Category: Vandaag

De belangrijkste maker van AI-chips ter wereld, Nvidia, is woensdag met een nieuwe omzetverwachting gekomen die niet voldoet aan de hooggespannen verwachtingen van veel beleggers en analisten. Het aandeel Nvidia verloor na het bekend worden van de nieuwe cijfers in eerste instantie 5 procent in de nabeurshandel, maar krabbelde later weer op.

Het momenteel meest waardevolle beursbedrijf ter wereld verwacht voor het lopende vierde kwartaal een omzet van 37,5 miljard dollar, terwijl de meest enthousiaste analisten op 41 miljard dollar hadden gerekend. Financieel persbureau Bloomberg concludeert daaruit dat de duizelingwekkende groeicijfers van Nvidia en alles wat met AI te maken heeft ook hun grenzen hebben.

Lees ook

En toen was Nvidia ineens het waardevolste bedrijf ter wereld. Wat zegt dat?

Nvidia kondigde wel nog dit kwartaal met de levering van de nieuwe Blackwell-chip te beginnen, die vanwege een laat ontdekte ontwerpfout drie maanden vertraging heeft opgelopen. Maar daarbij moest het bedrijf wel toegeven dat de productie waarschijnlijk nog meerdere kwartalen niet aan de enorme vraag zal kunnen voldoen.

Oververhittingsproblemen ontkend

Deze week doken berichten op dat de chip, die minstens twee keer zo snel is als zijn voorgangers, zou kampen met oververhittingsproblemen. Maar topman Jensen Huang ontkent dat woensdagavond tegenover persbureau Reuters. „Er zijn geen problemen met onze Grace Blackwell vloeistof gekoelde systemen”, zegt Huang. „De ontwikkeling is absoluut niet makkelijk, omdat het heel moeilijk is wat we doen, maar we zijn goed in vorm.”

De omzet van Nvidia in het derde kwartaal bedroeg 35,1 miljard dollar. Dat is 94 procent hoger dan hetzelfde kwartaal vorig jaar en daarmee blijft de groei van de chipmaker ondanks de teleurstellende nieuwe prognose nog altijd verbazingwekkend.

Doordat techbedrijven vol inzetten op de ontwikkeling van kunstmatige intelligentie is de vraag naar de chips van Nvidia die dat mogelijk maken explosief gegroeid. Het aandeel Nvidia is alleen al dit jaar bijna vier keer zo veel waard geworden en in de afgelopen twee jaar zelfs meer dan negen keer zoveel.

Delen

Mail de redactie

De Israëlische luchtmacht heeft bij luchtaanvallen op de Syrische stad Palmyra (ook wel bekend als Tadmoer) woensdag 49 mensen gedood. Nog eens 50 mensen raakten gewond. Dat meldt in het Verenigd Koninkrijk gevestigde Syrische Observatorium voor de Rechten van de Mens (SOHR). Het Syrische staatspersbureau Sana maakt vooralsnog melding van 36 doden.

Volgens SOHR hebben de luchtaanvallen onder meer een wapendepot getroffen in de wijk Al-Jamiyah, waar veel door Iran gesteunde militanten die niet uit Syrië komen wonen. Ook zou volgens SOHR een raket zijn ingeslagen op een plek waar op dat moment de commandanten van verschillende strijdgroepen, waaronder Hezbollah, een ontmoeting hadden. NRC kan dit niet verifiëren.

Israël wilde tegenover persbureau Reuters woensdag niet reageren op de aanval. Vorige week lieten de Israëlische strijdkrachten weten aanvallen te hebben uitgevoerd op transportroutes op de grens tussen Syrië en Libanon. Volgens Israël zouden via die routes wapens worden geleverd aan de Libanese strijdgroep Hezbollah.

Lees ook

Een geschiedenis van Palmyra laat een oase zien vol vernietigde schoonheid

Palmyra is in het buitenland bekend vanwege zijn Unesco-werelderfgoed. In de stad in het midden van Syrië staan ruïnes van gebouwen en tempels uit de oudheid. Een groot deel van de Griekse, Romeinse en Perzische schatten werd echter verwoest door leden van Islamitische Staat, nadat de terreurorganisatie de stad in 2015 voor de tweede maal bezette.

Liveblog
Crisis in het midden-oosten

Erdogan verbood Israëlische president Herzog om over Turks luchtruim naar Azerbeidzjan te vliegen

Delen

Mail de redactie

Oekraïne heeft woensdag voor het eerst de Britse langeafstandsraket Storm Shadow afgevuurd op Rusland. Dat melden Britse media, waaronder de BBC, The Guardian en Financial Times.

Storm Shadow-raketten behoorden al ruim een jaar tot het Oekraïense wapenarsenaal, maar mochten alleen worden gebruikt tegen de Russen op Oekraïens grondgebied.

Eerder deze week gaven de Amerikanen toestemming voor het gebruik van de ballistische Atacms-raket op doelen in Rusland, wat de Oekraïners dinsdag voor het eerst hebben gedaan. Het Amerikaanse besluit zou de Britten hebben bewogen ook de beperking bij hun raketten te schrappen. De regering van premier Keir Starmer wil voorlopig niet op de kwestie reageren.

Grensregio Koersk

Volgens Russische militaire bloggers zijn de Storm Shadow-raketten in ieder geval ingezet in de grensregio Koersk, waar Oekraïne nog steeds terrein bezet houdt. Het Kremlin heeft daar een groot deel van de Noord-Koreaanse militairen naartoe gestuurd om de Oekraïners te verdrijven. Hoeveel schade de Britse kruisraketten in Koersk hebben aangericht is nog niet bekend.

De Storm Shadow-raketten zijn relatief langzaam. Ze worden vanaf vliegtuigen afgevuurd en hebben een bereik van meer dan 250 kilometer. Ze vliegen betrekkelijk laag om niet te worden gedetecteerd door radarsystemen. Omdat de raketten erg duur zijn — ze kosten bijna 1 miljoen euro per stuk — moet Oekraïne de doelen zorgvuldig uitkiezen.

Het is nog maar de vraag hoeveel verschil de Atacms en Storm Shadow-raketten kunnen maken in de oorlog tegen Rusland. De aanloop naar toestemming voor gebruik ervan op Russisch grondgebied was dusdanig lang dat de Russen veel potentiële doelwitten al buiten het bereik van de raketten hebben geplaatst.

Lees ook

Amerikaanse raket Atacms kan moreel aan Russische zijde ondermijnen

Liveblog
oorlog in Oekraïne

Oekraïne vuurt Britse langeafstandsraket Storm Shadow voor het eerst af op Russisch grondgebied

Delen

Mail de redactie

Een medewerker van het presidium van de Tweede Kamer wordt vervolgd omdat zij vertrouwelijke informatie zou hebben gelekt naar de pers rondom het onderzoek naar voormalig Kamervoorzitter Khadija Arib. Het Openbaar Ministerie (OM) stelt woensdag dat de vrouw haar geheimhoudingsplicht heeft geschonden en dus strafbaar is.

In september 2022 onthulde NRC dat het presidium een extern onderzoek liet instellen naar aanleiding van anonieme klachten over vermeend grensoverschrijding gedrag door Arib in haar tijd als Kamervoorzitter (2016-2021). In twee anonieme brieven met gedetailleerde klachten werd gesproken van „machtsmisbruik” en een „onveilige werkomgeving”. Klachten die werden bevestigd door de toenmalige ambtelijke leiding van de Tweede Kamer.

Arib, die het nieuws via NRC moest vernemen, trad kort daarna terug als PvdA-Kamerlid. Het presidium deed vervolgens aangifte van het lek. Uit het onderzoek dat de Rijksrecherche daarop instelde, zou blijken dat de betreffende medewerker voortijdig informatie zou hebben gelekt. De zaak wordt voorgelegd aan de rechtbank.

Tijdens het onderzoek zijn geen aanwijzingen gevonden dat leden van de Tweede Kamer betrokken waren, aldus het OM.

In het feitenonderzoek werd een groot deel van de klachten uit de anonieme brieven overgenomen. Arib vecht de zaak in de rechtbank aan door te stellen dat het presidium niet bevoegd was een onderzoek in te stellen. Ze eist dat de rechter oordeelt dat het onderzoek onrechtmatig was. De uitspraak wordt begin volgend jaar verwacht.

Delen

Mail de redactie

Het staat er echt, en voorvechters van hogere belastingen voor ultrarijken vinden het baanbrekend en zelfs historisch. „Wij streven naar samenwerking om zeker te stellen dat ultravermogende personen effectief worden belast”, staat in de verklaring die de regeringsleiders van de G20-landen maandag ondertekenden tijdens een top in Rio de Janeiro.

Voor het eerst noemen de belangrijkste economieën ter wereld, waaronder de VS, de EU, India en China, het thema in een slottekst op het hoogste politieke niveau.

Dat weerspiegelt de groeiende weerzin tegen het fiscale vluchtgedrag van de rijkste mensen ter wereld. Denk daarbij aan namen die prijken op ranglijsten als de Billionaires List van magazine Fortune (nu aangevoerd door de Amerikaanse ondernemer Elon Musk, geschat vermogen omgerekend 301 miljard euro).

Veel van de rond de drieduizend miljardairs van deze wereld stallen hun inkomen – voornamelijk de winst uit eigen bedrijven – als kapitaal in de eigen bedrijven of in speciale holdings, al dan niet gevestigd in belastingparadijzen. Zo wordt inkomstenbelasting vermeden, terwijl ook vennootschaps- en vermogensbelasting slim wordt ontweken. Onderzoekscollectief ProPublica onthulde in 2021 dat mensen als Musk en Bezos in de VS amper belasting betalen. In Nederland bleek uit studies van het Centraal Planbureau dat de belastingdruk het laagst is voor de allerhoogste inkomens.

Lees ook

De G20 praat opeens over het extra belasten van miljardairs. Moeten Musk en Bezos straks meer betalen?

Dat deze kwestie nu de G20 heeft bereikt, is niet zonder betekenis. Binnen dit orgaan worden de politieke lijnen uitgezet voor internationale economische afspraken. Zo gaf de G20 in 2021 ook een impuls aan een deal van meer dan 130 landen over het tegengaan van belastingontwijking door multinationals.

Winst voor Lula

Het mag een diplomatieke overwinning heten voor huidig G20-voorzitter Brazilië, geleid door de linkse president Lula da Silva, dat hij unanieme steun kreeg voor deze verklaring. Lula’s politieke aartsrivaal Javier Milei, de zelfbenoemde ‘anarcho-kapitalistische’ president van buurland Argentinië, dreigde de tekst eerst te blokkeren, maar gaf zijn verzet uiteindelijk op.

De passage over het belasten van miljardairs is „baanbrekend”, zegt ontwikkelingsorganisatie Oxfam in een persbericht. „Historisch” noemde de Frans-Amerikaanse econoom Gabriel Zucman de slottekst volgens persbureau AFP. Zucman is een boegbeeld in de strijd tegen belastingontwijking en adviseerde G20-voorzitter Brazilië.

Maar of de diplomatieke zege van Lula écht zal leiden tot hogere belastingen voor ultrarijken, valt sterk te bezien. De verklaring is behoorlijk algemeen geformuleerd en gaat over „samenwerking”. Dat kan gaan over „het delen van ervaringen”, „het aanjagen van debatten” en het „opzetten van mechanismen tegen ontwijking”, staat er. En dan met „volledig respect” voor de „soevereiniteit” van landen in de belastingpolitiek. Oftewel: geen enkele regering kan ergens toe worden gedwongen.

Voorstel minimumtaks

Wat níét in het communiqué staat, is een concreet voorstel dat Zucman, directeur van denktank EU Tax Observatory, eerder dit jaar deed en dat door Lula’s regering werd omarmd. Zucman pleit voor een mondiale minimumtaks voor superrijken. Zij zouden een minimum belastingtarief moeten betalen van jaarlijks 2 procent van hun vermogen. Nu is dat gemiddeld 0,3 procent, volgens Zucmans eigen berekeningen.

De minimumtaks zou als volgt werken. Als een miljardair in zijn vestigingsland die 2 procent níét afdraagt (door de nationale fiscus te ontwijken) krijgt dat land het recht ‘bij te heffen’ tot de drempel van 2 procent wordt bereikt. En als het vestigingsland dit niet doet, mag vervolgens een ander land (bijvoorbeeld een land waar het geld van de miljardair gestald staat) gaan bijheffen. Zo wordt belastingontwijking minder aantrekkelijk, want die 2 procent betaalt de miljardair uiteindelijk toch wel, zo is het idee. Het volgt de methode van de in 2021 afgesproken mondiale minimumwinstbelasting voor multinationals, van 15 procent. In meerdere economieën, waaronder de EU, is deze inmiddels ingevoerd.

Lees ook

15 procent belasting voor bedrijven? Dat is echt te weinig, zegt topeconoom Gabriel Zucman

Quentin Parrinello, beleidsdirecteur bij denktank EU Tax Observatory, geeft toe dat het minimumtarief niet in de G20-conclusies staat. „Maar dit is maar het begin van het proces, dat jaren zal gaan duren”, zegt hij aan de telefoon. „De G20 heeft een bepaalde functie: het is een plek waar politieke signalen worden gegeven. Andere organisaties, zoals de OESO en de VN, zijn er voor de technische onderhandelingen.”

De onderhandelingen over het belasten van multinationals werden geleid door de OESO, de denktank van industrielanden. Veel arme en opkomende landen waren hier ongelukkig mee, omdat het Westen de OESO domineert. Ze dringen aan op een sterkere rol van de VN op belastinggebied.

De komst van Trump

Of en hoe snel er echte onderhandelingen over belasting van de superrijken komen, is onzeker. De G20-doorbraak kan van korte duur blijken te zijn. In januari treedt in Washington president Donald Trump aan, die inzet op belastingverláging voor rijken, met zijn adviseur Elon Musk aan zijn zijde. Trump kan de belastingpassages zo weer uit de G20-teksten laten schrappen, want de G20 werkt op basis van unanimiteit. Tijdens Trumps vorige presidentschap (2017-2021) verdwenen uit G20-communiqués zinnen over de aanpak van klimaatverandering en over vrijhandel.

Parrinello hoopt dat technische onderhandelingen over het belasten van ultrarijken hoe dan ook van start gaan – desnoods zonder de VS.

Arnold Merkies, de coördinator van de Nederlandse tak van de organisatie Tax Justice Network, is „positief over de richting” die G20 geeft. Zijn zorg is, zegt hij aan de telefoon, dat onderhandelingen „heel lang” gaan duren. „Landen moeten vooral nú al concrete dingen doen. Voer op nationaal niveau ‘exitbelastingen’ in voor rijken die om fiscale redenen het land verlaten. En breng internationaal alvast in kaart waar al het vermogen precies zit.”

Delen

Mail de redactie

Nederlandse veehouders moeten vanwege nieuwe uitbraken van vogelgriep opnieuw hun pluimvee binnen houden. Het ministerie van Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur heeft woensdag bekendgemaakt de ophok- en afschermplicht in te stellen. Maandag werd een vogelgriepuitbraak in Putten geconstateerd en woensdag werd net over de grens met Duitsland nog een besmetting vastgesteld.

Verantwoordelijk minister Femke Wiersma (BBB) spreekt van een „forse maatregel” die is genomen „omdat de deskundigengroep dierenziekten het risico op vogelgriepuitbraken matig tot hoog heeft ingeschat”.

Meer uitbraken voorkomen

De ophokplicht geldt voor alle commercieel gehouden vogels, aldus het ministerie. De afschermplicht is van toepassing op niet-commercieel gehouden vogels, zoals hobbymatig gehouden kippen. Voor fazanten en loopvogels geldt bij uitzondering alleen een afschermplicht.

„Ik realiseer mij dat houders van pluimvee met buitenloop en hobbyhouders het hardst worden getroffen, maar we moeten ons zoveel mogelijk inzetten om meer uitbraken te voorkomen”, zegt Wiersma. „De veiligheid van de dieren staat voorop.”

De maandag vastgestelde vogelgriepuitbraak in een biologisch leghennenbedrijf in Putten was de eerste sinds vorig jaar december. De Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) heeft toen circa 23.000 kippen geruimd door middel van vergassing. „Dat dit vroeg of laat zou gebeuren, wisten we, maar het blijft ingrijpend”, schreef Wiersma nadien op X.

Lees ook

Hoe groot is het gevaar van de grootste vogelgriepuitbraak ooit voor de mens?

Delen

Mail de redactie

Het Chinese vrachtschip dat dinsdag door een aantal Oostzeelanden in verband is gebracht met sabotage van een datakabel tussen Duitsland en Finland, maandagochtend vroeg, is ook rechtstreeks met de eerdere kabelbreuk, zondagochtend tussen Litouwen en Zweden, in verband te brengen.

Dat blijkt uit de positiegegevens van het schip, de bulkcarrier Yi Peng 3. Zondag, even voor 08.00 uur UTC (standaardtijd, 09.00 uur Nederlandse tijd) bevond het zich precies boven de datakabel die door het Zweedse telecombedrijf Telia wordt geëxploiteerd. Dat was ook het moment waarop de kabelverbinding volgens Telia werd verbroken. 

De Yi Peng 3 is op zondagochtend even voor 08.00 uur (standaardtijd, 09.00 Nederlandse tijd) de Telia-datakabel gepasseerd (de rode slingertjes op de kaart, van rechts benden naar links boven), het moment van de eerste kabelbreuk.

Maandagochtend om 02.00 UTC bevond het zich precies boven de C-Lion-kabel die Rostock in Duitsland met de Finse hoofdstad Helsinki verbindt, toen daarin de breuk optrad. Dinsdag werd al duidelijk dat de Yi Peng 3 als verdacht gold. Het werd door de Deense marine geschaduwd en ligt sinds dinsdagavond voor anker even buiten de grote vaarroute door het Kattegat, een zeestraat tussen Denemarken en Zweden, net buiten de Deense territoriale wateren. Een Deense patrouilleboot ligt sindsdien vlakbij voor anker. Het is onduidelijk of de Deense autoriteiten er aan boord zijn gegaan.

Op beide kabelbreukmomenten voer de Yi Peng 3 met een snelheid van bijna 7 knopen in de westgaande baan van de scheepvaartroute. De meeste schepen varen daar gemiddeld sneller, rond 10 knopen. Ook de Yi Peng 3 voer een deel van zijn route met die snelheid. 

Nord Stream-explosies

Opmerkelijk genoeg minderde het schip maandag om 08.20 UTC vaart, ruim zes uur na de tweede kabelbreuk. Daarna dreef het ruim een uur lang rond, vermoedelijk op stroming of wind, met een snelheid van rond 0,3 knopen, zo blijkt eveneens uit de positiegegevens van het schip, zoals te zien op VesselFinder, een nautische trackerdienst. Zeker zo opmerkelijk was de plaats waar dat gebeurde: even ten noorden van de locatie waar drie van de vier explosies zich in september 2022 voordeden in de Nord Stream-gaspijpleidingen. 

De Yi Peng 3 drijft op maandagochtend tussen 08.25 en 09.35 uur stuurloos rond en vervolgt dan zijn reis. Die positie bevindt zich even ten noorden van de plaats waar de Nord Stream-explosies plaatsvonden.

Het is onbekend wat de reden was van het ronddrijven. Het komt wel voor dat zeeschepen onderweg enige tijd geen voortstuwing hebben, bijvoorbeeld voor onderhoud. Woensdag voer rond die plaats een Zweeds mijnenbestrijdingsvaartuig. 

Lees ook

Chinees vrachtschip verdacht van sabotage onderzeese kabels in de Oostzee

De Yi Peng 3 vertrok vrijdagochtend uit de Russische haven van Oest-Loega in de buurt van Sint Petersburg. Het schip was toen op weg naar Port Saïd in Egypte, waar het op zijn vorige reis ook vandaan kwam. Zweedse autoriteiten zijn een onderzoek naar beide incidenten begonnen. De Duitse minister van Defensie, Boris Pistorius, noemde het maandag onwaarschijnlijk dat twee kabelbreuken binnen 24 uur toeval is en zei uit te gaan van sabotage.

In oktober 2023 werd de gaspijpleiding Baltic Connector tussen Finland en Estland vernield door een Chinees vrachtschip, dat een anker over de zeebodem had gesleept.

Delen

Mail de redactie

De Russische president Vladimir Poetin verlaagde dinsdag formeel de drempel voor de inzet van nucleaire wapens. Is de wereld daarmee een stukje dichter naar de afgrond geschoven? Of is ook dit weer een van vele nucleaire dreigementen van Poetin waar hij geen gevolg aan geeft?

Als het gaat om nucleaire wapens, is het altijd raadzaam om alert te zijn: mocht het onverhoopt tot de inzet van zo’n wapen komen, dan zijn de gevolgen catastrofaal. Maar juist omdat die gevolgen zo groot zijn, is ook de drempel om kernwapens in te zetten hoog.

Om de risico’s in te dammen heeft een aantal kernmachten plechtig verklaard dat ze het voorkómen van een kernoorlog als hun belangrijkste verantwoordelijkheid zien. Vijf kernwapenstaten bevestigden in januari 2022, enkele weken voor de grootschalige Russische invasie in Oekraïne, „dat een nucleaire oorlog niet gewonnen kan worden en nooit gevochten moet worden.”.

De Russische Federatie is een van de ondertekenaars van de verklaring, maar dat heeft president Poetin er niet van weerhouden om Oekraïne en zijn bondgenoten er herhaaldelijk aan te herinneren dat Rusland over kernwapens beschikt. Steeds als het Westen zwaardere wapens aan Oekraïne leverde, dreigde Poetin met escalatie. De aanscherping van de nucleaire doctrine dinsdag volgde vrijwel onmiddellijk op het nieuws van afgelopen weekend dat president Joe Biden de inzet van Amerikaanse langeafstandsraketten op Russisch grondgebied had goedgekeurd.

Poetin kondigde de verandering van de doctrine al aan in september, deze week ondertekende hij het decreet waarmee de wijziging van kracht wordt. In essentie komt het er op neer dat Rusland nucleaire wapens kan inzetten tegen een kernmacht als reactie op een conventionele aanval van een bondgenoot van die kernmacht – lees Oekraïne. Tegelijk wordt de drempel om met nucleaire wapens te antwoorden op conventionele wapens verlaagd. Moest voorheen nog het bestaan van Rusland op het spel staan, nu is een kritieke dreiging genoeg.

De functie van een doctrine

Maar wat is een doctrine precies? Het is, schreef hoogleraar Strategische Studies Phillips P. O’Brien dit najaar, een middel voor afschrikking. „Een doctrine is niet meer dan een instrument van buitenlands beleid dat erop gericht is dat een staat zijn zin krijgt. Het brengt de inzet van nucleaire wapens niet dichterbij.” Het is de leider die bepaalt wanneer kernwapens ingezet worden, niet de doctrine.

De doctrine wekt de suggestie dat Poetin automatisch gedwongen zal zijn om bij een bepaalde aanval bepaalde stappen te zetten. Maar dat is onzin, stelde Tom Nichols, redacteur van The Atlantic, die een boek op zijn naam heeft staan over de militaire doctrines van de Sovjet-Unie. Poetin wil dat men gelóóft dat hij niet anders kan.

In de Sovjet-tijd had Moskou doctrines nodig om ideologische debatten te voeren. Maar Poetins regime is geen ideologisch regime. Het is een schurkenregime, schreef Nichols op X, dat kan doen en laten wat het wil: „‘Doctrine’ is wat Poetin op een bepaald moment wil”. Het is alsof [de fictieve mafiabaas] Tony Soprano een ‘doctrine’ zou hebben om zijn familie te runnen, aldus Nichols.

Kernwapenspecialist Hans Kristensen van de Federation of American Scientists houdt het erop dat de aanpassing van de doctrine niet meer is dan een manier om aandacht te trekken. „De herhaaldelijke nucleaire waarschuwingen en de recente verbale verlaging van de drempel voor de inzet van nukes zijn een bijna wanhopige poging om serieus genomen te worden”, schreef hij deze week op Bluesky.

Ook al is een doctrine niet wat het lijkt te zijn, het maakt Poetin er niet minder gevaarlijk of onberekenbaar op. Er zijn twee redenen waarom kernwapenspecialisten de inzet van kernwapens nu niet heel waarschijnlijk vinden. Moskou’s beschermheren in Beijing hebben Poetin uitdrukkelijk gewaarschuwd tegen het gebruik van kernwapens. Bovendien hebben de Verenigde Staten heel duidelijk gemaakt dat Rusland de inzet van een kernwapen duur zou komen te staan. Maar honderd procent uitsluiten kun je het op lange termijn niet, zeker als de oorlog voortduurt en verder escaleert.

Het Witte Huis reageerde dinsdag koel. „Dit is meer van dezelfde onverantwoordelijke retoriek van Rusland die we al twee jaar zien.” De VS zagen geen aanleiding om hun doctrine of nucleaire houding aan te passen, omdat ook Rusland zijn ‘nuclear posture’ niet heeft herzien.

Delen

Mail de redactie

Nederland koopt steeds meer Israëlische wapens, zo blijkt uit een inventarisatie van NRC. In de afgelopen vijf jaar schafte het ministerie van Defensie voor bijna twee miljard (1,89 miljard) euro aan Israëlische wapens aan. De helft daarvan (0,95 miljard) is aangekocht ná het uitbreken van de Gaza-oorlog op 7 oktober vorig jaar. Ondanks kritiek van het kabinet op het grote aantal Palestijnse burgerslachtoffers door de aanhoudende Israëlische bombardementen, is de import van wapens uit Israël in het afgelopen jaar dus sterk gestegen.

Nederland kent een streng beleid voor de export van wapens, waarbij iedere verkoop moet worden getoetst aan mensenrechten. Afgelopen februari bepaalde het Haagse Gerechtshof in hoger beroep bijvoorbeeld dat Nederland geen onderdelen voor Israëlische F-35 gevechtsvliegtuigen meer mag (door-)leveren vanuit een logistiek depot op vliegbasis Woensdrecht, vanwege het „aanmerkelijke risico” dat Israël er het humanitair oorlogsrecht mee schendt bij de bombardementen op Gaza. Hoewel het kabinet in cassatie is gegaan tegen de uitspraak, ligt de export van F-35-onderdelen vanuit Nederland naar Israël sindsdien volledig stil.

Geen alternatief

Voor de import van militair materieel bestaat er, anders dan voor de export, geen specifiek beleid. Sinds de Russische inval in Oekraïne in 2022 heeft Defensie er miljarden budget bij gekregen en is het ministerie bezig met een inhaalslag om enorme tekorten in wapens en munitie goed te maken. Terwijl het departement in 2019 ongeveer 2 miljard euro aan nieuw materieel kon besteden, is dat bedrag gegroeid tot ongeveer 5 miljard in het afgelopen jaar.

Wapens uit Israël nemen daarbij een opvallend grote plaats in: sinds 7 oktober 2023 kocht Nederland voor 0,95 miljard aan Israëlische wapensystemen.

In de afgelopen decennia heeft de Israëlische wapenindustrie een stormachtige ontwikkeling doorgemaakt. In bepaalde segmenten zijn de Israëliërs zelfs marktleiders. Zo bestaat er eigenlijk geen alternatief voor de Israëlische zelfbeschermingssystemen voor pantserwagens en tanks, zoals het ‘Trophy’-systeem van de firma Rafael, dat anti-tankraketten en drones uit de lucht kan schieten. Ook op het gebied van rakettechnologie en elektronische oorlogsvoering behoren Israëlische defensiebedrijven tot de wereldtop. Daar komt bij dat er door de toegenomen vraag krapte is ontstaan op de internationale defensiemarkt. Zo waren de lange leveringstijden een belangrijk argument voor Nederland om te kiezen voor Israëlische Puls-raketartillerie, en niet voor het Amerikaanse Himars-systeem, dat furore maakt in Oekraïne.

„Defensie wil het best mogelijke materieel, dat tijdig beschikbaar is, binnen de beschikbare middelen voor onze militairen”, schreef het departement in antwoord op Kamervragen over de Defensiebegroting. „In sommige gevallen komt het beste materieel uit Israël.”

Op een laag pitje

Dat wil niet zeggen dat de import uit Israël niet controversieel is. „Het Israëlische optreden in Gaza heeft de defensierelatie met Israël onder druk gezet”, schreven ambtenaren deze zomer in de introductiebundel voor de nieuwe minister van Defensie Ruben Brekelmans (VVD). De voorlopige uitspraak van het Internationaal Gerechtshof over aanwijzingen voor genocide in Gaza roept „vraagtekens” op over „de mate waarin Israël nog als like-minded partner kan worden gezien”, zo schrijven de ambtenaren. Daar waar er voorheen intensieve contacten waren tussen Den Haag en Tel Aviv, bijvoorbeeld in de vorm van kennisuitwisseling over militair materieel, zijn die inmiddels op een laag pitje gezet: „Sinds 7 oktober vinden er vrijwel geen concrete samenwerkingsactiviteiten plaats.”

Donderdag organiseert de NIDV, de organisatie voor Nederlandse defensiebedrijven, zijn jaarlijkse wapenbeurs in Ahoy in Rotterdam. Israëlische bedrijven zullen ook vertegenwoordigd zijn. De Rotterdamse politie houdt er rekening mee dat anti-Israëlische demonstranten zich kunnen aansluiten bij een al aangekondigde demonstratie bij Ahoy. Na het geweld tegen Israëlische voetbalsupporters in Amsterdam neemt de politie in Rotterdam geen enkel risico. Voor het evenement is een crisisstaf actief gedurende de dag.

Defensie wil het best mogelijke materieel, dat tijdig beschikbaar is, binnen de beschikbare middelen voor onze militairen

NRC heeft de inventarisatie voorgelegd aan het ministerie van Defensie. Het departement laat weten dat het geen gedetailleerde cijfers kan geven over de omvang van de wapenaankopen uit Israël, vanwege de commerciële vertrouwelijkheid van contracten en vanwege de financiële onzekerheden die gepaard gaan met grote materieelprojecten. „In de rapportages aan de Tweede Kamer werkt Defensie met bandbreedtes”, zegt een woordvoerder. „De schatting van NRC bevindt zich binnen deze bandbreedtes.”

Lees ook

De wereld gaf nog nooit zoveel uit aan wapens

Delen

Mail de redactie