Toen Prabowo tijdens de campagne stelde dat hij geen bezwaar heeft om de staatsschuld op te laten lopen tot 50 procent, leidde dat tot een tijdelijke waardedaling van de roepia.

Een woordvoerder van het lunchprogramma zei tegen The Guardian dat het met de getroffen scholieren na behandeling en medicatie beter gaat. Hij beloofde dat het „onwelkome incident” uitgebreid geëvalueerd zal worden om de voedselveiligheid te verbeteren.

Delen

Mail de redactie

„Ik heb er geen woorden voor”, zegt Levi Symonds. Hij woont in de overwegend Joodse wijk Maroubra langs de kust in Sydney. Sprakeloos kijkt hij naar het kinderdagverblijf dat door mannen in gele hesjes wordt dichtgetimmerd. Een brandgeur hangt in de lucht.

In de nacht van maandag op dinsdag werd het kinderdagverblijf in brand gestoken en beklad met antisemitische leuzen. Het was volgens de politie een gerichte aanval; om de hoek van het kinderdagverblijf is een synagoge en een orthodox-joodse school. Bovendien werd het kinderdagverblijf tot 2023 bestierd door een Joodse familie. „Ik geloofde het haast niet toen ik het vanochtend op mijn sociale media zag. Dat dit soort antisemitisme recht voor mijn deur gebeurt, is schokkend”, zegt Symonds.

Ook zijn zus Chantale Symonds snapt er niets van. Ze draagt een zilveren kettinkje met een davidster eraan. „Het is toch krankzinnig dat iemand een kinderdagverblijf zo verwoest? En dit is niet het eerste incident. Het was afschuwelijk om wakker te worden en te zien dat er weer een antisemitische aanval is geweest, dit keer in mijn eigen buurt.”

Australische politici hebben de actie scherp veroordeeld. Premier Anthony Albanese was snel ter plekke en noemde de aanval „kwaadaardig”. Hij riep de premiers van alle deelstaten met spoed bijeen om een gezamenlijke aanpak te bespreken. „Dit is een verachtelijke en afschuwelijke misdaad”, zei Albanese. Chris Minns, premier van deelstaat New South Wales waar Sydney ligt, noemde de daders „klootzakken” en „beesten”.

‘Buitenlandse actoren’

De aanval op het kinderdagverblijf is er een in een reeks van antisemitische incidenten in Australië in de afgelopen maanden. Eind vorige week werd het voormalige huis van een bekende Joodse leider in Sydney beklad met rode verf. Er werden antisemitische teksten op auto’s gekalkt die vervolgens in brand werden gestoken. Ook in andere delen van de stad gingen auto’s in vlammen op en werden antisemitische teksten op muren geschilderd. In Melbourne werd begin december een synagoge met brandbommen bekogeld. Aanwezige gelovigen konden net op tijd ontsnappen. De daders zijn nog voortvluchtig.

De Australische politie onderzoekt signalen dat buitenlandse actoren betrokken zijn. Die zouden lokale criminelen hebben betaald in cryptovaluta om antisemitische aanvallen uit te voeren. Sinds ruim een jaar is er al een landelijk politieteam actief om antisemitische of islamofobe incidenten te onderzoeken, Operation Shelter genaamd. Sinds vorig jaar zijn er ruim honderdtachtig mensen gearresteerd op verdenking van antisemitisme en moslimhaat.

Het zijn extreme uitingen van de toegenomen spanningen in de Australische samenleving, waar zowel de Joodse als de islamitische diaspora groot is. Wekelijks zijn er demonstraties tegen het Israëlische geweld in Gaza, die overwegend vreedzaam verlopen. Maar uit onderzoek blijkt dat zowel Joden als moslims sinds 7 oktober 2023 in toenemende mate met antisemitisme en racisme te maken krijgen.

Meer politie

Chantale Symonds herkent zich hierin. „Laatst ging ik naar mijn lokale supermarkt waar ze ook koosjere producten verkopen. In de schappen vond ik een stukje papier waarop stond: ‘als je dit koopt, steun je apartheid’. Ik werd er best bang van. Gelukkig is de Joodse gemeenschap hecht en helpen we elkaar.” Ze is niet tevreden over de aanpak van de autoriteiten. „De regering doet niet genoeg om dit te stoppen. Er moet meer politie aanwezig zijn in Joodse buurten, en ook de straffen voor de mensen die dit doen moeten veel hoger zijn.”

Dat is precies wat de lokale politiek nu belooft. Premier Chris Minns van de deelstaat New South Wales heeft aangekondigd extra politiemensen in te zetten om gebieden rondom synagogen en moskeeën in de gaten te houden. Ook is hij van plan om op lokaal niveau nieuwe wetten in te voeren met hogere straffen voor haatzaaien, al stuit dat op verzet. Nu scanderen demonstranten vaak de slogan ‘Van de rivier tot de zee’, dat zou mogelijk verboden worden.

„Dit gaat ten koste van fundamentele vrijheden, zoals het recht om te protesteren en de vrijheid van meningsuiting”, zei Nasser Mashni, voorzitter van de Australische Palestijnse Belangengroep daarover tegen de krant Sydney Morning Herald. „Het is een poging om de tegenstanders van de oorlog van Israël in Gaza het zwijgen op te leggen.”

Delen

Mail de redactie