De elfjarige Mikael en zijn moeder Gohar Matosyan mogen niet langer in Nederland blijven. Het gezin wordt uitgezet naar Armenië. Minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber (PVV) hoeft hen geen verblijfsgunning te geven. Dat heeft de Raad van State woensdag bekendgemaakt. Ze zijn „door hun eigen keuze” te lang uit beeld geweest van de betrokken instanties, zoals de Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND). Onduidelijk is wanneer de twee precies moeten vertrekken.
De Armeense moeder van de jongen vluchtte in 2010 naar Nederland. Haar asielverzoek werd afgewezen, toch besloot ze te blijven. Mikael heeft de Armeense nationaliteit, werd geboren in Amsterdam en woont daar al zijn hele leven. De jongen vroeg een verblijfsvergunning aan voor zichzelf en zijn moeder. Dat deed hij via een regeling voor kinderen die al jaren in Nederland wonen, maar volgens de regels toch niet in aanmerking komen voor asiel.
Lange juridische weg
De Immigratie- en Naturalisatiedienst (IND) keurde het asielverzoek in 2019 af. Daarna volgde een lange juridische weg. Het gezin ging in beroep en de rechtbank van Amsterdam gaf hen gelijk. Daartegen ging de IND in beroep bij de Raad van State, de hoogste bestuursrechter van het land.
Het is terecht dat het gezin niet in aanmerking komt voor de speciale regeling voor lang in Nederland woonachtige kinderen, oordeelt de Raad van State. Het was „de keuze van de moeder om de opvang met Mikael te verlaten, zonder een adres achter te laten”. Daarmee zijn de regels voor de uitzondering niet nagekomen en kan het gezin worden uitgezet. Die stellen dat iemand niet langer dan drie maanden uit beeld van de betrokken instanties mag blijven.
Mikael is nog nooit in Armenië geweest. Tegen Het Parool zei Mikail eerder dat de IND hem „net zo goed naar Ghana kan uitzetten, dat land ken ik even slecht als Armenië”. De Raad van State erkent dat zijn uitzetting „zwaar” is en „stress en onzekerheid” oplevert. Toch zijn de regels belangrijker, concludeert de Raad.
‘Mikael is een 11-jarige Amsterdammer’
Tot 2019 kon een minister of staatssecretaris besluiten om een afgewezen asielzoeker vanwege een schrijnende situatie eventueel toch in Nederland te laten blijven. Die bevoegdheid ligt nu bij de hoogste ambtenaar van de IND.
De Amsterdamse burgemeester Femke Halsema heeft er bij asielminister Faber op aangedrongen opnieuw op aangedrongen in samenspraak met de IND het gezin alsnog asiel te verlenen. „Mikael is een 11-jarige Amsterdammer en hoort bij zijn vrienden op school”, zegt Halsema tegen persbureau ANP. „De wens minder migranten in Nederland te hebben, kan nooit zo sterk zijn dat deze ten koste gaat van een 11-jarige jongen die geen ander land kent dan Nederland.”
Defence for Children, dat het gezin bijstaat, noemt de uitzetting „ontzettend schadelijk” voor het kind en stelt dat „honderden kinderen die in Nederland zijn geworteld dreigen uitgezet te worden”.
Paul Watson (73), milieu-activist en oprichter van de Captain Paul Watson Foundation (CPWF), is zondag in Groenland gearresteerd op basis van een internationaal arrestatiebevel uit Japan. Dat meldt CPWF maandag. Watson is gespecialiseerd in het tot zinken brengen en rammen van walvisvaarders. Volgens de stichting houdt de arrestatie verband met een eerdere anti-walvisvangstinterventie in de Antarctische regio.
In 2012 vaardigde Interpol een zogeheten ‘Red Notice‘ uit tegen Watson. De dienst vroeg daarmee politiediensten over de hele wereld om de milieu-activist te arresteren. Dit gebeurde twee jaar nadat de Japanse kustwacht een arrestatiebevel voor hem uitvaardigde. Destijds was zijn missie om het Japanse „onderzoeksprogramma” naar walvisvangst — in werkelijkheid een eufemisme voor walvisjacht voor consumptie — op Antarctica (JARPA) te onderscheppen. Hij zou toen onder meer ingebroken hebben op een schip.
De schepen van walvisvangers probeert hij onder meer te beschadigen door ertegenaan te rammen, krachtige laserstralen erop te richten en rookbommen af te vuren. Een Amerikaanse rechter oordeelde in 2013 dat Watson „zonder enige twijfel een piraat is”, ongeacht zijn goede bedoelingen.
CPWF zegt „volledig geschokt” en „verrast” te zijn door de arrestatie, „omdat de advocaten van de stichting hadden gemeld dat de internationale signalering een paar maanden geleden was ingetrokken”. Watson werd aan boord van zijn schip, tijdens een tussenstop in de Groenlandse hoofdstad Nuuk om bij te tanken, afgevoerd door de Deense politie. De 25 vrijwillige bemanningsleden zijn niet gearresteerd. Het is vooralsnog niet bekend of Watson wordt uitgeleverd aan Japan.
Lees ook
Het interview met Paul Watson uit 1997. Milieu-kruisvaarder Paul Watson: Ik keek in het oog van de walvis, en zag begrip
Politiek gemotiveerd
„We smeken de Deense regering om Watson vrij te laten en dit politiek gemotiveerde verzoek niet te honoreren”, zegt CPWF. Volgens de stichting is de arrestatie politiek gemotiveerd, omdat het Internationaal Gerechtshof in 2014 oordeelde dat Japan een „wetenschappelijk onderzoeksprogramma” misbruikte om de walvisjacht door te zetten. JARPA negeerde tot 2016 de uitspraak door op volle zee op walvissen te jagen.
In 1986 besliste de Internationale Walvisvaart Commissie (IWC) om een internationaal moratorium in te voeren. Dit betekent dat het wereldwijd niet is toegestaan om op walvissen te jagen, behalve voor wetenschappelijke doeleinden en jacht door traditionele volkeren. Japan, Noorwegen en IJsland hebben het moratorium niet aanvaard, waardoor het in deze landen nog is toegestaan om op walvissen te jagen.
Momenteel is CPWF bezig met een nieuwe missie om het onlangs gebouwde Japanse walvisvaarderschip ‘Kangei Maru’ in de noordelijke Stille Oceaan te onderscheppen. Op het schip worden walvissen geslacht en verwerkt die door kleinere schepen zijn gevangen.
Watson is ook oprichter van de militante walvisbeschermingsorganisatie Sea Shepherd en medeoprichter van Greenpeace. Ook was hij te zien in de reality-tv-serie Whale Wars, waarin hij walvisschepen op zee confronteerde.
De Inspectie Leefomgeving en Transport (ILT) heeft zo’n 3.500 fatbikes in beslag genomen. Ook de import van deze fietsen is stilgelegd. Dat meldt de ILT maandag. De elektrische fietsen voldoen mogelijk niet aan wettelijke eisen, waardoor de vervoersmiddelen een risico zijn voor verkeersdeelnemers. De duizenden fietsen komen van een Chinese fabrikant. Welke fabrikant dat is, wordt niet genoemd.
De fietsen, die volgens de toezichthouder tegen een zeer lage prijs in Nederland worden verkocht, hebben de „technische kenmerken van een bromfiets”, aldus de ILT. Uit het gedeelde bericht is op te maken dat deze fatbikes harder dan 25 kilometer per uur gaan. Voor een bromfiets geldt onder meer een helm- en rijbewijsplicht. Ook is bijvoorbeeld een kenteken nodig. Bij de betreffende fatbikes is daarvan geen sprake.
Als uit het onderzoek blijkt dat de fatbikes inderdaad niet aan de wettelijke eisen voldoen, verwacht de toezichthouder dat de Chinese fabrikant de fietsen terughaalt.
De inspectie kan geen details geven over „merken en typen fatbikes” vanwege het lopende onderzoek. Karin Visser, directeur Toezicht en Opsporing bij de ILT, noemt de handel in dit type fatbikes een „gedeelde verantwoordelijkheid” van toezichthouders én fabrikanten of bijvoorbeeld importeurs. Visser stelt dat de kans klein is dat een fatbike die voor minder dan 1.000 euro te koop is, van goede kwaliteit en veilig is.
Lees ook
Nederlandse fatbikebedrijven zien verkoopcijfers dalen door ophef rond de elektrische fietsen
De stap opzij van Joe Biden en zijn steun voor Kamala Harris als nieuwe Democratische presidentskandidaat zorgen maandagochtend voor een spervuur aan duidingen in de Amerikaanse krantenedities.
The Wall Street Journal is hard voor de Democratische Partij en haar lange talmen om van de kandidatuur van Biden af te zien. Volgens de krant is de gok op de 81-jarige Biden een „epische misrekening” gebleken. Hoe heeft het zo ver kunnen komen? Het is een verhaal van bondgenoten die graag de andere kant op wilden kijken, luidt de analyse. De twijfels rond Bidens kandidatuur, die begonnen als „gemompel onder de bondgenoten” werden tot „oorverdovend gebrul” met het CNN-debat als kantelpunt. „De nadelen van Bidens leeftijd waren duidelijk voor de kiezers. (…) Maar in de hoogste gelederen van de partij leken de onthullingen over de tol die de vergrijzing van de president heeft geëist de afgelopen maanden veel mensen te verrassen.”
Of Kamala Harris de Democratische nominatie binnen kan halen moet eind augustus nog blijken. Het zou volgens The Washington Post in ieder geval een opmerkelijke comeback betekenen voor de huidige vicepresident. „Harris leek niet zo lang geleden voorbestemd om zich aan te sluiten bij de lange lijst van veelbelovende Democratische politici die op het nationale toneel helemaal vervagen.”
Lees ook
Wat kan en moet er allemaal gebeuren nu Joe Biden zijn campagne heeft gestaakt?
De krant spreekt van een „belangrijke test” voor Harris en stelt hardop de vraag of zij in staat is de Democratische Partij nieuw leven in te blazen „Harris staat op het punt de leider te worden van een partij in crisis”. The Washington Post plaatst ook vraagtekens bij haar kansen om Donald Trump van een nieuwe presidentstermijn te weerhouden en wijst onder meer op de approval rating die nooit over de 40 procent kwam: „Een zorgwekkend teken dat ze mogelijk nog steeds de electorale bagage van de regering met zich meedraagt.”
The New York Timesziet hoe vooraanstaande Democraten met hun steun aan Kamala Harris hopen op een „naadloze opvolging” die een einde maakt aan een maand van „schadelijke chaos” binnen de partij.
De uitdagingen voor Harris zijn volgens de krant enorm: ze moet in korte tijd de leiding nemen over de campagne, de steun hervinden onder kiezers die Biden de rug hebben toegekeerd en zich voorbereiden om een „regelrechte Republikeinse aanval te weerstaan”. De afgelopen maanden zijn binnen de partij breuklijnen ontstaan over hoe het post-Biden tijdperk eruit moet zien. Van die verdeeldheid zou Harris last kunnen hebben. Zo stelt de krant vast dat noch oud-president Barack Obama noch de prominente senator Chuck Schumer en noch oud-voorzitter van het Huis van Afgevaardigden, Nancy Pelosi, hun steun voor haar hebben uitgesproken.
Lees ook
Na terugtreden van Biden ligt de strijd om het presidentschap weer helemaal open
‘Onontgonnen terrein’
Volgens USA Today konden de Democraten de groeiende twijfels rond hun kandidaat niet langer negeren en voorkomt de partij een ramp in november. Bidens schoorvoetende besluit, nadat zijn „kwetsbaarheid op nationale televisie werd blootgelegd”, brengt de Democratische presidentscampagne op onontgonnen terrein. Want hoewel Harris Bidens meest logische vervanger zou zijn, wijst de krant op de aarzeling binnen de Democratische Partij om haar volledig te omarmen.
Tegelijk luidt ze volgens de krant het einde in van een van de langste politieke carrières in de Amerikaanse geschiedenis. Biden leidde de Verenigde Staten als president over moeilijke hobbels, schrijft de krant, waaronder de pandemie, de daaropvolgende economische crisis en de wereldwijde verdeeldheid over de oorlog in Oekraïne. „Maar er was een uitdaging die hij niet kon overwinnen: leeftijd.”
Liveblog Reacties terugtrekking Biden
‘Al meer dan 500 Democratische gedelegeerden scharen zich achter kandidatuur Harris’
Maandagochtend zijn er al zeker zeventien Palestijnen gedood bij Israëlische luchtaanvallen op de Gazaanse stad Khan Younis. Dat meldt Al Jazeera. Het Israëlische leger heeft maandagochtend op X inwoners van de stad, die in het zuiden van de Gazastrook ligt, opgeroepen tijdelijk te evacueren. Israël staat „op het punt krachtig op te treden tegen de terroristische organisaties” in de oostelijke wijken van Khan Younis, aldus het bericht op X.
Het leger schrijft dat burgers naar het „aangepaste humanitaire gebied al-Mawasi” kunnen trekken. Al-Mawasi werd al eerder tot zogenaamde ‘humanitaire zone’ bestempeld. Maar bij recente bombardementen op het gebied, ten westen van Khan Younis waar zeker een miljoen ontheemden veelal in tenten verblijven, vielen zeker negentig doden. Het Israëlische leger zegt dat het doelwit van die aanval een Hamas-commandant was. Of hij bij de aanval is omgekomen is vooralsnog nog onbekend. Volgens Hamas is hij nog in leven.
In en nabij Khan Younis worden de afgelopen weken veel Israëlische luchtaanvallen uitgevoerd. Het Palestijnse persbureau Wafa schrijft maandag dat het Israëlische leger vlak na het evacuatiebevel is begonnen met nieuwe bombardementen. Wafa meldt dat daarbij al zeker meer dan tien Palestijnen zijn gedood.
Lees ook
Israël bombardeert ‘veilige zone’ bij Khan Younis: ‘Een van de vreselijkste dingen die ik de afgelopen maanden heb gezien’
In en nabij Khan Younis wonen ontheemden veelal in tentenFoto Hatem Khaled/Reuters
‘De meerderheid van de Franse kiezers heeft op extreme partijen gestemd. Op partijen die op zijn best sceptisch zijn over de relaties met de VS, over de NAVO en hulp aan Oekraïne.” Alexandra de Hoop Scheffer, senior vicepresident voor geostrategie bij de trans-Atlantische denktank The German Marshall Fund of the United States, is niet optimistisch. Terwijl ze in haar kantoor in de Parijse wijk Saint-Germain-des-Prés uitlegt waarom, barst er een onweersbui los – als om de ernst van de situatie te onderstrepen.
„De Franse invloed in Europa wordt kleiner na de Franse verkiezingen”, zegt De Hoop Scheffer (1982). „Vanwege de regels van het Franse kiesstelsel heeft het Rassemblement National de verkiezingen niet gewonnen, maar de partij heeft wel de meeste stemmen gekregen. President Macron blijft verantwoordelijk voor buitenlandpolitiek en defensie, welke regering Frankrijk ook krijgt. Maar hij zal met deze uitslag rekening moeten houden. Bovendien is de financiële situatie in Frankrijk zorgwekkend. Al die factoren zullen de sterke Franse inbreng in Europa indammen. De Franse leider, die zeer uitgesproken is geweest over Oekraïne en ambitieuze voorstellen heeft gedaan voor Europese hervormingen en Europees beleid, zit nu klem.”
Wie, denkt u, springt er in het gat?
„Ik denk dat we een sterker Verenigd Koninkrijk gaan zien. De nieuwe Britse regering versterkt doelbewust haar relatie met Europa. Om te beginnen met Duitsland. De nieuwe minister van Buitenlandse Zaken, David Lammy, reisde meteen op zijn eerste werkdag naar Berlijn. Dat is de Fransen niet ontgaan. Ze zijn daar diep ongelukkig mee. Nu de stem van Frankrijk op het internationale toneel verzwakt, schept dat ruimte voor andere allianties.”
Komt er ook een nieuw soort Weimar-groep van grote Europese landen, voor informeel buitenlandoverleg?
„‘Weimar’ bestond tot nog toe uit Frankrijk, Duitsland en Polen, ofwel de drie grootste EU-landen. Dat wordt nu, denk ik, Weimar-plus: met Londen erbij. Macron moet op de binnenlandpolitiek focussen. Kanselier [Olaf] Scholz grijpt die kans om de Franse invloed te verwateren door de Britten erbij te halen. Ook op andere terreinen sluit hij allianties om Frankrijk te counteren. Zo trekt hij op financieel-economisch terrein weer naar de frugals [de zuinige landen], waaronder Nederland, om te voorkomen dat er eurobonds voor defensie komen, die Frankrijk bepleit. De Franse verkiezingen zijn het begin van een nieuwe Duitse opmars in Europa, ook om Europese defensieplannen die de Fransen zouden willen, te killen. Duitsland gebruikt dus twee strategieën tegelijkertijd: het bouwt nieuwe coalities binnen de EU om Frankrijk verzwakken, en voor grotere onderwerpen als de buitenlandpolitiek haalt het de Britten erbij.”
Die zijn daar blij mee.
„Ja, natuurlijk. Ze reageerden meteen.”
Duitsland voelt zich kwetsbaar vanwege de oorlog. Het wendt zich nu tot de VS voor bescherming. Voor de Fransen is dit een schoffering.
Sinds het begin van de oorlog in Oekraïne trekt Duitsland toch ook naar de Verenigde Staten toe?
„Ja. Ook dat veroorzaakt spanning tussen Duitsland en Frankrijk. Duitsland voelt zich kwetsbaar vanwege die oorlog, omdat zijn krijgsmacht in zeer slechte staat verkeert. Het wendt zich nu tot de VS voor bescherming. Voor de Fransen, die een Europese defensiemacht willen opzetten, is dit een schoffering. De VS en Duitsland blokkeren nu samen het NAVO-lidmaatschap van Oekraïne. Frankrijk, het VK, Polen en veel Midden- en Oost-Europese landen zijn juist voor. Hieraan zie je dat de Britten soms ook met de Fransen optrekken.”
Londen gaat nu voor Europese defensie, waar het vroeger mordicus tegen was.
„Londen ziet dat Amerika compleet op China focust, en trekt zijn conclusie: dit is een trend die doorgaat, ongeacht wie er in november de verkiezingen wint. Voor de NAVO-top in Washington, vorige week, nodigden de Amerikanen vier Aziatische landen als gast uit. Washington heeft bepalingen over China in de slotverklaring van die top weten te krijgen, ondanks verzet van Frankrijk, dat de NAVO als euro-Atlantische alliantie wil blijven zien. De Amerikanen kijken vooral nog naar Europa door een Chinees prisma.”
In welk opzicht?
„Kijk naar ASML! De VS zeggen dat zij zich als verantwoordelijke bondgenoot zullen opstellen zolang de Europeanen Amerikaanse wapens kopen en de Amerikaanse tech-agenda steunen. Tech is cruciaal voor de Amerikanen. Zij geloven dat wie de technologische overhand heeft in de 21ste eeuw, de supermacht van de toekomst is. Europese tech-bedrijven die zakendoen met China, zitten daarmee in diep geopolitiek vaarwater. Ze zeggen dat ze ‘gewoon’ zakendoen met China, en dat dit apolitiek is, maar zo zien de Amerikanen het niet. In hun ogen ondermijnen Europese regeringen die hun bedrijven toestaan geavanceerde technologie aan China te leveren, vitale Amerikaanse belangen. Dit wordt een spannende fase in de trans-Atlantische betrekkingen.”
Kan Washington zelfs zeggen: ‘Als jullie technologie blijven leveren aan China, is artikel 5 van het NAVO-verdrag – een gewapende aanval op één NAVO-land is een aanval op allemaal – voor ons een dode letter’?
„De Amerikanen voeren de druk op Europese regeringen enorm op, dus ik zou dit soort chantage niet uitsluiten. Ik help grote bedrijven om geopolitieke strategieën te maken en vertel hen vaak: ‘Leuk of niet, jullie bedrijf eindigt gewoon in het geopolitieke mandje.’”
Zijn dat tech-bedrijven?
„Ja, maar ook grote havens en fabrikanten van elektrische auto’s zitten in het oog van de geopolitieke storm.”
Wat zijn de gevolgen hiervan voor de oorlog in Oekraïne?
„Legio. Vanaf het begin was de oorlog deel van een groter verhaal. Nu zie je de link tussen China en Rusland steeds sterker worden. Dat beïnvloedt de trans-Atlantische conversatie. De VS zeggen tegen de Europeanen: ‘Jullie zwengelen de oorlog aan doordat jullie handel blijven drijven met China! Jullie veiligheid hangt dus samen met de mate waarin jullie loskoppelen van China.’ Voor Washington zijn handel en veiligheid niet twee verschillende dingen, maar hetzelfde verhaal. En dit zegt Biden. Stel je voor wat Trump zegt als hij president wordt.”
Zwaar weer voor de trans-Atlantische betrekkingen dus?
„De oorlog in Oekraïne versnelt de ontwikkeling van nieuwe politieke allianties. De trans-Atlantische betrekkingen worden één alliantie temidden van vele andere. President Macron omhelst president Lula. Kanselier Scholz vrijt het mondiale Zuiden op. Afrika en het Midden-Oosten worden geopolitieke schaakborden. Oekraïne is maar één stukje van deze ingewikkelde puzzel. Als wij Europeanen relevant willen blijven, moeten we kritisch naar onze diplomatie kijken.”
Hoe dan?
„Van 2009-2011 werkte ik bij het Franse ministerie van Buitenlandse Zaken, onder andere aan de nucleaire deal met Iran. Op een dag kwam er een Braziliaans-Turks voorstel voorbij. De reactie van het Westen was: ‘What the hell, waar bemoeien ze zich mee?’ Dat kan niet meer. Je kunt niet meer om die landen heen. India, Turkije, Afrika – zij hebben het meeste last van de oorlog in Oekraïne, bij voorbeeld vanwege de voedselvoorziening, en tegelijkertijd omzeilen zij de sancties tegen Rusland het meest. Ze kopen olie, verkopen grondstoffen aan Rusland. Zij laten president Poetin zijn gang gaan in Oekraïne, tegen het Westen. Zonder hen is een staakt-het-vuren in Oekraïne ondenkbaar. Ze moeten een plek aan tafel krijgen.”
Die hebben ze toch? Turkije heeft onderhandelingen georganiseerd.
„Ja. Maar westerse landen vinden het moeilijk om dat te accepteren.”
Kan Trump de oorlog „binnen 24 uur stoppen” als hij president wordt?
„Dat gaat hij zeker proberen. Niet met het oog op Oekraïne, maar met het oog op China. Hij zal naar Rusland én China gaan, en zeggen: ‘Ik geef Rusland iets, op voorwaarde dat China een toontje lager zingt.’”
Is dat in China’s belang?
„Dat hangt van het aanbod af.”
En wat doen de Europeanen dan?
„Precies, dat is de vraag. Mijn inschatting: ze laten het gebeuren, Europese leiders zullen blij zijn dat ze van de oorlog af zijn.”
Terwijl de meeste Europese burgers achter Oekraïne staan.
„Ja, dat is opvallend. Burgers beseffen: dit is onze oorlog.”
Poetin zegt toch zelf dat niet Oekraïne de vijand is maar het Westen, de NAVO?
„Ja. Toen Macron laatst de vraag opwierp over Europese militairen in Kyiv, zei hij ook dat dit onze oorlog is. In Londen en Den Haag zien ze dit niet anders. Oud-premier [Mark] Rutte steunt de opbouw van een Europese poot binnen de NAVO. Als Trump president wordt, is die poot cruciaal. Je kunt Europa’s veiligheid niet ophangen aan een onvoorspelbare Amerikaanse leider.”
Steunen de Amerikanen dit?
„Ja, als de Europeanen het zelf betalen. Dan heeft Washington de handen vrij om zich op China te concentreren. Europa moet niet de fout maken zich enkel en alleen op Europa te richten. Het moet beseffen dat China prioriteit nummer één is in Washington.
„Iets wat ook lastig wordt: Europa moet dringend aan een sterkere, eigen wapenindustrie werken, terwijl de VS juist willen dat het zijn wapens in Amerika blijft kopen. Duitsland doet dat. Ook Polen en sommige Midden-Europese landen kopen wapens in Amerika. Maar Frankrijk wil zo snel mogelijk een Europese defensie-industrie op poten zetten.”
Europa moet beseffen dat China prioriteit nummer één is in Washington
Logisch: daar profiteert de bestaande Franse industrie van.
„Dat klopt. Maar dat neemt niet weg dat we een sterkere Europese wapenindustrie nodig hebben.”
Alweer een Frans-Duits geschil.
„Ja. Duitsland werkt ook aan Europese luchtafweer, waar Frankrijk niet aan meedoet. Helaas is het gevolg hiervan dat Europa geen sterke Europese defensie-industrie kan opbouwen en steeds afhankelijker wordt van Amerika. Op energiegebied zijn we steeds meer op China aangewezen. Dus op twee vitale terreinen worden we steeds afhankelijker van deze twee extremen.”
Waardoor beide grootmachten steeds harder aan Europa gaan trekken.
„Ja, en aan onze bedrijven. Politiek en zakendoen worden steeds meer aan elkaar verbonden, er is geen ontkomen aan.”
Stel dat Trump de oorlog in Oekraïne stopt, willen Europese leiders dan überhaupt nog investeren in defensie? Het is duur, en burgers willen dat het geld naar andere zaken gaat.
„Er komt misschien een staakt-het-vuren, maar dat wil niet zeggen dat de oorlog dan voorbij is. Het zal zoiets worden als Cyprus. Met permanente instabiliteit. Rusland zal Europa blijven destabiliseren. Europese leiders moeten wel investeren in defensie. Zeker als Trump president wordt en weer gaat dreigen met terugtrekking uit de NAVO, hebben ze gewoon geen keus.”
Eind vorige maand begon in Kenia een buitengewone rebellie. Jongeren bestormden op 25 juni het parlement en dreven de vergaderende parlementsleden een noodtunnel in; ze moesten het gebouw halsoverkop verlaten. „We zijn outcasts geworden”, klaagde een parlementslid over de woede-uitbarsting. Een maand, vijftig doden en honderden gewonden later, verlaten de gelovigen nog altijd de kerk als een parlementslid hen daar wil toespreken. Kantoren, bedrijven en huizen van Kamerleden worden aangevallen. Hun zonde? Ze hebben voor een pakket belastingverhogingen op alledaagse benodigdheden gestemd waarmee het parlement het begrotingstekort van 80 miljard dollar wilde terugdringen. Op last van het Internationaal Monetair Fonds (IMF) moet de regering stevig bezuinigen.
Inmiddels is het pakket weer ingetrokken en tonen enkele volksvertegenwoordigers op sociale media hun berouw door een T-shirt te dragen met opschrift: ‘Vergeef ons dat we voor stemden’. Maar de furie is nog niet bedaard.
Robert Owero (40) was erbij op 25 juni: „De moed, de massaliteit, het was zo bijzonder die dag. Vroeger renden betogers weg bij demonstraties als de politie een van hen doodschoot. Nu zoeken ze eerst dekking, en vervolgens kruipen ze naar het lichaam van hun kameraad terwijl de kogels ze om de oren vliegen, wikkelen het in een Keniaanse vlag en dragen het weg. Als we die dag naar het presidentiële paleis waren opgetrokken, hadden we het in kunnen nemen. De woede-uitbarsting viel niet meer te stoppen.” Ook deze week gingen de demonstraties, hoewel op kleinere schaal, in talrijke steden door.
Massabetoging
Hoewel de politie inmiddels meer dan vijftig demonstranten heeft gedood, is de angst verdwenen. Op de zondag na de massabetoging van 25 juni kwamen in het centrale Uhurupark in Nairobi duizenden jongeren bijeen om hun gevallen mededemonstranten te herdenken. Ze zongen Unbwogable (‘Mij maak je niet meer bang’), een lied dat hun ouders rond de eeuwwisseling zongen uit protest tegen de autocratische president Daniel arap Moi (1978-2002). Deze demonstranten worden geleid door jonge, welsprekende, goed opgeleide en goed geklede Kenianen van generatie Z (ruwweg geboren tussen 1995 en 2010) die niet zijn belast met politieke of tribale loyaliteiten. Ze zetten de huidige Keniaanse president William Ruto zodanig onder druk dat deze doorgaans arrogant overkomende politicus nu een andere toon aanslaat. Hij trok de belastingverhogingen in, ontsloeg zijn hele kabinet en het hoofd van de politie, wendde zich op X tot de jonge actievoerders en beloofde een nationaal discussieforum met jongeren, politici en kerkleiders. Maar op elke concessie volgen nieuwe eisen van de demonstranten.
„Het is waanzinnig wat we al hebben bereikt”, zegt Raymond Rono (26), die blaakt van zelfvertrouwen. „Wij bepalen nu het discours, wij zijn aan zet”, zegt hij. Hij maakt op sociale media content om de demonstranten aan te vuren. „Als we op internet samenkomen, kennen we elkaars gezichten niet eens. En toch slagen we in onze opzet. Dat geeft een gevoel van macht”.
<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Een bewusteloze jonge vrouw wordt door andere demonstranten weggedragen.” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Een bewusteloze jonge vrouw wordt door andere demonstranten weggedragen.” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/07/19161124/data118658862-4a12ea.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-7.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-5.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-6.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-7.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-8.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/mtmf9ndqH43XtG8Q4WdH5siAMYA=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/07/19161124/data118658862-4a12ea.jpg 1920w”>Een bewusteloze jonge vrouw wordt door andere demonstranten weggedragen.
<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Medewerkers van het Rode Kruis brengen een gewonde demonstrant in veiligheid. ” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Medewerkers van het Rode Kruis brengen een gewonde demonstrant in veiligheid. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-1.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/07/19161127/data118658948-c4ad60.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-11.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-9.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-10.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-11.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/07/wij-zijn-aan-zet-zeggen-demonstranten-van-de-jongste-generatie-in-kenia-12.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/b0DMjNFsHxINh9L1gXASc3mrGgw=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/07/19161127/data118658948-c4ad60.jpg 1920w”>Medewerkers van het Rode Kruis brengen een gewonde demonstrant in veiligheid.
Foto’s: Ed Ram/AP
Generatie Z
Keniaanse media noemen het een opstand van generatie Z. Het aansturen van de massabetogingen via sociale media doet denken aan Nigeria en Senegal waar de aanstormende digitale jeugd in 2020 en in de jaren erna hun landen in beroering bracht. Of aan Soedan waar die jonge generatie in 2019, met hun smartphone als wapen, te hoop liep tegen een moslimfundamentalistische dictatuur. In Kenia, een van de democratischer landen van Afrika, is het politieke spel altijd gevoerd op basis van stamafkomst; politieke partijen zijn gelegenheidscoalities voor vaak corrupte leiders en zakenlieden. Die politieke cultuur lijkt nu te kantelen.
„We willen niet meer als arme mensen denken”, zegt Paulette Okoth (25). Ook zij stond te demonstreren en scandeerde ‘Ruto must go’, ze klom op traangas-spuwende politiewagens en bracht gewonde betogers naar de eerste hulp. Ze heeft een multi-tribale achtergrond: haar vader is Kalenjin, haar moeder Somali. „Wij zijn de verandering”, zegt ze, „wij belichamen de technologische revolutie”. Haar vriendin Emily Mutuko (24) , komt al even zelfverzekerd over; met haar korte rok en wijnrode lippenstift schoffeert ze menige oude Afrikaanse traditie. „Mijn ouders waren slecht opgeleid en veel minder politiek bewust. Maar wij spiegelen ons aan wat we zien op sociale media. We hebben de terreur onder Moi niet meegemaakt, wij zijn niet getraumatiseerd.”
We willen niet meer als arme mensen denken
De demografie telt ook mee. Bij de onafhankelijkheid in 1963 telde Kenia nog geen negen miljoen inwoners, na de eeuwwisseling ging dat pijlsnel naar meer dan 55 miljoen. . De jeugd is moderner en de vrouwen geëmancipeerder, door het betere onderwijs, door urbanisatie en vooral: internet. De millennials zagen de arrogantie van de macht en het slechte bestuur misschien nog met leedwezen aan, maar generatie Z scherpt online de pijlen. Vierhonderd miljoen van de anderhalf miljard Afrikanen zijn inmiddels actief op sociale media. Nigeria en Kenia besteden per dag wereldwijd de meeste uren op de platforms. „We debatteren op X. Op TikTok draait het om wat we meemaken, liefst verteld met humor en creativiteit”, zegt Emily Mutuko.
Politieagenten staan voor een leus tegen president Ruto, de demonstranten eisen zijn aftreden.Foto Ed Ram/AP
Demografische tijdbom
Kenia telt ongeveer 18,4 miljoen gen-Z’ers, dat is ongeveer een derde van de bevolking. Ze zijn het best opgeleid, maar ook het vaakst werkloos. De jaarlijks 800.000 afgestudeerden hebben nauwelijks uitzicht op werk. Ze vormen een demografische tijdbom die al jaren tikte, maar door de belastingverhogingen van Ruto ontplofte.
Die grote ongelijkheid leek vroeger min of meer geaccepteerd. Een Keniaan likte zich in bij een corrupte politicus; die zou zorgen voor zijn schoolgeld, de ziekenhuisrekening van zijn kind betalen en misschien zelfs een verharde weg aanleggen naar zijn dorp. Jongeren zwegen als ouderen het woord voerden. En als het schoolhoofd bij je op bezoek kwam, dan kroop je angstig onder het bed. Volg de leider, bewonder de rijken, luidde het mantra.
Bij de toetsenbordkrijgers van nu ligt dat anders. „De regering steelt van de armen om de superrijken te spekken. Wij walgen van die politieke klasse, met hun gouden horloges, riemen van honderden dollars en diesel slurpende terreinwagens”, fulmineert demonstrante Leonorah Okeyo (24). „Politici schamen zich niet eens voor hun pronkgedrag, integendeel, ze komen aanzetten bij kerkdiensten en kopen daar hun aanhang door stapels bankbiljetten te doneren. Voor de echtgenotes van de president, de vicepresident en premier financiert de overheid dure kantoren. En wat doet de vrouw van de president? Ze organiseert een massale bijeenkomst met een Amerikaanse evangelist die ons komt bekeren. Dát doen ze met ons overheidsgeld. Het is koloniaal gedrag.” Wij zijn de generatie die dit nepotisme gaat stoppen, zeggen de gen-Z’ers zelfverzekerd. Wij laten de toekomst niet van ons afnemen.
Maar deze beweging zonder leiders valt makkelijk te corrumperen. Nu al worden hun betogingen geïnfiltreerd door geronselde, stenengooiende schurken. Het werpt de vraag op hoe Ruto de onvrede uiteindelijk zal sussen: met verdere concessies of met geweld? Te vrezen valt voor het laatste; woensdag kondigde de politie een demonstratieverbod af voor het centrum van Nairobi. Dit werd later door een rechter opgeschort.
Volgens columnist Tee Ngugi is Kenia op zijn weg na de onafhankelijkheid op een kruispunt beland. „Hervormingen van dit stukgelopen systeem zijn niet genoeg. Wat nodig is, is een volledige breuk met het verleden”, schrijft hij in The EastAfrican. „Maar daarvoor zal Ruto maatregelen moeten treffen die in strijd zijn met zijn aard en wereldbeeld.”
Behalve traangas zette de politie in Nairobi ook waterkanonnen in om de betogers te verdijven. Foto Ed Ram/AP
Stichting Queer Amsterdam heeft zich zondag teruggetrokken uit het comité van de Pride Walk 2024, de optocht om aandacht te vragen voor meer acceptatie van de lhbtiq-gemeenschap. Dat meldt de organisatie in een verklaring op Instagram. Aanleiding voor het vertrek is onenigheid over het al dan niet weren van Israëlische vlaggen tijdens de mars.
Vorige week kondigde Queer Amsterdam een verbod aan op Israëlische vlaggen tijdens de wandeling eind deze maand. Dat leidde tot verontwaardigde reacties vanuit belangenorganisaties en de plaatselijke politiek. De Amsterdamse fracties van VVD en Volt spraken van respectievelijk „openlijk antisemitisme” en „discriminatie”, burgemeester Femka Halsema (GroenLinks) noemde het vlaggenverbod „onacceptabel” en benadrukte dat de organisatie mensen niet kan verbieden zich te uiten.
Afgelopen weekend bood Queer Amsterdam verontschuldigingen aan vanwege de ontstane „verwarring”. Het zou nooit de bedoeling zijn geweest om leden van de lhbtiq-gemeenschap de indruk te geven dat ze niet welkom waren. Een dag later stapt de organisatie uit het comité. „Wij vinden het belangrijk om compromissen te sluiten, maar niet in de mate dat we uit het oog verliezen wie we zijn en waar we voor staan”, staat in de verklaring van zondag op Instagram. „We kunnen in het huidige politieke klimaat niet alle vlaggen verwelkomen of steunen.”
Verdraagzaamheid, ondanks vlag
De organisatie van de Pride Walk is nu volledig in handen van Stichting Homomonument, dat op Facebook schrijft het besluit van Queer Amsterdam te respecteren. „Het Homomonument is een open plek voor de gehele community en wij verwelkomen iedereen die staat voor een wereld van verdraagzaamheid, ongeacht je vlag.”
De kans op overleving na een kankerdiagnose is de afgelopen twintig jaar „bemoedigend” toegenomen, vooral door nieuwe medicijnen en betere diagnostiek. Wel verschilt de kans op genezing nog altijd sterk per kankersoort. Dat blijkt uit maandag gepubliceerde cijfers van het Integraal Kankercentrum Nederland (IKNL).
De verwachting dat iemand drie jaar na een kankerdiagnose nog in leven is, is de afgelopen twintig jaar met 11 procentpunten gestegen: van 60 procent tussen 2000 en 2004 naar 71 procent tussen 2020-2022. De kans op overleving na vijf jaar is met 68 procent iets kleiner. Met name longkanker, nierkanker, sarcomen (wekedelentumoren), slokdarmkanker en keelholtekanker zijn steeds beter te behandelen, volgens het onafhankelijke kennisinstituut.
De tientallen nieuwe medicijnen die de afgelopen decennia zijn geïntroduceerd, hebben aan de verbeterde genezingskansen bijgedragen. Daarvan was het effect bij sommige soorten kankers direct te zien, bij andere, zoals longkanker, pas recentelijk (2020 – 2022). Ook bevolkingsonderzoek, voor vroege opsporing van kanker, betere diagnostiek en aangescherpte technieken spelen een rol. Zo nam de kans om leverkanker te overleven door nieuwe chirurgische ingrepen met 13 procentpunt toe.
Moeilijk behandelbare kankersoorten
Ondanks deze veelbelovende cijfers zijn sommige soorten kankers, zoals maag- lever- en alvleesklierkanker, nog altijd zeer moeilijk behandelbaar. Zo is de kans dat een patiënt met alvleesklierkanker dat na drie jaar kan navertellen nog altijd maar 10 procent.
Meer onderzoek en de ontwikkeling van nieuwe behandelingen blijven dan ook „cruciaal”, benadrukt het IKNL. Tegelijkertijd moeten we ons niet bij iedere patiënt blindstaren op levensverlenging, aldus het kennisinstituut. „Soms zijn de bijwerkingen zo groot dat de kwaliteit van leven in de laatste fase heel slecht wordt. Naast ziektegerichte behandeling is daarom altijd aandacht nodig voor kwaliteit van leven.”
,,Drie, twee, één….”, telt de commentator van de Spaanse televisie af. ,,Campeones!”, gillen enkele tienduizend fans op het plein bij Puente del Rey in de Spaanse hoofdstad Madrid bij het eindsignaal van de met 201 gewonnen EK-finale tegen Engeland. Siervuurwerk knalt de lucht in en bier spuit alle kanten op. Spanje viert feest, want na twaalf jaar lukt het La Roja opnieuw om Europees kampioen voetbal te worden. Het is al de vierde keer dat Spanje het EK wint.
De stad kleurde zondagavond rood geel, de kleuren van de Spaanse vlag. In Madrid hingen op verschillende locaties schermen waar fans de wedstrijd konden kijken. De dj die in Puente del Rey, aan de rand van de stad, de avond aan elkaar praatte gilt door de microfoon. “Ganamos la copa!” gevolgd door het nummer We are the Champions van Queen.
Politieagenten feliciteren elkaar snel met een handdruk voor ze de menigte weer onder controle proberen te houden. ,,Het is ons gelukt!”, roept Hugo Fernandez uitgelaten. ,,Dit is een historisch moment. Het heeft lang genoeg geduurd, maar het is dan eindelijk zo ver”. De laatste keer dat Spanje het EK won in 2012, was Hugo net zes geworden.
Lees ook
De Europese titel van Spanje is een ‘overwinning voor aanvallend voetbal’
,,Ik kan me daar eigenlijk vrij weinig van herinneren. Mijn ouders hebben toen foto’s gemaakt tijdens de huldiging en zo weet ik dat ik erbij was. Maar nu kan ik het feestje bewust meemaken”, zegt hij met een grijns op zijn gezicht. ,,Vamos España”, gilt vriend Miguel in zijn oor. Ze hebben met een groep vrienden de wedstrijd gekeken op het plein en zijn van plan om de rest van de avond cervezas te drinken. ,,Het is een mooie dag voor Spanje. Carlos Alcaraz wint de Wimbledon-finale en La Roja het EK. Ik ben verdomme trots om mezelf Español te noemen. Que felicidad!”.
Geklap en getoeter
Verderop knuffelen twee wildvreemden elkaar en doen een dansje. ,,Soy Español”, roepen ze al springend. Een leus die de rest van de avond overal te horen is. Auto’s en scooters rijden al toeterend door de stad en Spanjaarden staan op balkons te klappen
,,We zijn super blij. De winst is meer dan verdiend. Spanje heeft het echt zo goed gedaan op dit WK, vooral Williams en Lamine Yamal”, zegt de 26-jarige Lourdes. ,,Het enige wat eigenlijk mist is een écht volkslied”, lacht zus Angela (28). La Marcha Real, de nationale hymne, klinkt uit de speakers maar er wordt door de menigte niet gezongen, omdat er geen officiële tekst is. Want over de inhoud van die tekst kunnen de Spanjaarden het namelijk maar niet over eens worden. ,,Pero que viva España”, roepen de zussen in koor. Lang leve Spanje.
De Spaans-Colombiaanse Katy Lopez (44), gekleed in een Colombiaans voetbalshirt, wappert met de Spaanse vlag. ,,Vandaag is de dag van rood en geel.” In Madrid wonen veel Colombianen. Dat land speelt vannacht de finale in de Copa América tegen Argentinië. ,,Ik ben trots op Spanje. Het is mooi om te zien hoe de massa hier één wordt. Vanavond zijn we allemaal Spanjaarden. En straks wint Colombia, ojala. “
,,Dit verdient een nieuwe tatoeage”, wijst Ramón naar zijn arm die al flink onder zit. ,,De beker met de Spaanse vlag en de datum. Misschien laat ik de naam van Yamal ook wel tatoeëren.”, denkt hij hardop na. ,,Joder, die knul is ongelofelijk en verdient een ballon d’or. Maar nu ga ik eerst zuipen. Mijn baas hoeft me morgenochtend niet op het werk te verwachten”, loopt hij lachend weg.
España campeones!
Wanneer op het grote scherm te zien is hoe in Berlijn de beker omhoog wordt gehouden door de spelers gaat Madrid uit z’n dak. ,,España campeones de Europa!”, galmt het op het plein. Het feest verplaatst zich naar het centrum van de stad. En wat achterblijft op het plein zijn de flesjes bier en confetti.
De spelers wacht maandag een lange dag. Het elftal zal in het Zarzuelapaleis worden ontvangen door Koning Felipe en gaat later door naar de ambtswoning van premier Sánchez. In de avond rijden de spelers in een bus door Madrid om uiteindelijk op Plaza de Cibeles, waar alle huldigingen plaatsvinden, de beker te laten zien. Er worden volgens de lokale autoriteiten honderdduizenden mensen verwacht.
