Category: Opinie&Columns

FestivalWake-up call van Massive Attack was nodig

Wat een out of touch-recensie van Frank Provoost over Down The Rabbit Hole 2025 (Op doorgaans sprookjesachtig Down the Rabbit Hole was Gaza onontkoombaar, 6/7). Als hij naar optredens van Saint Levant, Amyl and the Sniffers, Sami Galbi, Hang Youth, Greentea Peng of Zaho de Sagazan was geweest had hij gezien dat de huidige generatie snakt naar eerlijkheid, een politieke stand en empathie. Dat Live Nation (eigenaar DTRH) ook aandeelhouders heeft met banden met Israël (waaronder Vanguard en Blackrock) en bedrijven als Starbucks (zelfde aandeelhouders) en Rabobank (betrokken bij de illegale nederzettingen in Israel die in strijd zijn met het internationaal recht) een prominente plek krijgen op het festival laat maar zien hoe nodig de wake up call van Massive Attack was. De tijd van wegkijken is voorbij, ook op festivals!

Saskia Haverkamp Den Haag

FestivalGemaakte tegenstelling

Wat een rare, gemaakte tegenstelling creëert Frank Provoost in zijn recensie van popfestival Down The Rabbit Hole, afgelopen weekend in Beuningen. Hij voert Gaza op als ongenode gast die een ongedwongen feestje komt verpesten, maar ik ervaarde iets totaal anders.

Provoost schetst een karikaturaal beeld van festivalbezoekers die even aan de werkelijkheid willen ontsnappen, maar vervolgens van een koude kermis thuiskomen door een activistische show van Massive Attack. Nu waren er ongetwijfeld argeloze feestbeesten die een dansje dachten te doen op de hoofdact van de vrijdagavond, maar de gemiddelde festivalbezoeker zal bij de naam Massive Attack echt wel een vermoeden hebben gehad van een duister slotakkoord. En dat werd het inderdaad.

Maar Gaza was niet onontkoombaar, zoals Provoost stelt, het was prominent aanwezig. Veel bands toonden zich solidair met hun vakgenoten die eerder hun nek uitstaken. En bezoekers verwelkomden de diverse statements met luid gejuich en Palestijns vlaggenvertoon.

Het hoogtepunt hiervan was het optreden van Saint Levant, geboren Gazaan, die de recensie van Provoost helaas niet haalde. Levant toverde het podium om tot een Arabisch huwelijksfeest, inclusief tuinstoeltjes, een feest-dj en thee. Zijn opgewekte show werd een euforische viering van saamhorigheid in een uitpuilende tent. En zijn indringende speech over het koesteren van je roots als immigrant, zorgde ervoor dat menig traantje werd weggepinkt.

En zo kozen artiesten hun eigen weg om het grootse onrecht in de wereld niet te negeren, maar te benoemen. Van terloops tot prangend, van confronterend tot mobiliserend. De solidariteit met Palestina was geen verstoring van een idylle, maar een belangrijk onderdeel van de saamhorigheid waar het festival op dreef en waar bezoekers ongetwijfeld zo naarstig op zoek zijn in deze barre tijden.

Teun Meurs Amsterdam

FestivalNatuurschade blijft onbenoemd

Ik begrijp niet hoe NRC al die openluchtfestivals, waar tienduizenden mensen de natuur molesteren, kan verslaan zonder zelfs de milieuschade te noemen. Een massale boycot door het publiek van deze festivals zou op zijn plaats zijn.

Joost van Leeuwen Soest

AsielPolitiek debat behoeft nuance

Er is nu sprake van veel politieke retoriek rond de asielnoodmaatregelenwet die de nodige nuance behoeft. Het zou veel waard zijn de maatschappelijk crisis rond immigratie, na decennia maatschappelijk ongenoegen, op weg te helpen naar meer grip op immigratie.

De aanname van de twee wetten ter beperking van de immigratie ging gepaard met de (onbedoelde) aanname van een amendement gericht op het strafbaarstellen van illegaliteit met een maximum straf van zes maanden. Theoretisch kan dan ook de hulpverlener van illegalen gestraft worden omdat je als burger niet mag bijdragen aan
strafbare handelingen.

Deze situatie valt te repareren langs de weg van een novelle [een wetsvoorstel tot wijziging van een wetsvoorstel dat nog bij de Eerste Kamer ligt, red.]. Los hiervan kan het Openbaar Ministerie in de praktijk van de wetstoepassing kiezen voor het opportuniteitsbeginsel en van vervolging afzien. Uit de strafrechterlijke statistiek blijkt dat vaker niet dan wel vervolgd wordt. Dit komt onder meer door de grote capaciteitstekorten in de strafrechtketen. Het cellentekort maakt het in het bijzonder niet snel denkbaar dat zelfs bij het ongewijzigd passeren van de wet snel tot vervolging zal worden overgegaan.

Overigens zou met de mogelijkheid tot opsluiting van notoire overlastgevers uit de welbekende landen die geen kans op asiel geven  wel aan een maatschappelijke behoefte worden voldaan. Dit zou aan de veiligheid van de burger en het draagvlak voor asiel sterk bijdragen.

Tenslotte merk ik op dat bij het toepassen van de wet gaat om het oordeel van de rechter in iedere individuele zaak. Weging van persoonlijke omstandigheden en de maatschappelijke context worden altijd meegenomen. De rechtspraktijk redelijk kennende verwacht ik bij dit type casus een uiterst terughoudende opstelling van de
rechter gelet op de maatschappelijke impact.

Ruud Nijhof Amsterdam

AsielGeen kabinet houdt ons tegen

Op 3 juli werd de asielnoodmaatregelenwet door onze volksvertegenwoordigers aangenomen (NSC akkoord met asielwet na toezeggingen Van Weel rond strafbaarstelling illegaliteit, 3/7). Illegaal verblijf in Nederland wordt strafbaar, evenals mogelijk het bieden van humanitaire hulp aan mensen die hier zonder vergunning verblijven.

Dit is in strijd met het werk en moreel besef van veel Nederlanders, evenals met de artseneed. Het is voor mij, internist in opleiding, en andere zorgverleners ondenkbaar om een patiënt vanwege zijn of haar verblijfsstatus geen noodzakelijke zorg te bieden. Geen kabinet houdt ons daar in tegen.

Anna-Sophie Vinke Groningen

Delen

Mail de redactie

Nu het hysterische spektakelstuk rond Douwe Bob voorlopig lijkt afgerond, met een arrestatie (de hooligan-voorman van de Amsterdam Defence Force) en een halve spijtbetuiging (de hooligan-partijleider van de Haagse liberalen), kunnen we misschien een ander, publicitair hier wat minder belicht stukje ophef onder de loep nemen, daar verderop in Trump-land.

Daar ontmoeten we Pete Hegseth, de frisse en vrolijke minister van defensie die aan de voeten van zijn godgelijke leider, de Grote Gouden Bitcoin, het Amerikaanse leger aan het omkneden is tot een slagorde Rambo’s. Deze Pete heeft een woordvoerder, de frisse en vrolijke Kingsley Wilson, een echte Trumpista met het bijbehorende golvende lange haar en gave gebit. Ze twitterde voor haar aantreden graag: vóór massadeportaties, tégen trans personen (zouden geen vuurwapens mogen hebben en „niet zichtbaar” moeten zijn in een „gezonde samenleving”) en „Ausländer Raus!”, een diplomatieke steunbetuiging aan de AfD.

Tot zover niks aan de hand. Allemaal modale meningen in Trumps frisse en vrolijke Washington. Toch kwam Kingsley onlangs in opspraak door haar tweets en werd er door onpatriottische Congresleden om haar ontslag gevraagd – tevergeefs natuurlijk, want Pete staat pal achter haar.

Wat had Kingsley – die zichzelf „onbeschaamd rechts” noemt – nu misdaan? Ontdekt was dat ze kort voor haar aantreden ook herhaaldelijk twitterde over Leo Frank, een man die in 1913 in Georgia een 13-jarig meisje had „verkracht en vermoord”. Die oude zaak, destijds een nationale sensatie, is online herontdekt en een cause célèbre voor Amerikaanse neonazi’s.

Leo Frank was namelijk Joods.

De feiten in het kort. Frank, directeur van een potloodfabriek in Atlanta, werd ter dood veroordeeld voor de moord op zijn jonge werknemer Mary Phagan, vooral op basis van een verklaring van de zwarte portier van de fabriek. Omdat er achteraf sterke twijfels rezen aan de kroongetuige – van wie werd vermoed dat hij zelf de moordenaar was – zette de gouverneur van Georgia de straf om in levenslang.

Daar legden de notabelen van Atlanta zich niet bij neer. Opgelierd door de lokale pers sleurde een meute Frank uit de gevangenis en hing hem op. Geheel volgens de regels van het duo dat in het Zuiden de dienst uitmaakte: Jim Crow (rassenwetten) en Judge Lynch (eigenrichting).

Franks gruwelijke lot had grote gevolgen. De zaak leidde tot de oprichting van de Joodse Anti Defamation League, die strijdt tegen antisemitisme. Maar het blies ook de Ku Klux Klan nieuw leven in. Kleinkinderen van de witte puntmutsen scandeerden in 2017 in Charlottesville (Virginia) de leus „Jews will not replace us” en gebruiken de zaak-Frank nu als antisemitisch hondenfluitje.

Wie oude kranten van Atlanta erop naslaat, ontmoet een giftige walm van racisme en Jodenhaat. Hoe diep het laatste zat blijkt uit het feit dat – ongehoord in die streken – het woord van een zwarte getuige werd geloofd boven dat van een witte verdachte. Maar ja, Frank was Joods.

Frank had ook verdedigers in de pers, maar die legden het af tegen de hetze tegen „rijke Joden” Hoe komt het toch, sneerde The Jeffersonian, dat „alle Kaukasische rassen ‘vooroordelen’ hebben over joden?” En, klassiek: „Rijke Joden kopen en verkopen ons – en lachen ons achter onze rug uit.” Geen wonder dat een tijdgenoot in Wenen, een zekere Hitler, aandachtig keek naar het Amerikaanse Zuiden.

Goed, dit is dus de zaak waar Kingsley Wilson, woordvoerder van de Amerikaanse minister van defensie, graag over twitterde – om Frank postuum opnieuw te lynchen.

Je kunt je druk maken om Douwe Bob en zijn instant-engagement op een kinderpodium, of je fixeren op Gaza-protesten en een nieuwe draai geven aan de gebedsmolen van publieke ophef, maar echte haat huist vaak onderhuids – tot in de frisse, fruitige gangen van het Pentagon.

Sjoerd de Jong is redacteur van NRC. Hij schrijft om de week op deze plaats een column.

Delen

Mail de redactie

In een week met chaotische taferelen bij de behandeling van de nieuwe asielwetgeving in de Tweede Kamer slipte één element er bijna ongemerkt tussendoor. Tegen de wens van vele gemeenten, corporaties en het COA in wordt het onmogelijk om statushouders voorrang te geven op een sociale huurwoning. Deze woningzoekenden kunnen dan niet meer geholpen worden en zullen via alternatieve kanalen moeten wonen. Het is waarschijnlijk dat een grote groep onder andere in de (hele dure!) daklozenopvang en soortgelijke voorzieningen terecht komt. Daarbij ligt het voor de hand dat de COA locaties steeds verder vollopen, waarbij zeer dure crisisnoodopvanglocaties zoals cruiseschepen moeten worden ingezet. COA voorspelt nu al dat volgend jaar de helft van alle plekken bezet worden door statushouders.

Maar hoe groot is het probleem eigenlijk? Bij het COA zitten een kleine 20.000 statushouders te wachten op doorstroming naar een woning in een gemeente. De schatting is dat met circa 11.000 woningen deze prop in de keten opgelost kan worden. In de sociale huursector komen per maand ongeveer zoveel woningen vrij, doordat de zittende huurder verhuist. Als we samen het moedige besluit zouden nemen om gedurende één maand alle vrijkomende sociale huurwoningen in Nederland naar deze groep statushouders te laten gaan, dan is het probleem opgelost. Echt waar.

En de bestaande woningzoekenden dan, zult u zeggen? „Die moeten langer wachten, schandalig!”, je hoort het politici met een bepaalde politieke agenda al roeptoeteren. Die bestaande woningzoekende moet in Nederland nu gemiddeld 7 jaar wachten op zijn of haar woning. Daar komt dan dus één maand bij. Knap vervelend, maar toch niet heel veel erger dan nu.

Het goede nieuws is dat onze oplossing een besparing oplevert van minimaal 600 miljoen euro per jaar aan kosten van noodopvang. Met dat bedrag kunnen we elk jaar 3.000 woningen toevoegen aan de woningvoorraad. Zo maken we er ook een blijvende oplossing van die voor alle woningzoekenden, statushouder of niet, gaat helpen.

Nog een ander voordeel: Voor de politici die het vreemdelingenprobleem tot hun totale politieke agenda maken, laten we het ergste gebeuren dat hen kan overkomen. We lossen het probleem op.

Delen

Mail de redactie

Is de democratie te langzaam? Nu het land in oktober voor de derde keer in vier jaar naar de stembus gaat, en terugkijkt op een van de zwakste kabinetten sinds de Tweede Wereldoorlog, is het niet vreemd dat de vraag opkomt.

De baas van de grootste partij, Geert Wilders, eiste het laatste jaar grotere voortvarendheid bij vrijwel elk vraagstuk. En nadat hij het kabinet liet vallen omdat het asielbeleid volgens hem niet streng en snel genoeg werd ingevoerd, steeg hij in opiniepeilingen.

Ook mensen met heel andere opvattingen en ervaringen dringen aan op bezinning. Oud-topambtenaar Bernard ter Haar (onder meer Financiën en Sociale Zaken) schreef in 2021 op zijn blog dat “de Nederlandse overheid deze eeuw nog niets substantieels tot stand heeft gebracht”.

Diplomaat Peter Knoope zag vorig jaar in de Clingendael Spectator een “maatschappij waarin de onmiddellijke vervulling van wensen de norm is”. Daar tegenover leidt de “werkelijkheid van langzame beleidstrajecten” en “traagheid van uitvoering” tot “een vertrouwensbreuk met de kiezer”. 

Tegen die achtergrond begonnen de VS het afgelopen halfjaar een spectaculair experiment. Het was veelzeggend dat een scepticus van de democratie, de conservatieve blogger Curtis Yarvin, het weekeinde voor Donald Trumps inauguratie in The New York Times zijn kritiek op de ineffectiviteit van democratie uiteen mocht zetten.

Trump keerde zich als president tegen de traagheid. Hij omarmde de zogenoemde unitary executive theory, die de president onbegrensde macht toekent. „Hij die zijn land redt overtreedt geen enkele wet”, schreef hij op X.

Een regeringsleider die zichzelf ziet als eigenaar van zijn land. Een president die regeert alsof de democratie geen verleden heeft: alles begint opnieuw.

Land of the free

Een half jaar later is het resultaat verbluffend en verontrustend: hij heeft ook de rechtelijke macht, de laatste institutie die hem mogelijk kon intomen, zijn wil opgelegd. Een alleenheerser die per decreet regeert.

Aanvankelijk haalden lagere rechters nog een streep door veel van die decreten – over migratie, nationaliteit, media, diversiteit, wetenschap, etc. Maar eind vorige week beperkte het Hooggerechtshof het belang hiervan vergaand: afwijzingen van lagere rechters hebben volgens het Hof geen nationale geldigheid. Die kan alleen door het Hof zelf worden bepaald.

Het betekent dat Trumps decreten vaak nog jaren aan burgers kunnen worden opgelegd, omdat een bezwaarprocedure doorgaans pas na twee jaar bij het Hooggerechtshof belandt. Tot die tijd heeft Trump zo’n beetje de vrije hand. Land of the free – voor de president.

De ontzetting onder kenners is groot. Zo ging de neoconservatief Bill Kristol, jaren vaste gast op Fox News, na het besluit van het Hooggerechtshof op The Bullwark helemaal los op gematigde conservatieven die amper in verzet tegen “de slopers” kwamen.

Zelf was hij een van de Republikeinen die in 2024 uit bezorgdheid over Trumps persoonlijkheid Kamala Harris steunde. Nu hebben “de barbaren” de macht en “meer terreinwinst geboekt dan wij, alarmisten, ooit voor mogelijk hielden”, aldus Kristol. “En de slopers hebben nog drieëneenhalf jaar te gaan.”

Feit is dat het laatste half jaar bij de PVV vergelijkbare opvattingen en aspiraties in beeld bracht. Veelvuldig bleek het besef afwezig dat een minister bij zijn aantreden verantwoordelijkheid aanvaardt voor keuzes en besluiten van voorgangers, die immers ook democratisch gelegitimeerd opereerden.

Een minister die niet wil dat bepaalde vrijwilligers een lintje krijgen of dat asielkinderen soms naar de Efteling mogen, kán voorstellen dit in de toekomst anders te doen. Maar als die keuzes zijn gemaakt op grond van bestaande afspraken of bepalingen, komt bezwaar daartegen in feite neer op minachting voor voorgangers en eerdere stembusuitslagen: democratisch vandalisme.

Traditioneel kent Nederland hoge beschermingswallen tegen revolutionaire verlangens. De eerste politieke partij was eind negentiende eeuw de Anti-Revolutionaire Partij (ARP), een voorloper van het CDA die zich keerde tegen de ideeën van de Franse Revolutie. En de enige poging de parlementaire democratie via een revolutie omver te werpen, van de socialist Pieter Jelles Troelstra in 1918, was een kansloze zaak.

Ontegenzeggelijk bevat het bestel elementen uit het denken van de Brits-Ierse filosoof Edmund Burke (1729-1797), een conservatieve antirevolutionair die Reflections on the Revolution in France (1790) schreef. Voor hem waren politici en burgers geen eigenaren maar beheerders van maatschappelijke verworvenheden. Ze kunnen die erfenis verrijken maar nooit ongedaan maken. Wie dit laatste meent is zelfgenoegzaam en arrogant, meende Burke.

Hierbij past dat de overheid procedures voor inspraak, juridische en parlementaire toetsing inlast voordat ze nieuwe wetgeving invoert. Het verklaart de traagheid van de democratie. Een verschijnsel dat de PVV niet toevallig als ‘tegenwerking’ interpreteert.

Tegelijk heeft de moderne overheid steeds indringender te maken met geprofessionaliseerde inmenging van belanghebbenden. Zo zien ervaren volgers van het stikstofdossier, zoals ikzelf, al een jaar of veertig hoe een verfijnde agrolobby effectief stikstofbeleid ondermijnt: een deelbelang dat het algemeen belang eindeloos gijzelt.

Opportunistische handelaren

Michel Houellebecq typeerde Hollanders ooit als “opportunistische handelaren” en noemde Nederland “geen land, hoogstens een bedrijf”. Er zit iets in. In Den Haag is ook de bedrijvenlobby van VNO-NCW een machine waartegen kabinetten zelden bestand zijn. Het migratievraagstuk bijvoorbeeld is mede het product van de liberalisering van de Europese arbeidsmarkt die de bedrijvenlobby jaren propageerde. 

Onevenwichtig kortetermijndenken dat de democratie telkens in een cyclus van onmacht en traagheid brengt. Toen Vladimir Poetin in 2000 president werd, rapporteerden inlichtingendiensten meteen dat hij een corrupte spion met een gevaarlijk wereldbeeld was. Toch wilden Nederlandse premiers bij hem in het gevlei komen, want dat was in het belang van Shell, toen nog half Nederlands, en Gasunie. Koningin Beatrix ging al in 2001 op staatsbezoek.

Diezelfde premiers – Wim Kok, Jan-Peter Balkenende en Mark Rutte – verwaarloosden intussen de krijgsmacht totdat de uitgaven in 2015 een naoorlogs dieptepunt bereikten. Pas toen Poetin in 2022 Oekraïne binnenviel, en Trump het niet meer pikte dat de VS de Europese defensie betaalden, moest ook Nederland een lange sprint trekken om voor het eerst in twintig jaar aan zijn NAVO-verplichtingen te voldoen.

Resultaat: de recente vleierij op de NAVO-top. Hoewel er reden genoeg is voor scepsis over Trumps democratische gezindheid, moesten Rutte, nu als NAVO-chef, en zijn opvolger Dick Schoof gênant diep door de knieën om hem binnen de NAVO te houden. Met opnieuw het Koninklijk Huis als smeermiddel. 

Een democratie, kortom, die zichzelf voortdurend klem laat zetten door deelbelangen en nieuwe urgentie. Het is wat oud-generaal Dwight Eisenhower, president van de VS in 1953-1961, uiteenzette na een jaar in het Witte Huis: „I have two kinds of problems: the urgent and the important. The urgent are not important, and the important are never urgent.”

Ook in het huidige Den Haag, zei oud-topambtenaar Bernard ter Haar in een interview over de achterblijvende prestaties van het Rijk, gaat bijna alle energie zitten in urgentie. Vroeger had je twee weken voor een Kamerbrief. “Vandaag zegt de Kamer: ‘Morgen voor twaalf uur.’ En geen minister die zegt: ‘Bent u helemaal gek geworden?’”

“Het zit”, aldus Ter Haar, “het toekomstdenken in de weg”. 

Verschijnselen die zich sinds de campagne van 2023 stuk voor stuk versterkt voordoen. Talloze kwesties die urgent zouden zijn kregen aandacht (“Mevrouw kan niet wachten”) maar geen van allen – eigen risico, woningbouw, asiel, stikstof, ga maar door – waren blijkbaar zo urgent dat ze werden opgelost.

Het is de campagnelogica van politici die de onderbuik van kiezers willen raken. Dat is ze twee jaar eindeloos gelukt, in de campagne, in de formatie, in het jaartje dat er een kabinet was. Maar bijna alles dat is gezegd, bijna alles dat is gedaan: het was politiek waarvan vooral politici profiteerden, zelden burgers.

Illusiepolitiek

Geen illusies. De politiek van de onderbuik zal niet ineens verdwijnen, zie Yesilgöz en Douwe Bob. Maar na de wanprestatie van de laatste twee jaar zou het niemand schaden als lijsttrekkers afspreken dat ze zich in de campagne concentreren op hun oplossingen voor lange termijnvraagstukken – woningmarkt, zorg, migratie, stikstof, bestaanszekerheid, etc. – en de vicieuze cirkel van urgentie en ophef aan anderen overlaten.

De onderbuik van kiezers is nu wel genoeg geraakt. Game over. Uiteindelijk is niet de traagheid van de democratie het grote vraagstuk. Dat is de dominantie van deelbelangen en, vooral, dat alle urgentie het evenwichtig nadenken over de toekomst belemmert.

Verkiezingen heten een feest van de democratie te zijn maar dat is een halve waarheid: Trump, Poetin, Netanyahu en Erdogan kwamen ook via verkiezingen aan de macht. Verkiezingen zijn pas een feest als de winnaars ook daarná democraat zijn. Door instituties, voorgangers en critici te respecteren, door de democratie niet als hun eigendom te beschouwen.

En door het valse instrument van telkens nieuwe urgentie te laten voor wat het is: illusiepolitiek.

Ik ga met vakantie en doe daarna een tijdje iets anders. De nieuwsbrief is 13 september terug. Mogelijk in een hogere frequentie – moet nog nagaan of dat mogelijk en gewenst is. Reacties en ideeën graag naar [email protected] of mijn LinkedIn.

Delen

Mail de redactie

In augustus 1971 kondigde president Richard Nixon aan dat Amerika op vrijwel alle import 10 procent ging heffen. Ook de Europese Economische Gemeenschap moest eraan geloven, de voorloper van de Europese Unie, toen nog een West-Europees clubje van zes landen die de opmars van het communisme hielpen stoppen. Die importtarieven waren deel van de ‘Nixon-shock’, waarbij Amerika dollar en goud ontkoppelde en het systeem van vaste wisselkoersen beëindigde. Zo wilde Nixon het Amerikaanse handelstekort verminderen en andere landen zover krijgen dat ze hun munten herwaardeerden tegen de dollar. Het idee kwam van zijn minister van Financiën, John Connally, die zei: „Alle buitenlanders zijn erop uit om ons te naaien, dus onze taak is om hen eerst te naaien.”

Trumpiaanser, zou je denken, kan haast niet. Maar helaas gaat de vergelijking mank. In 1971 was dit Amerikaanse importtarief na vier maanden alweer van de baan – en geen Amerikaanse president heeft zich er ooit meer aan gewaagd, totdat Donald Trump opnieuw het Witte Huis betrok. De tarieven die Trump op „bevrijdingsdag” aankondigde, 2 april, is waarschijnlijk een langer leven beschoren.

Komende week, op 9 juli, loopt Trumps ultimatum af: als er dan geen Amerikaans-Europese deal ligt over handelstarieven, slaat hij Europa met 50 procent om de oren. Het Verenigd Koninkrijk, Vietnam en naar het lijkt India hebben de kop al gebogen. Of Trump ook Europa met 10 of 20 procent laat wegkomen, is twijfelachtig. Europa is – of was, tachtig jaar lang – een bondgenoot. En de grootste markt ter wereld. Maar Trump lijkt vastbesloten om juist die te „naaien”. Brusselse onderhandelaars vertellen dat Trump, steeds als Europese en Amerikaanse delegaties bijna een deal hebben, de ontwerptekst verscheurt en meer concessies uit Europa wil persen. Vervolgens klaagt hij dat Europa niet serieus is en treuzelt. Zelfs Amerikaanse onderhandelaars weten niet wat Trumps rode lijnen zijn. Dit lijkt verdomd veel op een persoonlijke vendetta.

Zelfs Amerikaanse onderhandelaars weten niet wat Trumps rode lijnen zijn

„Trump veracht ons”, zei François Heisbourg, buitenlands-politiek adviseur van de Parijse Fondation pour la Recherche Stratégique, deze week op de Franse radio. „Hij veracht Duitsers meer dan andere Europeanen, en veracht Europeanen meer dan andere geallieerden van de VS. Hij veracht geallieerden van de VS meer dan revisionistische autocratieën als China of Rusland.”

In zijn nieuwe boek Le Suicide de l’Amérique – dat verschijnt in een week waarin Amerika allerlei defensieve wapens voor Oekraïne, die soms al onderweg waren, terughaalt omdat hun eigen reserves opraken –, waarschuwt Heisbourg dat Trump „een vandaal” is die altijd alles wil winnen en anderen niets gunt. Hij haat losers. Losers verdienen straf. De Europese kruiperigheid op de Haagse NAVO-top noemt Heisbourg „een complete blunder die Europa en [secretaris-generaal] Rutte zeer duur komt te staan”. Dat Trump de NAVO niet opblaast, schrijft hij, komt niet doordat hij om Europa geeft, maar vooral doordat de organisatie militaire bases heeft in Europa (zoals het Duitse Ramstein) die handig zijn voor de bevoorrading van Amerikaanse troepen elders ter wereld.

Helaas weet Rusland, keihard in het offensief nu, dat ook. De grootste schadepost van het tijdperk-Trump „kan weleens zijn dat de oorlog in Oekraïne zich uitbreidt”, zodat Europeanen straks misschien nog méér dan 5 procent aan defensie moeten uitgeven om een Russische victorie te voorkomen. Dat tijdperk kan volgens Heisbourg wel even duren. Als vicepresident JD Vance Trump in 2029 opvolgt, „komt er een ideoloog in het Witte Huis. Een bolsjewiek. Ik vrees Vance veel meer dan Trump”.

Zijn advies aan de Europeanen: hou op met smeken en paaien, verkoop je huid (en Ramstein) zo duur mogelijk en trek collectief je eigen plan. Wat trouwens in 1971 ook gebeurde. Het eind van de gouden standaard leidde tot Europees wisselkoersenbeleid, en uiteindelijk de euro. Anno 2025 ontvluchten beleggers de chaos in Amerika om eurobonds (collectief schuldpapier) te kopen. En daarvan gaan we er straks meer uitgeven om onze eigen defensie te bekostigen. Uiteindelijk, wil Heisbourg maar zeggen, naait Amerika vooral zichzelf.

Delen

Mail de redactie

Als migranten, mensen die net als hun ouders in het buitenland zijn geboren, net zo veel zouden werken als Nederlanders, zou dat 331.000 extra werkenden opleveren. Dat staat in een recent onderzoek van de Adviesraad Migratie. Het ‘onbenutte arbeidspotentieel’ onder deze groep bedraagt bijna 20 procent.

Migranten uit Turkije, Marokko, Syrië en Suriname vormen in absolute aantallen de grootste groep met gemist arbeidspotentieel. Relatief gezien is het onbenutte potentieel het hoogst onder migranten uit Jemen, Syrië, Eritrea, Somalië, Soedan en Ethiopië.

Onder vrouwelijke migranten is het onbenutte arbeidspotentieel aanzienlijk groter dan onder mannelijke (23 tegenover 15 procent). Bij Syrische vrouwelijke migranten ligt het zelfs op 64 procent; bij vrouwelijke migranten uit Somalië en Ethiopië gaat het richting de 60 procent.

De cijfers hebben geen betrekking op tweede en latere generaties ‘allochtonen’, die immers in Nederland geboren zijn.

Als migranten net zo veel zouden werken als Nederlanders, zou drie kwart van de openstaande vacatures vervuld kunnen worden, aldus de Adviesraad.

Opvallend is overigens dat áls migranten betaald werk hebben, zij méér werken dan vergelijkbare Nederlanders zonder migratieachtergrond. Dit geldt het sterkst voor arbeidsmigranten van buiten de EU, onder meer uit de eerder genoemde landen.

Nu weten we dat er onder Nederlandse deeltijdwerkers (met name vrouwen zonder migratieachtergrond overigens) ook nog een behoorlijk arbeidspotentieel ligt: 508.000 extra werkenden. Het gaat daarbij om vrouwen die meer uren kunnen én willen maken. Om de een of andere reden lukt dat blijkbaar niet.

Het Nederlandse arbeidstekort zou dus in één klap opgelost kunnen worden als vrouwen meer zouden werken. Dat ze dat niet doen, heeft, vrees ik, te maken met ouderwetse opvattingen over de rolverdeling tussen mannen en vrouwen.

Vrouwen waren in Nederland tot 1956 bij wet handelsonbekwaam. Daarvoor mochten getrouwde vrouwen geen eigen bankrekening hebben, en moesten ze hun man om geld en toestemming vragen als ze bijvoorbeeld kleren wilden kopen. De man was het sterke geslacht, de vrouw het zwakkere. Tot in 1970 was de man het hoofd van de echtvereniging, De vrouw moest gehoorzamen aan de man.

Wij vrouwen zijn dus nog geen zeventig jaar handelingsbekwaam en hoeven pas 55 jaar thuis niet te gehoorzamen. Dat werkt door in onze hoofden en los je niet op door wetgeving alleen. Dit zit bij ‘autochtone’ Nederlanders nog steeds tussen de oren, en bij migranten vaak nog veel sterker, vermoed ik.

Dergelijke rollenpatronen kunnen alleen doorbroken worden als vrouwen nog meer geprikkeld worden om te gaan werken. Het doel is natuurlijk niet alleen de arbeidstekorten oplossen. Werken zorgt voor onafhankelijkheid en zingeving, maar ook voor emancipatie en integratie.

Veel Turkse en Marokkaanse migrantenvrouwen zijn naar Nederland gekomen via een huwelijk. Deze vrouwen spreken de taal slecht, en kennen de cultuur en maatschappij nauwelijks. Dat hun echtgenoot een vrouw uit het land van zijn ouders of grootouders haalt, duidt over het algemeen ook niet op erg progressieve opvattingen op het gebied van geloof en gendergelijkheid. Als we niet uitkijken, dreigen deze vrouwen de rest van hun leven achter het aanrecht te slijten, zonder dat ze de taal goed leren of een netwerk in de maatschappij opbouwen. Bovendien blijf je de problemen die typisch zijn voor de eerste generatie migranten zo ook steeds behouden.

De overheid mag zich veel meer inspannen om de arbeidsparticipatie onder vrouwen en migrantenvrouwen in het bijzonder te vergroten. Vanwege de economie, maar ook omdat het vrouwen vooruit helpt. En heel simpel: omdat het ze gelukkiger maakt.

Aylin Bilic is headhunter en publicist.

Delen

Mail de redactie

Ik deed weer eens een poging om te mediteren, dit keer met behulp van de podcast van een Indiase goeroe, toen ik ruw uit mijn concentratie werd getrokken door een op mijn schouder tikkend vingertje en een tetterende Duitse vrouwenstem: „Vake up Zir!”

Mijn trein naar Berlijn bleek tot stilstand gekomen in het eerste station over de Duitse grens en in het gangpad stonden tien politieagenten met knuppels en geweren, die allemaal naar mij keken. „Reisepass!”, beval de voorste agent. Ze had iets weg van een knorrend herderinnetje, met blozende wangetjes en het haar in een strakke vlecht.

Terwijl ze wantrouwend door mijn paspoort bladerde, bestudeerde ik haar. Ik dacht aan wat de Schotse huursoldaat John Gabriël Stedman in 1777 was opgevallen aan het uiterlijk van zijn mede-Europeanen. Na vijf jaar in Suriname was hij zo gewend geraakt aan „de flitsende ogen, de ivoorwitte tanden, de glanzende huid” van de zwarte mensen die in Suriname op de meest gruwelijke wijze werden onderdrukt, dat hij bij terugkeer in Europa schrok van de mensen die hij daar aantrof op de kade: „[Ze] hadden varkensoogjes, hun gezichten hadden de kleur van gore lakens.”

Omdat de agent niets vreemds in mijn paspoort kon vinden, vroeg ze of ik messen bij me had. „Is this a serious question?”, vroeg ik. Ze ging van BLAF BLAF BLAF, dus rolde ik met mijn ogen en zei: „Nee, ik heb geen messen bij me, en ook geen harddrugs en marihuana.”

De trein reed verder, ik zette mijn koptelefoon weer op. Boven de stoel voor me popte het hoofd op van de bejaarde Nederlander die eerder luidruchtig had geklaagd over de fietsen in het halletje. Hij bekeek me priemend vanachter zijn brillenglazen. „Zo, hoe voelt dat nou, om als enige in deze coupé te worden gecontroleerd?” Het klonk als een beschuldiging.

Ik zocht naar woorden om uit te leggen dat ik veel te goed weet wat er werd overleefd om mij dit leven te geven en hoe groots dat is om door zo’n grenscontrole te worden geraakt. Maar deze man wilde vooral zelf even wat zeggen, zo bleek. „Zodra de politie binnenkwam, zei ik tegen mijn vrouw: let op, ze pakken die jongen achter ons.” Toen stond hij op, gaf me een schouderklopje en zei: „Sterkte, jongen”, alsof mijn leven onmogelijk uit meer kon bestaan dan een tragische opeenstapeling van racistische incidenten, en liep door naar de wc.

Het voelde alsof die man me alsnog had gekregen waar de politie me wilde hebben: klein. Ten overstaan van de hele coupé. Het moment om hardop tegen te spreken wat hij op me had geplakt was voorbij. Dus drukte ik maar weer op play, sloot mijn ogen, vervolgde mijn poging om groter te zijn dan mijn woede en trots, om uit te stijgen boven dit lichaam en alles wat daarop wordt geprojecteerd en zo besefte ik dat ik wel degelijk nog steeds een keuze had: om de wereld te bekijken met compassie, of niet. „Sterkte, jongen”, had de man gezegd, omdat we het in deze werkelijkheid moeten doen met tekortschietende woorden. Wat hij werkelijk bedoelde, besloot ik, was: „Jij en ik zijn onderdeel van dezelfde wonderlijke dans, we zijn samen.” En als hij dat niet bedoelde, zou ik toch blijven geloven dat dat wel zo was. En dat was mijn wraak.

Delen

Mail de redactie