Het Abba-achtig propagandalied voor de Noord-Koreaanse dictator Kim is een hit op TikTok

Iemand in de trein beweegt zijn met zijn met hoofdtelefoon getooide hoofd ritmisch mee met de muziek. In normale tijden zou ik denken dat de knul in kwestie waarschijnlijk aan het genieten is van de nieuwe Taylor Swift of Europapa van Joost Klein. Maar dit zijn geen gewone tijden: het kan zomaar dat hier wordt meegeknikt met een Noord-Koreaans propagandalied.

Vorige maand presenteerde het totalitaire land het lied Vriendelijke vader over dictator Kim Jong-un, ter ere van de voltooiing van duizenden nieuwe appartementen. De videoclip verscheen op de Noord-Koreaanse staatstelevisie, die behalve door Noord-Koreanen die zich een tv kunnen veroorloven enkel wordt bekeken door een handjevol buitenlandse Noord-Korea-watchers. Via TikTok bereikte het alsnog een mondiaal publiek.

https://www.youtube.com/watch?v=TF0bsnNnZ68

Dat het een hit is geworden op social media kan iedereen die de clip gezien heeft wel begrijpen. Het ABBA-achtige lied is ongelofelijk catchy, met name het knallende refrein. De beelden blijven van begin tot einde fascineren. Een groep oudere vrouwen steekt synchroon de duim omhoog, personeel danst in een ambulance en militairen heffen op de beat van het lied hun geweren op en neer. Doodserieuze propaganda die een zachtaardig beeld moet neerzetten van de wrede dictator Kim, maar die bij ons vooral op de lachspieren werkt. Als Noord-Korea had mogen meedoen aan Eurovision was dit propagandalied een perfecte inzending geweest. Op TikTok wordt geprezen hoe catchy dit stukje ‘NK-Pop’ is, maar vindt men het vooral grappig dat het lied uit Noord-Korea komt. „Niemand in de trendy koffiezaak weet dat ik nu naar Noord-Koreaanse propagandamuziek luister”, post de Britse TikTokker Matas Kardokas terwijl hij ernstig en ondeugend de camera inkijkt. Het levert hem 400.000 likes op.

‘Rocket Man’ Kim

Andere TikTokkers vragen of er een heel album in de maak is en grappen dat de Noord-Koreanen letterlijk „zingen voor hun leven” en dat deze single „gedropt werd als een Hwasong-18”, de grootste raket uit het Noord-Koreaanse arsenaal. Iemand stelt dat Kim Jong-un hierna een cover van Rocket Man moet doen en dat hij geen friendly father is, maar wel van het friendly fire. In 2017 liet hij zijn eigen halfbroer omleggen op de luchthaven van Kuala Lumpur.

Het gejuich en gretig pompen van vuisten en opsteken van duimen in de video kan nauwelijks verder verwijderd zijn van de dagelijkse realiteit in Noord-Korea. In het land zitten tienduizenden mensen in strafkampen, ontberen alle burgers zelfs de meest basale vrijheden en zijn de mensenrechtenschendingen zo erg dat ze volgens Amnesty „een eigen categorie” vormen. Geen wonder dat de propaganda zichzelf zo hard moet overschreeuwen – maar wel op een dansbare melodie.


Opinie | Het F-woord

De schooldirecteur staat iedere ochtend bij de deur van de school. Hij zegt de leerlingen vriendelijk gedag en daarbij altijd „voeten vegen”.

Hij is fan van Feyenoord en als Feyenoord de beker wint snelt hij op zondagavond nog naar het handenarbeidlokaal van de school en knutselt een hoge hoed in elkaar met daarop een grote ‘F’.

Maandagochtend staat hij met de hoed op bij de deur. Een leerling van groep 3 ziet de hoed en roept enthousiast, „Ha, foeten vegen meester”.

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]


Laat de hemel aardappelen regenen! is het Shakespeare-motto van dit knolgewaskookboek

Het is alweer half mei, wie houdt zich nog aan zijn goede voornemens? Nou, Ionica Smeets bijvoorbeeld. De Leidse wiskundige en hoogleraar wetenschapscommunicatie had zich voorgenomen om in 2024 meer verschillende soorten aardappelgerechten te eten en daar is ze nog steeds enthousiast mee bezig. „Het is een vervolg op een eerder goed voornemen dat ik bij iemand op sociale media had gelezen: eat more exciting pasta shapes. Dat was heel leuk om te doen, ik heb zó veel verschillende soorten pasta gegeten. Dus wilde ik dit jaar weer zoiets. En toen las ik ergens anders dat List of potato dishes iemands favoriete Wikipedia-pagina was.” Eén en één was twee.

Wat ze er zo leuk aan vindt: „Vaak gaan goede voornemens over dingen die je minder moet doen, of dat je dingen vaker moet doen die niet leuk zijn. Maar dit is een vreugdeverhogend voornemen, iets wat het leven leuker maakt. En dan is het juist grappig dat het over iets sulligs gaat als aardappelen.”

Illustratie bij van Olga Prader bij recept voor Spaanse tortilla de patatas

Niet dat ze op het knolgewas neerkijkt: „Vinden mensen aardappelen saai? Dat is voor het eerst dat ik het hoor. Wat is er nou mis met de aardappel? Ja, als je ze kapotkookt en dan stukgekookte groenten en een lap vlees erbij, het klassieke Nederlandse horrorgerecht. Maar daar kan de aardappel niet zoveel aan doen. Weet je trouwens welke typisch Nederlandse aardappelgerechten er op die Wiki-pagina staan? Hutspot, stamppot – en kapsalon!”

Dé dankzij het goede voornemen ontdekte aardappelhit in huize Smeets is papas arrugadas, gerimpelde aardappeltjes met rode saus, een specialiteit van de Canarische Eilanden. „Het geheim is dat je ze kookt met belachelijk veel zout, driehonderd gram op een kilo aardappelen, dan krijgen ze zo’n rimpelig zout laagje.” Van de week kwam er venkelstamppot met zwarte olijven op tafel, tip van een collega. Smeets heeft verder nog flatbread gevuld met aardappel op het oog, „en ik heb nog nooit aardappelsoep gemaakt, dus in de herfst wil ik wat soepen proberen.”

Zestien chefkoks

Smeets haalt haar recepten overal en nergens vandaan. „Zie ik iets met aardappel, dan denk ik nu meteen: dat kan ik ook doen!” Ze verheugt zich op een nieuw kookboek dat ze net heeft gekregen: Tuber, or Not Tuber?, met zestien hartige en zoete recepten voor knolgewassen en aanverwanten verzameld door zestien chefkoks en andere voedselkenners uit allerlei landen.

Het is geïllustreerd door de Frans-Zwitserse tekenares Olga Prader, die als geen ander in staat is om de aardappel wulps en weelderig te verbeelden. „Vreugdevolle aardappels in helder licht en met klare lijn”, aldus Smeets.

Voor wie het niet direct zag: de titel van het boek is een woordspeling op Hamlet’s to be or not to be. En het motto komt ook uit Shakespeare, maar dan uit The Merry Wives of Windsor: „Let the sky rain potatoes!

Illustratie van Olga Prader bij gefermenteerde knoflookhoning-recept uit Australië

Illustratie van Olga Prader bij Noors bietenrecept

Illustratie van Olga Prader bij Japans recept voor pittige miso met varkensvlees en klitwortel


Column | Israël als enige boosdoener

Woensdagmiddag stond ik een poosje te kijken naar pro-Palestijnse demonstranten op het terrein van de Universiteit van Amsterdam bij de Oudemanhuispoort. Het was kort voordat de politie ingreep en de demonstranten naar een ander deel van het stadscentrum verdreef.

Ik moest denken aan een opmerking die ik Geert Wilders op de tv hoorde maken. Hij noemde de betogers „tuig van de richel” – een hele eer, want een belediging die hij normaliter voor de pers reserveert – en hij vroeg zich in een ogenschijnlijk achteloos bijzinnetje af „hoe die mensen toch allemaal de grens over kunnen komen”. Buitenlands tuig van de richel dus, al zal hij er geen aanhangers van Orbán mee bedoeld hebben.

Bij de Oudemanhuispoort mengde ik me, al heen en weer lopend, onder het publiek, bestaande uit toeschouwers en demonstranten. Buitenlanders? Wat ik vooral zag en hoorde waren jonge mensen, twintigers, die een nogal Nederlandse indruk maakten, zowel qua uiterlijk als taalgebruik. Alleen de spandoeken waren vaak in het Engels. „No one is free until we are all free” en „Cut the ties with zionism, Apartheid – Genocide.” En, een tikkeltje ondeugender: „Uva suck your clit”.

Wat me ook opviel, was de gezichtsbedekking van veel demonstranten, vooral bij hen die op en achter de barricaden stonden. Palestijnse sjaals, mondkapjes, halve maskers. Het had iets onsympathieks omdat je die behoefte aan onherkenbaarheid automatisch associeert met criminaliteit. Wie de vrijheid van demonstratie voor zich opeist, zou de buitenstaander ook de vrijheid van observatie moeten gunnen. Ja, dat kan tot arrestatie achteraf leiden, maar in Nederland word je gelukkig nog altijd keurig berecht.

Demonstreren vergt veel doorzettingsvermogen. Je urenlang laten opzwepen door een vaak onverstaanbare, onbekende man met een megafoon die wil dat je samen met hem zo fanatiek mogelijk „Free Palestine!” roept. Dat lukt alleen vanuit de rotsvaste overtuiging is dat het eigen gelijk de enige waarheid is. Nuances zijn niet toegestaan – en die mis ik dan ook vaak bij demonstraties, ook bij deze.

Israël is de grote boosdoener. De enige. Hamas bestaat niet, althans niet op de spandoeken en in de spreekkoren van deze demonstranten. Israël is het kwaad dat moet worden bestreden. Nergens zag of hoorde ik enige verwijzing naar het kwaad dat Hamas op 7 oktober 2023 aanrichtte. De moorden, de verkrachtingen, de kidnapping. Geen demonstrant deed een oproep aan Hamas om de gijzelaars vrij te laten. Hamas moet kennelijk ongehinderd kunnen doorgaan met zijn gruwelijke chantage, waarmee het niet alleen Israël treft maar ook zijn eigen bevolking. Het morele geweten van de demonstranten heeft dáár opeens geen moeite mee.

Een veroordeling van Hamas zal door de demonstranten worden beschouwd als een zwaktebod, een ontoelaatbare tegemoetkoming aan de vijand, Israël. Voor mij zou het getuigen van nuttig realiteitsbesef. Israël moet veroordeeld worden vanwege zijn ongebreidelde wraakzucht die in Gaza tot een humanitaire ramp leidt, maar wie daarbij Hamas ontziet, ondergraaft zijn eigen geloofwaardigheid.

Er hoeft eigenlijk maar één woordje op die spandoeken vervangen te worden: „No one is free until we are all honest.


Opinie | Puppylove

Nu de schoolvakanties weer voorbij zijn, loop ik met onze elf weken oude pup Abel langs de basisschool om de hoek. Dat is goed voor de ‘socialisatie’ van de jonge hond, hoor je van de kenners. Een groepje jongens komt belangstellend naar het hek waar ik even stilsta en vinden de pup best leuk. Maar ze komen ook direct met een dringende vraag: of ik snel weer weg wil gaan want anders komen alle meisjes hierheen naar de pup kijken en kunnen ze de rest van de pauze niet meer voetballen.

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]


Ambtenaar ontfermt zich over een kleuter in Deventer mini-biebboek

Een beetje boekenstad maakt werk van zijn boekenkastjes. Ten zuiden van het station van Deventer, tussen ijzerbaan en IJssel, wordt de fraaie Bergkerk geflankeerd door een noordkastje en een zuidkastje. In de eerste van die twee heeft een lezer van de oude stempel haar of zijn sporen nagelaten: een oude Leerschool der liefde, Nobelprijswinnaar Wole Soyinka en liefst drie boeken van György Konrád (1933-2019).

Zeg Konrád tegen een Nederlander en die zal ‘Kayzer’ mompelen. Wim Kayzers monumentale interviewdocumentaire Nauwgezet en wanhopig (1989, nog steeds online) bracht de Hongaar literaire faam in het laagland. Vijfendertig jaar verder heeft een lezer zich dus van drie Konráds ontdaan. Tuinfeest heb ik al. De medeplichtige wordt op de flap aangeprezen door Jacq Firmin Vogelaar met de verzekering dat het verhaal bijzonder gecompliceerd is (een compliment dat ook, eh, van de oude stempel is). Ik kies De bezoeker, het debuut van Konrád, vertaald door Hans Hom.

Dat dit een treurig verhaal met scherpe randjes wordt, blijkt al op de tweede pagina. De hoofdpersoon is ambtenaar bij de sociale dienst – Konrád deed gelijksoortig werk – en vertelt over de dagen waarin de conciërge van „dit fantasieloze omhulsel van de sociale ordeningsdrang” een hydraulische sluiting op de toegangspoort had laten aanbrengen. Een oudere vrouw kreeg de poort niet open, binnen zag men haar gestalte in de stuifsneeuw. Dan versnelt de verteller: „De oude vrouw gaf het op, ze staakte haar pogingen, ging naar huis en hing zich op aan een gordijnroe […] De directeur was woedend, gaf de conciërge een uitbrander en de gaf de monteur opdracht de sluiting te vervangen. Dat is dan ook gebeurd, de hele affaire nam niet meer dan een maand in beslag.”

Als je ondersteuning nodig hebt, is de staat een onneembare vesting vol harteloze bureaucraten. Zo ging dat in een communistische dictatuur (De bezoeker is uit 1969), ben je geneigd te denken. Al weten we sinds de Toeslagenaffaire dat sommige landen geen totalitarisme nodig hebben om hulpbehoevende burgers bij duizenden de vernieling in te helpen, maar goed. Ook bij Konrád gaat het meer om de menselijke staat dan om de staatsvorm.

De bezoeker is het verhaal van een menswording. De held begint als een klassieke radertje-in-het-systeem-ambtenaar. Wat hij aan mededogen heeft, gaat schuil achter de smaak waarmee hij vertelt over het ontluisterende bestaan van de armen aan de Boedapester zelfkant. Alles stinkt en plakt, iedereen is kwaad of wanhopig, men wordt ziek en sterft – en niemand ruimt de resten op. Tot onze ambtenaar geconfronteerd wordt met de gehandicapte kleuter van twee zelfmoordenaars. De jongen zit naakt, onzindelijk en onhandelbaar vastgebonden aan een traliebed in een huis vol gespuis, prostituees en misdeelden.

De hoofdpersoon kan het niet over zijn hart verkrijgen de wees naar een inrichting te brengen, besluit zich over het kind te ontfermen en dat te beschermen tegen het systeem. Je kunt niet zeggen dat de ‘dressuur’ die hij zich voorneemt een groot succes is. De man ziet de parallel met zijn oude leven: „Toen liet ik schriftelijke bevelen uitgaan, nu sla ik.” Dit gaat niet over hoe een held een kind uit de ellende weet te tillen, maar over hoe hij dat kind in de troosteloosheid vergezelt. Daar kan grote menselijkheid in schuilen, dat had György Konrád goed gezien.

Wilt u het besproken exemplaar De bezoeker hebben? Mail dan naar [email protected]; het boek wordt onder inzenders verloot, de winnaar krijgt bericht.


Column | Het leven wordt duurder

Terwijl de wereld om mij heen zo ongeveer ontplofte van de dreiging en het geweld, bestelde ik op een zonnig Amsterdams terras een gin-tonic. Het leven gaat door, althans, het doet alsof. Doorgaans drink ik overdag alleen tonic, maar nu had ik kennelijk toch behoefte aan iets sterkers.

De prijs van deze gin-tonic stond niet op de kaart vermeld. Daarom was ik een kwartiertje later nogal onaangenaam verrast door de rekening: 12,50 euro. „Voor één zo’n glaasje?”, vroeg ik de jeugdige serveerster. „Ja, ik vind het ook te gek”, zei ze met ontwapenende eerlijkheid die mij meteen de mond snoerde.

Op de terugweg ging ik nog even langs bij een ander café om te vragen naar de prijs van hún gin-tonic. Die bleek niet veel te schelen: 12,35 euro. Ja, gin-tonicdrinkers van Nederland, wen er maar aan. Alcohol is dit jaar weer een stuk duurder geworden, net als tabak, benzine en al die andere dingen die het leven aangenamer kunnen maken als je ervan houdt.

Als het nu alleen zou gaan om genotsmiddelen zou ik er goed mee kunnen leven, maar het overkomt me steeds vaker dat ik verbluft de prijzen moet aanhoren van allerlei noodzakelijke ingrepen in mijn leven. Een werkman – meestal zijn het mannen, wat het er niet leuker op maakt – over de vloer? Zet de rekenmachine maar aan. Voorrijkosten, dure materialen, prijzen altijd exclusief btw en steeds weer die gespeelde verzuchting van de werkman bij nadere inspectie van de haperende apparatuur: „Tja, een oud gevalletje, meneer!” Hij kan ook mijzelf bedoelen, maar daar ga ik nu even niet vanuit.

Ik weet wat er gaat komen: de aanbieding van het allernieuwste en allerduurste model van dit lieve, oude apparaat waar ik zo aan gehecht was. „Dit wordt niet meer gemaakt, meneer, dit is volledig uit de tijd.”

De loodgieter is een voorbeeld apart. Met mijn vorige loodgieter kreeg ik ruzie omdat hij het verdomde om in het weekend, voor hem te beginnen bij vrijdagmiddag, een grote lekkage in mijn keuken te bestrijden. Tijdens onze woordenwisseling maakte hij me duidelijk dat ik eigenlijk blij mocht zijn dat ik klant bij hem was. Loodgieters behoren bij gebrek aan concurrentie tegenwoordig tot de machtigen der aarde.

Mijn nieuwe loodgieter is aardiger, maar zeker niet goedkoper. Hij inspecteerde mijn cv-installatie en installeerde een nieuwe kraan: 560 euro voor twee uur werk. „Heel normaal”, verzekerde een familielid me.

„Neem een zwartwerker”, wordt me weleens geadviseerd, maar dat durf ik me als NRC-columnist niet te veroorloven. Stel je voor dat het een PVV’er is en hij me bij Wilders aangeeft. Bovendien had ik een vervelende ervaring met iemand die zich ontpopte als zwartwerker toen de klus geklaard was. Hij wilde alleen cash betaald worden. Vervolgens zei hij: „En nu blief ik wel een kop koffie. Zwart graag.”

En dan heb ik het nog niet over de schoonheidsspecialiste gehad. Mannen worden steeds trotser op hun gezichtsbeharing, maar vrouwen willen er liever vanaf. Zo wilde mijn vrouw dat haar bovenlip ‘geharst’ werd. Prijs: 19,50 euro. Voor tien minuten werk. Pas na afloop ontdekte ik ook enkele haartjes op haar kin, maar die waren niet bij de prijs inbegrepen en zouden ongeveer vijf euro per haartje hebben gekost.


Opinie | Vier minuten

De trein stopt op 4 mei om 20.00 uur bij een natuurgebied. Na twee minuten vertrekt hij weer, om na een paar meter opnieuw te stoppen. We zien de machinist en de conducteur de trein verlaten. Een moedereend is voor de stilstaande trein de rails overgestoken. Met kuikentjes die wel de eerste rail over konden, maar niet de tweede. Ze kunnen geen kant op. De machinist en de conducteur vangen de eendjes één voor één en zetten ze neer aan de goede kant van de rails, bij de kwakende moedereend. Even later rijdt de trein verder, met vier minuten vertraging.

Lezers zijn de auteurs van deze rubriek. Een Ikje is een persoonlijke ervaring of anekdote in maximaal 120 woorden. Insturen via [email protected]


Bloemrijke mode, vlinders en ‘naked dressing’ tijdens het Met Gala, ofwel de ‘Oscars van de mode’

Veel uitbundige modecreaties vol bloemen en takken kwamen langs op het Met Gala in New York afgelopen maandagavond, een fondsenwervingsavond waar Amerikaanse sterren de ‘Oscars van de mode’ vieren. Want de dress-code van het jaarlijkse mode-galafeest van het Metropolitan Museum was dit jaar dit jaar The Garden of Time (‘De tuin des tijds’), naar een kort verhaal uit 1962 van science fiction-auteur J.G. Ballard. Daarin plukken de hoofdpersonen bloemen om de tijd stil te zetten.

Veel sterren en hun topmode- ontwerpers namen dat tuin-en- bloemen thema letterlijk, aldus de BBC. Zo verscheen zangeres Lana del Rey met echte meidoorntakken rond haar hoofd, waar een sluier aan hing die overging in haar corsetjurk van zijde en tule, ook vol doornige takken van Seán McGirr van modehuis Alexander McQueen.

Lees ook
ophef over AI-foto’s van Kate Perry op Met Gala

Een van de nepfoto's van Katy Perry, die in werkelijkheid helemaal niet bij het Met Gala was.

Uitgestorven vlinder

Een en al bloem was zangeres Nicki Minaj met kleurige bloemsculpturen op haar schouder en over haar gele jurk. Kleurige bloempatronen overheersten op jurken van Queen Latifah, Erykah Badu, Gigi Hadid en Demi Moore.

Een en al bloem: rapper Nicki Minaj op het Met Gala 2024.
Foto Angela Weiss/ AFP

Actrice Uma Thurman eerde een uitgestorven blauwe vlinder, de Amerikaanse Xerces Blue, op haar schouders: blauw als de ogen van de actrice, volgens mode-ontwerper Tory Burch. Actrice en zangeres Zendaya stal volgens The Guardian de show met haar hoed vol echte bloemen en lange zwarte jurk van Givenchy. Er waren ook niet-bloemige varianten op klassieke jurken, zoals de enorme zwartwitjurk van Nicole Kidman, of Cardi B’s gelaagde zwarte jurk.

Mannen met bloemen

Soms werden niet-bloemige modecreaties met gecombineerd met een meegedragen boeketje bloemen of bloem, zoals rapper Usher, met zwarte cape en hoed, die een rode roos droeg.

Bad Bunny in zijn op de Renaisance-mode geïnspireerde pak met hoed
Foto Justin Lane/ EPA

Of rapper Bad Bunny, een van de gala-gastheren, die een zwarte roos droeg, passend bij zijn zwart pak en zwarte hoed, geïnspireerd op herenmode uit de Renaissance, naar een ontwerp van Maison Margiela.

Dat historische modecitaat verwijst ook naar de voorjaarstentoonstelling vn de mode-afdeling van het Metropolitan Museum, ‘Sleeping Beauties: reawakening Fashion’ waar kwetsbare, zelden getoonde modestukken getoond worden. Dat was ook de aanleiding voor de tuin-en-bloemige dresscode van het Met Gala, bedoeld om geld te werven voor de modeafdeling van het museum.

Zwart was ook de roos die de Amerikaanse zangeres Camila Cabello, gehuld in een lange lovertjesjurk, meedroeg, maar die was ingevroren in een enorm blok ijs als ijskoude handtas.

Paradijselijk naakt

Opvallend was de bijna-niks-om-het-lijf-modetrend, „naked dressing” volgens The New York Times, zoals zangeres Rita Ora gekleed in slechts een kralenjurk (en vleeskleurige bodysuit) van Marni en rapper Doja Cat die druipend verscheen in louter een lang nat wit T-shirt van Vetements. Die (bijna) naakte-modetrend past in de Met Gala 2024-dresscode, als je de naaktheid als paradijselijk, de mode in de Tuin van Eden, beschouwt.

Rita Ora in haar kralenjurk op het Met Gala: ‘naked dressing’ volgens The New York Times
Foto Angela Weiss/ AFP
Kleurige bloempatronen bij Erykah Badu op het Met Gala
Foto Dia Dipasupil/ Getty/ AFP
Gigi Hadid in een bloemenjurk op het Met Gala
Foto Evan Agostini/AP
Uma Thurman met vlinderjurk op het Met Gala 2024
Foto Andrew Kelly/ Reuters
Camila Cabello met haar ijsblok-met-roos als handtas op het Met Gala
Foto Getty Images
Demi Moore (links) bij het Met Gala
Foto Justin Lane/ EPA


In ’68 was de NY Times tegen studentenprotesten

Objectiviteit is een groot goed in de journalistiek – zolang je het kunt volhouden, tenminste. Onder Amerikaanse journalisten klonk tijdens de Black Lives Matter-protesten in 2020 de roep om „morele helderheid”, duidelijke stellingname in plaats van bleke quasi-neutraliteit. Bij flagrant onrecht was het niet verantwoord om zogenaamd afzijdig te blijven. Met de Gaza-oorlog en de massale studentenprotesten op Amerikaanse campussen is die roep om journalistiek engagement ook nu nadrukkelijk te horen.

Maar partij kiezen kan natuurlijk ook een heel andere kant opgaan.

In de lente van 1968 bezetten studenten ook toen al eens de prestigieuze Columbia Universiteit in New York, dezelfde die nu inzet is van protesten tegen de oorlog in Gaza. Toen ging het – onder meer – om Vietnam. Studenten bestormden enkele gebouwen, en drongen door tot in het kantoor van de bestuursvoorzitter van de universiteit, Grayson Kirk. En net als nu rukte na een paar dagen de politie massaal uit om de boel te ontruimen.

Abe Rosenthal, adjunct-hoofdredacteur van The New York Times en een man met een uitgebreid netwerk in New York, was tevoren door een hoge politiebron getipt over de aanstaande ontruiming. Als ware krantenman vroeg hij of de politie alvast kon beginnen vóór de deadline van de Times. Maar dat ging de dienders te ver. Zelfs een Times-man moest maar even geduld hebben.

Niet getreurd. Toen het rond middernacht zover was en de gehelmde brigades de universiteit binnentrokken stond nieuwsmanager Rosenthal in de voorste linies. Als kind van laag opgeleide ouders had hij zich kwaad gemaakt over studenten die hun opleiding te grabbel gooiden, de verslagen erover in zijn eigen krant vond hij veel te begripvol. Nu zou hij het varkentje zelf wel even wassen. Rosenthal, later hoofdredacteur, stond bekend als een hard boiled verdediger van professionele objectiviteit. Feiten eerst, laatst en altijd, hamerde hij er bij zijn redactie in. Meningen hou je maar voor jezelf, net als moralisme en helden-verering.

Ja, tot de pleuris uitbrak bij dat Amerikaans instituut dat Rosenthal zelf aan zijn hart ging, de gevierde Columbia universiteit. En niet alleen hem: de uitgever van de Times, Arthur Sulzberger, was aan Columbia afgestudeerd en zat in de Raad van Toezicht van de universiteit.

De reportage die Rosenthal schreef was indringend, emotioneel en een toonbeeld van morele helderheid – van een bepaald soort. Onder de – toch nog krampachtig evenwichtige – kop Conflict en compassie op Columbia beschreef de adjunct hoe hij werd rondgeleid door de puinhopen die de studenten hadden achtergelaten. Half opgegeten broodjes, frisdrankblikjes, „stripboeken”. In de gangen van de universiteit „hing een sfeer alsof je kopje onder ging in een stroom van obscene verwensingen”, schreef Rosenthal, dolend tussen de agenten en gearresteerde studenten. De arrestanten riepen „harde, kille obsceniteiten, gericht tegen een politieman, een journalist [hijzelf, vermoedelijk] en vooral tegen iedereen die wat ouder was.”

En daar lagen de studieboeken, uit kasten getrokken en over de vloer gekwakt. Hier werd Rosenthal – die volgens het verhaal als jongen uit de Bronx boterhammen met ketchup had gegeten om te sparen voor college – ronduit sentimenteel. „Een politieman raapte een boek op en zei: ‘De hele wereld staat in zulke boeken. Hoe kunnen mensen dit boeken aandoen?’” Ook voorzitter Grayson Kirk kwam handenwringend en asgrauw aan het woord: „Mijn God, hoe kunnen mensen zoiets doen?” Kortom, Abe Rosenthal was erbij geweest toen de Vandalen Rome hadden geplunderd. „Hoort het bij je studie om ruiten in te slaan?” citeerde hij een boze niet-demonstrant. Eerlijk is eerlijk, Rosenthal citeerde ook de repliek van een activist: „Ik ben er ook niet voor, maar het bestuur deed helemaal niks.”

En zo schreef deze buldog van de objectiviteit dwars door zijn eigen principes. Zijn opinie lag duimendik op het stuk, en wie de morele helden van de vertelling waren was duidelijk: de beschaafde en bedremmelde bestuursvoorzitter – en die brave politieman die tenminste nog respect had voor geleerde boeken.

De reportage, afgedrukt op de voorpagina van 1 mei, leidde tot grote woede onder de studenten. Waar was opeens die saai neutrale en objectieve Times gebleven? Het duurde jaren voor de verhoudingen met de rebellerende jeugd weer een beetje waren genormaliseerd (volgens een kroniekschrijver van de krant mede dankzij een profiel van Jimi Hendrix dat in de smaak viel).

Rosenthal had geen spijt van zijn moment van morele helderheid. Hij ging er prat op de krant „op koers” te hebben gehouden. Dat werd na zijn overlijden in 2006 ook het opschrift op zijn grafsteen in Hastings-on-Hudson: He kept the paper straight. Een epitaaf waar critici van hem besmuikt op reageerden. Want Rosenthal had niet alleen een hekel gehad aan studenten die er met de pet naar gooiden, hij gold ook als een homofoob die bezorgd was over „homoseksuelen” op de redactie. Toch niet helemaal wat je verwacht van morele helderheid in de media.

<dmt-util-bar article="4198073" headline=" In ’68 was de NY Times tegen studentenprotesten” url=”https://www.nrc.nl/nieuws/2024/05/07/in-68-was-de-ny-times-tegen-studentenprotesten-a4198073″>