Vleermuis en huismus krijgen verplicht onderdak in nieuwbouw: ‘Een gaatje in de muur? Hop, d’r zit een mus in’

De huismus waagt zich nog niet in Park Vijfsluizen, een nieuwbouwproject in Vlaardingen. Het terrein is nog te veel in ontwikkeling, heeft te weinig struiken om in te schuilen en voedsel te zoeken. Plekken om te nestelen heeft het wijkje wel volop: kleine openingen in de gevels bieden toegang tot de ingebouwde nestkasten.

Vanaf 1 januari 2025 wordt het verplicht om dergelijke ‘verblijfsvoorzieningen’ voor huismussen, gierzwaluwen en vleermuizen aan te brengen bij nieuwbouw en grootschalige renovaties. Demissionair minister Hugo de Jonge (Binnenlandse Zaken, CDA) heeft begin deze maand voorgesteld dit op te nemen in het Bouwbesluit, de verzameling voorschriften voor de bouw.

Deze verplichting moet helpen de biodiversiteit te bevorderen door de soms dramatische achteruitgang van deze soorten te stoppen en populaties kans geven weer te groeien. ‘De Huismus verdwijnt: is het tij te keren?’, schreven wetenschappers al in 2007. Sinds de jaren tachtig verminderde het aantal broedparen met minstens de helft. De laatste jaren is de populatie op „een laag niveau gestabiliseerd”, aldus de Vogelbescherming. Bij de laatste telling werd het aantal broedparen geschat op tussen de 600.000 en 1 miljoen. Exacte tellingen van de gierzwaluw, die bijna zijn hele leven vliegend doorbrengt, zijn lastig. Maar net als de vleermuizen zijn ze in aantal achteruitgegaan. Om de overgebleven populaties zo veel mogelijk in stand te houden zijn huismus, gierzwaluw en vleermuizen wettelijk beschermd.

Lees ook
Vogeltelling: struikbroeders en tuinhelden tellen in het Jaar van de Huismus

De huismus, de passer domesticus, staat als ‘gevoelig’ op de Rode Lijst van bedreigde soorten. 2024 is uitgeroepen tot ‘Het Jaar van de Huismus’  door de Vogelbescherming Nederland. Foto Rupendra Singh Rawat/ Getty Images

Kieren

De aanleg van verblijfplaatsen verplichten, is zeker een positieve stap, zegt Timo Roeke van Vogelbescherming Nederland. Hij verwacht dat de onderkomens gretig aftrek zullen vinden onder de vogels en vleermuizen. „Je ziet het op plekken waar bouwers een gaatje open hebben gelaten. Dan zit er, hop, een huismus in.”

De bouwkundige inspanningen om energie te besparen in Nederland, hebben voor deze ‘bouwwerkafhankelijke’ beesten zeer nadelig uitgepakt. Kieren werden gedicht, spouwmuren geïsoleerd, ruimtes onder dakpannen afgesloten. Het isoleren van gebouwen ging ten koste van hun levensruimte. Hoeveel meer mussen, gierzwaluwen en vleermuizen over een paar jaar het Nederlandse luchtruim doorkruisen, durft Roeke niet te zeggen. Maar hun aantallen worden gemonitord, dus er zullen meer gegevens beschikbaar komen.

Jennifer Hagens van de Stichting De Mussen Toevlucht is ook blij met het voorstel. „Het zou wel tijd worden, tot nu toe is de situatie vooral achteruitgegaan. Ik hoop dat het voorschrift wordt nageleefd, want anders houdt het snel op.”

Directeur Maike van Stiphout van DS Landschapsarchitecten heeft daar wel vertrouwen in. „Het Bouwbesluit is een ondergrens, daar kun je niet doorheen zakken.” Ze ziet deze verplichting als onderdeel van een grote en snelle verandering in de bouw. „Tien jaar geleden werd ik uitgelachen om het idee dat vogels in een gebouw kunnen wonen, dat is echt aan het kantelen.” Meer bouwers zijn bezig met hoe ze kunnen bijdragen aan de leefomgeving, aldus Van Stiphout.

Nieuwbouw in Park Vijfsluizen met direct aangebrachte vogelnesten dan wel nestkasten in de muur van een gebouw.
Foto Folkert Koelewijn

Imago

Vogels zijn in ieder geval welkom in Park Vijfsluizen. In veel gevels zitten sleuven of openingen, die bouwbedrijf Heijmans en de Vogelbescherming tonen tijdens een ‘woonwijksafari’ voor de pers. De Vogelbescherming en Heijmans gaan samenwerken aan betere voorzieningen voor vogels in nieuwbouwwijken. De sleuven geven toegang tot de holtes waar gierzwaluwen en vleermuizen kunnen verblijven. „Vleermuizen hebben een slecht imago,” zegt ecoloog Jan Willem Burgmans, die in dienst is van bouwbedrijf Heijmans. „De helft van de mensen denkt nog dat ze bloed drinken.” Maar het zijn juist heel nuttige beestjes. „We willen water in de wijk opvangen, maar daar kunnen muggen zich voortplanten. Eén vleermuis vangt tot wel duizend muggen per nacht.”

Vanuit ecologisch oogpunt zet hij wel een kanttekening bij het verplichten van verblijfsvoorzieningen. Dat is eigenlijk de laatste stap, legt Burgmans uit. Fundamenteler is dat de bodem gezond is, daarop kan de fauna floreren en dan komen de insecten, vogels en andere dieren vanzelf.

directeur DS LandschapsarchitectenMaike van Stiphout Tien jaar geleden werd ik uitgelachen om het idee dat vogels in een gebouw kunnen wonen, dat is echt aan het kantelen

Burgmans is wel voorstander van de nieuwe regel, al was het maar omdat daardoor alle bouwers moeten doen wat Heijmans vrijwillig doet. Heel kostbaar is het overigens niet om de verblijfplekken aan te leggen: voor een rijtjeswoning zo’n 900 euro, aldus een rapport.

In Park Vijfsluizen wordt al van alles gedaan om de biodiversiteit te bevorderen, wat tegenwoordig vaak wordt aangeduid met de term „natuurinclusief bouwen”. De wijk heeft bloemrijke groene daken, waterpartijen, een geluidswal met beplanting van wilgen, berken, beuken en een variëteit aan struiken. Op termijn moeten hier onder meer ook de ransuil, kleine karekiet en groene specht zich thuis voelen. Met een cameraval wordt nu, deels met AI, in de gaten gehouden welke insecten in de wijk voorkomen en een installatie gaat bijhouden welke vogels er zitten.

Tegels en kunstgras

Hoe de natuur in de wijk zich ontwikkelt, durft niemand te zeggen. „De mensen die hier wonen, moeten daar een succes van maken”, zegt Burgmans. Tijdens een rondtocht is te zien dat sommige bewoners hun tuin hebben geplaveid met tegels en gestoffeerd met kunstgras. „Dan moeten we het nog beter uitleggen,” zegt Burgmans. Er wordt een beetje op gestuurd. Bij de aanleg krijgen de tuinen zwarte grond, geschikt voor beplanting en niet voor betegeling.

Ook zijn eigen collega’s zullen moeten bijleren, zegt Burgmans. Altijd was de norm om bestrating strak te leggen, er hoorde geen gras tussen de tegels te groeien. Nu zijn paadjes en parkeerplaatsen halfopen aangelegd, met ruimte voor groen en waterdoorlatend.

Sommige dieren trekken zich niets aan van alle bouwactiviteiten in de wijk. Een stel Canadese ganzen paradeert met geel-bruine kuikens over het bouwterrein. Er is een vos gezien en een ijsvogel. Een medewerker van Heijmans vertelt dat een boomstam wordt omgevormd tot huisvesting voor deze kleurrijke vogel, maar dat is niet verplicht.

Lees ook
De Rode Lijst van kwetsbare vogels is langer dan ooit. Met dank aan de intensieve landbouw

Purperreiger.


Joop de Hoog weigerde als achttienjarige militair om een kampong in brand te steken – de krijgsraad gaf hem twee jaar cel

Over zijn tijd in Nederlands-Indië zweeg haar vader, zegt Nicoline de Hoog (64). „Nou ja, hij vertelde weleens dat hij een vogelspin had gezien toen hij op wacht stond en dat hij die had weggejaagd door met de kolf van zijn geweer op de grond te stampen, maar dat was het wel. Ik had er geen idee van dat hij daar enorm heftige dingen had meegemaakt, totdat onderzoekers me daar een jaar of tien geleden op wezen.”

De vader van Nicoline de Hoog heette Joop. Hij was als marinier vrijwillig naar Nederlands-Indië gegaan om te vechten tegen de Indonesiërs die streden voor de onafhankelijkheid van hun land. Op 11 augustus 1947 weigerde hij echter samen met Louis Stokking en Martinus Smit het bevel om een kampong, een verzameling woningen op een omheind erf, nabij Pakisaji op Oost-Java in brand te steken. Het bevel bezorgde hen onoverkomelijke gewetensbezwaren.

De krijgsraad en daarna het Hoog Militair Gerechtshof veroordeelden het trio vanwege deze bevelsweigering tot gevangenisstraffen van ruim twee jaar. Koningin Juliana verleende hen in 1949 gratie, maar pas vorige week kwam de formele erkenning van de Nederlandse staat dat hun veroordeling onterecht is geweest. Minister Ollongren (Defensie, D66) maakte maandag bekend dat De Hoog, Stokking en Smit postuum zijn gerehabiliteerd.

Nicoline de Hoog was uitgenodigd op het ministerie om de rehabilitatiebrief in ontvangst te nemen. „Dat was een heel trots moment. Mijn vader – een jongen van achttien op dat moment – weigerde iets te doen waarvan hij wist dat het fout was. Daar zouden veel mensen een voorbeeld aan kunnen nemen.”

Lees ook
Nederland collectief schuldig aan ‘beschamende feiten’ in Indonesië

Een verkoopstalletje in november 1945 op  Ambon (Molukken), opgebouwd uit brokstukken puin van  oorlogshandelingen.

Dochter wist van niets

De Hoog werd op de veroordeling van haar vader geattendeerd door historica Anne-Lot Hoek en journalist Max van de Werff. „Mijn ouders zijn overleden toen ik nog jong was – mijn moeder op mijn negentiende, mijn vader twee jaar later. Ik heb ze niet gekend op een leeftijd dat je je wat meer gaat interesseren voor je familiegeschiedenis. Als mijn vader discussieerde over zaken die te maken hadden met rechtvaardigheid, was hij altijd heel fel. Maar ik had geen idee dat hier misschien iets uit zijn eigen verleden aan ten grondslag lag.”

Als nabestaande en aanvrager van het verificatieonderzoek diende Nicoline de Hoog vorig jaar een officieel verzoek tot rehabilitatie in. Voordat minister Ollongren hierover een besluit kon nemen, moest de zaak onderzocht worden. Dat gebeurde bij het Nederlands Instituut voor Militaire Historie (NIMH) in Den Haag. „De veroordeling van De Hoog, Stokking en Smit is een bekende casus”, zegt directeur Ben Schoenmaker. „Het is het enige geval van bevelsweigering in Indonesië waarbij het tot een veroordeling door de krijgsraad en later het Hoog Militair Gerechtshof is gekomen. De kwestie is indertijd in de pers uitgebreid beschreven.”

De weigeraars vonden dat er sprake was van een represaille, niet van zinvol militair handelen

Er bestond flink wat secundaire literatuur over de zaak – onder meer De brandende kampongs van generaal Spoor van Rémy Limpach –, maar de onderzoekers besloten terug te gaan naar de primaire bronnen, zegt Schoenmaker. „Denk aan rapporten uit 1948 van militairen ter plekke, maar ook de correspondentie van verantwoordelijke politici in Nederland. Bij die laatsten zie je al gauw ongemak ontstaan over de veroordeling van de drie. Maar ja, als ze dat aan de kaak wilden stellen, moesten ze het leger afvallen. Of erger: de officieren aanklagen die het bevel tot de brandstichting gaven.”

In zijn rapport reconstrueert het NIMH nauwkeurig wat gebeurde op die elfde augustus nabij Pakisaji. De dag ervoor waren in de buurt twee voertuigen van het Nederlandse leger op een mijn gelopen. Daarom moest de kampong worden uitgekamd, op zoek naar explosieven en wapens. Die werden niet gevonden, waarna de commandant van de patrouille het bevel gaf de kampong in brand te steken.

Bewoners verjagen

Sergeant Martinus Smit (33) stak eerst nog wel een onbewoond huis aan, maar weigerde hetzelfde te doen met een woning die nog in gebruik was en waarvan hij de bewoners moest verjagen. „Laten we dit huis sparen, jongens”, zou hij volgens ooggetuigen hebben geroepen. Beroepskorporaal der mariniers Louis Stokking (28) en beroepsmarinier derde klas Joop de Hoog (18) kampten intussen ook met ernstige morele en godsdienstige bezwaren, zodat ook zij weigerden huizen af te branden. Ze vonden dat er sprake was van een represaille vanwege de aanslag op de auto’s een dag eerder, niet van zinvol militair handelen.

„De militaire leiding was tijdens de zaak niet consequent in de reden die ze gaf voor het in brand steken van de kampong”, aldus Schoenmaker. „Het zou zijn gebeurd om een goed schootsveld te creëren, maar daarvoor lag het dorp eigenlijk veel te ver weg van de dichtstbijzijnde Nederlandse post. De argumentatie was flinterdun. Vaak werden dit soort redenen opgegeven om te maskeren wat in feite een wraakactie was.”

Ook het proces verliep niet eerlijk, zegt Schoenmaker: „Aan de verklaringen van de verdachten werd geen waarde gehecht. Het was duidelijk dat de legerleiding uit was op een veroordeling en een hoge straf, als voorbeeld voor andere militairen.”

Puzzelstukjes

Het NIMH concludeerde daarom dat de juridische basis voor de veroordeling van de mariniers zwak is. „Sterker, er zijn veel indicaties dat de sweep een ongeoorloofde represaille, respectievelijk een exemplarische collectieve wraakactie was, zoals de veroordeelden stelden.”

Minister Ollongren zag in dit rapport voldoende reden het trio te rehabiliteren, tot grote voldoening van Nicoline de Hoog. „Ik vond het heftig om me in de zaak te verdiepen – al dat vreselijke geweld –, maar ik ben blij dat ik het gedaan heb. Er zijn voor mij heel wat puzzelstukjes op hun plaats gevallen.”

Lees ook
Onderzoek: Nederlands leger gebruikte ‘structureel extreem geweld’ in Indonesië

Anti-Nederlands protestborden in het Indonesië van 1945


Nijmeegse studenten zetten naast RU-bestuursgebouw tweede protestkamp op

Studenten van de Radboud Universiteit (RU) in Nijmegen hebben maandag een tweede tentenkamp opgezet op de campus. Het nieuwe pro-Palestijnse protestkamp staat naast het Berchmanianum, een gebouw waar het College van Bestuur van de universiteit is gevestigd. Het eerste kamp werd een week geleden opgetuigd naast het Erasmusgebouw, dichtbij het Berchmanianum.

Het doel van de protesterende studenten is om universiteitsbestuurders dagelijks te „confronteren” met het protest „en met de genocide in Gaza”, aldus een actievoerder tegen persbureau ANP. Zij willen, net als protesterende studenten in de rest van het land, dat hun universiteit alle banden met Israël verbreekt. De actievoerder zegt dat beide kampen in Nijmegen zullen blijven staan tot de RU hun eisen inwilligt.

Waar protesterende studenten op meerdere universiteiten kozen voor barricades, hangt in Nijmegen tot nu toe een festivalsfeer. Afgelopen donderdag, toen er zo’n zestig tenten op de RU-campus stonden, liet een actievoerder aan De Gelderlander weten: „We verhogen de druk, maar we blijven vreedzaam.” Dat zei een andere demonstrant vorige week ook tegen NRC: „We willen het hier veilig houden voor de studenten.”

Lees ook
In Nijmegen demonstreren studenten met een ‘festivalprotest’


Lees ook
Nijmeegse studenten zetten naast RU-bestuursgebouw tweede protestkamp op

Nijmeegse studenten zetten naast RU-bestuursgebouw tweede protestkamp op


Schrappen Spreidingswet raakt Budel hard: ‘Waar moeten al die mensen dan heen? In tentjes, hier in het dorp?’

Had Geert Wilders niet beloofd dat de zon weer gaat schijnen in Nederland? Nou, de 66-jarige Fred Gerits zit er klaar voor, wijdbeens op een bankje in het centrum van Maarheeze, Noord-Brabant. Hij heeft de plannen uit het hoofdlijnenakkoord deze donderdagochtend vluchtig gelezen en kan zich er best in vinden.

‘Strengste asielpakket ooit’, staat erin. Werd tijd, vindt Gerits, wachtend op z’n buurman die hij voor diens kunstgebit even met de auto naar de tandarts heeft gebracht. „De Nederlandse mensen hier zijn jarenlang aan de kant geschoven.”

Niet dat Gerits vindt dat alle vluchtelingen direct het land uit moeten. Hij werkt als begeleider op een sociale werkplaats en weet hoe gemotiveerd de meesten zijn; hoe zwaar hun leven. Moest-ie in coronatijd mensen die in eigen land werken als chirurg of internist vertellen hoe ze lolly’s moesten inpakken. „Daar is het doosje.” Zijn eigen bazin is nota bene Syrisch, woont zes jaar in Nederland en spreekt de taal beter dan sommige „beroepswerklozen” in Nederland.

Voorzitter VAJNWil Eikelboom Het is bedoeld om te zorgen voor zoveel mogelijk leed onder asielzoekers, zodat er minder mensen naar Nederland komen

Het zijn, weet Gerits, vooral de veiligelanders die het „verzieken”. Want azc Budel, met 1.500 plaatsen een van de grootste opvanglocaties van het land, is net als Ter Apel een aanmeldcentrum waar ook asielzoekers zonder kans om te mogen blijven welkom zijn. En ook die veiligelanders, die niets te verliezen hebben, leggen te voet of per fiets de 3,5 kilometer af naar het centrum van Maarheeze voor een bezoek aan de Lidl of de Jumbo. ‘No backpacks’, staat op een bordje bij de ingang. De reden kennen de inwoners van Maarheeze maar al te goed. Ze hebben, omdat de overlast zo aanhield, een eigen burgerwacht geïnstalleerd die dagelijks patrouilleert. Gerits: „En ga maar eens bij de pinautomaat staan. Ik ken mensen die zes keer omkijken.”

Maar gáát ook in Budel de zon weer schijnen? Dat is nog maar de vraag. De gemeente Cranendonck, waar Budel en Maarheeze onder vallen, reageerde „teleurgesteld” op het hoofdlijnenakkoord. Want daarin staat ook dat het nieuwe kabinet de Spreidingswet wil intrekken, die de overheid in staat stelt om gemeentes te dwingen om asielzoekers op te nemen. Het zou betekenen dat de centrale asielzoekerscentra in Ter Apel en Budel op korte termijn juist zwaarder belast zullen worden.

„Ah, er komen er hier dus weer driehonderd bij”, was dan ook de eerste reactie van de 73-jarige Lies, die zojuist bij de Lidl in Maarheeze de boodschappen heeft ingeladen. „En waar moeten al die mensen dan heen? In tentjes, hier in het dorp?”

Rechtsstaat

En zo zijn er nog wel meer vragen en zorgen die blijven hangen na bestudering van de asielparagraaf uit het hoofdlijnenakkoord. Zoals bij asieladvocaten, over de wettelijke grondslagen van de plannen. „Het aanstaande kabinet zei steeds: we houden ons aan de regels van de rechtsstaat”, constateert Wil Eikelboom, voorzitter van de Vereniging Asieladvocaten en Juristen Nederland (VAJN). „Maar dat geldt blijkbaar niet als het om asielzoekers gaat.”

Dimitiri en Dimitri, asielzoekers uit Wit-Rusland, verblijven in het asielzoekerscentrum Cranendonck.
Foto Chris Keulen

De voornemens om een asielcrisis uit te roepen en om asielaanvragen tijdelijk niet meer in behandeling te nemen („beslis-stop”) zijn volgens Eijkelboom juridisch het meest bezwaarlijk. Hij legt uit dat op het „fundamentele recht” om asiel aan te vragen wel een uitzondering kan worden gemaakt. Alleen geldt dat alleen voor een extreme situatie, zoals een natuurramp die het onmogelijk maakt om over een plotse piek aan asielaanvragen te beslissen.

„Daar zijn we heel ver van verwijderd. Bovendien kijken rechters naar de vraag: is de asielcrisis je land overkomen, of heb je die zelf in de hand gewerkt? En dat laatste is hier het geval.”

Volgens Eijkelboom houdt de overheid zich „willens en wetens” niet aan de regels van de rechtsstaat door een onwerkbare situatie te creëren in de asielopvang totdat de rechter er een stokje voor steekt. „Het is bedoeld om te zorgen voor zoveel mogelijk leed onder asielzoekers, zodat er minder mensen naar Nederland komen.”

Het Centraal Orgaan opvang asielzoekers (COA), stelt dat het op losse schroeven zetten van de Spreidingswet het aanbieden van „humane opvang” bemoeilijkt. Sinds het hoofdlijnenakkoord werd aangekondigd zijn gemeenten al minder geneigd om mee te werken aan de verdeling van de opvang. Het COA schat in op basis van signalen van gemeentes dat er twee dagen na het akkoord al 1.500 opvangplekken minder zijn dan ervoor.

En dat betekent meer druk voor gemeentes waar centrale azc’s zijn gevestigd, zoals Cranendonck. De gemeente zegt „teleurgesteld” te zijn, en in het hoofdlijnenakkoord „weinig perspectief” te zien.

Wakker

„Ach, veranderingen gaan niet zo snel.” Fred Gerits, op het bankje in Maarheeze, is niet naïef. En als zo’n kabinet eenmaal draait, „blijft ’t vaak allemaal bij hetzelfde”. Vertelt Den Haag weer hoe ze hier in Brabant moeten leven. „Mogen wij weer netjes in het rijtje lopen.”

„Jahaaa, en vergeet het Sarahazand niet hè! Komt van 10.000 kilometer ver!” Buurman Noud Crijns (62) is erbij komen staan, het doosje van z’n kunstgebit nog in de hand. „Ook een zorg!” En zo zijn er, naast migratie, volgens de twee buurmannen nog wel meer uitdagingen voor het nieuwe kabinet. De sociale ongelijkheid, het woontekort, de oplopende zorgkosten. Maar voor nu zijn ze best tevreden. „Eindelijk worden ze daar in Den Haag een keer wakker”, zegt Crijns. „Dat gevoel had ik vanochtend.” Fred Gerits: „Ja ja. Eindelijk…”


Politie sleept pro-Palestijnse demonstranten die Stopera in Amsterdam binnendrongen naar buiten

Ruim honderd pro-Palestijnse betogers zijn vrijdagavond, vlak voor de aanvang van een operavoorstelling de Stopera in Amsterdam binnengedrongen. Het gebouw huisvest het stadhuis van Amsterdam en het theater van de Nationale Opera & Ballet. Het zou deels gaan om dezelfde demonstranten die eerder op vrijdag werden weggestuurd bij de binnentuin van de Oudemanhuispoort, een locatie van de UvA.

De politie was met de betogers in gesprek, maar is daarna overgegaan op het leegvegen van de hal. Inmiddels zijn alle betogers naar buiten gedreven en heeft de onrust zich naar buiten verplaatst, waar de ME en politie te paard al klaarstond. Op beelden van verslaggevers van Het Parool is te zien hoe betogers proberen een ME-busje dat op hoge snelheid rijdt tegen te houden.

Verslaggevers van Het Parool legden ook vast hoe de betogers eerder het gebouw binnendrongen. Daarbij kwam een oudere man ten val, waarna hij korte tijd bewusteloos was. De man blijkt ongedeerd. Betogers zeggen op X dat sprake was van een „volledig geweldloze sit-in”.

Op X gaan beelden rond van demonstranten die „Hey Ho, Femke has to go” schreeuwden, verwijzend naar het optreden van de Amsterdamse burgemeester tijdens de studentenprotesten in de stad de afgelopen twee weken.

Lees ook
Pro-Palestijnse demonstranten dringen Stopera in Amsterdam binnen

Pro-Palestijnse demonstranten dringen Stopera in Amsterdam binnen


Gebouw UvA opnieuw ontruimd door politie na bezettingspoging, andere protesten verliepen vreedzaam

De politie heeft vrijdag opgetreden tegen een groep student-demonstranten die in de namiddag tenten hadden opgezet in de binnentuin van de Oudemanhuispoort, een gebouw van de Universiteit van Amsterdam. Agenten dreven de groep van zo’n vijftig actievoerders via een naastgelegen gebouw naar buiten, volgens persbureau ANP. Op beelden van AT5 is te zien dat de agenten met wapenstokken inslaan op demonstranten die niet willen vertrekken. De politie zou ook pepperspray hebben gebruikt. Ook de ME was aanwezig.

De Universiteit van Amsterdam zei volgens ANP dat het aangifte heeft gedaan voor huisvredebreuk en erfvredebreuk tegen de demonstranten, die het terrein rond zessen weer hebben verlaten en de tenten hebben opgeruimd. „Dit is nog niet het einde. We komen terug”, zei een van de betogers tegen ANP.

Bij verschillende universiteiten in Nederland vonden afgelopen dag weer demonstraties plaats. Gisteravond organiseerde Palestine Solidarity Tilburg (PST) een mars op de Universiteit van Tilburg, die vreedzaam verliep. Ook bij een verzameling van een groep van een paar honderd betogers vrijdagmiddag, bij de Vrije Universiteit in Amsterdam, was er geen sprake van politieoptreden. De Universiteit van Maastricht heeft studentdemonstranten toegestaan om tijdens het Pinksterweekend in de tuin van het universiteitsterrein te kamperen. Op de agenda van de Maastrichtse Universiteitsraad staat de vraag hoe om te gaan met samenwerkingen met instellingen in conflictgebieden.

Lees ook
Gebouw UvA opnieuw ontruimd door politie na bezettingspoging, andere protesten verliepen vreedzaam

Gebouw UvA opnieuw ontruimd door politie na bezettingspoging, andere protesten verliepen vreedzaam


Kwaliteit Nederlandse postbezorging „niet acceptabel”, minister EZK kondigt hervormingen aan

PostNL haalt de wettelijke normen voor postbezorging structureel niet en dat is „niet acceptabel”, zei de minister van Economische Zaken en Klimaat, Micky Adriaansens (VVD), donderdag in een kamerbrief. Het verslechterende poststelsel vraagt volgens haar om „vergaande maatregelen”.

Met de Nederlandse postbezorging is het al langere tijd slecht gesteld. PostNL kampt met een structureel krimpende markt en dalende winsten. Kosten lopen daardoor op voor de consument: zo kondigde het bedrijf aan dat per 1 juli de postzegelprijs weer stijgt, van 1,06 naar 1,14 euro per zegel. PostNL haalt al jaren de wettelijk verplichte norm niet om alle post binnen 24 uur te bezorgen. De huidige bezetting – in 2023 schrapte PostNL tweehonderd tot driehonderd banen om kosten te besparen – droeg daar niet aan bij. In februari pleitte het bedrijf dan ook voor een aanpassing van de norm naar twee dagen, wat de bezorging meer ademruimte zou geven: anders zou het bedrijf opnieuw risico lopen op miljoenenboetes.

Als overbrugging zegt Adriaansens nu toe dat PostNL vanaf volgend jaar veel post binnen 48 uur mag gaan bezorgen. Intussen stelt ze een onderzoek in door de Autoriteit Consument & Markt. Het moet in 2025 duidelijk worden hoe de maatregelen precies eruit gaan zien. „Mogelijke ingrepen op de postmarkt zijn er niet om het bedrijfsbelang van PostNL te dienen”, zegt Adriaansens in een statement. „Deze moeten er voor gaan zorgen dat consumenten en bedrijven gebruik kunnen blijven maken van een betaalbare, tijdige en betrouwbare postbezorging.”


Universiteit Gent verbreekt toch de banden met drie Israëlische onderzoeksinstellingen: ‘Zeer problematisch’

De Universiteit Gent zet de samenwerking stop met drie Israëlische onderzoeksinstellingen omdat die militair materieel produceren voor de oorlog in Gaza. Het gaat volgens Belgische media om Holon Institute of Technology, MIGAL Galilee Research Institute en Volcani Centre. Studenten van de school pleitten al langer voor een volledige academische boycot van Israël en beschouwen de actie als een kleine overwinning — ze gaan door tot alle banden tussen hun school en Israël zijn doorbroken.

In Gent vonden, net als in veel andere Europese steden, pro-Palestijnse studentenprotesten plaats vanwege de rol van Israël in de oorlog met Gaza en de link met hun universiteit. De afgelopen weken leidde dat in Gent nog niet tot een andere visie op de Israëlische relaties — tot donderdag. Rector Rik Van de Walle spreekt in De Standaard van „zeer problematische samenwerkingen”. Hij belooft dat de universiteit de banden doorbreekt met de drie instellingen.

Begin deze maand, vlak na het uitbreken van de protesten, had de raad van bestuur van de universiteit nog besloten dat het beëndigen van de samenwerking niet nodig was, onder meer na een evaluatie van een mensenrechtencommmissie. Van de Walle vertelde toen nog dat de school „in geen geval samenwerkt met partijen die betrokken zijn bij ernstige mensenrechtenschendingen die de Israëlische overheid pleegt”.

Op basis van „nieuwe informatie” komt Van de Walle terug op dat besluit. In een mail aan studenten schrijft hij: „Ik heb het hier zeer moeilijk mee. Als ik op vrijdag 3 mei had geweten wat mij nadien werd meegedeeld, had ik er in de raad van bestuur voor gepleit om alles te doen wat mogelijk is om de samenwerkingen zo snel mogelijk stop te zetten.” Enkele studenten geloven de rector niet en stellen dat de informatie al langer bekend was.

Lees ook
Universiteit Gent verbreekt toch de banden met drie Israëlische onderzoeksinstellingen: ‘Zeer problematisch’

Universiteit Gent verbreekt toch de banden met drie Israëlische onderzoeksinstellingen: ‘Zeer problematisch’


Column | Het blijft Twitter en het blijft extreemrechts

Met tegenzin beken ik dat ik bij de vaart waarmee we een knetterrechts kabinet ingleden, met een knoop in mijn maag, soms zelfs licht benauwd voor de tv zat. De tegenzin kwam door pestkoppen die klaarstaan om je op het twitterschoolplein uit te lachen – ik blijf Twitter zeggen, ik buig niet voor die miljardair. Twitter, Twitter, Twitter. Die uitlachtweets kan ik zelf tikken: „Ha, ha, huiliehuilie, linkse tranen.” Om de moed erin te houden, speel ik steeds dat nummer af dat Arjen Lubach met zijn Duitse evenknie maakte. Dat gaat met stijgende vrolijkheid van: „We gaan verder naar, verder naar, verder naar, verder naar rechts.”

Toen het uitkwam, zong ik vrolijk mee. Nu heb ik het voor zingen iets te benauwd. Ik werd in Uruguay onder een rechtse regering geboren. Drie jaar later was dat een dictatuur. Mijn vader verzette zich daar iets te fel tegen en belandde twaalf jaar in de gevangenis. Hij was toen in de twintig. Dat ik met een knoop in mijn maag voor de tv zit is misschien niet rationeel, maar wel herleidbaar. Visioenen van Nederlandse machthebbers die machtelozen achter tralies smijten, moet ik steeds wegredeneren. Doe ik dat niet, dan mag ik in de waarschijnlijk lange rij voor angstremmers aansluiten.

Wat ik uiterst rechts weet te liggen, is een vallei van repressie. Wat extreemrechtse regeringen altijd brengen, lijkt Nederland te zijn vergeten. De politieke verslaggeving doet intussen of extreemrechts de normaalste zaak van de wereld is. Zelfs bij de publieke omroep die, zoals dat bij uiterst rechts gaat, tot pulp gereduceerd dreigt te worden, werd het verslag van de laatste meters gevuld met weetjes over fracties die pizza of patat aten.

Geen voorbeschouwingen van wat een extreemrechtse regering voor Nederland zou kunnen betekenen. Geen getuigenverslagen over wat zulke regeringen in Italië of Hongarije doen. Nogal wiedes dat half Nederland niet lijkt te beseffen dat een vrije pers de macht controleert. Daarbij vallen politici die hun macht liever niet gecontroleerd zien, journalisten aan met een venijn die tegen elke andere beroepsgroep onacceptabel zou zijn. Als Wilders leraren tuig van de richel zou noemen, snapt iedereen de consequenties: ouders zouden hun kinderen thuis gaan houden. De pers is inmiddels niet eens op universiteitsprotesten veilig.

Met een strik om zijn extreemrechtse coalitie, zei een stralende Wilders: „Zo werkt een democratie, het is geweldig om daar onderdeel van uit te maken.” De baas van het eenmansvehikel dat hij partij noemt en die daarin geen democratische mechanismen toestaat, stond bij de publieke omroep te kirren over democratie. Ik hoopte dat iemand zou vragen sinds wanneer hij daar gevoelens voor had. Dat gebeurde niet, dus koos ik maar weer play en neuriede: Weiter nach, weiter nach, weiter nach weiter nach rechts.

Carolina Trujillo is schrijfster.


CBS: lichte daling van aantal Nederlanders dat zichzelf tot een geloofsgemeenschap rekent

Het aantal Nederlanders dat zichzelf tot een geloofsgemeenschap rekent, neemt gestaag af. Dat blijkt uit een vrijdag gepubliceerd onderzoek van het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS). Het aandeel Nederlanders van 15 jaar en ouder dat zich tot een geloofsgemeenschap rekent, daalde van 53 procent in 2013 naar 42 procent in 2023.

Terwijl het aandeel rooms-katholieken en protestanten is gedaald, nam het aantal mensen dat zichzelf als moslim identificeert iets toe. Afgelopen jaar beschouwde 17 procent van de Nederlanders zichzelf als rooms-katholiek, 13 procent als protestant en 6 procent als moslim. Zes procent gaf aan een ander geloof te belijden.

Daarnaast blijkt dat ouderen vaker verbonden zijn met religieuze gemeenschappen dan jongeren. Zo rekent 63 procent van de 75-plussers zich tot een geloofsgemeenschap, terwijl dat aandeel onder Nederlanders tussen 15 en 35 jaar iets minder dan een derde is. Binnen de drie grootste geloofsgemeenschappen zijn rooms-katholieken en protestanten gemiddeld tussen de 54 en 59 jaar oud, met daarnaast een groot aandeel 65-plussers. Nederlanders die zichzelf identificeren als moslim zijn gemiddeld 36 jaar oud, waarbij meer dan een kwart jonger is dan 25 jaar.

Van alle Nederlanders die zichzelf tot een geloofsgemeenschap rekenen, blijkt 18 procent minstens een keer per week een fysieke dienst bij te wonen. Dat betekent noch een stijging, noch een daling ten opzichte van tien jaar geleden. In 2023 bezocht 6 procent van de katholieken minimaal wekelijks de kerk, terwijl dit percentage onder protestanten op 33 procent lag en binnen de islamitische gemeenschap op 27 procent. Tijdens de coronapandemie waren fysieke diensten echter beperkt vanwege de coronamaatregelen.