Een jaar geleden, nog voor het vijfde seizoen van The Crown op Netflix verscheen, werd bedenker Peter Morgan al gevraagd hoe hij de dood van Diana zou behandelen. Hij kon alleen zeggen dat hij niet geïnteresseerd was in het exact reconstruëren van het auto-ongeluk. In de eerste vier afleveringen van het allerlaatste seizoen zien we wat hij wel wilde laten zien. De kijker volgt Diana van Zuid-Frankrijk naar Londen, Bosnië en – uiteindelijk – Parijs, waar ze met Dodi Fayed en de chauffeur die probeerde de opdringerige fotografen af te schudden, overlijdt. Geen lichaam, geen crash, wel hun laatste uren.
Elizabeth Debicki, de Australische actrice die voor het tweede seizoen op rij Diana speelt, voelde de verantwoordelijkheid voor het juist neerzetten van Diana meer dan ooit. „Haar verhaal is zo tragisch en heeft miljoenen mensen geraakt. Nu we dat nog eens opnieuw vertellen, vond ik het belangrijk mijn uiterste best te doen dat met respect te behandelen”, vertelt ze aan NRC. Ze noemt het filmen van de laatste momenten van Diana’s leven „ondraaglijk”. Ze geeft toe meer te reageren dan te acteren in de scènes waarin Diana en Dodi Fayed op straat en in de auto achterna worden gezeten door een zwerm paparazzi. „Het is vreselijk als er zoveel mensen naar je schreeuwen en iets van je willen.”
Diana en Dodi
Het is Diana’s relatie met de Egyptische Dodi Fayed die in de eerste vier afleveringen het verhaal bepaalt. Daarmee verleggen de makers de focus van het Britse koningshuis en zetten ze voor het eerst de schijnwerpers vol op de Fayeds. Eén verklaring daarvoor kan zijn dat Peter Morgan in 2006 al de Oscarfilm The Queen schreef, waarin koningin Elizabeths relatie en (gebrek aan) reactie de focus is.
Een andere is volgens acteur Khalid Abdalla om, 26 jaar later, ook Dodi Fayed een gezicht te geven. „De persoon die óók op alle covers stond. Om hem te leren kennen, van hem te leren houden en eindelijk om hem te kunnen rouwen. Want waarom weten we eigenlijk zo weinig van hem? Dat is een belangrijke culturele vraag om te stellen.” In antwoorden is hij namelijk minder geïnteresseerd. „Dat is denk ik niet onze verantwoordelijkheid. Wij stellen de moeilijke vragen. Daarom bevragen we de paparazzi, de chauffeur en de keuzes die werden gemaakt over wie waar was en wanneer.” Er zou niet één reden zijn voor het tragische einde van deze mensen.
Lees ook
‘The Crown’ gaat alleen nog over Diana, waardoor het met de vrije invulling voorbij is
Aan vakblad Variety vertelde schrijver Peter Morgan vlak voor de première ook niet de oorzaken van het auto-ongeluk uit te willen pluizen, maar het te willen hebben over de impact ervan. En dat hij een andere belangrijke vraag wilde stellen: „Wat was de waarheid over Diana’s relatie met Dodi Fayed?” Ter voorbereiding op die scènes keek Abdalla steeds opnieuw naar het beroemde beeldmateriaal op het jacht in St. Tropez en de laatste momenten tussen Dodi Fayed en Diana in het Ritz hotel in Parijs. „Je gaat op zoek naar de momenten waar je je echt aan vast kunt klampen. Waar geen twijfel over bestaat waar ze waren en met wie. De beelden van beveiligingscamera’s uit de achterkamer van het Ritz zijn mijn houvast voor de vraag over hun verhouding: zij houdt zijn hand achter haar rug vast, ze leunen hun hoofden tegen elkaar en strelen elkaar. In hun tederheid vond ik mijn antwoord.”
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data108175940-dda14d.jpg|https://images.nrc.nl/Dhxz4yZzD_7J_9tMm__eAjv4Z54=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data108175940-dda14d.jpg|https://images.nrc.nl/XIYJPrr1zkrHu74Fy0B4KCSCkJc=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data108175940-dda14d.jpg)
Daniel Escale/Netflix
Complottheorieën
Dodi’s vader, Mohamed Fayed, was tot zijn dood eerder dit jaar boos over hoe het overlijden van zijn zoon in de media slechts bijzaak werd. Hij was zo boos dat hij een stel complottheorieën de wereld in slingerde waarin hij beweerde dat Diana eigenlijk zwanger was en hij dat als enige wist en dat het stel vermoord was door de Britse veiligheidsdiensten in opdracht van prins Philip. Dat werd in een uitgebreid politieonderzoek onder de naam ‘Operation Paget’ ontkracht. De Britse acteur Jonathan Pryce, die nu twee seizoenen de rol van prins Philip vertolkt, vertelt dat hij in 1997 huilde toen hij op de radio over het overlijden van Diana in Parijs hoorde. „Toen ik deze nieuwe afleveringen bekeek, werd ik regelmatig herinnerd aan die periode. Dodi werd in de bladen weggezet als een playboy en minder belangrijk. Door hun relatie nu centraal te zetten, krijg je als kijker een completere versie van het verhaal”, vertelt hij. Volgens Khalid Abdalla is dat de kracht van The Crown.
Toch ontstond er rondom het vorige seizoen nog een rel toen onder andere John Major en Judi Dench erop aandrongen dat Netflix een disclaimer voor de serie zou plaatsen. Omdat de impact op de kijker en hun perceptie van de waarheid in het geding zou zijn als niet duidelijk werd gemaakt dat The Crown een gefictionaliseerde dramaserie is, slechts geïnspireerd op ware gebeurtenissen.
Volgens Abdalla is het juist aan The Crown om de historie in nieuw licht te plaatsen. „Bij elk seizoen dachten we als kijkers wel weer te weten wat er was gebeurd, maar na een nieuwe aflevering krabde je je ineens serieus achter de oren. Waarom wist je dat ene detail niet? Dat niet weten is het culturele vraagstuk, meer dan een kwestie van weten van de juiste informatie. Het gaat namelijk over de vraag welke verhalen worden verteld en waar we waarde aan hechten. Wie de ruimte krijgt, verandert met de tijd.”
Het eerste deel van The Crown seizoen 6 staat nu op Netflix. De allerlaatste vijf afleveringen volgen op 14 december.
