Een wereld van verschil. Zo noemt Songfestival-commentator Cornald Maas het contrast tussen de huidige editie van het Eurovisie Songfestival in het Zwitserse Bazel en de heftige editie van vorig jaar in het Zweedse Malmö. Dat was „het naarste jaar ooit”, aldus Maas, die het evenement al vele jaren presenteert en tevens lid is van selectiecommissie die namens AvroTros de Nederlandse inzending selecteert.
In Malmö stond het festival onder hoogspanning door de deelname van Israël, terwijl landen vonden dat de European Broadcasting Union (EBU) grote steken liet vallen bij de omgang met artiesten, met de diskwalificatie van de Nederlandse inzending Joost Klein als dieptepunt.
De EBU beloofde beterschap en nam maatregelen om voor deelnemers druk van de ketel te halen. Er is een welfare manager, er zijn ruimtes ingericht waar niemand mag filmen, ook artiesten zelf niet. Maas, op de donderdagmiddag voorafgaand aan de tweede halve finale: „Het is backstage een wonder van rust en veiligheid. Zelfs toen de Israëlische delegatie vorige week voor het eerst repeteerde.”
De Nederlandse deelnemer Claude (21) staat zaterdag in de finale. Samen met zijn familie vluchtte hij in 2013 uit Congo. Het optreden, dat zijn levensloop uitbeeld, doet het goed bij de wedkantoren: hij staat momenteel op de vierde plek, na Zweden, Oostenrijk en Frankrijk. Maas: „Hij is heel wijs voor zijn leeftijd. Ik vind het een wonder hoe hij de wereld beschouwt en hoe hij anderen bij zijn verhaal betrekt. Hij is heel outgoing, vraagt iedereen of ze het wel naar hun zin hebben.”
De maatregelen van de EBU helpen ook hem, al loopt nog niet alles perfect. Toen er vorige week een kort fragment naar buiten kwam van een vocaal minder sterke repetitie van Claude, ontstond er meteen onrust. Dat had wel degelijk impact op hem, stelt Maas: „Het helpt niet, zeker als je een jonge gast bent zoals hij. Maar hij gaat er met open vizier in.”
Zaterdag is Claude als twaalfde aan de beurt. Na hem komt een van de sensaties van het festival, de Finse Erika Vikman met ‘Ich Komme’. Deze editie kenmerkt zich door een groot aantal bombastische en hyperactieve acts. Topfavoriet is Zweden met een eerbetoon aan de sauna. Maas: „Rustpunten zijn ons niet echt gegund. Steeds meer landen trekken alles uit de kast om het publiek te imponeren.”
Wel of niet uitsluiten
Ondanks de meer ontspannen sfeer en de luchtigheid van veel acts valt de geopolitiek niet buiten de Songfestival-bubbel te houden. De deelname van Israël ligt bij diverse oud-deelnemers, sommige omroepen en een deel van de fans zeer gevoelig. Ook de Zwitserse Songfestival-winnaar van vorig jaar, Nemo, vond dat het land uitgesloten had moeten worden. De EBU wijst erop dat niet het land, maar de Israëlische publiek omroep KAN de kandidaat stuurt. En de omroep voldoet aan de voorwaarden om mee te doen. Critici wijzen onder meer op het feit dat Rusland sinds de inval in Oekraïne uitgesloten is van deelname.
Israël plaatste zich donderdag voor de finale. Dat lag in de lijn der verwachting: het land krijgt veel stemmen van kijkers. Tijdens het optreden van zangeres Yuval Raphael, een overlevende van de Hamas-aanval van 7 oktober 2023, klonk enig boegeroep in de zaal en keerden enkele mensen hun rug naar het podium. Bij de laatste repetitie van de halve finale was meer rumoer: toen werd er door een deel van het aanwezige publiek hard gefloten met meegebrachte fluitjes, iets wat duidelijk te horen was vanuit de nabijgelegen persruimte. Ook waren in het publiek Palestijnse vlaggen te zien. Dit is toegestaan, er is alleen een verbod voor artiesten om op het podium en in de green room met andere vlaggen dan van het eigen land te zwaaien.
Ingetogen demonstratie
Een dag voor de halve finale kwamen zo’n tweehonderd Pro-Palestijnse demonstranten samen die tegen de deelname van Israël zijn. Ze liepen in een ingetogen protestmars door het centrum van de stad en over de historische Mittlere Brücke. Een van de demonstranten, de 77-jarige Urs Hänggi, had een bord meegebracht met daarop de woorden ‘Thank you, Nemo’, verwijzend naar de Songfestivalwinnaar van 2024. Hänggi vertelde blij te zijn dat de zanger zo uitgesproken is, dat vindt hij noodzakelijk in deze tijd: „Er is een genocide gaande.” Zione Schulthiss (79) liep bij hem in de buurt. „Gaza wordt uitgehongerd en ze zijn aan het bombarderen. Dit kan niet doorgaan. Ik ben ook erg verdrietig dat mijn regering hier niet tegen protesteert.”
De jongere demonstranten waren minder bereid de media te woord te staan. Wel wezen meerdere betogers op de in hun ogen te grote discrepantie tussen het vrolijke festival en de situatie in Gaza. Demonstrant Peter, die niet met zijn achternaam en leeftijd in de krant wil, sprak de groep toe voordat de mars begon: „Als Israël niet meedeed aan het Songfestival, zouden ook deze mensen meezingen, meedansen en de cultuur van Bazel met iedereen delen.”
De kans op een overwinning voor Israël is klein, maar er kan altijd iets verrassends gebeuren, stelt Maas. „Als de televoters er massaal voor gaan en de vakjury ook denkt: dit is een mooie song, dan kan Israël winnen. Ik meen dat in de statuten staat dat een land het Songfestival alleen maar kan organiseren als de voorwaarden zodanig zijn dat de veiligheid gegarandeerd kan worden. Dat lijkt mij dit geval lastig, zeg ik met gevoel voor understatement.”
De negentienjarige Kyle Alessandro komt met een moderne poptrack die watvuur mist, ondanks de tekst “Niets kan mij nog verbranden, ik ben mijn eigen aansteker.”
“De pop zet het geluid harder”. Zangeres Laura Thorn is geen poppetje, zingt ze in dit Franstalige nummer – een verwijzing naar de Eurovisie-overwinning van France Gall in 1965. Met jaren-tachtig-synthesizer en af en toe wat Phantom of the Opera-vibes. Het uiteindelijke effect is een beetje Mini Playbackshow. Ze zet aan het begin wel iets leuks neer met de schermen die in de vloer van het podium zijn verwerkt.
3Estland Tommy Cash Espresso Macchiato
https://youtu.be/5MS_Fczs_98?si=Xepx_NqfH_BybtrS
Eentje voor de liefhebbers van Joost Klein. Zanger en rapper Tommy Cash deed met Klein mee op het nummer ‘United By Music’ en heeft een vergelijkbaar virale humor. ‘Espresso Macchiato’ is een aanstekelijk deuntje met verwijzingen naar koffie, pasta en de maffia. In Italië is niet iedereen blij met de stereotype verwijzingen in het nummer. “No stresso, it’s gonna be espresso.”
Volgend jaar in Jeruzalem? Dat wordt nog wat als Israël wint. Vooraf was er veel spanning en protest rond de Israëlische deelname aan het Songfestival. Oud-deelnemers riepen op tot een boycot. Het festivalcentrum wordt zwaar beveiligd, al is het in Bazel zelf rustig. Israël lijkt onverminderd populair bij het Europese stempubliek. Zangeres Yuval Raphael is een overlevende van de terreuraanslag van Hamas van 7 oktober 2023 op het Nova Festival. Nu zingt ze over veerkracht en de helende werking van muziek. ‘New Day Will Rise’ is een klassieke powerballad gezongen in drie talen (Frans, Engels, Hebreeuws). Het begint met zachte piano, zwelt aan naar een prima uitgevoerde maar voorspelbare climax.
Somber, in uniform grijze pakken, staan de leden van band Katarsis op het podium. Het lied ‘Tavo Akys’ (‘Jouw Ogen’) sombert mee, sfeervol duister op een manier die wel wat wegheeft van Radiohead. De jongensachtige zanger Lukas Radzevičius zingt alsof hij al heel wat mee heeft gemaakt en stuwt het nummer ritmisch naar een, tja, catharsis. Een optreden met weinig energie.
Spaanse zangeres Melody (Melodía Ruiz Gutiérrez) zit al vanaf haar tiende in het vak. Haar vader is zanger, haar zus danseres. In ‘Esa Diva’ betoogt ze dat diva’s net als gewone stervelingen zijn. En dat alle vrouwen eigenlijk diva’s zijn. Doorsnee house-pop, gezongen in het Spaans, met een snufje flamencogitaar.
7Oekraïne Ziferblat Bird of Pray
https://youtu.be/OJ1x2aiL7ks?si=s1vI7ChozR1V2j1n
Oekraïne komt met een prima glamrocknummer over de wens om herenigd te worden met dierbaren. Ziferblat springt er met het nummer ‘Bird of Pray’ niet echt tussenuit, maar de boodschap van de Oekraïense inzending is invoelbaar. Opvallende jaren-zeventig-aankleding.
8Verenigd Koninkrijk Remember Monday What The Hell Just Happened?
Engeland heeft een rijke popcultuur maar slaagt er zelden in om een fatsoenlijk liedje in te sturen. Aanstekelijk is deze wel, met een groep die iets wegheeft van Atomic Kitten en Girls Aloud. Drie vrolijke vriendinnen zingen over de wazige kater na een wilde nacht. Wat is er in godsnaam gebeurd gisteravond? Liedje uit de school van Taylor Swift, maar dan met snelle registerwisselingen als in de symfonische pop van Queen of Elton John. Op het podium komt de gezellige chaos van het liedje goed over.
Naast Zweden de favoriet van de wedkantoren. Ballad over een onbeantwoorde liefde, Johannes Pietsch (JJ) voelt zich als een papieren bootje op de oceaan. De klassiek geschoolde countertenor zingt bij de Weense Staatsopera. In ‘Wasted Love’ mengt hij pop met opera. Hij zingt de coupletten met een gewone popfalset en blaast in het refrein de luisteraars van de sokken met zijn krachtige operastem. Het tweede refrein eindigt met een hoge Cis6, waarna de harde technobeat inzet. JJ maakte de hype afgelopen week nog niet helemaal waar, maar dat kan op de avond zelf nog veranderen.
10IJsland VÆBRóa
https://youtu.be/s9P83Nl6D1M?si=Lo3wc6yXMfFfjcJx
Zeer energiek lied van de stuiterende broertjes Matthías en Hálfdán Matthíasson. De twee roeien in hun lied van IJsland naar de Faeröer-eilanden. Eurodance met een lekker meeschreeuwmoment in de brug. “Hey! Hey! Hey! Hey!”
Meerstemmige folklorepop van vijf vrouwen gekleed in futuristische klederdracht. Diverse liedjes op dit Songfestival gaan over moeders, kanker en vluchtelingen, maar het woord van het jaar is toch wel ‘veerkracht’. Ook deze Baltische moerasgeesten laten zich niet kisten. Hun bezwering in het Lets: “Vloeken, vloeken, vloeken, vloeken kunnen mij niet kapot maken.’’ Niet zo goed, maar wel met een leuk visueel trucje op het eind.
12Nederland Claude C’est La Vie
https://youtu.be/hEHwr5k9pd0?si=NzPvwvPgt108HqCN
De kansen van de Nederlandse inzending Claude (spreek uit: Kloot) zijn flink gestegen de laatste dagen. Zijn Frans-Engelstalige lied ‘C’est la Vie’ begint als een ingetogen herinnering op zachtmoedige piano-akkoorden in de beste traditie van het Franse chanson, en loopt tot een onbekommerd feestnummer. De zanger herinnert zich hoe zijn moeder hem als kleine jongen toezong met de woorden “C’est la vie”.
Tijdens zijn optreden zit de camera dicht op de zanger, hij begint alleen. Daarna voegen twee dansers en drie violisten zich bij hem. Ze staan samen in een kring, terwijl de camera om hem heen draait. De uitsmijter van het optreden is het moment dat Claude een jonge versie van zichzelf in de spiegel ziet, gespeeld door de jongen die ook in de clip van het nummer te zien was. Dat deel is vooraf opgenomen, omdat er geen jonge kinderen op het podium van het Songfestival mogen. Opvallend aan de regie is dat er gekozen is voor een lang shot, vrijwel zonder knips.
Publiekslieveling is deze dubbelzinnige banger. In eigen land is de Finse zangeres Erika Vikman een sekssymbool, zowel geliefd als bekritiseerd om haar beladen optredens en pikante outfits. Ze is op het Songfestival volledig zichzelf met dit opgewonden popnummer in de Finse taal – met Duitse invloeden („Ich komme!”). Op het eind staat ze op een gigantische microfoon waar vuurwerk uitkomt. U kunt vrij snel invullen wat de diepere boodschap is. Het meest vermakelijk optreden van de avond.
Lucio Corsi ziet eruit als een glitterrocker uit de jaren zeventig, maar hij komt met een zoet, melodieus popliedje – meer Elton John dan Bowie. Over een jongen die zichzelf te gewoon vindt: “Ik wilde stoer zijn maar ik ben niemand/ Een witte band in judo/In plaats van een ster, ben ik een niesje.’’ Vaak komen je dromen niet uit, zegt Corsi, en dat is ook prima.
15Polen Justyna Steczkowska Gaja
https://youtu.be/YXHHDjiclxA?si=NgUh_QEDigI7fjKM
De Poolse zangeres Justyna Steczkowska deed in 1995 al een keer mee en is dertig jaar later terug met een performance die niet in de categorie ‘subtiel’ past. Steczkowska vraagt Moeder Natuur om hulp bij het verwerken van een slechte relatie en schreeuwt het uit. Let op haar vlammende vioolsolo halverwege.
Het retro-jaren-tachtiggevoel heerst op het Songfestival dit jaar. Zo ook in het Duitstalige nummer ‘Baller’ van Abor & Tynna. Een beetje cello, een beetje synthesizer, en een fijne dansbeat. Zangeres Tünde Bornemisza zingt – hoe kan het anders – vanaf een gigantische boombox. Lekkere tune, goede middenmoter.
O jee, politiek op het Songfestival. De Griekse ballad ‘Asteromáta’ (‘Sterrenogen’) is een gesprek tussen een moeder en haar vermiste dochter: “Moederlief, huil niet om mij”. Klavdia wil een eerbetoon brengen aan vluchtelingen. Hoewel het niet in de tekst zit, gaat het volgens de zangeres over de genocide en etnische zuivering van Pontische Grieken door de Jonge Turken (1914-1922). Turkije is boos over het lied maar dat land doet al jaren niet meer mee.
Poprock à la Imagine Dragons van stoere man met gladiatorenarm. Parg groeide op in Rusland, had daar een indiefolkband, The Edge Chronicles, en keerde in 2002 terug naar zijn geboorteland om een Armeense zangcarrière op te zetten. Ja, het gaat weer over veerkracht. Parg is een overlever en rent tijdens het optreden lekker stoer over een loopband.
Als gastland mag Zwitserland hoe dan ook door naar de finale. Franstalig chanson over een toxische relatie: “Bloemen zijn mooier als je ze water geeft. Maar je hebt me zo vaak afgesneden.” De zangeres ziet het zelf breder, ze nodigt het publiek uit op een “reis naar meer menselijkheid”. Er is zo veel haat op de wereld, laten we elkaar meer liefde en respect geven, dan komen we beter tot bloei. Het is toch zo?
De Songfestival-carrière van zangeres Miriana Conte begon met controverse: ze had aanvankelijk het woord ‘kant’ in haar nummer ‘Serving’ staan. Dat betekent zang in het Maltees, maar klinkt voor Engelse oren net iets anders. In het chaotische poppy dansnummer haalt ze uit naar iedereen die op haar neerkijkt. Heel bijzonder klinkt het niet, maar Malta moet het hebben van de over the top presentatie vol dubbelzinnigheden. Verwacht onder meer een grote opblaasmond met discobol en iets met skippyballen.
21Portugal NAPA Deslocado
https://youtu.be/-s1Cc2uEj3U?si=F5FpfI23MFI4fO31
De Portugese band NAPA zegt beïnvloed te zijn door rockbands als Arctic Monkeys en Red Hot Chilli Peppers. Het degelijke nummer ‘Deslocado’ is een stuk minder energiek dan het werk van die bands.
De schrijvers van ‘Hallucination’ hebben duidelijk goed geluisterd naar tweevoudig Songfestival-winnaar Loreen, compleet met uithalen in het refrein die in je hoofd blijven hangen (oooooh-ooooh). Eigen touch: Sissal draagt een glitterbadpak met cape.
23Zweden KAJ Bara Bada Bastu
https://youtu.be/WK3HOMhAeQY?si=JwvHXJnxqpe7gh5x
“Yksi kaksi kolme… sauna!” Al lang de grote favoriet bij de bookmakers, deze grappige Zweedstalige ode aan de sauna van KAJ, een act uit de Zweedssprekende delen van Finland. Aanstekelijke gekkigheid zonder al te veel pretentie. Bjorn Ulvaeus van Abba is fan en deelde zijn enthousiasme met een video vanuit zijn eigen sauna.
Frankrijk doet het zoals altijd goed bij de wedkantoren. Louane brengt met ‘Maman’ een technisch sterk maar wat zoet popnummer over moeders en dochters, vol herinneringen aan haar eigen vroeg overleden moeder: “Zie jij alles hier?” Moeders, kanker en vluchtelingen waren de terugkerende thema’s dit jaar. Tijdens het optreden krijgt Louane vanuit de hemel zandkorrels over zich uitgestrooid.
25San Marino Gabry Ponte Tutta L’Italia
https://youtu.be/Le3WpaLYRvE?si=_WEJwpJsTI3XWBHZ
Net als Estland komt ook San Marino met een soort van eerbetoon aan Italië. Dj Gabry Ponte produceerde eerder de megahit ‘Blue (Da Ba Dee)’ van Eiffel 65. Dit zal lang niet zo’n groot succes worden.
26Albanië Shkodra Elektronike Zjerm
https://youtu.be/Sfvb761EEcM?si=EvxG0Vp_Rxi_OFdz
Het Albanese electrofolk-duo Shkodra Elektronike, dat in Italië woont, komt met een lied waarin ze hun hoop uitspreken voor een vreedzame wereld zonder geweld. Een relevante boodschap waar niet alle wereldleiders naar zullen luisteren.
De kansen van de Nederlandse inzending Claude (spreek uit als het Engelse cloud) zijn flink gestegen de laatste dagen. Zijn Frans-Engelstalige lied ‘C’est la Vie’ gaat van een ingetogen herinnering op zachtmoedige piano-akkoorden in de beste traditie van het Franse chanson tot een onbekommerd feestnummer. Tijdens zijn optreden zit de camera dicht op de zanger. Hij begint alleen, daarna voegen twee dansers en drie violisten zich bij hem. Ze staan samen in een kring, terwijl de camera om hen heen draait. De uitsmijter van het optreden is het moment dat Claude een jonge versie van zichzelf in de spiegel ziet, gespeeld door de jongen die ook in de clip van het nummer te zien was. Dat deel is vooraf opgenomen, omdat er geen jonge kinderen op het podium van het Songfestival mogen. Opvallend aan de regie is dat er gekozen is voor een lang shot, vrijwel zonder knips.
Zweden KAJ – Bara Bada Bastu
„Yksi kaksi kolme… sauna!” Al lang de grote favoriet bij de bookmakers, deze grappige Zweedstalige ode aan de sauna van KAJ, een act uit de Zweeds sprekende delen van Finland. Aanstekelijke gekkigheid zonder al te veel pretentie. Björn Ulvaeus van Abba is fan en deelde zijn enthousiasme met een video vanuit zijn eigen sauna.
Oostenrijk JJ – Wasted Love
Naast Zweden de favoriet van de wedkantoren. Ballad over een onbeantwoorde liefde, Johannes Pietsch (JJ) voelt zich als een papieren bootje op de oceaan. De klassiek geschoolde countertenor zingt bij de Weense Staatsopera. In ‘Wasted Love’ mengt hij pop met opera. Hij zingt de coupletten met een gewone popfalset en blaast in het refrein de luisteraars van de sokken met zijn krachtige operastem. Het tweede refrein eindigt met een hoge Cis6, waarna de harde technobeat inzet. JJ maakte de hype afgelopen week nog niet helemaal waar, maar dat kan op de avond zelf nog veranderen.
Frankrijk Louane – Maman
Frankrijk doet het zoals altijd goed bij de wedkantoren. Louane brengt met ‘Maman’ een technisch sterk maar wat zoet popnummer over moeders en dochters, vol herinneringen aan haar eigen vroeg overleden moeder: ‘Zie jij alles hier?’ Moeders, kanker en vluchtelingen waren de terugkerende thema’s dit jaar. Tijdens het optreden krijgt Louane vanuit de hemel zandkorrels over zich uitgestrooid.
Finland Erika Vikman – Ich Komme
Deze dubbelzinnige banger is een publiekslieveling. In eigen land is de Finse zangeres Erika Vikman een sekssymbool, zowel geliefd als bekritiseerd om haar beladen optredens en pikante outfits. Ze is op het Songfestival volledig zichzelf met dit opgewonden popnummer in de Finse taal – met Duitse invloeden (‘Ich komme!’) Op het eind staat ze op een gigantische microfoon waar vuurwerk uitkomt. U kunt vrij snel invullen wat de diepere boodschap is. Het meest vermakelijk optreden van de avond.
Israël Yuval Raphael – New Day Will Rise
Volgend jaar in Jeruzalem? Dat wordt nog wat als Israël wint. Veel spanning en protest rond de Israëlische deelname aan het Songfestival. Oud-deelnemers riepen op tot een boycot wegens „Israëls genocide op de Palestijnen in Gaza”. Het festivalcentrum wordt zwaar beveiligd. Maar Israël lijkt onverminderd populair bij het Europese stempubliek. Zangeres Yuval Raphael is een overlevende van de terreuraanslag van Hamas van 7 oktober 2023 op het Nova Festival. Nu zingt ze over veerkracht en de helende werking van muziek. ‘New Day Will Rise’ is een klassieke powerballad, gezongen in drie talen (Frans, Engels, Hebreeuws). Het begint met zachte piano en zwelt aan naar een prima uitgevoerde maar voorspelbare climax.
Na vijf jaar is de Canadese komediepodcast Personal Best terug met een nieuw seizoen, waarin Andrew Norton met komiek Rob Norman creatieve oplossingen bieden voor de allerkleinste problemen. Dit keer helpen ze een extravert meisje, dat zichzelf een „wandelend uitroepteken” noemt, om mysterieus gevonden te worden. In een andere aflevering moet een komiek, die ongemakkelijk wordt van ‘handshakes’, honderd handen schudden – en daarbij aantekeningen maken. Voor een vrouw die in haar eentje van een twaalfgangenmenu in een restaurent wil genieten, roepen zij een nieuwe feestdag in het leven: Alone Day.
De kracht van Personal Best is dat de makers hun onderwerpen serieus nemen. Ze begrijpen dat kleine problemen een diepmenselijke oorsprong hebben: erbij willen horen, het goed willen doen. En dat de oplossingen liggen in het omarmen van zelfspot, het aangaan van uitdagingen – en dat vervolgens kunnen vieren.
Op het subtiele sounddesign van Wederik de Backer na, staat er in Geen tijd over eigenlijk niets tussen de geïnterviewde en de luisteraar in. De podcast bestaat vooral uit de stemmen van mensen die te horen kregen dat ze niet lang meer te leven hebben. Je hoort hen als het ware hardop nadenken over hun angsten, wensen, over verwerking en over een veranderende verhouding tot hun naasten. Het is een format dat bij het onderwerp past. Dicht op de huid, invoelbaar en rustig. De mens tegenover de naderende dood.
Oh, Doom. Zoveel oude gameseries zijn verdwenen, verwaterd of volwassen geworden, maar jij: jij blijft gewoon Doom. Je held is een spierbundel met een groene helm die door iedereen gevreesd wordt, je vijanden zijn demonen recht uit de hel (die hoef je niet te humaniseren). En spreken? Dat doet de speler lekker via het kanon in haar handen. Doeltreffend, en zo simpel dat je de oorspronkelijke Doom op elk apparaat kan spelen, van koelkasten tot grasmaaiers. Een formule om door een ringetje te halen. Niks meer aan veranderen.
Doom werd in 2016 uit de prullenbak gevist door zijn oorspronkelijke makers, id Software, en opgepoetst: mooiere werelden, het vaagste vleugje van een verhaal, af en toe springen en klauteren. Maar het bleef Doom, van het simpele geweld tot de rondgestrooide EHBO-kistjes. Na het nóg snellere Doom: Eternal (2020) komt id Software nu met Doom: The Dark Ages, een prequel, die plaatsvindt op een totaal andere plek (niet de Aarde of Mars maar een middeleeuwse wereld, een soort techno-Game of Thrones) waar de Doom Slayer uiteraard wordt gecharterd om de legioenen van de Hel terug naar huis te jagen.
Het tempo is bedeesder. Ineens moet de Slayer in de verdediging: je grote troef in deze game is je schild, die aanvallen tegenhoudt. Komt-ie te dichtbij, dan sla je de vijand in het gezicht. En oké – de gebruikelijke uitbundige collectie wapens zijn ook aanwezig. Het blijft Doom.
Veel inhoudelijks valt er zelden te zeggen over deze games. Ze bestaan bij de gratie van hun adrenaline-wekkend vermogen. Maar juist de teruggeschroefde snelheid zit de echte Doom-ervaring hier in de weg. In plaats van continu in beweging te zijn, in plaats van je hoofd leeg te maken en helemaal op je reflexen te varen, moet je nu ineens tactisch nadenken. Ah, die vijanden hebben schilden. Daar moet je eerst op schieten. Wacht tot ze in de buurt van andere vijanden zijn, en gooi dan met je eigen schild, want dan exploderen ze. En dan, en dan– enzovoorts.
Het werkt uiteindelijk net niet. Gevechten duren te lang, slepen zich eindeloos voort. Nutteloze levels waarin je ineens op een draak of in een groot robotpak door een soort achtbaan heen moet, voelen geforceerd. Het fijnste is Doom: The Dark Ages wanneer je wordt losgelaten in een groter gebied. Even sfeer snuiven, even écht op verkenningstocht. De echte adrenalinerush komt pas als je een half uurtje geheimpjes kan zoeken. Ha! Goudstukken om m’n schild weer iets beter te maken!
Kijk, er is niks mis met deze Doom. Elke Doom is gewoon Doom; als je ervan houdt, dan is het prima. Toch voelt het alsof de trilogie zo met een sisser afloopt. Die heerlijk voortstampende rockmuziek ontbreeks dit keer – de legendarische metal-componist Mick Gordon vertrok na juridische geschillen. Een trap na.
Journalist Aysemden Akin, hoofdredacteur van de kleine, onafhankelijke krant Bugün Kibris in de Turkse Republiek Noord-Cyprus, werd op 30 april gebeld door een onbekend Turks nummer. Ze kreeg een vrouw aan de lijn die zei dat ze haar wilde waarschuwen voor een aanslag op haar leven. „Stop met schrijven, anders vermoorden ze je.” Ze zei dat er al drie mensen op het Mediterraanse eiland waren om „te doen wat nodig is”.
Akin nam het telefoongesprek op en gaf de opname aan de politie met het verzoek om persoonsbeveiliging. Maar dat werd afgewezen met het argument dat de politie de burgers van Noord-Cyprus al „24 uur per dag beschermt”. Ze vertrouwt de politie niet na alles wat ze heeft gehoord over corruptie en banden met de maffia. Datzelfde geldt voor de politici in het noorden van Cyprus. Daarom durft ze haar huis niet uit.
Aanleiding voor de doodsbedreiging is een reeks artikelen die Akin de afgelopen weken publiceerde over het illegale gokimperium en de politieke connecties van Halil Falyali, een maffiabaas in Noord-Cyprus die in 2022 werd vermoord. Ze beschreef een internationaal vertakte, criminele onderneming die maandelijks ongeveer 80 miljoen dollar verdiende met een groot aantal illegale gokwebsites die zich vooral richtten op Turkije en Turken in Europa.
Het is de meest explosieve onthulling in jaren op Cyprus, waar Falyali zich presenteerde als een succesvolle zakenman die zijn geld verdiende met hotels, casino’s en vastgoed. Hij onderhield nauwe relaties met de regerende partijen in Noord-Cyprus en Turkije, en betaalde die volgens Akin maandelijks miljoenen euro’s aan steekpenningen. Falyali zou daar ook beelden van hebben gehad, die hij gebruikte als chantagemiddel.
Akins belangrijkste bron was Falyali’s voormalig rechterhand, Cemil Önal, die jarenlang zijn accountant en bodyguard was. Na de moord op zijn baas in 2022 vluchtte Önal naar Nederland. Daar werd hij gearresteerd op verzoek van de Turkse autoriteiten, die hem ervan beschuldigden het brein te zijn achter de liquidatie. Maar Önal verzette zich tegen uitlevering met het argument dat hij in Turkije geen eerlijk proces zou krijgen en zelfs vermoord zou kunnen worden. Daarom had hij in Nederland asiel aangevraagd.
Een dag nadat Akin met de dood werd bedreigd, werd Önal geliquideerd op het terras van een hotel in Rijswijk. Dit was een grote schok voor haar. „Het eerste dat ik dacht was: hoe kon dit gebeuren terwijl hij persoonsbeveiliging had van de Nederlanders en de Amerikanen?”, zegt Akin aan de telefoon vanuit Noord-Cyprus. „Dit is een oorlog van de inlichtingendiensten. Ik wist dat de Turkse inlichtingendienst van hem af probeerde te komen, en dat hij met de Nederlandse en Amerikaanse diensten had gesproken.”
Lees ook
Vermoorde man op een terras in Rijswijk blijkt Turkse crimineel die elk moment uitgeleverd had kunnen worden
Akin vertelt dat ze zich ook schuldig voelde. „Ik dacht dat Önal was vermoord omdat ik met mijn artikelen de aandacht had gevestigd op de kwestie, met name in Turkije. Als journalist is het natuurlijk een geweldig groot nieuwsverhaal. Maar als mens voelde ik me er schuldig over. Het was iemand met wie in enkele dagen had doorgebracht, ook al was het een crimineel. Ik realiseerde me dat ik bij hem kon zijn geweest op het moment dat hij werd geliquideerd, en dat ik zelf ook afzonderlijk vermoord kon worden.”
Akin vloog begin april naar Nederland om Önal te interviewen, en sprak vijf dagen achtereen met hem. Toen ze om het interview vroeg, zat hij nog in de gevangenis. Maar toen ze eenmaal vanuit Noord-Cyprus in Nederland was, was hij vrijgelaten. Daarom vonden de gesprekken buiten de gevangenis plaats, op meerdere veilige locaties. Toen Akin hem voor het eerst ontmoette, zag ze dat hij persoonsbeveiliging had. „Zijn beveiligers gaven hem informatie over veilige locaties, en waar hij zich beter niet kon vertonen”, zegt ze.
Önal stond tijdens de gesprekken voortdurend in contact met buitenlanders, vertelt Akin. „In mijn bijzijn belde hij met hen, in veel verschillende talen: Arabisch, Duits en Nederlands, zelfs Abchazisch, een taal die wordt gesproken in een Georgische regio. Het verbaasde me dat een man uit [de Oost-Turkse stad] Diyarbakir zo veel talen sprak. Als ik hem om foto’s of documenten vroeg ter ondersteuning van zijn beweringen, belde hij altijd om toestemming te vragen. Ik weet niet aan wie. Maar omdat hij meerdere talen sprak, leken het meerdere personen.”
Drie van de vier verhalen die Akin wilde maken op basis van de interviews, heeft ze inmiddels gepubliceerd. „Ik wil het vierde deel wijden aan Cyprus”, zegt ze. „Maar dat is nog niet gepubliceerd omdat Önal me had beloofd om de namen en foto’s te sturen van de politici die Falyali had omgekocht. En ook van de zakenmannen en bedrijven die Falyali geld hadden gegeven. Maar zijn telefoon was in beslag genomen toen hij gevangen werd gezet in Nederland. En na zijn vrijlating kreeg hij die niet terug. Hij mocht wel de inhoud van zijn telefoon op een extern geheugen zetten. Dat geheugen zou hij krijgen op de dag dat hij werd vermoord. Sommige documenten die hij met me heeft gedeeld, stonden op zijn telefoon. Maar zijn vrienden hadden kopieën. Want tijdens onze gesprekken belde hij verschillende nummers om documenten op te vragen.”
Waarom deelde Önal zijn kennis? Wat waren zijn motieven?
„Zijn belangrijkste doel was om de politieke dimensie van de zaak aan te kaarten. Hij zei tegen de Nederlanders en Amerikanen dat hij niet terug wilde naar Turkije omdat hij daar vermoord zou worden en in het beste geval gevangen gezet en gemarteld zou worden. Daarom heeft hij alles gedeeld. Hij hoopte dat hij zich daarmee zou kunnen beschermen, dat hij zou het overleven, en dat hij een nieuw leven zou kunnen beginnen in de Verenigde Staten of misschien Australië.”
Delen van zijn verhaal waren al bekend. Heeft u zich toch verbaasd?
„Ik was het meest verbaasd toen hij de naam noemde van Hakan Fidan (jarenlang chef van de Turkse inlichtingendienst en sinds 2023 minister van Buitenlandse Zaken, red). Want ik had een positief beeld van hem, zoals dat ook van hem wordt geschetst in de Turkse en Noord-Cypriotische media, een mogelijke opvolger van Erdogan als president.
„Ik verbaasde me ook over de dingen die hij zei over de voormalige Turkse ambassadeur in Noord-Cyprus, zoon van een naaste adviseur van Erdogan (die samen met Falyali een bedrijf had opgericht, red). Hij was maar zeven maanden ambassadeur, en was naar Cyprus gestuurd om van de compromitterende beelden af te komen. Er waren 45 video’s, maar vijf daarvan zijn niet afgeleverd bij Fidan en de inlichtingendienst. Toen Erdogan dat hoorde, werd hij zo kwaad dat hij de ambassadeur en de adviseur aan de kant schoof.”
Wat staat er op de videobeelden? En wat is ermee gebeurd?
„Önal zei dat inhoud van de beelden verschilt, van omkoping en de uitwisseling van geld tot enkele zeer onsmakelijke seksuele handelingen. Volgens Önal zijn de beelden opgeslagen op een streng beveiligde locatie en zijn ze versleuteld met een code die niet gekraakt kan worden. Hij vertelde ook dat de broer van Falyali de beelden heeft opgeslagen op een computerserver in Israël. Daarom dacht hij dat de Israëlische inlichtingendienst toegang heeft tot de beelden, of ze in bezit heeft.”
U bent nog altijd op Cyprus. Is het daar nog wel veilig voor u?
„Ik vrees voor mijn veiligheid. Ik heb documenten gezien die aantonen dat Falyali invloed had op de politie. Dus ik kan de politie niet vertrouwen. Hetzelfde geldt voor de politici. Verschillende persvrijheidorganisaties hebben me juridische en financiële bijstand aangeboden, evenals een veilige haven. Maar hoe weet je zeker dat je elders veilig bent? Önal werd vermoord terwijl hij persoonsbeveiliging had. Dus het maakt niet uit waar je bent. En ik heb een jonge dochter die erg gevoelig is. Hoe kan ik haar achterlaten? En waarom zou ik mijn land verlaten alleen omdat ik mijn werk doe? Wat zal zijn, zal zijn.”
Wie staat er zaterdag in de finale van het Eurovisie Songfestival? Op donderdagavond strijden publiekslievelingen als Finland (Erika Vikman) en Oostenrijk (JJ) om een plek. Ook Israël is erbij in de halve finale, ondanks oproepen tot uitsluiting van het land. In totaal doen zestien landen mee om de tien laatste plekken in de finale van zaterdag, waar de Nederlandse Claude al voor gekwalificeerd is. De show begint donderdag om 21.00 uur en is te zien op NPO1.
Na de grootste opening dinsdag begint deze halve finale met minder spektakel, zonder een grootse openingsact. Presentatoren Hazel Brugger en Sandra Studer zijn goed in vorm, met een licht-ironische aanpak, bleek al tijdens een repetitie waarbij NRC aanwezig was. Vooral Brugger lijkt zich thuis te voelen in de show en komt met de eerste stage-dive in de geschiedenis van Eurovisie. Verwacht verder geen expliciete verwijzingen naar de verschillende controverses rondom het festival, de twee benoemden eerder al op ongemakkelijk wijze de neutrale status van Zwitserland.
Wat we wel kunnen verwachten: veel optredens met een pikante touch, met ‘Ich Komme’ van Finland als uitsmijter op het einde. De avond begint ook meteen met een ‘ooh la la’-act.
Als kind woonde Go-Jo op een afgelegen, zelfvoorzienende boerderij. Zijn vader is Frans, zijn moeder rockzangeres, en zelf is hij de Milkshake Man. Vrolijke melksnor biedt iedereen zijn milkshakes aan. Een zwoele vrouw vraagt hem: “Excuseer meneer, heeft u wat melk voor mij?” Het koor scandeert: “Zoet, zoet, jammie jammie.’’ Vrolijke retro-synthpop. En ja, dubbelzinnig. Let op de indrukwekkende sliding die Go-Jo maakt over de vloer.
‘Dobrodošli’ (‘Welkom’) is een dramatische ballad in het Montenegrijns over de verloren liefde en over de kracht van vrouwen in moeilijke tijden: “Verdraag alles, glimlach, het zal wel overgaan”. Nina Žižić deed in 2013 ook mee aan het festival. Dit jaar was zij eigenlijk tweede in de nationale voorronde maar de winnaar, de band NeonnoeN, kwam met een oud liedje en dat is tegen de regels. Dus mag zij. Er lijkt niet lang nagedacht over dit gezapige optreden.
Laika was de Russische astronautenhond die in 1957 rondjes rond de aarde vloog. Ze overleed na een paar uur aan oververhitting. De Noorse zangeres Emmy, die uitkomt voor Ierland, wil de “dappere meid” weer tot leven kussen met een jaren-negentig- trancepop-stamper: “Ik hoop dat ze elke nacht tussen de sterren danst/ Ik hoop dat Laika leeft/ Laika feest in de ruimte”. Leuk idee, maar de uitvoering laat te wensen over. Ierland heeft het wel eens beter gedaan, om een understatement te gebruiken.
Meerstemmige folklorepop van vijf vrouwen gekleed in futuristische klederdracht. Diverse liedjes op dit Songfestival gaan over kanker en vluchtelingen, maar het woord van het jaar is toch wel ‘veerkracht’. Ook deze Baltische moerasgeesten laten zich niet kisten. Hun bezwering in het Lets: “Vloeken, vloeken, vloeken, vloeken kunnen mij niet kapot maken.’’ Niet zo goed, maar wel met een leuk visueel trucje op het eind.
Poprock à la Imagine Dragons van stoere man met gladiatorenarm. Parg groeide op in Rusland, had daar een indiefolkband, The Edge Chronicles, en keerde in 2002 terug naar zijn geboorteland om een Armeense zangcarrière op te zetten. Ja, het gaat weer over veerkracht. Parg is een overlever en rent tijdens het optreden lekker stoer over een loopband.
Naast Zweden de favoriet van de wedkantoren. Ballad over een onbeantwoorde liefde, Johannes Pietsch voelt zich als een papieren bootje op de oceaan. De klassiek geschoolde countertenor zingt bij de Weense Staatsopera. In ‘Wasted Love’ mengt hij pop met opera. Hij zingt de coupletten met een gewone popfalset en blaast in het refrein de luisteraars van de sokken met zijn krachtige operastem. Het tweede refrein eindigt met een hoge Cis6, waarna de harde technobeat inzet. Tijdens de repetitie maakte JJ de hype nog niet helemaal waar, maar dat kan op de avond zelf nog veranderen.
7Verenigd Koninkrijk Remember Monday What The Hell Just Happened?
Het VK is één van de vijf landen die rechtstreeks doorgaan naar de finale. Het land heeft een rijke popcultuur maar slaagt er zelden in om een fatsoenlijk liedje in te sturen. Aanstekelijk is deze wel, met een groep die qua energie iets wegheeft van Britse groepen als Atomic Kitten en Girls Aloud. Drie vrolijke vriendinnen zingen over de wazige kater na een wilde nacht. Wat is er in godsnaam gebeurd gisteravond? Liedje uit de school van Taylor Swift, maar dan met snelle registerwisselingen als in de symfonische pop van Queen of Elton John. Op het podium komt de vrolijke chaos van het liedje niet helemaal over.
O jee, politiek op het Songfestival. De Griekse ballad ‘Asteromáta’ (‘Sterrenogen’) is een gesprek tussen een moeder en haar vermiste dochter: “Moederlief, huil niet om mij”. Klavdia wil een eerbetoon brengen aan vluchtelingen. Hoewel het niet in de tekst zit, gaat het volgens de zangeres over de genocide en etnische zuivering van Pontische Grieken door de Jonge Turken (1914-1922). Turkije is boos over het lied maar dat land doet al jaren niet meer mee.
Somber, in uniform grijze pakken, staan de leden van band Katarsis op het podium. Het lied ‘Tavo Akys’ (‘Jouw Ogen’) sombert mee, sfeervol duister op een manier die wel wat wegheeft van Radiohead. De jongensachtige zanger Lukas Radzevičius zingt alsof hij al heel wat mee heeft gemaakt en stuwt het nummer ritmisch naar een, tja, catharsis. Een optreden met weinig energie.
De Songfestival-carrière van zangeres Miriana Conte begon met controverse: ze had aanvankelijk het woord ‘kant’ in haar nummer ‘Serving’ staan. Dat betekent zang in het Maltees, maar klinkt voor Engelse oren net iets anders. In het chaotische poppy dansnummer haalt ze uit naar iedereen die op haar neerkijkt. Heel bijzonder klinkt het niet, maar Malta moet het hebben van de over the top presentatie vol dubbelzinnigheden. Verwacht onder meer een grote opblaasmond met discobol en iets met skippyballen.
De statige jonge zangeres Mariam Shengelia levert voor Georgië een portie vaderlandslievend James Bond-drama, met strijkers en een voortstuwend ritme. Vooral opvallend: de flinke uithalen in twee talen, Georgisch en Engels. In vorige edities van het Songfestival een recept voor succes, nu toch wat belegen.
Frankrijk, één van de vijf landen die direct doorgaat naar de finale, doet het zoals altijd goed bij de wedkantoren. Louane brengt met ‘Maman’ een technisch sterk maar wat zoet popnummer over moeders en dochters, vol herinneringen aan haar eigen vroeg overleden moeder: “Zie jij alles hier?” Tijdens het optreden krijgt Louane vanuit het plafond zandkorrels over zich uitgestrooid.
De schrijvers van ‘Hallucination’ hebben duidelijk goed geluisterd naar tweevoudig Songfestival-winnaar Loreen, want dit nummer van Sissal klinkt vooral erg bekend. Compleet met uithalen in het refrein die in je hoofd blijven hangen (oooooh-ooooh). Eigen touch: het glitterbadpak met cape.
“Kiss kiss…” De Slowaakse Adam Pavlovčin komt uit voor Tsjechië met ‘Kiss Kiss Goodbye’. Op het podium oogt hij als een klassieke Songfestivalact: fel in wit met zwarte glitters en karakteristieke snor. Pop uit de jaren tien met af en toe een dramamomentje. U bent gewaarschuwd voor de abrupte dancebreak.
“De pop zet het geluid harder”. Zangeres Laura Thorn is geen poppetje, zingt ze in dit Franstalige nummer – een verwijzing naar de Eurovisie-overwinning van France Gall in 1965. Met jaren-tachtig-synthesizer en af en toe wat Phantom of the Opera-vibes. Het uiteindelijke effect is een beetje Mini Playbackshow. Ze zet aan het begin wel iets leuks neer met de schermen die in de vloer van het podium zijn verwerkt.
Blijft Israël überhaupt meedoen aan Eurovisie? Dat is de vraag. Dit jaar zijn ze er in ieder geval nog met ‘New Day Will Rise’, gezongen in drie talen (Frans, Engels, Hebreeuws). Zangeres Yuval Raphael overleefde de Hamas-aanval van 7 oktober 2023 en zingt nu over vasthoudendheid. Dit is een klassieke power ballad: begint met zachte piano, zwelt aan naar een prima uitgevoerde maar voorspelbare climax. In Bazel was een dag voor de halve finale een Pro-Palestijnse demonstratie tegen de deelname. Ook de Zwitserse Songfestival-winnaar van vorig jaar, Nemo, stelt dat het land had moeten worden uitgesloten. Een van de demonstranten liep rond met een bord waarop ‘Thank you Nemo’ stond.
Het retro-jaren-tachtiggevoel heerst op het Songfestival dit jaar. Zo ook in het Duitstalige nummer ‘Baller’ van Abor & Tynna. Een beetje cello, een beetje synthesizer, en een fijne dansbeat. Zangeres Tünde Bornemisza zingt – hoe kan het anders – vanaf een gigantische boombox. Lekkere tune, goede middenmoter. Duitsland mag meteen door naar de finale.
Princ, de inzending van Servië, is niet vies van een tikkeltje melodrama. Dreigende dansers in het zwart slepen de langharige rocker het rode podium op, terwijl hij zijn maximalistische liefdesode brengt aan ene Mila (ook wel ‘mijn lief’ in het Servisch). Voor de liefhebber van Bon Jovi-achtige powerballads die het liefst de volumeknop op elf zet.
In eigen land is powervrouw Erika Vikman (goed bevriend met Käärijä, de Finse dance-god die Eurovisie 2023 nipt verloor) een sekssymbool, zowel geliefd als bekritiseerd om haar beladen optredens en pikante outfits. Ze is op het Songfestival volledig zichzelf. Scoort zeer goed op de Eurovisie-fanblogs met dit opgewonden popnummer in de Finse taal – met Duitse invloeden. Op het eind staat ze op een gigantische microfoon waar vuurwerk uitkomt. U kunt vrij snel invullen wat de diepere boodschap is. Het meest vermakelijk optreden van de avond.
Twintig minuten in de eerste aflevering van dit seizoen trakteert de Star Wars-serie Andor de kijkers meteen op een snoeiharde historische parallel. In een ruimte komen Keizerlijke hoge officieren bijeen om een plan te smeden voor het verpulveren van de planeet Ghorman. Deze wereld bevat een zeldzaam mineraal dat nodig is voor de gevreesde Death Star, het superwapen in aanbouw met de kracht om hele planeten op te blazen. Het mijnen van het mineraal zal weinig van de planeet overlaten, maar hoe kunnen ze de vernietiging van Ghorman, een geciviliseerde wereld bekend om zijn luxe zijde-export, naar buiten rechtvaardigen?
Wat volgt is de pitch voor een galactische lastercampagne die de „toch altijd al arrogante” bevolking van Ghorman moet isoleren en die repressie noodzakelijk doet lijken. Deze bijeenkomst is gebaseerd op de beruchte Wannseeconferentie uit 1942, waarin een selecte groep nazi’s in slechts twee uur tijd besloot over de uitvoering van een ‘definitieve oplossing’ voor het ‘Jodenvraagstuk’. De toon is gezet.
Star Wars is nooit subtiel geweest over de inspiratiebron voor het tirannieke Keizerrijk met zijn ‘stormtroopers’ en de Wehrmacht-vormige helm van Darth Vader. Maar doorgaans zijn superschurken de bron van het kwaad: Sith als keizer Palpatine en Darth Vader bezitten duistere krachten die hen macht geven. De onuitputtelijke voorraad Keizerlijke soldaten en piloten dient vooral als anonieme schietschijf voor de helden om zich te onderscheiden.
Lees ook
Lees ook: Hoe het buitenbeentje ‘Andor’ kon uitgroeien tot de beste Star Wars-serie
Andor breekt radicaal met deze benadering en toont iedereen – van soldaat tot bureaucraat – als volledig medeplichtig. De grootste kracht van keizer Palpatine is de gewilligheid van zijn onderdanen, niet dat hij bliksem uit zijn vingertoppen kan schieten. Wat deze ontleding van tirannie zo fascinerend maakt is dat de serie elk personage menselijk maakt zonder hun wandaden goed te praten.
De Keizerlijke kant is hier minstens zo interessant als die van de rebellen. De ambitie van officier Dedra Meero (Denise Gough), de hunkering naar orde van agent Syril Karn (Kyle Soller) en de kille efficiëntie van chef Patargaz zijn allemaal componenten die de Keizerlijke repressie gesmeerd houden. Ze doen het niet omdat ze genieten van dood en verderf, al kicken anderen hier duidelijk wel op, maar omdat ze nu eenmaal goed in deze baan zijn en het resultaat ze voldoening geeft.
De kijker wordt hier zelf ook op de proef gesteld. Al sinds het eerste seizoen zijn de bijeenkomsten van de Keizerlijke veiligheidsdienst ISB een terugkerend hoogtepunt. Het zijn altijd sterk geschreven en goed geacteerde scènes waarin complexe plannen worden gesmeed die vaak lukken. Wie geniet er nou niet van zulke competente, ook al zijn de gevolgen monsterlijk?
„Help ons toch, ze vermoorden ons!” schreeuwt een verzetsstrijder wanhopig door de radio als de slachting van Ghorman zich uiteindelijk voltrekt. Normaal gesproken is dit soort wanhoop hét moment waarop de helden aantreden, maar deze keer komt de cavalerie niet. Aan de hemel verschijnt geen vloot van koelbloedige rebellenpiloten en geen verlosser met lichtzwaard als Luke Skywalker.
„Jammer voor Ghorman”, zegt Partagaz als hij schouderophalend het doodvonnis bevestigt. „Genocide”, noemt de opstandige senator Mon Mothma het in een zinderende speech, waarna zij voor haar leven moet vluchten. Over in hoeverre Ghorman symbool staat voor Gaza wordt sinds die uitspraak hevig gedebatteerd en geschreven. Schrijver en regisseur Tony Gilroy zegt hierover in The Hollywood Reporter: „Je zou deze serie op elk punt in de laatste zesduizend jaar kunnen vertonen, en hij zou altijd voor sommige mensen verklaren wat er met hen gebeurt”. Onrecht is onrecht en deze serie laat subliem zien wat er kan gebeuren als iedereen meer bezig is met hoe het te noemen dan ertegen op te staan. Dat is de kracht van fictie die Andor volledig benut: a galaxy, far far away is ook altijd hier.
Het Eurovisie Songfestival is dit jaar neergestreken in de St. Jakobshalle in Bazel. Dat we in Zwitserland zitten, wordt bij de aftrap van de de eerste halve finale meteen duidelijk: een paar van de gigantische ledschermen hebben de vorm van bergen en bij de bombastische opening zijn alpenhoorns betrokken. Vijftien landen doen mee aan deze halve finale, onder wie Nederland – vertegenwoordigd door Claude.
Een aantal landen zijn al door naar de finale – de ‘Grote Vijf’ die financieel het meeste bijdragen aan de EBU, en Zwitserland, de winnaar van vorig jaar. Toch treden ze op in de halve finales – er valt alleen niet op te stemmen.
Claudes concurrentie is gevarieerd: grappenmakers, schreeuwzangers, zangers die op de kop hangen en acts die het vooral van vuurwerk moeten hebben. De presentatie van de uitzending wordt gedaan door Hazel Brugger en Sandra Studer, die af en toe een paar onschuldige Eurovisie-grapjes in de uitzending zullen gooien.
Claude is tegen het einde van de avond aan de beurt, op plek dertien.
1IJsland VÆBRóa
https://youtu.be/s9P83Nl6D1M?si=Lo3wc6yXMfFfjcJx
Zeer energieke aftrap met een lied van de stuiterende broers Matthías en Hálfdán Matthíasson. De twee roeien in hun lied van IJsland naar de Faeröer-eilanden. Eurodance met een lekker meeschreeuwmoment in de brug. “Hey! Hey! Hey! Hey!”
2Polen Justyna Steczkowska Gaja
https://youtu.be/YXHHDjiclxA?si=NgUh_QEDigI7fjKM
De Poolse zangeres Justyna Steczkowska deed in 1995 al een keer mee en is dertig jaar later terug met een performance die niet in de categorie ‘subtiel’ past. Steczkowska vraagt Moeder Natuur om hulp bij het verwerken van een slechte relatie en schreeuwt het uit. Let op haar vlammende vioolsolo halverwege.
3Slovenië Klemen How Much Time Do We Have Left
https://youtu.be/qTS2L0VcaVI?si=fvtZTleqAQ_aDnsy
Zanger, acteur en komiek Klemen Slakonja was bang om zijn vrouw, de actrice Mojca Fatur, te verliezen nadat ze beenmergkanker kreeg. Goed nieuws: Fatur werd beter en zal met hem op het Songfestivalpodium staan. Minder goed nieuws: de ballad die Klemen maakte is gezapig, al is het bijzonder dat hij na een tijdje ondersteboven hangt terwijl hij zingt.
4Estland Tommy Cash Espresso Macchiato
https://youtu.be/5MS_Fczs_98?si=Xepx_NqfH_BybtrS
Eentje voor de liefhebbers van Joost Klein. Zanger en rapper Tommy Cash deed met Klein mee op het nummer ‘United By Music’ en heeft een vergelijkbaar virale humor. ‘Espresso Macchiato’ is een aanstekelijk deuntje met verwijzingen naar koffie, pasta en de maffia. In Italië is niet iedereen blij met de stereotype verwijzingen in het nummer. “No stresso, it’s gonna be espresso.”
Net als vier andere landen mag Spanje meteen door naar de finale omdat het land meer betaalt en als essentieel voor het festival wordt gezien. Zangeres Melody (Melodía Ruiz Gutiérrez) zit al vanaf haar tiende in het vak. Haar vader is zanger, haar zus danseres. In ‘Esa Diva’ betoogt ze dat diva’s net als gewone stervelingen zijn. En dat alle vrouwen eigenlijk diva’s zijn. Doorsnee house-pop, gezongen in het Spaans, met een snufje flamencogitaar.
5Oekraïne Ziferblat Bird of Pray
https://youtu.be/OJ1x2aiL7ks?si=s1vI7ChozR1V2j1n
Oekraïne komt met een prima glamrocknummer over de wens om herenigd te worden met dierbaren. Ziferblat springt er met het nummer ‘Bird of Pray’ niet echt tussenuit, maar de boodschap van de Oekraïense inzending is invoelbaar. Opvallende jaren-zeventig-aankleding.
6Zweden KAJ Bara Bada Bastu
https://youtu.be/WK3HOMhAeQY?si=JwvHXJnxqpe7gh5x
“Yksi kaksi kolme… sauna!” Lang een favoriet van de bookmakers, deze grappige Zweedstalige ode aan de sauna van KAJ, een act uit de Zweedssprekende delen van Finland. Aanstekelijke gekkigheid zonder al te veel pretentie. Bjorn Ulvaeus van Abba is fan en deelde zijn enthousiasme met een video vanuit zijn eigen sauna.
7Portugal NAPA Deslocado
https://youtu.be/-s1Cc2uEj3U?si=F5FpfI23MFI4fO31
De Portugese band NAPA zegt beïnvloed te zijn door rockbands als Arctic Monkeys en Red Hot Chilli Peppers. Het degelijke nummer ‘Deslocado’ is een stuk minder energiek dan het werk van die bands.
8Noorwegen Kyle Alessandro Lighter
https://youtu.be/pUjWzQ671MQ?si=OvQWHerU3YbEPgTx
De negentienjarige Kyle Alessandro komt met een moderne poptrack die watvuur mist, ondanks de tekst “Niets kan mij nog verbranden, ik ben mijn eigen aansteker.”
9België Red Sebastian Strobe Lights
https://youtu.be/ScupiVTosHU?si=tqOoog4Y3jG0RrRK
Een danceklapper van de Vlaamse Seppe Herreman, artiestennaam Red Sebastian. In de clip bij het nummer speelt de zanger met het verschil tussen zijn ‘gewone’ ik en zijn alter-ego. “Ik vond het leuk om te spelen met het contrast tussen de alledaagse Seppe en het showbeest dat Red Sebastian is”, zei hij tegen de VRT.
Lucio Corsi ziet eruit als een glitterrocker uit de jaren zeventig, maar hij komt met een zoet, melodieus popliedje – meer Elton John dan Bowie. Over een jongen die zichzelf te gewoon vindt: “Ik wilde stoer zijn maar ik ben niemand/ Een witte band in judo/In plaats van een ster, ben ik een niesje.’’ Vaak komen je dromen niet uit, zegt Corsi, en dat is ook prima. Net als vijf andere landen mag Italië meteen door naar de finale.
10Azerbeidzjan Mamagama Run With U
https://youtu.be/upbiPJ9uA70?si=Aenbux4hCJxGNmsC
De Azerbeidzjaanse band Mamagama komt met een gelikt popliedje waarin een saz (druppelvormige luit) een lokaal element toevoegt. Best catchy, maar niet echt gedenkwaardig.
11San Marino Gabry Ponte Tutta L’Italia
https://youtu.be/Le3WpaLYRvE?si=_WEJwpJsTI3XWBHZ
Net als Estland komt ook San Marino met een soort van eerbetoon aan Italië. Dj Gabry Ponte produceerde eerder de megahit ‘Blue (Da Ba Dee)’ van Eiffel 65. Dit zal lang niet zo’n groot succes worden.
12Albanië Shkodra Elektronike Zjerm
https://youtu.be/Sfvb761EEcM?si=EvxG0Vp_Rxi_OFdz
Het Albanese electrofolk-duo Shkodra Elektronike, dat in Italië woont, komt met een lied waarin ze hun hoop uitspreken voor een vreedzame wereld zonder geweld. Een relevante boodschap waar niet alle wereldleiders naar zullen luisteren.
13Nederland Claude C’est La Vie
https://youtu.be/hEHwr5k9pd0?si=NzPvwvPgt108HqCN
Van een ingetogen herinnering op zachtmoedige piano-akkoorden in de beste traditie van het Franse chanson tot een onbekommerd feestnummer. Dat is ‘C’est La Vie’, het Frans-Engelstalige liedje dat zanger Claude (21) gaat brengen in Bazel. De zanger herinnert zich hoe zijn moeder hem als kleine jongen toezong met de woorden “C’est la vie”. Het liedje is de gewenste stress-wegpoetser na het debacle met Joost Klein van vorig jaar.
Tijdens zijn optreden zit de camera dicht op de zanger, hij begint alleen. Daarna voegen twee dansers en drie violisten zich bij hem. Ze staan samen in een kring, terwijl de camera om hem heen draait. Tegen het einde zet De uitsmijter van het optreden is het moment dat Claude een jonge versie van zichzelf in de spiegel ziet, gespeeld door de jongen die ook in de clip van het nummer te zien was. Dat deel is vooraf opgenomen, omdat er geen jonge kinderen op het podium van het Songfestival mogen. Opvallend aan de regie is dat er gekozen is voor een lang shot, vrijwel zonder knips.
14Kroatië Marko Bošnjak Poison Cake
https://youtu.be/ie_v6qGCc5w?feature=shared
Marko Bošnjak kwam onlangs uit de kast en kreeg een barrage van online homohaat over zich heen – zo erg dat hij tijdelijk zijn stem verloor en vijf dagen de deur niet uit durfde. Genoeg reden om een giftige taart te bakken voor zijn plaaggeesten terwijl hij danst met een wurgslang. “Neem een hap van mijn zoete wraak”. Zwarte humor kun je zeggen, of melodramatische dark pop.
Als gastland mag Zwitserland hoe dan ook door naar de finale. Franstalig chanson over een toxische relatie: “Bloemen zijn mooier als je ze water geeft. Maar je hebt me zo vaak afgesneden.” De zangeres ziet het zelf breder, ze nodigt het publiek uit op een “reis naar meer menselijkheid”. Er is zo veel haat op de wereld, laten we elkaar meer liefde en respect geven, dan komen we beter tot bloei. Het is toch zo?
15Cyprus Theo Evan Shh
https://youtu.be/rbfQqWyqgJw?feature=shared
Een raadsel. Over wie gaat dit lied? De onbekende is beroemd door zijn schoonheid, maar hij was hoogmoedig en kwam ten val. “Wie ben ik?” vraagt hij zich af vanuit het hiernamaals. “Stil, stil, als je mijn naam kent, hou hem dan geheim”. Gaat het over Adonis, over Narcissus? Naar verluidt komt de onthulling van de identiteit op het Songfestivalpodium. Danspop op een bedje van psytrance.
