Category: Carrière

Dilemma

„Ik tel de maanden af richting mijn pensioen. Nu gaat mijn werkgever over op een nieuw administratiesysteem, dat ik nog voor een korte periode zou moeten gebruiken. Ik zie hier tegenop, omdat ik een cursus moet volgen en het me moeite zal kosten om dit nog aan te leren. Wat kan ik doen?” – Man (66), naam bekend bij de redactie.

Weigeren

Of je nou oud bent of juist jong, de kans is klein dat je meteen staat te springen als je werkgever een nieuw ict-systeem introduceert. Het betekent dat je het werk weer net wat anders moet gaan uitvoeren dan je gewend bent. Zeker in de eerste maanden rond de invoering kost dat tijd, energie en soms de nodige frustratie.

Maar voor een oudere werknemer weegt zo’n aanpassing extra zwaar, zegt bedrijfsarts Annemieke van Vliet van Arbo Unie. Wie ouder wordt, leert nu eenmaal langzamer. „Ik kan me voorstellen dat het stress oplevert. Mensen vragen zich af wat er staat te gebeuren, of maken zich zorgen over de weinige tijd die ze krijgen om het systeem eigen te maken.” Niet dat iedereen worstelt met een nieuw ict-systeem, benadrukt ze: „Er zijn ook zat oudere werknemers die het zich wel snel eigen maken.”

Hoe je er ook in staat, je ontkomt er bijna niet aan om met zo’n wijziging mee te gaan. „Een werkgever kan moeilijk zeggen: Pietje en Jantje hoeven hun dossiers niet in dit nieuwe systeem in te voeren”, zegt Van Vliet. „Het is goed om als werkgever een duidelijk plan te communiceren. Wat gaat het betekenen, en dit is hoe we het gaan doen. Zo krijg je de hele populatie mee.”

Op hoge poten weigeren om een cursus te volgen kun je volgens Kim van Zanten beter niet doen. Ze werkt als arbeidsrechtadvocaat bij het Helmondse kantoor Trust Advocaten. Of een werkgever scholing kan opleggen aan een werknemer die richting de AOW-leeftijd gaat, hangt volgens haar af van meerdere factoren. „Van wat er over scholing geregeld is in de arbeidsovereenkomst of cao, bijvoorbeeld. Of er een wettelijke plicht geldt ten aanzien van de scholing, en wat de belangen van beide partijen zijn bij deze specifieke situatie. Zwart-wit is het niet.”

Goed werkgever- en werknemerschap speelt ook een rol, zegt Van Zanten. Het voorstel van de werkgever moet bijvoorbeeld redelijk zijn, maar het is ook belangrijk om te kijken naar wat de werknemer aan kan. „Er zijn allerlei omstandigheden waarin je niet van iemand in het laatste jaar van zijn werkzame leven kan verwachten dat hij of zij nog een opleiding gaat doen. Misschien is iemand ziek, of kan hij of zij om andere redenen niet voldoen.”

De vraag is dan ook: een cursus is voor het behoud van de functie van de bijna-pensionado dan misschien wel nodig, maar in hoeverre kan dat ook van die werknemer gevergd worden? „Wellicht kan het werk, of de cursus, ook anders ingericht worden zodat de werknemer wél mee kan komen in het restant van zijn loopbaan.”

Zoek naar een alternatief

Misschien dat een oudere werknemer het systeem wel wil aanleren, maar daar meer tijd voor nodig denkt te hebben. Of dat diegene maar een deel van het systeem hoeft te gebruiken om zijn taken te volbrengen. Van Zanten ziet een uitkomst in onderling overleg: „Het werk of de cursus kan dan misschien zo worden ingericht dat de werknemer alleen datgeen hoeft te leren dat van toepassing is.”

Bedrijfsarts Van Vliet ziet in het aanpassen van het takenpakket ook een uitkomst, zodat de 66-jarige misschien wel helemaal niet meer met het nieuwe systeem hoeft te werken.

„Je moet dan wel als werkgever goed bekijken hoeveel ruimte daarvoor is.” Er moet immers ook iemand gevonden worden die de taken van de oudere collega weer overneemt.

Zelf oppert Van Vliet het idee van een werkvloerbuddy: „Dat is iemand die het systeem in de vingers heeft, en bij wie de oudere werknemer met vragen terecht kan.” Bijkomend voordeel: de jongere buddy kan op andere vlakken weer profiteren van alle werkervaring van degene die hij of zij begeleidt.

Hoe vaak het voorkomt dat onvoldoende wordt nagedacht over de gevolgen van een systeemwijziging voor oudere werknemers, kan Van Vliet niet zeggen. „Maar je ziet wel gebeuren dat met name een jonger management de impact op ouderen onderschat. Als werkgever moet je dan ook niet in één keer zeggen: zo gaan we het vanaf morgen doen en zo zit het. Laat medewerkers eraan wennen en communiceer goed, dat neemt al veel zorgen weg.”

Dus

Haal na de aankondiging van het nieuwe (ict-)systeem eerst even diep adem, en ga na waarom je tegen de invoering opziet. Wil je meer tijd om het aan te leren, of zou je liever de laatste maanden van je carrière je werkzaamheden anders willen invullen? Daarover kun je altijd in gesprek met je werkgever. Die mag een cursus in principe opleggen, maar zal ook willen dat jij gezond en tevreden je pensioen haalt.

Delen

Mail de redactie

Dilemma

„Mag je liegen op werk?”

Vrouw (27), naam bekend bij de redactie

Ja

Eén ding is zeker, zegt voormalig HR-adviseur Annemiek van Kessel: iedereen liegt. Ze schreef het boek Wat zit je haar goed! – dat gaat over liegen. In gesprekken met experts en in de vakliteratuur onderzocht ze waarom mensen liegen. „We doen het gemiddeld meermaals per dag. De ene keer om een fout te maskeren, de andere keer om je beter voor te doen dan je bent, of om aardig gevonden te worden.”

Op het werk is dat volgens Van Kessel niet anders. Neem cv’s. „Wie een nieuwe baan zoekt, wil graag een perfecte cv. Dus als er mankementjes in zitten, zoals een periode van werkloosheid, dan willen we dat graag maskeren en noemen die periode bijvoorbeeld een sabbatical.” Sommigen liegen over welk diploma ze gehaald hebben. „Om de werkelijkheid te verdoezelen.”

Leugens op werk gaan vaak over hoe druk mensen zijn, zegt Van Kessel, en over hoeveel uren ze werken. Bijvoorbeeld bij bedrijven die willen dat werknemers hun uren verantwoorden. „Het is best moeilijk om precies bij te houden wat je acht uur lang gedaan hebt. Dan ga je al snel dingen verzinnen.” Ook liegen mensen volgens Van Kessel veel over ziek zijn. „Op maandag bellen dat je ziek bent terwijl je eigenlijk nog een kater hebt van een nachtje doorhalen in het weekend.”

Maar liegen op het werk mág eigenlijk al, zegt docent retorica („waar feit én fictie ertoe doen”) aan de Universiteit van Amsterdam Thomas van Neerbos. Hij ontwikkelde de workshop ‘Liegen voor beginners’. „Liegen op het werk gebeurt zonder dat we er harde regels over hebben.” Het is geaccepteerd als mensen zaken verzwijgen, ziet hij. Zoals een zwangerschap, een sollicitatie bij een ander bedrijf of persoonlijke omstandigheden. Daar hoort soms ook een kleine leugen bij. „Over het algemeen weten we eigenlijk heel goed hoe ver we kunnen gaan met liegen.”

En het heeft ook voordelen, vindt Van Neerbos. Het kan bijvoorbeeld voor betere werkrelaties zorgen. „Het kan demotiverend zijn voor de ander om vaak achter elkaar kritiek te horen.” Een keer liegen om die collega die het niet goed doet een hart onder de riem te steken, door te zeggen dat iets prima is, kan dan volgens Van Neerbos juist wel goed zijn. Door te liegen, kun je bovendien ruimte creëren voor jezelf. „Bijvoorbeeld als je zegt dat je al een heel eind bent met een opdracht, terwijl dat niet zo is, maar je wel een goed plan hebt. Als je de waarheid zou vertellen geeft je baas de opdracht misschien aan iemand anders.”

Van Neerbos denkt dat we misschien wel minder zouden liegen als we meer onszelf kunnen zijn op het werk. Nu kan je doorgaans wel afwezig zijn vanwege ziekte, niet vanwege liefdesverdriet. Je mag wel te druk zijn, niet zenuwachtig. Je zegt maandag bij de koffieautomaat wel dat je naar een festival bent geweest met vrienden, maar niet dat je het hele weekend alleen in bed hebt gelegen. „Zolang werk een plek is waar je aan deze kaders en normen moet voldoen, liegen we vaker.”

Een hoge werkdruk kan volgens Van Kessel ook een reden zijn om meer te liegen. „Mensen die veel druk voelen en bang zijn om hun positie te verliezen, zullen zich eerder een dag ziek melden om bij te komen dan dat ze toegeven dat het even te veel wordt. Als je door een hoge werkdruk niet de ruimte voelt om daar eerlijk over te zijn, ga je voor jezelf ontsnappingsroutes inbouwen.”

Nee

Het nadeel van liegen, zegt Van Neerbos, is dat je zo het echte probleem niet onderkent. „Als je altijd zegt dat je de trein hebt gemist, dan hoef je niet te erkennen dat je eigenlijk steeds te laat van huis vertrekt. Dan ben je minder geneigd om je gedrag te veranderen. En als je vaak liegt over waarom je werk niet af is, geef je collega’s ook niet de kans om je te helpen.” Van Kessel: „Sommige mensen kunnen niet goed plannen en dan is dat eigenlijk het probleem.”

Liegen op het werk is volgens Van Neerbos „absoluut verboden” als het je collega’s schaadt of als je het bedrijf met de leugen in de problemen kunt brengen. „Zeggen dat je een deal binnen hebt terwijl dat niet zo is, kan natuurlijk echt niet.”

Werkgevers mogen volgens Van Kessel geen valse beloftes doen als zij een nieuwe werknemer aannemen. Als blijkt dat de beloftes over bijvoorbeeld doorgroeimogelijkheden niet waargemaakt kunnen worden, kan dat heel slecht zijn voor de motivatie van de medewerker én voor toekomstige sollicitaties.

Als werknemer is het dan weer belangrijk om fouten eerlijk toe te geven, zegt Van Kessel. „Neem een ingenieur die een constructiefout gemaakt heeft. Als die dat niet eerlijk toegeeft en het blijft onduidelijk wie de fout gemaakt heeft, brengt hij zijn werkgever in diskrediet.”

Echt uit den boze is liegen over ernstige ziekte, vinden Van Neerbos en Van Kessel. Zoals voormalig GroenLinks-Kamerlid Tara Singh Varma, die in 2000 beweerde een ongeneeslijke vorm van kanker te hebben. Ze zei zich te gaan voorbereiden op het einde. Het bleek een leugen. „Daar waren mensen terecht heel boos over”, zegt Van Neerbos.

Het zou uiteindelijk toch goed zijn, denkt Van Neerbos, om zelf te proberen steeds eerlijker te zijn. „Zeg gewoon: ik meld me ziek omdat mijn relatie gisteren is uitgegaan. Of: omdat ik ongesteld ben.” Dat geeft collega’s of leidinggevenden de mogelijkheid om voor zichzelf te bedenken „dat is eigenlijk best een prima reden om niet op werk te zijn”.

Dus

Liegen hoort erbij. Ook op het werk. Een leugentje om eigen bestwil kan geen kwaad, en kan zelfs voordelen hebben. Onthoud wel dat je door telkens te liegen ook een mogelijke oplossing voor het probleem mist. En over een aantal zaken, zoals ernstige ziekte, hoor je echt niet te liegen. Maar over het algemeen weten we allemaal best waar die grens ligt.

Delen

Mail de redactie

Vrijdag vrij

Softwarebedrijf Afas kiest voor een vierdaagse werkweek tegen een vijfdaags salaris. Op de helpdesk na is iedereen vanaf komend jaar elke vrijdag vrij. Gaat dat werken? Wat laat onderzoek naar de vierdaagse werkweek (4DWW) eigenlijk zien?

Minder productief op vrijdag

Er zijn allerlei manieren om de 4DWW in te voeren. Sommige bedrijven laten medewerkers zelf kiezen welke dag ze wekelijks vrij nemen. Andere zetten twintig procent van de werkdagen om in vakantiedagen.

Afas kiest voor wat 4DWW-fans het ‘klassieke model’ noemen: ‘Fridays off’. Best slim. Eén vrije dag voor alle medewerkers scheelt een hoop planningsproblemen. Bovendien is vrijdag doorgaans de minst productieve dag. Onderzoekers van de Texas A&M University hielden twee jaar lang het computergebruik van achthonderd kenniswerkers bij. Ze constateerden dat deze op vrijdag gemiddeld 20 procent minder werk gedaan kregen en bovendien – met name in de middag – meer fouten maakten dan op andere werkdagen.

Serieus onderzoek?

In flink wat landen werden de afgelopen jaren 4DWW-proeven gedaan. Deelnemers zijn zonder uitzondering enthousiast. Werknemers geven bijvoorbeeld aan minder stress en meer werkplezier te ervaren. Kritische noot: vrijwel alle proeven vinden plaats op initiatief van belangengroepen, zoals het Nieuw-Zeelandse 4 Day Week Global. De deelnemers bestaan uit believers die vervolgens in enquêtes positieve resultaten melden. Geen research om je beleid op te baseren.

Betrouwbaarder is het werk van de Britse onderzoeker Timothy Campbell. Hij zette vorig jaar de resultaten van meer dan vijftig jaar wetenschappelijk onderzoek naar de vierdaagse werkweek op een rijtje. Zijn conclusie: meestal zijn de resultaten positief. Minder kosten, meer tevredenheid, minder verloop, minder verzuim. Maar tegelijk leidt de 4DWW vaak tot strenger toezicht op prestaties. Ook neemt de waardering voor de kortere werkweek na verloop van tijd af. Wat betreft de productiviteit – voorstanders claimen dat die niet daalt – wisselen de onderzoeksresultaten.

Ziel onder de arm

Kort en goed: voor werkgevers lijken de resultaten van de 4DWW doorgaans gunstig. Bovendien bied je je medewerkers iets wat concurrenten nog niet kunnen of durven geven. Ook voor de meeste medewerkers lijken de resultaten positief.

Afas hoopt dat medewerkers hun vrije vrijdag nuttig zullen gebruiken. Voor vrijwilligerswerk, mantelzorg of opleiding. Positief. Maar de kans bestaat dat een deel van de Afas-medewerkers voortaan op vrijdag een beetje met z’n ziel onder de arm loopt.

Waarom? Onderzoek van sociologen Cristobal Young en Chaeyoon Lim liet een paar jaar geleden zien dat we vrij zijn vooral leuk vinden als onze vrienden en familieleden ook vrij zijn. Daarnaast is werk voor een deel van de mensen essentieel voor hun identiteit en hun sociale contacten.

Nou ja, dat zal ook wel wennen. In het ergste geval kunnen die medewerkers met elkaar afspreken op vrijdag. Niet op kantoor, maar gewoon bij elkaar thuis. Lekker koffie drinken. En misschien – alleen voor de lol – een beetje programmeren of zo.

Delen

Mail de redactie

Dilemma

Sinds kort heb ik een nieuwe baan bij een leuke organisatie. Het gaat om een deeltijdbaan voor de periode van twee jaar. Ik was heel blij met deze aanstelling, omdat er in mijn vakgebied weinig vacatures zijn. Nu ben ik benaderd door een andere werkgever voor een voltijdbaan voor de komende drie jaar. Ik wil het aanbod graag accepteren, want ik kan er meer van mijn expertise in kwijt en er zijn meer mogelijkheden om door te groeien. Kan ik het maken om na een paar maanden al ontslag te nemen?

(Vrouw, naam bekend bij de redactie)

Doe onderzoek voor je overstapt

De meeste mensen kennen de ervaring wel. Het gevoel dat het gras bij de buren altijd groener is. Dat van de rijdende trein die maar één keer voorbijkomt. Als je die ‘kans wil grijpen’, doe je er goed aan je van een aantal zaken te vergewissen.

Allereerst is het goed je af te vragen of je bij je huidige baan echt niet hetzelfde kunt krijgen als wat bij een nieuwe baan wordt beloofd. „Bij je huidige werkgever weet je wat je hebt”, zegt ontslagexpert Linda Zwanenburg die werknemers adviseert bij ontslagkwesties. „Bij die nieuwe werkgever is het misschien prachtig verkocht, maar je weet niet waar je in stapt.”

Zwanenburg heeft geregeld mensen geadviseerd die op het punt stonden ontslag te nemen, „maar het eigenlijk niet slecht hadden” op hun werk. „Nadat ze van baan waren gewisseld, hadden ze opeens verschrikkelijke collega’s.” Ze raadt haar klanten dus altijd aan onderzoek te doen voor ze de overstap gaan regelen: „Je kunt bijvoorbeeld collega’s van je [beoogde] nieuwe werkgever vragen hoe het bevalt, of een keer meedraaien om een indruk te krijgen.” Zeker weten dat je beter zult krijgen weet je nooit, maar je kunt je wel zo goed mogelijk informeren.

Onderhoud een open dialoog

Het is belangrijk een open dialoog met je werkgever te onderhouden – zeker als je een overstap overweegt vanwege betere arbeidsvoorwaarden. „Je kunt best zeggen: ‘Ik werk hier nu een tijdje, mijn interesses liggen ook hier of hier, wat is mijn perspectief?’” Om een plotseling vertrek voor te zijn, doen ook werkgevers er goed aan zich te informeren over wat hun personeel wil, vindt Zwanenburg. „Vaak zie je dat als een ontslagbrief wordt ingediend, die salarisverhoging ineens wel kan.”

Ook juridisch moet je met een aantal zaken rekening houden, vertelt Rez Gaff, jurist en docent arbeidsrecht aan Tilburg University. „Als je in je een proeftijd zit, afhankelijk van je contract een of twee maanden, kunnen jij en je werkgever veel makkelijker van elkaar af als het niet bevalt.” Een proeftijd moet je zien als een kennismakingsperiode waarin je niet veel verplichtingen hebt tegenover elkaar, en vaak ook nog weinig loyaliteit, aldus Gaff. „Na de proeftijd gaat het ontslagrecht gelden en heb je als werknemer veel meer bescherming.”

Als de banden nog goed zijn en je het einde van een dienstverband wil laten formaliseren, kun je een vaststellingsovereenkomst (VSO) opstellen. Daarin worden de rechten en plichten van beide partijen vastgelegd. De werkgever kan een getuigschrift meegeven, waarin hij stelt dat iemand naar behoren heeft gewerkt. In zo’n overeenkomst kan bijvoorbeeld een concurrentiebeding staan – een verbod op het uitvoeren van soortgelijke werkzaamheden bij een concurrent, gedurende een bepaalde periode. „Je mag zo’n beding gebruiken om je bedrijf te beschermen, maar zo’n beding mag geen manier zijn om jouw werknemers aan je te binden”, zegt Gaff, die in een VSO ook altijd afspraken over socialemedia-uitingen opneemt, zodat beide partijen geen gevoelige zaken over elkaar de wereld in slingeren.

Hang de vuile was niet buiten

Zorg na je overstap in elk geval dat je de vuile was van je vorige werkplek niet buiten hangt, zeker als je in dezelfde sector werkzaam blijft. Je komt elkaar vaak weer tegen en je eigen reputatie is ook wat waard. Ontslagexpert Zwanenburg ziet dat werknemers zich vaak moeilijk in werkgevers kunnen verplaatsen. „Het is goed om je ervan bewust te zijn dat je een bedrijf serieus knaken hebt gekost. Je moet dus niet vreemd opkijken als een werkgever daar teleurgesteld of boos over is.”

Maar die boosheid heeft grenzen: „Soms zegt een werkgever: lever je auto, laptop, telefoon maar in, je hoeft niet meer te komen werken en ik houd dat in op je verlofdagen”, aldus Zwanenburg. Dat mag simpelweg niet. Het is belangrijk te weten wat er in je contract staat. „In zo’n geval zou de werkgever je betaald vrijstelling moeten geven, want als er een opzegtermijn is, loopt het contract nog even, dus daar heb je recht op.” Meestal komen de partijen er onderling wel uit, want een rechtszaak kost vaak meer tijd en geld dan een werkgever erin wil stoppen.

Als je met schuldgevoel kampt omdat je net begonnen bent, kun je helpen je vertrek op te vangen. Zwanenburg biedt handvatten om in goed overleg uit elkaar te gaan: „Informeer je werkgever zo snel mogelijk. Die moet vervanging zoeken en dat is in deze tijd niet makkelijk.” Mogelijk kun je daar bij helpen. Als je nog in je proeftijd zit, kun je misschien beter direct stoppen, maar als je al ingewerkt bent, is het goed een overdracht te maken voor je opvolger. „Als je uitlegt waarom je voor een andere partij hebt gekozen, begrijpt je werkgever het mogelijk beter.”

Dus

Als je de mogelijkheid krijgt ergens anders te werken kan dat meestal gewoon, mits je je aan je opzegtermijn houdt. Het is wel goed van tevoren te onderzoeken of het gras bij de buren écht zo groen is als wordt voorgespiegeld. Als je bij aankondiging van je vertrek met schuldgevoelens tegenover je werkgever is een open, meewerkende houding het best. En als je werkgever boos wordt en het je lastig maakt: ken je rechten.

Delen

Mail de redactie

Rob: „In coronatijd ging het Haarlemse restaurant waar ik in de keuken stond definitief dicht. Na twaalf jaar stond ik op straat.” Esther: „We hadden de zaak wel willen overnemen, maar niet het woonhuis erboven. We hadden in Haarlem een fijn rijtjeshuis. Dat wilden we echt niet inruilen voor een bovenwoning.”

Rob: „We kwamen weleens bij familie in Winterswijk, want mijn grootvader komt hier vandaan. We zagen dat hier een oude kazerne te koop stond, die leek ons ideaal voor een bed & breakfast en een restaurant. We konden er ook in wonen, het was groot genoeg. Maar we kregen geen horecavergunning. Via via kregen we toen de kans om het clubhuis annex restaurant op de plaatselijke golfbaan te gaan runnen.”

Esther: „We zagen een verhuizing naar het oosten allebei wel zitten, want we wilden naar een rustiger omgeving. We hebben een stacaravan op de Veluwe en elke keer dat we terug moesten naar de stad, zagen we daar tegenop.”

Rob: „Ook onze zoons Jamie en Collin, toen veertien en zeventien, waren enthousiast. Collin heeft zijn opleiding tot klasse-assistent in Amsterdam afgemaakt en heeft een jaar bij een vriendin van ons gewoond, Jamie heeft de middelbare school hier afgemaakt en volgt nu een koksopleiding in Doetinchem.”

Esther: „Het eerste jaar dat we in Winterswijk woonden, hadden we voortdurend het gevoel dat we op vakantie waren.”

Nieuw-Zeeland

Rob: „We zijn altijd aan het werk. We beginnen om elf uur en zeker ’s zomers zijn we soms pas na twaalf uur ’s nachts thuis. Dat krijgen we weleens naar ons hoofd van de kinderen. Want ook thuis gaat het vaak over de zaak. Buiten werktijd moeten we ook weleens een betaling regelen of een bestelling nabellen.”

Esther: „Je reageert toch op berichtjes, ook als je vrij bent. Dan kan gewoon niet anders als je een bedrijf hebt.”

Rob: „In februari zijn we voor het eerst sinds vier jaar met vakantie geweest, en zelfs dan moet je reageren op een app over een reservering bijvoorbeeld. We hebben geen bedrijfsleider, want het is lastig om iemand te vinden die zowel de keuken als de bediening kan runnen.”

Esther: „En we zijn ook wel veeleisende werkgevers, we verwachten veel van werknemers. Gelukkig hebben we een paar heel goede mensen die de boel draaiende kunnen houden als we er niet zijn. De afgelopen jaren zijn we soms wel een paar dagen naar Duitsland geweest en naar de caravan, dan zijn we snel terug als het moet.”

Rob: „Je bent gewoon voorzichtig als je net een nieuw bedrijf hebt. Maar laatst zijn we dus voor het eerst weer eens echt weg geweest, naar Gran Canaria.”

Esther: „Dat was best een beetje eng, want het was in een schoolvakantie, dus veel medewerkers waren vrij. Maar onze zoons zijn thuis gebleven en hebben geholpen in de zaak. We hebben nu besloten dat we voortaan elk jaar een keer écht met vakantie gaan.”

Rob: „We zijn nu plannen aan het maken om een neef in Nieuw-Zeeland te gaan bezoeken. Met z’n vieren.”

Golfen

Esther: „Naast mijn baan in ons restaurant werk ik ook nog twee dagen per week als veiligheidscoördinator bij een aannemersbedrijf in Haarlem. Dat kan ik veelal thuis doen, maar elke twee à drie weken ga ik een paar dagen naar Haarlem. Maar ik stop met die baan, want het reizen begint me op te breken. Bovendien krijg ik hier steeds meer werk, want het restaurant loopt heel goed. En ik vind het contact met de gasten erg leuk.”

Rob: „Op maandag en dinsdag hebben we vrij en die dagen zijn heilig. Maar ja, op Tweede Paasdag werk je toch. Dit jaar was het een gekkenhuis met Pasen: er was een jeugdtoernooi, er kwamen veertig mensen ontbijten, zeventig mensen voor de lunch. En ’s avonds zat het restaurant vol in verband met een toertocht en dan hadden we ook nog cateringopdrachten. Gelukkig is mijn werk mijn hobby.”

Esther: „Op vrije dagen gaan we vaak golfen. Rob deed dat al, maar ik heb altijd geroepen dat ik nóóit zou gaan golfen. Waarom zou ik kilometers lopen om tegen een balletje te slaan als ik ook in een bos kan gaan wandelen? Maar ja, toen gingen we op een golfbaan werken en dan moet je toch met je gasten over golf kunnen praten. En toen bleek ik het dus heel leuk te vinden!”

Rob: „Onlangs zijn we twee dagen naar een hotel in Haarlem geweest. Dan bezoeken we vrienden en gaan we langs bij Esthers vader.”

Esther: „Dan zijn we ook echt even weg. Meer dan wanneer we vrij hebben en thuis zijn. Want als we dan naar het dorp gaan, doen we toch weer boodschappen voor de zaak.”

Rob: „Gelukkig draait het bedrijf heel goed. Sinds we op de golfclub werken, is de omzet van clubhuis en restaurant ruim verdubbeld. Maar door de enorme kostenstijgingen hebben we vorig jaar toch minder winst geboekt.”

Esther: „Alleen al aan gas, water en licht waren we 19.000 euro kwijt.

Rob: „Maar we zijn happy hier en hopen dat we het bedrijf verder kunnen laten groeien, onder andere door meer catering.”

Esther: „Ja, we willen dit graag nog jaren blijven doen. We zitten hier lekker op ons plekkie.”

Delen

Mail de redactie

Precies weten hoe te handelen als de toekomst onvoorspelbaar is. Dat is volgens sommigen de kracht van Dick Schoof. Onze premierskandidaat is op 8 maart 67 geworden. Hij had vorig jaar voor drie jaar bijgetekend als secretaris-generaal van het ministerie van Justitie en Veiligheid. Schoof wordt door zijn directe collega’s omschreven als nieuwsgierig en is in het bezit van een groot leervermogen.

De carrière van Dick Schoof is inspirerend voor mensen die langer willen doorwerken. Gebruikelijk is dat nog altijd niet. Mensen boven de 55 worden vaak als (te) oud gezien. In mijn werk bemiddel ik bestuurders en commissarissen: ook in die wereld zie je dat de sigaarrokende oudere man met een aantal commissariaten, niet veel meer gevraagd wordt. Terwijl een veertiger met de juiste papieren, ervaring en vaardigheden overal terecht kan.

Toegegeven, veel 55-plussers hebben het daar (in het verleden) zelf een beetje naar gemaakt. Nog steeds zijn mensen om me heen die 55 jaar en ouder zijn, openlijk bezig met aftellen. „Ik moet nog 12 jaar”, hoor ik dan. Of: „Ik zou over een paar jaar kunnen stoppen”, als ze genoeg geld verdiend hebben of er een erfenis aankomt.

Een geluid dat ik de laatste jaren gelukkig sterker hoor is: „Ik wil niet thuis zitten na mijn pensioen en wil daarom graag doorwerken.” Natuurlijk kunnen oudere werknemers soms gezondheidsproblemen hebben (jongeren overigens ook). Maar daar staan voordelen tegenover vergeleken met hun jonge collega’s: vaak een stabieler leven, niet snel van slag bij tegenslag, mensenkennis, zelfkennis, kinderen (bijna) op eigen benen en zo kan ik nog wel even doorgaan. Laten we ouderen die fit zijn en graag willen werken, daarom alle ruimte geven. Doodzonde om de kennis en ervaring van tientallen dienstjaren zo maar weg te gooien na het 67ste levensjaar.

Leervaardigheid is een belangrijke voorspeller van succes op het werk, blijkt uit onderzoek van Harvard. Leervermogen leidt tot wendbaarheid. Mensen met een hoog leervermogen dagen bestaande aannames uit en ontdekken nieuwe manieren om dingen aan te pakken. Daarvoor moet je nieuwe ervaringen op willen doen en problemen vanuit diverse perspectieven bekijken. Stressbestendigheid speelt ook een rol bij leervermogen, net als zoeken naar feedback en het hebben van een sterk zelfbewustzijn. Een deel van die eigenschappen komt met de leeftijd.

Schoof lijkt een schoolvoorbeeld van iemand met een hoog leervermogen, ook op hoge leeftijd. Maar er zijn natuurlijk veel meer mensen zoals Schoof in Nederland, die niet achter de geraniums willen zitten. Die mensen moeten mede vanwege de arbeidsmarktkrapte en de vergrijzing alle kansen krijgen om lang door te werken als ze dat willen en kunnen. De werkgever moet niet bang zijn dat ze ziek kunnen raken of niet mee zouden kunnen komen. Ga het gesprek aan met oudere sollicitanten, onderzoek hoe het zit met het leervermogen, vertrouw op hun ervaring en stressbestendigheid.

We moeten wel, want het gat tussen vacatures en werkzoekenden wordt groter en groter. En volgens sommige economen zal daar door dalende vruchtbaarheid misschien wel nooit een eind aan komen. Gelukkig lijkt doorwerken na je 67ste langzaam normaler te worden. Het aantal mensen dat na de pensioengerechtigde leeftijd nog doorwerkt, lag op 236.000 in het derde kwartaal van 2023. Tien jaar eerder waren dat er 185.000.

Toch blijft dat een veel te klein deel en vaak werken ze in kleine deeltijdbaantjes voor 12 uur of minder. De echte omslag komt pas als 67-plussers op de arbeidsmarkt voor vol worden aangezien. Dat werkgevers zien hoeveel ze in hun mars hebben. Hopelijk zal onze toekomstige, leergierige premier daar een belangrijke bijdrage aan leveren.

Aylin Bilic is headhunter en publicist.

Delen

Mail de redactie

Dilemma

Nederland telt 1,6 miljoen zzp’ers, een recordaantal. Dat brengt een grote uitdaging met zich mee: wie niet standaard op kantoor werkt, mist contact met collega’s. Dat baart ook sommige opdrachtgevers zorgen. „Hoe voed ik de teamspirit in de groep vaste freelancers die hybride, op afstand en/of als digital nomad werken voor mijn bedrijf?” (Man, naam bekend bij de redactie).

Inventariseer waar freelancers behoefte aan hebben

„Dit is een vraagstuk waar eigenlijk ieder bedrijf sinds corona mee te maken heeft, omdat hybride werken bij veel organisaties de standaard is geworden”, zegt Sanne Quint, eigenaar van HR Expert Bureau. „Het speelt zowel bij medewerkers in loondienst als in de flexibele schil. De vraag voor de werkgever is daarbij: hoe verbinden we mensen en hoe zorgen we dat mensen elkaar genoeg zien?” Het is belangrijk om daar als werkgever goed over na te denken omdat uit onderzoek blijkt dat sociale isolatie op de loer ligt als je als individuele freelancer aan de slag gaat, zegt Sjanne Marie van den Groenendaal. Ze is universitair docent aan de Tilburg University en TIAS School for Business and Society en doet onderzoek naar de duurzame inzetbaarheid van zzp’ers.

De eerste stap is volgens haar in gesprek te gaan met de zzp’ers, om hun behoeftes in kaart te brengen. „Sommige zzp’ers waarderen het als een opdrachtgever aan de slag gaat met het teamgevoel omdat ze zich sociaal geïsoleerd voelen, maar anderen zijn juist eigen baas geworden om hun eigen gang te gaan. Controleer dus of zzp’ers er wel op zitten te wachten voor je actie onderneemt om de teamspirit te versterken.”

Als de behoefte aan sociale verbinding bestaat, adviseert Van den Groenendaal om te inventariseren hoe die behoefte er precies uitziet: zijn ze vooral op zoek naar onderling contact of willen ze ook van elkaar leren? Afhankelijk daarvan kun je nadenken over de vorm: hoe vaak wil je contact organiseren, moet dat formeel of informeel, online of juist live?

Ook is het goed om na te denken over wie het vergroten van het teamgevoel coördineert, en welke tool dat het best kan faciliteren. Er bestaat bijvoorbeeld veel online software om mensen met elkaar in contact te brengen, maar misschien is een WhatsApp-groep of om de zoveel tijd samenkomen in een café al voldoende. Van den Groenendaal: „De situatie en behoeftes verschillen per bedrijf en per freelancer, dus het is goed om in kaart te brengen waar het meest behoefte aan is en het plan daarop af te stemmen.”

Creëer vaste ontmoetings-momenten

Quints belangrijkste advies is zorgen dat er vaste momenten zijn om elkaar te zien, niet telefonisch of via Teams, maar echt live. „Dat werkt heel goed in de praktijk, zie ik bij veel bedrijven”, zegt Quint. „Er zijn veel mogelijkheden: bijvoorbeeld een wekelijkse vaste dag op kantoor met een gezamenlijke lunch, zodat ook het informele deel met collega’s aan bod komt en je even oog voor elkaar hebt.”

Voor de flexibele schil, voor wie een wekelijkse kantoordag wellicht niet haalbaar is, zijn volgens Quint ook evenementen als een jaarlijkse barbecue of elke paar maanden een borrel goede momenten om freelancers en vaste medewerkers bij elkaar te brengen. „En vergeet freelancers niet bij attenties rondom de feestdagen of bijzondere gebeurtenissen,” zegt gt Quint. „Dat is een goed moment om je waardering te laten zien en iedereen bij het bedrijf te betrekken, dat komt het teamgevoel ten goede.”

Voor digital nomads, die permanent in het buitenland werken, is fysiek samenkomen wel heel ingewikkeld. Quint: „In dat geval kun je afspreken op een vast moment in de week op afstand samen te werken via Teams, of even met elkaar in te checken. Daar moet dan wel zowel vanuit de werkgever als de freelancer behoefte aan zijn, maar ook op afstand is dat goed te doen.”

Er zijn ook nog andere manieren om freelancers structureel meer bij het bedrijf te betrekken, zegt Quint. „Wat ook goed werkt, is een maandelijkse, persoonlijke check-in met mensen die voor je werken, vast én freelance, om te kijken hoe het met iedereen gaat.” De leidinggevende kan dan bespreken of iemand nog blij is met de opdracht, vooruitkijken naar andere opdrachten, maar ook op persoonlijk vlak vragen of er belangrijke zaken spelen. „We vergeten het soms, omdat freelancers vaak heel goed zelfstandig kunnen werken, maar ook zij willen graag ergens bij horen en vinden het fijn om waardering te krijgen.”

Om het teamgevoel te versterken is het volgens Van den Groenendaal vooral belangrijk om met zzp’ers in gesprek te gaan: „Hoe kunnen we de opdracht inrichten zodat het aansluit bij jouw behoefte aan sociale verbinding? Uiteindelijk blijft de zzp’er zelf verantwoordelijk, maar als opdrachtgever kun je een belangrijk verschil maken dat bijdraagt aan het welzijn en teamgevoel van vaste medewerkers en zzp’ers.”

Dus

De eerste stap voor een opdrachtgever is nagaan of freelancers behoefte hebben aan meer samenwerking en meer teamgevoel, anders is het de moeite van de investering niet waard. Daarna kan een werkgever, afhankelijk van die behoefte, vaste ontmoetingsmomenten organiseren, variërend van een wekelijkse werkdag op kantoor tot periodieke borrels en sociale gelegenheden. Ook maandelijkse korte gesprekken over hoe het met iemand gaat zorgen ervoor dat freelancers zich veel meer betrokken voelen bij het bedrijf, met positieve gevolgen voor het teamgevoel.

Delen

Mail de redactie