Category: Politiek Den Haag

Het AD vraagt zich af hoe lang dit kabinet nog kan aanblijven nadat het aangekondigde vertrek van staatssecretaris Nora Achahbar het complete kabinet aan het wankelen bracht. „De coalitie lijkt ten dode opgeschreven, ook nu een kabinetsval even afgewend is”, schrijft de krant. „Sinds dag één domineert wantrouwen en kift de samenwerking tussen PVV, VVD, NSC en BBB.”

„Het integratiedebat was van begin af aan de open zenuw in de regeringscoalitie”, schrijft de Volkskrant. Hoewel de opgestapte staatssecretaris Achahbar zelf het woord racisme niet in de mond nam, zeiden ingewijden vrijdag tegen de krant dat er volgens haar wel degelijk „kwetsende, radicale en mogelijk racistische uitspraken” zijn gedaan „door meerdere bewindspersonen”. Zij en andere NSC-bewindslieden zouden zich sowieso uitermate hebben gestoord aan de in het openbaar gedane uitspraak van VVD-staatssecretaris Jurgen Nobel van Participatie en Integratie dat „islamitische jongeren voor een heel groot deel niet onze normen en waarden onderschrijven”.

„Het móet een keer misgaan, die samenwerking tussen de uiterst rechtse PVV en de zelfbenoemde ‘middenpartij’ Nieuw Sociaal Contract”, schrijft Trouw over het „wankele kabinet. Volgens de krant overleeft het kabinet in elk geval dit weekend en wordt „over de precieze ernst van de gewraakte opmerkingen in de ministerraad van maandag door alle betrokkenen verschillend geoordeeld”.

De Telegraaf schrijft onder kop ‘Vlam slaat weer in de pan‘ dat er „waarschijnlijk nog wel wat vervolggesprekken moeten plaatsvinden over wat er de afgelopen dagen allemaal is gebeurd”. De krant benadrukt dat de kabinetscrisis maar „ternauwernood” is afgewend, maar dat uiteindelijk alleen NSC-staatssecretaris Achahbar is afgetreden, terwijl de de andere NSC-bewindslieden aanblijven.

De Vlaamse krant De Morgen spreekt van „een kortstondige crisis” die „verregaande gevolgen dreigde te hebben”. Maar omdat de NSC-ministers en -staatssecretarissen na urenlang crisisoverleg akkoord zijn gegaan in de regering te blijven kan de regering-Schoof aanblijven. „Althans voorlopig”, concludeert de krant.

De Duitse krant Frankfurter Allgemeine schrijft dat de coalitie, waar ook de radicaal-rechtse partij van Geert Wilders toebehoort, als „uitermate instabiel” geldt. Maar de krant wijst erop dat premier Schoof stellig blijft beweren dat er „geen sprake is en was van racisme in de regering”.

Volgens een feitelijk stukje in The Guardian kwam het rechtse kabinet van Dick Schoof in een crisis terecht vanwege vermeende racistische opmerkingen van bewindslieden, maar weet de coalitieregering na lang crisisberaad toch stand te houden.

Liveblog
Crisisberaad kabinet

Schoof: We hebben als kabinet het vertrouwen uitgesproken met elkaar door te gaan

Delen

Mail de redactie

„De toon en inhoud van het debat zoals dat ook de afgelopen week is gevoerd is in strijd met mijn persoonlijke waarden en integriteit”, zei de opgestapte staatssecretaris Nora Achahbar van Financiën (NSC) vrijdagnacht in een korte toelichting op haar vertrek. „En in strijd met wie ik ben”.

Ze herhaalde daarbij dat ze de huidige polarisatie in de samenleving „gevaarlijk” vindt, zoals ze ook al in haar vrijdagavond laat gepubliceerde afscheidsbrief schreef.

In haar schriftelijke en mondelinge toelichting op haar vertrek nam Achahbar het woord „racisme” niet in de mond, terwijl daar vrijdag wel uitdrukkelijk berichten over circuleerden.

Ze beantwoordde na haar korte verklaring geen vragen van journalisten, die onder meer wilden weten wat er waar is van de berichten dat bewindslieden tijdens de ministerraad van maandag zouden hebben gesproken over „kutmarokkanen” en „halalvreters”.

Liveblog
Crisisberaad kabinet

Schoof: We hebben als kabinet het vertrouwen uitgesproken met elkaar door te gaan

Delen

Mail de redactie

„Als je alles wat er is gezegd aan tafel goed bekijkt, is dat geen racisme”, aldus tijdelijk NSC-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven na afloop van de persconferentie van premier Dick Schoof. Gedurende de vrijdag kwamen berichten naar buiten dat het tijdens de ministerraad van maandag onder meer is gegaan over ‘halalvreters’, ‘kutmarokkanen’ en ook zou asielminister Marjolein Faber (PVV) hebben gezegd dat antisemitisme genetisch bepaald zou zijn.

Van Vroonhoven wilde niet reageren op die berichten en voegde toe dat het strafbaar zou zijn als zij de inhoud van de ministerraad zou kennen, ondanks het feit dat ze eerder had vastgesteld dat er geen racisme bij de ministerraad was geweest.

Ook stelde ze in een aparte cirkelredenering vast dat er überhaupt geen sprake van racisme zou kunnen zijn in dit kabinet. „Dat kan ook niet, want als er goed bestuur is, kan je niet verder met iets wat racisme is. Daar zouden we ontzettend fel op zijn.”

Over de afgetreden NSC-staatssecretaris Nora Achahbar zei Van Vroonhoven dat enorm te betreuren dat zij is vertrokken. Maar volgens Van Vroonhoven betekent het besluit van Achahbar om te vertrekken niet dat de andere NSC-bewindspersonen ook moeten opstappen, zoals gedurende de vrijdag bij een deel van de NSC-bewindspersonen de wens leek te zijn. „[Achahbar] heeft een persoonlijke afweging gemaakt”, aldus Van Vroonhoven. Of zij zich racistisch bejegend heeft gevoeld, „dat moet u aan haar vragen”.

Wel wilde ze erkennen dat er „het een en ander” mankeert aan de onderliggende verhoudingen in de coalitie. „Met de vier fractievoorzitters komen we een paar keer goed samen en gaan we daar de schouders onder zetten”, voegde ze toe.

Liveblog
Crisisberaad kabinet

Schoof: We hebben als kabinet het vertrouwen uitgesproken met elkaar door te gaan

Delen

Mail de redactie

Premier Dick Schoof heeft na urenlang crisisoverleg op het Catshuis bevestigd dat het kabinet na het opstappen van staatssecretaris Nora Achahbar van Financiën verder gaat. „We hebben als kabinet het vertrouwen uitgesproken met elkaar door te gaan”, zei hij vrijdagavond laat op een persconferentie. „Het opstappen van Achahbar kwam onverwacht en raakte mij en collega-bewindspersonen”.

Schoof wil geen uitspraken doen over wat er precies in de ministerraad van afgelopen maandag is gezegd, maar zei in antwoord op vragen herhaaldelijk dat er geen sprake is en was van racisme binnen het kabinet en de coalitiefracties. Hij wijst er daarbij op dat Achahbar in haar vertrekbrief niets schrijft over racisme.

De premier zei tijdens zijn korte persconferentie verder dat hij geen gehoor wil geven aan de oproep van oppositiepartijen om de notulen van de ministerraad te openbaren. „Het gespreksverslag is staatsgeheim en blijft voorlopig ook geheim”.

Liveblog
Crisisberaad kabinet

Schoof: We hebben als kabinet het vertrouwen uitgesproken met elkaar door te gaan

Delen

Mail de redactie

Het kabinet-Schoof gaat door, maar zonder NSC-staatssecretaris Nora Achahbar. Dat is vrijdagavond de uitkomst van de ministerraad waar ook de fractieleiders van de coalitiepartijen bij aanschoven, melden Haagse bronnen aan NRC. De crisis die sinds vrijdagochtend in het kabinet heerste, lijkt daarmee bezworen.

Liveblog
Crisisberaad kabinet

Kabinet-Schoof gaat door, zonder NSC-staatssecretaris Achahbar

Delen

Mail de redactie

„We hebben wel heel even wat te slikken”, zei Nicolien van Vroonhoven, de tijdelijke leider van NSC, bij aankomst bij het Catshuis. Op de vraag of haar partij door wil met het kabinet, zei ze: „Dat gaan we met elkaar bekijken.”

Uit NSC komen geluiden dat er bij de ministerraad van maandag racistische en anti-Marokkaanse uitspraken zijn gedaan, onder meer door bewindslieden van VVD en BBB. Dat was voor staatssecretaris Nora Achahbar reden om op te willen stappen. „Het raakt ons in het hart”, zei Van Vroonhoven over haar vertrek.

Ook andere bewindspersonen van NSC zouden moeite hebben met de uitspraken die maandag gedaan zouden zijn. Of meer NSC’ers uit het kabinet vertrekken, kon Van Vroonhoven nog niet bevestigen. „Dat gaan we zo zien”, aldus de tijdelijke leider van NSC.

Liveblog
Crisisberaad kabinet

NSC-leider Van Vroonhoven bij aankomst Catshuis: ‘We gaan bekijken of we door kunnen met dit kabinet’

Delen

Mail de redactie

NSC-partijleider Pieter Omtzigt komt toch niet naar het Catshuis voor het crisisoverleg. Vanuit NSC klinkt dat dat ook „niet aan de orde is geweest”.

Bronnen in de coalitie zeiden eerder tegen NRC dat tijdelijk NSC-leider Nicolien van Vroonhoven had gezegd dat zij en Pieter Omtzigt samen naar het crisisoverleg zouden komen. Dat zou op verzet bij de andere coalitiepartijen zijn gestuit, ook omdat de andere partijleiders allemaal alleen naar het overleg zouden komen.

Even voor 18 uur arriveerden de eerste partijleiders bij het Catshuis. Daarvoor was de Indonesische catering al gearriveerd. De verwachting bij de coalitiepartijen is dat het overleg de hele avond kan duren.

Liveblog
Crisisberaad kabinet

NSC-leider Van Vroonhoven bij aankomst Catshuis: ‘We gaan bekijken of we door kunnen met dit kabinet’

Delen

Mail de redactie

NSC-partijleider Pieter Omtzigt is volgens betrokkenen onderweg naar Den Haag om aan te schuiven bij het crisisoverleg op het Catshuis. Omtzigt zit sinds half september ziek thuis omdat hij overwerkt en oververmoeid was. Nicolien van Vroonhoven is sindsdien waarnemend fractievoorzitter en het bleef tot nu toe onduidelijk wanneer Omtzigt naar Den Haag zou terugkeren, en of dat opnieuw als fractievoorzitter zou zijn.

Dat Omtzigt nu naar Den Haag komt laat zien dat de toekomst van het kabinet op het spel staat. De andere fractievoorzitters schuiven straks ook aan voor overleg op het Catshuis met de leden van het kabinet. De fractie van NSC zou op dit moment elders ook in overleg zijn.

Liveblog
Crsisberaad kabinet

Crisissfeer tijdens ministerraad, Omtzigt onderweg naar Den Haag

Delen

Mail de redactie

Dat er iets te gebeuren stond tijdens het debat over het Belastingplan 2025, werd duidelijk toen Chris Stoffer (SGP) dinsdag, in het eerste deel van de beraadslagingen, aan het einde van de middag naar de microfoon in de grote zaal liep.

PVV’er Elmar Vlottes hield net een lovend betoog over het plan waarin de overheid regelt hoe het voor het komende jaar belastingen int. Vlottes was „megatrots” op een „historisch” en „fantastisch” plan dat voor „keiharde euro’s” zou zorgen in de portemonnee.

„Bedoelt u met historisch ook historisch in de zin dat het misschien in de Eerste Kamer sneuvelt?”, vroeg Stoffer. „Volgens mij is dit een héél breekbaar vaasje.”

Lees ook

Kabinet belooft een alternatief te zoeken voor de btw-verhoging op cultuur, sport en media

De christelijke partijen zijn namelijk, net als de rest van de oppositie, niet blij met de btw-verhoging, zegt Stoffer. SGP vindt bovendien dat het kabinet meer moet doen voor eenverdieners. En Pieter Grinwis van de ChristenUnie maakt al langer een punt van de keuze van het kabinet om de giftenaftrek voor bedrijven af te schaffen. SGP en ChristenUnie stellen aanpassingen voor.

Maar Vlottes blijft die dinsdag vol vertrouwen. Het plan is „gewoon een fantastisch en compleet pakket dat het gaat halen”, zegt hij.

Cruciaal

Waarom Stoffer die vraag stelde, werd duidelijk toen Inge van Dijk (CDA) dinsdagavond het woord nam. Ze heeft een motie ingediend waarin ze het kabinet verzoekt een alternatieve dekking te zoeken voor de btw-verhoging voor sport, cultuur, media en hotels. Ze heeft steun van D66, ChristenUnie en de SGP.

Van Dijk wil „graag transparant” zijn, zegt ze. Alleen als het kabinet zich kan vinden in de voorstellen van ChristenUnie en SGP over de alleenverdieners en de giftenaftrek én in haar eigen motie over btw, zullen de drie partijen het belastingplan steunen.

In de Tweede Kamer heeft dit kabinet (PVV, VVD, NSC en BBB) een meerderheid. Maar in de senaat komt het kabinet acht zetels tekort. En de Eerste Kameroppositie heeft op voorspraak van de senaatsfractie van D66 al gedreigd om het belastingplan weg te stemmen vanwege de voorgenomen btw-verhoging op cultuur, hotels, media en sport.

De weg over links in de Eerste Kamer was voor het plan al een ingewikkelde, met de forse kritiek van GroenLinks-PvdA en D66. Met de eis van de christelijke drie is de confessionele route én de weg over rechts niet meer haalbaar zonder concessies vanuit het kabinet. Voor deze route over rechts is namelijk de SGP nodig.

Geld in zijn achterzak

Het is een ongewoon harde inzet om te dreigen het hele belastingplan, waarmee het kabinet 425 miljard euro aan inkomsten int, weg te stemmen. Maar de oppositiepartijen konden niet anders, zeggen ze. Het kabinet zocht amper contact met de oppositie om steun te vergaren.

Minister van Financiën Eelco Heinen (VVD) bleef lang onverbiddelijk. Hij kon niet bewegen, zei hij, en begon dan over afgelopen zomer. Het kabinet heeft in augustus, bij de begrotingsonderhandelingen voor 2025, op eigen initiatief geprobeerd de oppositie tegemoet te komen. Het kabinet sprak af de btw-verhoging op schoolboeken te compenseren, schoolmaaltijden te blijven betalen en de versobering van de giftenaftrek op de bedrijven na terug te draaien. Meer was onmogelijk. „Het zou flauw zijn als ik dan nu nog wat extra geld in mijn achterzak zou houden”, zei hij daar op Prinsjesdag over.

Maar na de eis van Van Dijk kon de coalitie dit niet langer volhouden. Terwijl de fractievoorzitters woensdag debatteerden over het geweld in Amsterdam, bezochten de fiscaal woordvoerders van de coalitiepartijen – ook de eerder nog optimistische Vlottes – Inge van Dijk. Namens NSC onderhandelde toekomstig staatssecretaris en voormalig fiscaal woordvoerder Tjebbe van Oostenbruggen. Nicolien van Vroonhoven had zijn portefeuille al overgenomen, maar ze kon die dag niet onderhandelen vanwege het Amsterdamdebat.

De christelijke drie en D66 kwamen gedurende de dag meerdere keren samen. Op de donderdagochtend dat het debat vervolgde was niets nog zeker, concludeerden ze.

Ook de fiscaal woordvoerders van de coalitiepartijen spraken elkaar. Ze overlegden over de eis van de christelijke drie. Maar ook voorstellen om de btw op sport en media terug te draaien passeerden de revue. Alleen lukte het niet om in zo’n korte tijd tot overeenstemming te komen.

Voorjaarsnota

Heinen zei donderdagochtend toen het debat over het belastingplan verderging „veelvuldig achter de schermen” contact te hebben gehad met D66, CDA, de ChristenUnie en de SGP. Maar, erkende hij ook, ze waren er nog niet uit.

De btw-verhoging op hotels wil Heinen behouden, omdat veel partijen in de Tweede Kamer het daarmee eens zijn. Deze btw-verhoging zou met ruim een miljard ook de grootste kostenpost voor het kabinet zijn. Maar voor de btw-verhoging op sport, cultuur en media gaat hij op zoek naar alternatieven, in aanloop naar de voorjaarsnota. En de voorstellen van de ChristenUnie en de SGP over de eenverdieners en giftenaftrek zal hij ook niet tegenhouden, zo blijkt.

Hoe hard is deze toezegging, willen de oppositiepartijen wel weten. De minister ziet het als „een verplichting” om in samenspraak met partijen in de kamer „te komen met een alternatief voor de btw-verhoging op sport, cultuur en media.” Heinen laat het speciaal op schrift zetten, belooft hij.

Lees ook

‘Elf wetten, honderden pagina’s aan wettekst: het Belastingplan voor 2025 is onverantwoord groot’

Delen

Mail de redactie

Kunnen daders van antisemitisme van terrorisme worden beticht? Premier Dick Schoof moet, als het aan PVV-leider Geert Wilders ligt, met deze vraag naar het Openbaar Ministerie, zo bleek woensdag bij het Kamerdebat over de onrust in Amsterdam. Parallel hieraan hangt de wens van drie van de vier coalitiepartijen (PVV, VVD en BBB) in de lucht om zo nodig de nationaliteit van daders van antisemitisme in te trekken. Premier Schoof liet woensdagavond doorschemeren dat het kabinet in elk geval wil laten bekijken of antisemitisme en andere vormen van discriminatie (bijvoorbeeld homohaat) kunnen worden toegevoegd als reden om het staatsburgerschap van mensen met een dubbele nationaliteit in te trekken.

Het Nederlanderschap kan sinds 2010 door de minister van Justitie en Veiligheid worden ingetrokken op het moment dat iemand onherroepelijk is veroordeeld voor terroristische misdrijven. Dit staat geregeld in de Rijkswet op het Nederlanderschap. Sinds 2017 is het ook mogelijk om iemand te denaturaliseren als is bewezen dat hij zich bij een terroristische organisatie in het buitenland heeft aangesloten, als reactie op zogenoemde uitreizigers naar het (inmiddels ingestorte) islamitische kalifaat van IS in Syrië en Irak.

Wel bestaat er één belangrijke beperking voor het denaturaliseren van veroordeelden: het intrekken van iemands Nederlanderschap mag niet resulteren in staatloosheid. Dit staat afgesproken in het Europees Verdrag inzake Nationaliteit en het VN-Verdrag tot beperking der staatloosheid, die voorschrijven dat landen geen maatregelen mogen nemen waardoor iemand staatloos raakt. Onder beide verdragen staat een Nederlandse handtekening. In de praktijk betekent dit dat de minister van Justitie alléén een intrekkingsbesluit kan nemen tegen Nederlanders met een dubbel paspoort. Een kwalijke zaak, stellen critici, omdat dit ongelijke behandeling in de hand werkt.

Het College voor de Rechten van de Mens waarschuwt in dat licht al jaren voor ‘ontoelaatbare discriminatie’ bij intrekking bij een veroordeling voor terrorisme. „Stigmatisering van bevolkingsgroepen met een immigratieachtergrond” ligt hiermee op de loer, zo schreef het mensenrechteninstituut in een advies over de meest recente wijziging van de Rijkswet (waar het denaturaliseren van ‘Syriëgangers’ mogelijk werd gemaakt).

Spionage

Dit beleid „raakt per definitie mensen die geen afstand kunnen doen van hun dubbele nationaliteit”, zegt universitair docent Ricky van Oers (Rechtssociologie en migratierecht, Radboud Universiteit). Dit geldt bijvoorbeeld voor mensen uit Iran en Marokko.

Maar de Afdeling bestuursrechtspraak van de Raad van State heeft tot nu toe steeds geoordeeld dat het onderscheiden van twee groepen Nederlanders – die met één paspoort en die met meer paspoorten – juridisch te rechtvaardigen is. De minister kan niet anders, zo redeneert de hoogste bestuursrechter, omdat hij óók is gebonden aan de internationale plicht om staatloosheid te voorkomen.

Dat de huidige intrekkingsgronden vrijwel alleen toezien op terroristische misdrijven, is geen toeval. Uit het Europees Verdrag inzake Nationaliteit „vloeit voort dat intrekking alleen mag als iemand ernstige schade toebrengt aan vitale staatsbelangen”, vertelt migratieonderzoeker Van Oers. Dan gaat het om fundamentele belangen zoals de nationale veiligheid. Naast terrorisme kan hierbij ook worden gedacht aan spionage voor buitenlandse mogendheden.

De coalitie toonde zich eerder al bewust van deze juridische drempel. In het hoofdlijnenakkoord werd tussen PVV, VVD, NSC en BBB afgesproken dat het kabinet onderzoek moet laten doen naar „de mogelijkheden tot uitbreiding van het intrekken van het Nederlanderschap naar andere ernstige misdrijven”. En: „Waar nodig wordt ook bezien of wijziging van het [Europees Verdrag inzake Nationaliteit] nodig is.”

Lees ook

Antisemitisme is een racistisch begrip waarover al twee eeuwen geruzied wordt

Landen hebben „vanuit het perspectief van gelijke behandeling” met elkaar afgesproken dat bij ‘gewone’ misdrijven – hoe ernstig ook – geen sprake mag zijn van het afpakken van het staatsburgerschap, vertelt Van Oers. „Het gewone strafrecht kent genoeg manieren om antisemitisme aan te pakken zonder dat dit discriminerend uitpakt.” Er bestaat dan ook twijfel of het laten onderzoeken van mogelijke uitbreiding van de intrekkingsgronden soelaas biedt.

Het strafrecht kent geen aparte bepaling voor antisemitisme. Maar het Openbaar Ministerie heeft wel de ruimte om bij het vervolgen van misdrijven als mishandeling en openbare geweldpleging te kijken of daar een discriminerend motief achter schuil ging, en dus of er sprake was van antisemitisme. Als een officier van justitie voldoende kan bewijzen dat daar sprake van is, kan er een hogere straf dan normaal worden geëist.

Terroristisch motief

Hoe pak je antisemitisme het effectiefst aan? Het is een vraagstuk dat al langer binnen de politiek speelt, en sinds de gewelddadigheden in Amsterdam voortdurend wordt bediscussieerd. Het achtervolgen en aanvallen van Israëlische voetbalsupporters wordt door nagenoeg alle partijen in de Tweede Kamer als antisemitisch bestempeld. Los van Amsterdam is het aantal meldingen van antisemitisme toegenomen. In 2023 werden 880 meldingen van antisemitisme bij de politie gedaan, het jaar daarvoor ging het om 549 meldingen. Zeker 126 meldingen waren vorig jaar „toe te schrijven aan de oorlog in Israël en Palestina”, zo schreef een collectief van anti-discriminatiemeldpunten eerder dit jaar.

Lees ook

ME’er die bij de rellen in Amsterdam was zag strak gecoördineerde agressie

Nieuw is de roep van coalitiepartijen om te laten onderzoeken of achter antisemitische gedragingen een terroristisch motief schuilt.

Dan moet wel bewezen worden „dat de geweldpleging is begaan met het doel om de bevolking, of een deel daarvan, vrees aan te jagen”, vertelde hoogleraar strafrecht Sven Brinkhoff (Universiteit van Amsterdam) eerder bij Nieuwsuur. „Dan kán het onder terrorisme vallen.” Hij benadrukte dat dit, daags na de gebeurtenissen, „niet met zekerheid” gezegd kan worden. Voor het vaststellen van een terroristisch motief moet gekeken worden naar „verklaringen van verdachten, beschikbare beelden en andere brokjes informatie”, zoals wat in Telegramgroepen is gezegd.

Het College voor de Rechten van de Mens betwijfelt of van antisemitische misdrijven – „hoe verwerpelijk en strafbaar ook” – kan worden gezegd dat daarmee Nederlandse staatsbelangen zijn aangetast, zo schrijft het instituut aan NRC. Dat is nog altijd de drempel die de intrekkingswet opwerpt, in het licht van wat verschillende internationale verdragen voorschrijven. Het mensenrechteninstituut vindt dan ook dat de overheid naar andere maatregelen moet grijpen om antisemitisme en andere vormen van discriminatie aan te pakken, zonder dat daarbij „andere grondrechten onnodig worden beperkt en andere minderheden gestereotypeerd”.

Lees ook

Alles draait om Gaza: geweld van de jongens op scooters tegen Israëliërs is niet goed te keuren, zeggen Marokkaanse Nederlanders in Amsterdam, maar wel begrijpelijk

Delen

Mail de redactie