Category: Sport

In gedachten zie ik hem staan. Kaken gespannen. Vuist strak om het racket, de knokkels puntig en wit. Daar komt de bal. Zijn ogen puilen uit bij de lel die hij het ding geeft. ’s Nachts in bed, in zijn hoofd, ontvouwt de scène zich opnieuw. En opnieuw. Hij analyseert. De zwaai had soepeler gemoeten. Het racket meer ontspannen in zijn hand. Hij wil slapen, maar het lukt niet. Want Marco van Basten heeft verloren. Lachend als een boer met kiespijn stapte hij de baan af. Lekker gespeeld, hè? Zullen we overmorgen weer? Hij zei ja, maar het blijft malen. Hij wil wel spelen, maar verliezen wil hij niet.

Want Marco van Basten is een winnaar. Hij is topscorer, hij is wereldspeler van het jaar. Hij is de maker van een van de mooiste EK-goals ooit. Hoe vaak zou hij nog aan dat doelpunt denken, tijdens de finale van 1988? Die legendarische volley in de linkerbovenhoek, waarmee Nederland de Sovjet-Unie versloeg en de Europese titel won? Hoe vaak zal hij die goal inmiddels hebben teruggezien? De komende weken gaat de treffer zonder twijfel vele malen in de herhaling. Van Basten is dit EK voetbal analist bij de NOS en zijn finaletreffer is misschien wel het mooiste stukje EK-geschiedenis van Oranje dat er is.

Hoe lang blijf je de man van dat doelpunt, dezelfde persoon die je toen was? Na het EK kwamen zijn gloriejaren. Van Basten speelde bij AC Milan en reeg de landskampioenschappen aan elkaar. Hij won alles wat er te winnen valt. De wereldbeker en de Europacup I. Hoe lang blijf je, nadat je gestopt bent, in gedachten die sporter? Topfit, een van de allerbesten, technisch, maar ook mentaal. Een killer. Altijd winnen. Omdat je het wilt. Omdat het moet.

Hij is nu bijna zestig en eerlijk: die persoon van toen is hij nog heel lang geweest. Ik zag een filmpje waarin hij erover vertelt. Over hoe hij na zijn voetbalcarrière ging golfen, maar vooral begon met squash. Hoe hij ook daarin de beste wilde zijn. Hoe hij ontdekte dat je met het klimmen van de jaren in een sport die je niet van jongs af deed, ook kunt verliezen. En dat trok hij niet. Hij ging harder trainen en meer piekeren over hoe hij nu toch kon winnen, en niet verliezen. Hij sliep er slecht van.

Wij gewone stervelingen kunnen het misschien bijna niet geloven, maar wat Marco van Basten pas heel recent heeft geleerd, is dat je ook als je niet de allerbeste bent, plezier kunt hebben in sporten. Dat het zelfs leuk kan zijn als je verliest. Omdat bewegen fijn is. Omdat fit zijn en blijven ook doelen kunnen zijn. Nu hij die inzichten heeft opgedaan, slaapt hij rustiger en beter. Hij heeft zijn racket meer ontspannen in zijn hand en staat met losse wangetjes op de baan.

Je zou kunnen denken: wat een kwelling dat die man altijd zo gefixeerd op winnen was dat hij nooit van het sporten op zich genieten kon. Maar eigenlijk is het juist prachtig dat hij tegen zijn zestigste eindelijk ontdekt heeft dat sport beleven ook anders kan. Winnen wordt de komende weken en maanden weer tot het grootste goed gemaakt. Maar verliezen is niet het einde van de wereld. Vraag dat Marco van Basten maar.

Marijn de Vries is oud-profwielrenner en journalist.

Delen

Mail de redactie

Frank Mill ziet het gebeuren. Hij versnelt meteen als de terugspeelbal van Ronald Koeman op doelman Hans van Breukelen iets te zacht is. Mill, een kleine Duitse aanvaller, sprint erachteraan. Recht op het doel af, Van Breukelen komt aangevlogen om erger te voorkomen.

De keeper schiet de bal wild weg, net voor Mill en hij tegen elkaar opbotsen. Mill ligt kermend op het veld, Van Breukelen buigt zich driftig over hem heen. Hij schreeuwt iets in zijn linkeroor. „Het ging over de Tweede Wereldoorlog”, zegt Mill nu terugblikkend tegen NRC.

„Ik ben verbaasd dat Frank dat zegt”, reageert Van Breukelen. Hij is ervan overtuigd dat hij alleen maar „scheiße” zei. Wel erkent hij dat hij aanvoerder Lothar Matthäus later in de wedstrijd „ich hoffe dass du fokking sterbst” heeft toegebeten.

Het zijn slechts twee van de vele incidenten in de halve finale van het EK voetbal tussen West-Duitsland en Nederland, dinsdagavond 21 juni 1988 in het Volksparkstadion in Hamburg. Een klassieker is de foto waarop verdediger Ronald Koeman lachend zijn kont afveegt met het wedstrijdshirt van Olaf Thon.

Voor met name jongere generaties zijn het verwarrende, zo niet beschamende beelden. Niet alleen wordt er gescholden en geïntimideerd, er wordt ook aan haren getrokken, geschopt en gebeukt. „Het voelde als een oorlog”, zegt Mill.

Vanuit Nederlands perspectief zou je kunnen zeggen: deze confrontatie móést een keer plaatsvinden. Om stoom af te blazen. Om de rekening van het als zo onrechtvaardig gevoelde verlies van de WK-finale van 1974 tegen West-Duitsland te vereffenen. Om de ‘arrogante’ Duitsers, die zo vaak ‘lelijk’ wonnen en al sinds 1956 ongeslagen waren tegen Nederland, een keer pijn te doen. Om af te rekenen met latente haatgevoelens, gevoed door oorlogssentiment onder met name oudere generaties.

‘Oma, wij hebben je fiets gevonden’, stond op een spandoek in Hamburg, een verwijzing naar door de bezetter opgeëiste fietsen tijdens de oorlog. „In 1940 kwamen zij, in 1988 kwamen wij”, zongen Oranje-fans dagen later nog, noteerde de toenmalig NRC-correspondent in West-Duitsland. ‘Bevrijdingsdag II’, werd het duel jaren terug genoemd in een kop boven een terugblik in de Volkskrant.

Vaststaat dat de verhoudingen sindsdien drastisch zijn verbeterd. Uit onderzoeken blijkt dat Nederlanders vanaf grofweg midden jaren negentig, toen onderlinge voetbalconfrontaties nog dikwijls uitliepen op rellen, steeds positiever over Duitsers zijn gaan denken. Inmiddels geldt de Bondsrepubliek meer als fijne buur dan als foute vijand.

Deze zondag keert Oranje terug naar Hamburg, voor het eerste groepsduel op het EK tegen Polen. Met Ronald Koeman als bondscoach en zijn broer Erwin als assistent. Met welk gevoel kijken de hoofdrolspelers van toen terug op die halve finale, aan Nederlandse maar vooral ook aan Duitse kant? Wat voor impact had de wedstrijd voor hen persoonlijk? En welke betekenis geven zij er 36 jaar later aan?

Kaaskoppen

Frank Mill voelt de fysieke overmacht. Hij raakt al geïmponeerd in de spelerstunnel, iets voor 20.15 uur, 21 juni 1988. Voorop bij Oranje gaat aanvoerder Ruud Gullit, die boven de Duitsers uittorent. Verderop loopt Frank Rijkaard, een kop groter dan Mill. Wát een verschijningen, denkt hij.

Het is die uitstraling, de gebaren, de strakke blikken die indruk maken. „Nederland was favoriet en zo traden ze ook naar voren”, zegt Mill. Met een aura van onoverwinnelijkheid. „Niet zozeer arrogant als wel vastbesloten. Ze konden niet verliezen en dat voelde ik ook als speler.”

In Nederland is Mill (nu 65) goeddeels onbekend, maar in Duitsland is hij een grote voetbalnaam. Vanwege de 253 goals die hij scoorde in de Bundesliga én vanwege een doelpunt dat hij niet maakte. Mills bekendste actie is een grandioze misser tijdens een uitwedstrijd met Borussia Dortmund tegen Bayern München, toen hij de keeper omspeelde en voor open doel op de paal schoot. Als Mill wordt gebeld om terug te blikken, gaat het vaak over dat moment.

Fatsoenlijke aanvallen zijn er nauwelijks, het is vooral trekken, schoppen en schelden

Naar de halve finale van 1988 vraagt in Duitsland niemand hem. Toch is het duel tegen Nederland een van de grootste uit zijn loopbaan, vertelt Mill in een hotel in Essen. Al vóór de aftrap had hij er een slecht gevoel over. Hij herinnert zich de Duitse kranten als „tamelijk humaan” voor de Duitse ploeg. Nederland was licht in het voordeel, was de analyse. Mill zag dat anders: „Nederland was echt veel beter.”

Vanaf het eerste fluitsignaal ervaart Mill de wedstrijd als ongekend grimmig. Fatsoenlijke aanvallen zijn er nauwelijks, het is vooral trekken, schoppen en schelden. Daarom noemt hij het een oorlog, nog altijd. Hij maakte een dergelijke giftige sfeer alleen mee tijdens derby’s tussen Schalke en Dortmund. „En tijdens een uitwedstrijd bij FC Magdeburg, destijds nog DDR, waar de politie op de tribune zat.”

De vijandigheid van Oranje-spelers raakte hem niet persoonlijk, terugkijkend kan hij er zelfs enig begrip voor opbrengen. „Ik denk dat alles bij de Nederlanders nog uit hun opvoeding en schooltijd kwam. Daar leerden ze over de Duitse bezetting, Duitsers zijn slecht, die hebben hier de dienst uitgemaakt, huizen bezet. Zoals wij werden opgevoed met een zeker gevoel van arrogantie richting Nederlanders.” Want Hollanders waren „kaaskoppen”, een even clichématige als laatdunkende perceptie die daadwerkelijk zijn weg vond in de Duitse opvoeding, zegt hij.

Mill heeft van enig superioriteitsgevoel nooit last gehad, zegt hij, zoals hij ook nooit een hekel heeft gehad aan Oranje. De wedstrijd heeft zijn beeld van Nederland ook niet veranderd. Wel merkte de aanvaller dat „de haat”, zoals hij het noemt, na 1988 snel afnam. In hoeverre de overwinning van Oranje een rol heeft gespeeld in die matiging van sentimenten, vindt hij moeilijk te zeggen. „De huidige generaties zijn ook gewoon heel anders. En het is nu, veel meer dan toen, een multicultimaatschappij.”

Rancune

Als de deur van de kleedkamer van het Duitse team opendraait, valt het oog van Hans van Breukelen op de spierwitte outfit met zwarte, rode en goudgele banen. Zodra ze dat shirt aantrekken, groeien de Duitsers, is zijn theorie. In spierkracht, in mentale superioriteit. Alsof die gasten zich oppompen. Maar nu is het anders, merkt hij, wanneer de Duitse spelers hun tegenstander aankijken. „Jullie vandaag niet”, straalt Oranje uit, in de catacomben van het Volksparkstadion.

De kaaklijn van Van Breukelen staat misschien nog iets strakker dan gebruikelijk voor grote wedstrijden. Hij is bijna in trance, zó geconcentreerd. Want als er deze avond iemand ten koste van alles wil winnen, is hij het wel, de voormalige misdienaar uit Utrecht, die met meer volharding dan talent het profvoetbal wist te halen. Niemand die dit duel – het zal de wedstrijd van zijn leven worden – zo intens beleeft als Van Breukelen.

Veel komt voor hem samen in Hamburg. Zijn vader sprak thuis altijd over ‘moffen’, vertelt Van Breukelen in de kantine van zijn oude club in De Bilt. Zijn ouders runden samen een melkzaak die in de oorlog werd ingekwartierd. „Zij moesten alles doen wat de Duitsers wilden. Mijn vader had weinig goede woorden voor ze over.” Hij benadrukt dat hij dat vijandbeeld niet een-op-een van hem overnam, maar het anti-Duitse sentiment kreeg hij wel mee.

Spijt heeft Hans van Breukelen niet, zegt hij. Het was nu eenmaal de tijdgeest

Voor Van Breukelen wordt het persoonlijker door de WK-finale van 1974. Zeventien was hij toen hij in een oranje shirt van zijn broer voor de tv zat. Het misschien wel beste Nederlands elftal ooit – met Johan Cruijff en Willem van Hanegem – ziet hij verliezen van West-Duitsland. Bernd Hölzenbein gaat gretig naar de grond bij een tackle: West-Duitsland krijgt een strafschop, komt op 1-1, waarna Gerd Müller de winnende maakt. Sindsdien is de schwalbe een bekend begrip in Nederland en krijgen Duitsers de reputatie van ‘aanstellers’. Dat schrijver Auke Kok later de mythe ontkracht dat Oranje onterecht heeft verloren, verandert daar weinig aan.

Wat niet helpt, is dat diezelfde Duitsers de overwinning er bij het buurland fijntjes inwrijven met een grap, zegt Van Breukelen (nu 67). Een die hij zich nog altijd herinnert. Waarom Nederlanders lange oren hebben? Omdat hun vaders hen aan de oren omhoog tilden zodat ze over de grens konden kijken: „Kijk, dáár woont de wereldkampioen.”

Of dit daadwerkelijk een running gag was in Duitsland of een Nederlandse overdrijving die het stereotype versterkt, doet niet ter zake; bij Van Breukelen roept de sportieve suprematie van de grote rivaal al op jonge leeftijd hevige emoties op. Met een mengeling van verbittering en revanchegevoelens groeit hij op, een gevoel dat later wordt versterkt door zijn eigen sportieve ervaringen. Met FC Utrecht en PSV verliest hij „iedere keer” van Duitse clubs, terwijl de Nederlandse teams toch het betere voetbal spelen.

Al zijn het niet alleen de Duitsers, óók het Oranje van 1974 zorgt voor frustratie en rancune. Die spelers spreken met dédain over de lichtingen na hen, vindt Van Breukelen. „Ze noemden ons mooi-weervoetballers, spelers zonder ruggengraat, een patatgeneratie. Maar ze hadden zélf nooit van de Duitsers gewonnen.” Bij het EK van 1980 werd hij regelmatig getreiterd en gekleineerd door spelers van die oudere lichting – de jonge keeper was een makkelijk slachtoffer, omdat hij snel hapte.

Voor de halve finale denkt Van Breukelen even terug aan de pijn van 1974. Dit is de kans om in één klap van alle „nare gevoelens” en „dat gezeik van die oude generatie” af te zijn. En de Duitsers na meer dan drie decennia weer een keer te verslaan, inclusief de in Nederland zo impopulaire sterspelers Lothar Matthäus en Rudi Völler.

„We zijn met z’n allen over grenzen gegaan”, zegt Van Breukelen terugblikkend. Hij zeker. Hij gaat voorop, in het uitdagen, zuigen, irriteren. Zijn uitbrander aan het adres van Matthäus wordt een legendarische. Zijn oude leraar Duits stuurde hem later een brief dat het niet ‘Ich hoffe dass du fokking sterbst’ had moeten zijn, maar stirbst.

Spijt heeft hij niet. Het was nu eenmaal de tijdgeest, zegt hij. En juist dankzij die verbetenheid, dat opgeklopte vijandbeeld, was Oranje die avond in staat Duitsland te verslaan, denkt de keeper.

De zondebok

Uli Borowka, een snoeiharde Duitse verdediger met de bijnaam ‘de bijl’, verwondert zich. In en rond de kleedkamer is het onrustig na de halve finale. „Vechtpartijen en zo”, zegt hij terugblikkend. „Persoonlijk was ik erg verrast dat er zoveel vijandigheid was van de Nederlandse kant. Het was respectloos. De hele zaak werd te veel opgejut door de Nederlandse ploeg. Het was absoluut overdreven.”

Hij ziet die avond een nieuwe, duistere kant van Nederlanders. Borowka (nu 62) is gesteld op het buurland, ging er in zijn jeugd regelmatig op bezoek bij zijn oom en tante. „Ik heb altijd een speciale band met Nederland gehad. Ik vind het nog steeds leuk om met mijn dochter naar Amsterdam te reizen.”

Uli Borowka ziet die avond een nieuwe, duistere kant van Nederlanders

Borowka had het zwaar tijdens het EK. Als nieuwkomer in het nationale team was hij een buitenbeentje. Vrienden in de selectie had hij niet. De speler van Werder Bremen lag niet goed in de groep, werd voor zijn gevoel extra kritisch bekeken omdat hij een bedreiging zou vormen voor de gevestigde orde. „Doordat ik zo’n harde jongen was, mochten ze me niet.”

De verwachtingen in West-Duitsland zijn hoog, kort voor de halve finale. In eigen land, moest de ploeg Europees kampioen worden. „Zonder mitsen en maren. Een andere mogelijkheid was er niet.” Het zorgde voor veel spanning bij Borowka, die verder opliep voor het duel met Oranje. „Ik was heel erg zenuwachtig, worstelde er echt mee.”

Zijn directe tegenstander die avond is Ruud Gullit, op dat moment een internationale ster in wording. Borowka, een klassieke mandekker, volgt hem overal op het veld. „Dat ik mee mocht doen aan deze wedstrijd, was een droom. Een van de mooiste dingen uit mijn carrière.”

Toch eindigt het toernooi voor hem in een persoonlijk drama. „Na de nederlaag tegen Nederland hadden we een zondebok nodig en dat werd ik. De strekking was: Uli Borowka verloor de wedstrijd van Nederland.” Hij stopt als international, het duel is meteen de laatste van zijn in totaal zes interlands. „Ik had er genoeg van.” Borowka viel terug in een zware alcoholverslaving, waar hij al sinds zijn tienerjaren mee worstelde en later een boek over schreef.

Toch hield hij nog iets bijzonders over aan het duel. Terwijl Ronald Koeman buiten druk was met het shirt van Thon, griste Borowka in de kleedkamer het shirt van de Nederlander met rugnummer vier mee. „Ik wist toen niet dat het van hem was.” Hij bewaarde het jarenlang in een zak in zijn garage, keek er niet meer naar om. Als Borowka op een dag wordt gebeld door een Nederlandse verzamelaar, verkoopt hij het. „Toen besefte ik pas dat het van Koeman was.”

Brutaler

Natuurlijk ziet Erwin Koeman ook wel eens een Duitser over het veld rollen. Schwalbe, denkt hij dan. Zoals bij Frank Mill. Of bij Lothar Matthäus. Dat de Duitse aanvoerder niet zijn favoriete spelers was, durft hij terugblikkend wel te zeggen. „Maar ik had ook waardering voor hem. Hoe hij voetbalde, met intensiteit, snelheid en technisch goed. En eentje waar je inderdaad wel eens ruzie mee kan krijgen.”

Erwin Koeman (62), anderhalf jaar ouder dan Ronald, beseft hoe selectief de verontwaardiging was die Oranje voelde over het vermeend aanstellerige gedrag van de tegenstander. Want een schwalbe, die maakte hij zelf ook wel eens. „Als wij het doen, is het mooi. Als zij het doen, zijn het ‘die Duitsers’.”

Anti-Duitse gevoelens kent hij nauwelijks. Al sinds zijn jeugd is hij liefhebber van het Duitse voetbal. Vrijwel elke week keek hij met zijn vader Martin de befaamde Sportschau, met samenvattingen van de Duitse competitie. Zaterdag, zes uur. „Natuurlijk” deed het verlies in 1974 wel pijn, hij was dertien.

Dat het sentiment op latere leeftijd misschien meer leefde bij zijn broertje Ronald, wist hij wel. Maar niet in deze mate. „Dat heb ik pas werkelijk gezien na de wedstrijd. Dat hij met dat shirt …” Hij maakt de zin niet eens af.

Dat Ronald zoiets in een opwelling kon doen en Erwin niet, is geen toeval. De oudste is rustiger, gereserveerder. „Ronald is iets brutaler. Ik zit altijd op de tweede rij, waar Ronald altijd op rij één zit.” Vader Martin, eenmalig international, was na het incident woest op Ronald. „Hij was er eentje van de normen en waarden”, zegt Erwin over hun in 2013 overleden vader. Hij had het nooit moeten doen, zei Ronald onlangs tegen de NOS.

Erwin, een van de verrassingen in 1988, keert deze zondag samen met Ronald terug in Hamburg. „Bijzonder”, vindt hij dat met name voor hun moeder. Misschien is ze erbij, als haar gezondheid het toelaat. Richting de huidige spelers van Oranje gebruiken de broers hun succes van toen mogelijk om ze extra te prikkelen. Al zal het met een knipoog zijn: „Wij hebben hem al, nu jullie nog.”

Leergeld

Olaf Thon heeft niets in de gaten als Ronald Koeman zijn shirt onteert. Op dat moment is de nummer 10 van West-Duitsland al onderweg naar de kleedkamer.

Pas de volgende dag hoort Thon (nu 58) wat Koeman heeft gedaan. Hij was vooral verbaasd, herinnert hij zich. En waarom uitgerekend met zíjn shirt? De dan 22-jarige Thon voldoet in geen enkel opzicht aan het clichébeeld van de arrogante vechtersbaas waar Duitse voetballers voor moeten doorgaan. Hij is een kleine, technische middenvelder, een spelmaker die opgroeide in Gelsenkirchen en vanwege prijsverschillen als kleine jongen vaak in Nederland kwam om inkopen te doen. Geen type dat ruzie zoekt of provoceert. „Ik ben tamelijk rustig en bedachtzaam”, zegt hij in zijn kantoor op het trainingscomplex van Schalke 04.

Olaf Thon eist geen excuses van Ronald Koeman – die krijgt hij ook niet

Zo reageert hij ook op de actie van Koeman. Thon eist geen excuses – die krijgt hij ook niet – en probeert het voorval snel te vergeten. „Ik heb ook vaak gezegd: ik ben blij dat hij dit met mijn shirt heeft gedaan, en geen harde overtreding op me heeft gemaakt. Natuurlijk heb ik me wel afgevraagd waarom hij dat deed. Het moet de blijdschap zijn geweest dat ze éindelijk de Duitsers hadden verslagen. Ergens begrijp ik dat ook wel.”

Ook aan de rest van die avond in Hamburg denkt Thon zo min mogelijk terug. De vijandigheid, het gebrek aan steun van de eigen fans, de terechte nederlaag – ook Thon erkent dat Oranje een klasse beter was. Toch is de halve finale van cruciaal belang geweest, zegt hij nu, óók voor het Duitse elftal. Dat was op dat moment een team in opbouw, dat door de deceptie in ’88 naar elkaar toe groeide, mentaal sterker werd en twee jaar later wereldkampioen werd na onder meer Oranje te hebben verslagen (in de achtste finale, 2-1).

Thon: „Je hebt die negatieve ervaringen soms nodig om beter te worden. We hadden geleerd van de haat rond de wedstrijd tegen Nederland in 1988, dat we ons daarvan moesten afsluiten en ons eigen spel moesten spelen. In 1990, toen Völler onterecht rood kreeg nadat hij was bespuugd door Rijkaard, konden we daarmee omgaan.”

Net als zijn voormalige teamgenoot Mill zag Thon daarna „een vorm van ontspanning” tussen Oranje en die Mannschaft. Beide landen hadden hun genoegdoening gekregen. „Alle ballast die tussen de landen bestond, van oorlog en historie”, verdween daarmee naar de achtergrond, denkt Thon. En wat hemzelf betreft? Hij heeft „die sentimenten” nooit zo gevoeld, zegt hij. Zijn relatie met Nederland is na 1988 vooral inniger geworden.

„Dat kwam omdat er zoveel Nederlanders naar Schalke kwamen, zoals Youri Mulder, Huub Stevens, Johan de Kock en nog een paar anderen. Nederlanders werden mijn beste vrienden, en dat zijn ze nog steeds.”

Epiloog

Het gaat toch niet weer fout? Oranje is beter, maar in een tegenaanval buitelt Jürgen Klinsmann over het rechterbovenbeen van Rijkaard. Penalty. Van Breukelen probeert Matthäus af te leiden, wijst naar van alles en nog wat, maar de aanvoerder maakt koel 1-0. Woest schopt Van Breukelen tegen de paal, hij had ’m bijna. „Wat een schande is dit eigenlijk hè? Dat dit weer kan gebeuren”, zegt NOS-commentator Jack van Gelder, die concludeert dat Oranje „toch weer een oor wordt aangenaaid”.

Een kwartier voor tijd gaat Marco van Basten al even gemakkelijk naar de grond: strafschop. Ronald Koeman legt aan, kiest de linkerhoek: 1-1. Waarna Van Basten vlak voor tijd de winnende binnenglijdt. Een oranje volksfeest barst los in Hamburg. De Duitse bondscoach Franz Beckenbauer loopt even later de spelersbus van Oranje in om ze te feliciteren en te complimenteren met het goede spel – iets wat grote indruk maakt op de Nederlandse spelers.

Over de betekenis van de beladen overwinning op West-Duitsland is naderhand veel gezegd en geschreven door journalisten, historici en kenners van de Nederlands-Duitse verhoudingen. Volgens germanist en filosoof Paul Sars, verbonden aan de Radboud Universiteit (Nijmegen), heeft de EK-zege voor Nederland onmiskenbaar een „ventielfunctie” gehad.

„Een te volle ballon van frustratie liep leeg”, zegt hij. „Je las destijds ook steeds analyses waarin de bevolkingsaantallen in Nederland en West-Duitsland werden genoemd. Dat wij desondanks betere spelers konden opstellen, betekende dat wij wel heel erg goed moesten zijn. Door die overwinning is veel pijn uit het verleden weggepoetst.”

Sars, die tijdens het EK van 1988 in München werkte aan zijn promotieonderzoek, herinnert zich vooral dat West-Duitsland destijds juist vol bewondering was over het Nederlandse voetbal, de diversiteit in het Oranje-elftal én wat gezien werd als de politieke stabiliteit in het buurland. „Maar dat beseften wij niet”, zegt hij.

Historicus en Duitslandkenner Friso Wielenga stelt in Van vijand tot bondgenoot, zijn boek over de naoorlogse Nederlands-Duitse verhoudingen, dat niet zozeer sprake was van een afrekening met historische trauma’s. Het draaide eerder om het botvieren van een calimerocomplex ten opzichte van de veel grotere, en doorgaans betere, buurman.

Volgens schrijver Auke Kok speelden beide mee en werd het beeld van de ‘foute Duitser’ in Nederland grif gecultiveerd. „West-Duitsland mocht dan machtiger zijn, op moreel gebied speelde Nederland altijd een thuiswedstrijd”, schrijft hij in zijn 1988 – Wij hielden van Oranje. „Het steeds weer in herinnering brengen van het Duitse oorlogsverleden werd een nationale hobby; een manier om de grote buurman klein te houden.”

Niemand twijfelt eraan dat de relatie sindsdien is genormaliseerd. „Godzijdank”, zegt Olaf Thon. Wordt de vijandigheid van weleer weer een thema in Duitsland als het Nederland treft op het EK? Ongetwijfeld klinken dan weer de standaardgrapjes over fietsen en kaaskoppen, denkt Sars, en zal het shirt-incident van Koeman in Duitse media en talkshows worden gememoreerd. „Maar dan wordt erbij gezegd dat hij spijt heeft van die actie, dat Völler en Rijkaard tegenwoordig vrienden zijn. De spanning is eraf.”

Delen

Mail de redactie

Duitsland Nynke van Verschuer

Kan het ‘Sommermärchen’ van 2006 zich herhalen? Die zomer was Duitsland organisator van het WK. Het Duitse voetbal was plotseling aantrekkelijk aanvallend, supporters uit de hele wereld verbaasden zich over de ontspannen, haast coole Duitse gastheer, en de Duitsers zelf verloren niet eens hun goede humeur toen ze er in de halve finale uitvlogen.

Achttien jaar later is Duitsland opnieuw gastland, dit keer van het EK, dat vrijdagavond in München begint met de wedstrijd Duitsland-Schotland. De voortekenen voor een nieuw zomersprookje zijn niet eenduidig. Op de vraag wat een voetbaltoernooi kan betekenen in tijden van toenemend nationalisme, zei toernooidirecteur en wereldkampioen van 2014 Philipp Lahm vorige week dat het toernooi „ons kan sterken, wij, die vóór democratie, voor het liberale leven, voor de rechtstaat zijn”. Tot zover de niet geringe verwachtingen, nog afgezien van die over de prestaties van het Duitse elftal. Voetbal in Duitsland is nooit gewoon voetbal.

Bij het WK in Qatar, najaar 2022, maakte het Duitse elftal een statement voor de eerste wedstrijd, tegen Japan, door met de handen voor de mond op de teamfoto te gaan. De ploeg – of eerder de Duitse voetbalbond DFB, die de actie bedacht – protesteerde daarmee tegen het verbod op de ‘OneLove’-band, die de Duitsers wilden dragen uit protest tegen mensenrechtenschendingen in de Golfstaat. De FIFA verbood de band en het gebaar van het Duitse elftal moest laten zien dat het „de mond is gesnoerd”, aldus de DFB. Achteraf bleek dat veel spelers het vervelend vonden zich niet gewoon op de wedstrijd te kunnen concentreren. Duitsland lag er na de groepsfase uit. Voor Hansi Flick bleef het toernooi in Qatar het enige als coach van het nationale elftal.

Tijdens het corona-EK in 2021, gespeeld in elf landen, was het stadion van Bayern München wereldwijd nieuws. De gemeente had bedacht de Allianz Arena in de regenboogkleuren te verlichten tijdens de wedstrijd Duitsland-Hongarije, uit protest tegen nieuwe Hongaarse anti-lhbtq-wetgeving. De UEFA verbood de actie. In het laatste toernooi van Joachim Löw, bondscoach sinds 2006, strandde Duitsland in de achtste finale.

Racisme in het voetbal

Dit jaar waren er in de aanloop naar het EK een paar politieke relletjes. Twee weken geleden publiceerde de ARD de uitkomst van een enquête, waarin de zender ook had gevraagd of men liever meer witte spelers in het Duitse elftal had gezien. Ja, zei 21 procent. Julian Nagelsmann, sinds september vorig jaar bondscoach, zei te hopen nooit meer zo een „scheiss-enquête” te hoeven zien. Rechtsback Joshua Kimmich noemde de uitslag „absoluut racistisch”. Spelers en coach vonden de resultaten van de ARD geen constructieve bijdrage aan het toernooi, zo kort voor begin. Aan de andere kant heeft volgens studies bijna 10 procent van de Duitsers extreem-rechtse opvattingen, dus racisme in het voetbal hoeft niet te verbazen. Bij de Europese verkiezingen zondag haalde de deels extreem-rechtse AfD 16 procent.

Voor een andere polariserende kwestie zorgde de DFB zelf. Het thuistenue van de Duitsers is vanouds wit, het uit-shirt is dit jaar paars en roze. Bij de presentatie ervan in maart beklaagden de Johan Derksens van Duitsland zich over het tenue, dat „woke” zou zijn, „politiek correct” en een „schande”, want „roze is niet voor mannen”. De DFB reageerde met een video waarin jonge en oude vedettes zeggen zich uitstekend te voelen in het shirt. Adidas zei dat het roze mede geïnspireerd is door het babyroze van Inter Miami, de club van Lionel Messi. En het uittenue schijnt hogere verkoopcijfers te hebben dan gebruikelijk. De DFB heeft zo een klein politiek puntje gemaakt. Tot tevredenheid van sommige commentatoren speelt Duitsland ook in het paarse tenue tegen Hongarije op 19 juni.

Scepsis op retour

Duitsland doet zich internationaal graag voor als gewetensvolste natie van allemaal, dus het is niet verwonderlijk dat het die rol ook in het voetbal probeert in te nemen. Toch blijven de grote woorden van Lahm en de symbolische acties van de DFB wel erg vluchtig als het Duitse elftal dusdanig matig presteert, zoals in 2021 en 2022, dat de fans niet eens zin hebben om naar de wedstrijden te kijken, laat staan zich door de politieke statements te laten inspireren. Bij de wedstrijden in Qatar zapten veel tv-kijkers weg.

Dus kan het toernooi verbinden, of zelfs de democratie versterken, zoals Lahm dat hoopt? Voor de Duitse fans moeten Julian Nagelsmann en zijn selectie eerst maar eens het enthousiasme over het nationale elftal nieuw leven inblazen. Nagelsmann gooide de selectie bij zijn aantreden flink om. Een aantal oudgedienden zoals Mats Hummels (Borussia Dortmund, wereldkampioen in 2014) hoefden zich voor het EK niet meer te melden. Anderen, zoals Toni Kroos (Real Madrid, ook wereldkampioen), keerden terug.

Vol vertrouwen waren Duitse sportcommentatoren in maart na de oefenduels tegen Frankrijk (2-0) en Nederland (2-1). De scepsis onder Duitse fans is sindsdien iets op zijn retour. En de groepsfase, tegen Schotland, Hongarije en Zwitserland, moet voor Duitsland te doen zijn. Misschien ontstaat er dan iets van het enthousiasme en het saamhorigheidsgevoel van 2006.

Woensdagavond werd rond de Brandenburger Tor de ‘Fanmeile’ geopend, waar fans op grote schermen naar de wedstrijden kunnen kijken en bier en worst kunnen kopen. Het terrein was alvast bomvol, maar dat was vooral te danken aan een optreden van de Berlijnse rapper Luciano.

Nederlands elftal E10-11

Delen

Mail de redactie

Zes dagen voor de eerste wedstrijd op het EK voetbal in Duitsland, heeft Oranje de laatste test overtuigend doorstaan. Het zwakke IJsland, dat vrijdag weliswaar verraste door van EK-favoriet Engeland te winnen, werd maandagavond in Rotterdam in een oefenwedstrijd met 4-0 verslagen. Dezelfde uitslag als tegen Canada, afgelopen donderdag.

Met oranje shirtjes verdekt onder poncho’s en winterjassen trekt het publiek deze frisse, regenachtige juni-avond naar de Kuip. Tijdens het volkslied doet aanvaller Cody Gakpo zijn trainingsjack om bij een van de kinderen die aan de hand van de spelers het veld zijn opgekomen – het ventje zal het koud hebben gehad.

De Kuip zit nu wel vol, in tegenstelling tot donderdag in het duel met Canada. Behalve het weer voldoet het duel aan alles wat hoort bij de traditionele uitzwaaiwedstrijd richting een eindronde. Veel enthousiasme, de Oranje-song Larger Than Life van Chef’Special die vooraf door de boxen knalt, waves die rondgaan en genoeg doelpunten.

Het voetbal valt niet tegen – al oogt het in lange fases wat sloom en saai. Oranje speelt tegen IJsland in de beoogde basisopstelling, zonder de van een enkelblessure herstellende Frenkie de Jong – hij mist het EK wordt kort na de wedstrijd bekendgemaakt.

De as wordt nu gevormd door Virgil van Dijk, met op het middenveld spelmaker Joey Veerman met naast hem zijn PSV-maatje Jerdy Schouten (die de in de warming-up geblesseerd geraakte Teun Koopmeiners vervangt), aanvallende middenvelder Tijjani Reijnders en spits Memphis Depay.

Geen Frimpong

Vooraf bij de NOS vertelt bondscoach Ronald Koeman dat hij de opstelling voor de eerste EK-wedstrijd tegen Polen min of meer in zijn hoofd heeft. Al is hij er op „één of twee posities” nog niet helemaal uit.

Hij heeft deze avond geen plekje ingeruimd voor flankspeler Jeremie Frimpong, donderdag nog een van de uitblinkers. Dit omdat Denzel Dumfries op de rechterzijde een vergelijkbare speler is die vaak waardevol is geweest voor Oranje. Als Frimpong een kwartier voor tijd nog invalt, klinkt hartstochtelijk gejoel. Hij zorgt vrijwel meteen voor energie en diepgang.

Het ontbreekt Oranje maandagavond nog aan finesse en vloeiend combinatievoetbal. De opbouw gaat in een te laag tempo. Soms gebeurt er simpelweg vrij weinig, zoals in de eerste tien minuten, en in een lange fase in de tweede helft. Depay probeert het publiek in de openingsfase een beetje op te zwepen met armgebaren.

Een duidelijk spelpatroon is wel zichtbaar. Oranje probeert meerdere keren met diagonale passes vanuit de linkerzone de opkomende rechtsback Dumfries te bereiken, wat enkele keren voor enig gevaar zorgt. En het levert na ruim twintig minuten ook een goede goal op. Joey Veerman vindt Dumfries met een gevoelige pass, waarop de back de bal met zijn hoofd op een presenteerblaadje legt voor Xavi Simons.

Het is de eerste interlandgoal voor het 21-jarige talent, die dit seizoen op huurbasis speelde voor RB Leipzig. Hij hikte bij Oranje, waar hij tot dusver vrij ongelukkig speelde, tegen een doelpunt aan. „Soms heb je ook een wedstrijd nodig om over dat punt heen te komen”, zei Koeman zondag nog. Misschien was dat moment deze goal tegen IJsland, de nummer 72 op de FIFA-ranglijst.

Tijdens de eerste helft wordt het nieuws bekend dat de Poolse topspits Robert Lewandowski in een oefenduel geblesseerd is uitgevallen. Een paar dagen nadat de andere spits Arkadiusz Milik al afviel met een kwetsuur. Een flinke aderlating voor de Polen in aanloop naar het duel met Nederland.

Snelheid als wapen

Kort na rust kopt Van Dijk de 2-0 binnen uit een hoekschop van Veerman – eerst via Jerdy Schouten en Nathan Aké. Het is een van de wapens van Oranje, afgelopen donderdag scoorde Van Dijk ook uit een corner. Tien minuten voor tijd wordt invaller Donyell Malen gelanceerd door Depay, de aanvaller van Borussia maakt er 3-0 van. Snelheid is een ander wapen van dit Oranje. In de slotminuten geeft Malen een assist op een andere invaller, Wout Weghorst, die de 4-0 sierlijk binnen ‘chipt’.

Het publiek kan het waarderen, applaus klinkt. Twee keer 4-0, al zijn dit soort oefenduels moeilijk op waarde te schatten. Maar Oranje zal met enig vertrouwen – maar dus zonder spelmaker Frenkie de Jong – naar Duitsland afreizen. Dinsdagochtend vliegt de selectie naar het trainingskamp in Wolfsburg. Zondag in Hamburg wacht de werkelijke test tegen het stugge Polen.

Delen

Mail de redactie

Geen grote naam als coach, geen wereldwijd bekende oud-speler en geen man met een verleden in de Kuip. Feyenoord heeft volgens Deense en Nederlandse media een nieuwe trainer gevonden in de 47-jarige Deen Brian Priske. De keuze laat zien hoeveel de club eraan gelegen is de weg voort te zetten die is ingeslagen onder Arne Slot.

Een ‘procestrainer’ is de enigszins vage term die in het profvoetbal wordt gebruikt voor dit type coach: iemand die stapsgewijs, gedisciplineerd en geduldig een duidelijk herkenbare, meestal aanvallende speelstijl inslijpt bij zijn ploegen. Dit in tegenstelling tot trainers die, ietwat gechargeerd, de beschikbare spelers als uitgangspunt nemen en daar de spelopvatting op aanpassen.

PSV-coach Peter Bosz behoort tot die eerste categorie, net als Arne Slot, die na drie seizoenen bij Feyenoord naar Liverpool vertrekt. Dit in tegenstelling tot zijn voorganger Dick Advocaat, een coach die vooral als pragmatisch en opportunistisch te boek stond. De komst van Slot in de zomer van 2021 betekende een radicale stijlbreuk voor Feyenoord, de introductie van een duidelijke voetbalvisie waar de hele club zich naar moest richten. Het bleek ook een keuze die de club terugbracht aan de Nederlandse top, met het kampioenschap in 2023 en de finale van de Conference League een jaar eerder als hoogtepunten.

Sparta Praag

Zo bezien is het logisch dat Feyenoord-directeur Dennis te Kloese gecharmeerd is van Brian Priske. De man die de voorbije twee seizoenen de leiding had bij Sparta Praag, dat naar verluidt tussen de 1,5 en 2 miljoen euro ontvangt van Feyenoord als afkoopsom, heeft naam gemaakt als moderne coach die een min of meer vergelijkbare spelopvatting koestert als Slot. En daar bovendien meermaals succesvol mee is geweest.

Na een loopbaan als verdediger van onder andere Aarhus, Genk, Portsmouth, Club Brugge en het Deense nationale elftal (24 interlands) begon Priske in 2011 als assistent-trainer van FC Midtjylland. Hij kreeg een specifieke opdracht bij de club die bekendstaat als een van de meest innovatieve en data-gedrevene in het hedendaagse voetbal: Priske moest zorgen dat het team defensief sterker werd én meer rendement haalde uit spelhervattingen.

Acht jaar later kreeg de Deen zijn eerste kans als hoofdtrainer na het vertrek van Kenneth Anderson bij Midtjylland. Priske werd in zijn debuutseizoen kampioen. Indrukwekkender: hij stootte met de bescheiden Deense club door tot de groepsfase van de Champions League, na in de voorronden achtereenvolgens Loedogorets, Young Boys en Slavia Praag te hebben verslagen. Het tweede seizoen onder Priske eindigde Midtjylland als tweede in de competitie.

De overstap naar Royal Antwerp liep uit op een teleurstelling – Priske werd ontslagen nadat hij kansloos werd uitgeschakeld in de play-offs voor het kampioenschap – waarna hij zich revancheerde bij Sparta Praag. Na negen jaar zonder titel werd de club aan de hand van Priske twee keer achter elkaar kampioen van Tsjechië. Met aanvallend, dynamisch voetbal bovendien.

Veel werk te doen

„Mijn team moet met intensiteit spelen, zowel in balbezit als wanneer we de bal niet hebben, zodat we de bal snel heroveren als we hem kwijtraken”, zei Priske in 2022 in een interview met online voetbalmedium La Gabbia di Orico over zijn spelopvatting. „Dat betekent hoog druk zetten zo vaak als mogelijk.”

Hoezeer dat ook klinkt als de leerstellingen van Arne Slot, Priske heeft bij Feyenoord veel werk te doen deze zomer. De verwachtingen in Rotterdam zijn hooggespannen, nu de club de landstitel aan PSV moest laten maar zich als tweede in de competitie wél heeft geplaatst voor de Champions League. Tegelijkertijd houdt Feyenoord er ernstig rekening mee dat belangrijke spelers als Lutsharel Geertruida, Mats Wieffer, David Hancko en Santiago Gimenez vertrekken. Kortom, Priske zal aan een nieuwe ploeg moeten bouwen, terwijl Rotterdamse supporters gewend zijn geraakt aan een team dat zich kan meten met de nationale top en internationale subtop.

Delen

Mail de redactie

De samenvatting zal het niet halen, maar het is een moment dat iets zegt over de fase waar het Nederlands elftal in zit. Voor het begin van de tweede helft staan zes spelers van Canada tegen de middenlijn aan. En weg zijn ze. Binnen zes seconden na hun aftrap, duikt de ploeg op voor het doel van Oranje. Het levert een hoekschop op voor Canada, donderdag in een oefenwedstrijd in Rotterdam, de voorlaatste test van Oranje voor het EK voetbal.

Het laat twee dingen zien. Niet iedereen bij Nederland staat op te letten, Canada vindt vrij simpel de ruimte tussen de linies. Terwijl er deze week bij Oranje op het trainingskamp in Zeist veel aandacht was voor standaardsituaties – de aftrap is daar onderdeel van in het moderne topvoetbal. „Het kan niet dat zij vanuit een aftrap bijna bij onze goal komen”, zegt middenvelder Jerdy Schouten. „Dat is iets waar we naar gaan kijken.” Want straks op het EK kan zoiets fataal zijn.

De spelsituatie illustreert ook iets anders. Rechtsbuiten Jeremie Frimpong, een relatieve nieuwkomer bij Oranje, let wel op. Uit zijn rug ziet hij de Canadese linksback Alphonso Davies vertrekken. Frimpong anticipeert goed, hij trekt een flinke sprint om zijn tegenstander te verdedigen. De buitenspeler, drijvende kracht bij de Duitse kampioen Bayer Leverkusen, brengt veel energie en loopvermogen op de rechterflank. Met een assist en een doelpunt leidt hij de 4-0 zege op Canada in.

Een week voor het eerste duel op het EK in Duitsland, zondag 16 juni tegen Polen, is Oranje nog volop in ontwikkeling. Het is bouwen en schaven tegelijk – op en naast het veld, deze week in Zeist. Werken naar een nieuwe piek, fysiek en mentaal, na een lang seizoen. Het grote doel: EK-finale, 14 juli, Olympiastadion Berlijn.

Gesprekjes

Het begint klein, in Zeist. Individuele gesprekjes in het hotel, met de bondscoach, Ronald Koeman. Bij de een tien minuten, bij een ander twintig minuten. Dan vertelt hij wat hij van hen verwacht, wat nog beter kan. Of ze in beeld zijn voor de basisploeg.

Iedereen krijgt een rol, alle 26 selectiespelers worden belangrijk gemaakt, tot aan de derde keeper. Een eindtoernooi kan – gevoelsmatig – lang duren, zeker als je niet speelt. Iedereen moet mee in het ‘project’ om negatieve energie te voorkomen.

De hiërarchie is opnieuw bepaald. Georginio Wijnaldum (33), voorheen reserve-captain, zit weliswaar bij de selectie, maar is iets gezakt in de pikorde, na zijn vertrek naar een Saoedische club. Er wordt nu meer verwacht van de lichting eronder. Zo kan het aanwijzen van de plaatsvervangers van Virgil van Dijk (32), Oranje-aanvoerder sinds 2018, worden gezien: Nathan Aké (29) en Frenkie de Jong (27). In die volgorde. Spelers in de kracht van hun loopbaan, actief voor respectievelijk Manchester City en FC Barcelona. Zij weten wat in de internationale top gevraagd wordt, kunnen een voorbeeld zijn.

Al heeft spelmaker De Jong nu andere zorgen. Zijn rechterenkel, die hij op 21 april verstuikte. Tevens de grootste zorg van Koeman, al maakt hij niet de indruk dat hij zich er echt druk over maakt. Stalen blik, iedere persconferentie weer. De realiteit is dat De Jong, cruciaal voor de aanvalsopbouw, nog niet met de groep meetrainde sinds hij zich afgelopen zaterdag meldde in Zeist. Hij doet individuele hersteltrainingen met de fysio op het Voetbal Medisch Centrum in Zeist.

Zijn revalidatie gaat „volgens plan”, zei Koeman zowel vorige week als afgelopen woensdag. Maar met de tijd neemt de onzekerheid in zijn antwoorden toe. Haalt De Jong het duel met Polen? „Ga ik wel vanuit”, zei Koeman vorige week. Deze woensdag waren er iets meer slagen om de arm. „We hebben nog steeds het idee dat hij rondom de eerste wedstrijd fit zal zijn. Misschien later in de komende periode. Als dat niet het geval zou zijn, dan moeten we kijken hoe we daar mee omgaan.”

Zelf was De Jong zondag bij de NOS terughoudend – „ik ben nog niet fit, dus ik kan niet zeggen dat het goed gaat.”

Middenveld

Die twijfel neemt Koeman mee in de laatste week voor het EK. Ondertussen lopen mogelijke vervangers warm. Jerdy Schouten, middenvelder bij PSV, toonde zich tegen Canada een prima alternatief met zijn passing, inzicht en rust. „Rooie Frenkie”, noemden ze hem bij zijn oude club Telstar, zegt oud-directeur Pieter de Waard. Net als De Jong speelt hij met veel flair.

Maar de tegenstand van het zwakke Canada is onvergelijkbaar met die op het EK, waar in de poule naast Polen ook Frankrijk en Oostenrijk wachten. Dat Schouten nog geen gesprekje met de bondscoach heeft gehad, duidt erop dat Koeman nog niet helemaal weet hoe hij het middenveld gaat invullen. Schouten, donderdag: „Ik weet nog niet precies wat de trainer met mij van plan is.”

Komende maandag zal waarschijnlijk Joey Veerman een kans krijgen als spelmaker tegen IJsland, de laatste test voor het EK. Zijn splijtende passes zijn een wapen, maar hij is door een gebrek aan explosiviteit kwetsbaar in de omschakeling. Door clubverplichtingen sloten middenvelders Tijjani Reijnders (AC Milan) en Teun Koopmeiners (Atalanta) pas vrijdag aan bij Oranje – ook zij zijn een optie voor de positie van De Jong. Beiden spelen maandag vermoedelijk, de contouren van de basisploeg zullen dan duidelijk worden.

Oranje, zevende van de wereld, is subtop. Uitstekende verdedigers, goede middenvelders, aanvallend magertjes. De ploeg komt uit een „heel onrustig” jaar, zoals Koeman het noemt. Veel blessures, veel wisselingen, weinig vastigheden. Pas nu heeft hij voor het eerst in anderhalf jaar de mogelijkheid om doelgericht te werken.

Doelgericht

De nadruk in de trainingen lag deze week op hoe de tegenstander wordt afgejaagd. Wat doen de aanvallers van Oranje als zij de bal niet hebben? „Denken ze mee? Verdedigen ze ruimtes, zodat de tegenstander niet tussen de linies door kan spelen?” Een jaar geleden in de Nations League tegen Italië werd dat, tot frustratie van Koeman, slecht uitgevoerd. Hij zegt nu: „Wil je ver komen in een toernooi, dan zal dat aspect perfect moeten zijn.”

Perfect was het nog niet tegen Canada, met name in de openingsfase niet. Maar progressie is te zien: Oranje veroverde vijftien keer de bal hoog op het veld, het hoogste aantal sinds november 2019, blijkt uit data van bureau Stats Perform. Schouten en aanvaller Memphis Depay veroverden het vaakst de bal: beiden vier keer.

Koeman is tevreden: goede trainingsweek, prima oefenpot, iedereen fit, op De Jong na. „We hebben een elftal dat moeilijk te verslaan is”, zegt hij vaak. Tegelijkertijd is hij reëel. „Er zijn aanwijsbare redenen om zuinig te zijn”, zei hij vorige week.

De duizenden lege stoeltjes in de Kuip, donderdag, onderstrepen het gebrek aan enthousiasme. Het is het eerste normale eindtoernooi voor Oranje in jaren, na het uitgestelde EK in 2021 in coronatijd en het ‘winter-WK’ eind 2022 in Qatar, waar de mensenrechtensituatie een belangrijk thema was. Dit EK zal het vooral om voetbal draaien – iets waar Oranje de laatste jaren niet in uitblinkt.

„Ik denk dat we in Nederland nooit kunnen voldoen aan de verwachtingen”, reageerde Koeman donderdag geprikkeld op een vraag of ze de ruime zege op Canada nodig hadden voor de beeldvorming. „We zijn met onszelf bezig, niet wat anderen daarvan vinden.”

De stadionspeaker was kort na de wedstrijd opgewekter. „Op naar een historisch EK met elkaar”, riep hij.

Delen

Mail de redactie