PVV-leider Geert Wilders zorgt vaker voor ophef, maar maandagavond heeft hij „echt een grens overschreden”, zegt Sharon Dijksma, burgemeester van Utrecht en voorzitter van de Vereniging van Nederlandse Gemeenten. Wilders plaatste op X een foto van pro-Palestijnse betogers die maandag voor ongeregeldheden zorgden in de Amsterdamse binnenstad, waarbij hij de tekst plaatste: „Het land uit met dat tuig. En Halsema mag mee.”
Een frontale aanval op de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema dus, door de leider van de grootste regeringspartij. Maandag stond Halsema in Amsterdam voor de moeilijke opdracht om enerzijds de herdenkingen van 7 oktober waardig te laten verlopen en anderzijds ruimte te bieden aan tegendemonstraties. Dijksma: „Burgemeesters staan al onder enorme druk in een samenleving die polariseert en moeten dagelijks moeilijke afwegingen maken, die soms ook kunnen schuren. Het is volstrekt onverantwoordelijk als je dan vanuit Den Haag van de weg gereden wordt, terwijl je juist steun nodig hebt.”
Dijksma vindt dat Wilders als leider van een coalitiepartij een andere verantwoordelijkheid heeft dan in zijn tijd in de oppositie. „Hij is een belangrijke factor in de Haagse politiek nu, een dragende factor in dit kabinet, dus dan neem ik hem ook heel serieus. Ik wil voorkomen dat we dit soort uitspraken normaal gaan vinden. Wat hij zegt of doet heeft effect in onze samenleving. Daarom zeg ik nu: dit is niet normaal en niet oké, dit pikken wij als burgemeesters niet.”
Lees ook
In Leeuwarden klinkt ‘Friesland for Palestine’, in Rotterdam delen ze gehaakte watermeloentjes uit
Schoof
In een bericht op Instagram vroeg Dijksma het kabinet dinsdagochtend afstand te nemen van Wilders’ uitspraken, en diezelfde oproep deden verschillende Kamerleden van oppositiepartijen. „Wilders wil Nederlanders en de burgemeester van onze hoofdstad het land uit. Yesilgöz blijft stil, Van der Plas blijft stil, Van Vroonhoven blijft stil”, schreef D66-leider Rob Jetten op X. Kati Piri van GroenLinks-PvdA stelde: „Er zijn momenten dat je er gewoon moet staan voor je lokale bestuurders. Zo’n moment is nu, @MinPres.”
Premier Dick Schoof zei dinsdag voor de tv-camera’s dat hij niet specifiek op de tweet van Wilders wilde ingaan, maar dat hij in algemene zin wel wilde zeggen ,,dat ik en het kabinet burgemeesters steunen die dagelijks ingewikkelde afwegingen maken, dat geldt ook voor Halsema.” Volgens Schoof heeft Nederland „behoefte aan verdraagzaamheid en niet aan polarisatie”.
Een frontale aanval op de Amsterdamse burgemeester Femke Halsema door de leider van de grootste regeringspartij
NSC-minister van Binnenlandse Zaken Judith Uitermark, verantwoordelijk voor goed bestuur en de verhouding tussen de overheden, zei dat „wij als politici het goede voorbeeld moeten geven”, maar weigerde de tweet van Wilders expliciet te veroordelen. Ze liet later via een woordvoerder nog wel weten dat ze „begrijpt” dat de tweet „veel gevoelens” teweeg heeft gebracht bij burgemeesters.
De ontwijkende uitspraken zijn opvallend omdat PVV, VVD, NSC en BBB in de formatie een ‘basislijn’ voor democratie en rechtsstaat vaststelden, die vooral voor NSC van belang was om een kabinet met daarin de PVV acceptabel te maken. In dat document staat bijvoorbeeld dat bewindspersonen en Kamerleden „een voorbeeldfunctie vervullen door integriteitsnormen ten volle na te leven”. Ook staat er dat partijen een „open, feitelijk en fel debat” van belang vinden, „elkaar en anderen heel laten” en „een constructieve bijdrage” leveren aan „het landsbestuur en een positief bestuurlijk klimaat”.
‘Antisemitisme’
Dat PVV-leider Wilders zich niets van deze woorden aantrekt is duidelijk, maar sommige van zijn coalitiegenoten zitten daar niet zo mee. BBB-fractievoorzitter Caroline van der Plas zei dinsdag in de Kamer dat de tweets van Wilders het probleem niet zijn. „Dat is antisemitisme”, zei Van der Plas, verwijzend naar sommige uitingen bij pro-Palestijnse manifestaties. „Ik vind het niet normaal dat we het hier hebben over tweets van Geert Wilders, terwijl dit gebeurt in ons land.”
Burgemeester Dijksma betreurt het dat Haagse politici, premier Schoof in het bijzonder, niet steviger stelling nemen tegen de aanvallen van Wilders op Halsema. „Het is goed dat Schoof zegt dat hij de burgemeesters steunt, maar wel heel jammer dat hij dan niet ingaat op wat Wilders zegt. Je kunt niet zeggen dat je niks van zijn uitspraken vindt, want die zijn de kern van het probleem. Hij durft het probleem niet aan te raken, waarschijnlijk om politieke redenen.”
Het is volstrekt onverantwoordelijk als je vanuit Den Haag van de weg gereden wordt
Wilders zelf is niet van plan zijn gedrag te veranderen. „Ik tweet wat ik wil”, zei hij dinsdag in de Kamer. Om er op X aan toe te voegen: „Een burgemeester die toestaat dat antisemitische tuig mag demonstreren op de dag van de opening van het Holocaustmuseum in maart en tijdens de herdenking van de moord op onschuldige joden in Israël een jaar geleden, is ongeschikt voor haar functie. Aftreden en wegwezen dus. Dat half bestuurlijk Nederland daar boos over wordt is irrelevant.”
Lees ook
Op veertien NS-stations een sit-in houden voor Gaza: betogers hebben dat recht, zeggen de burgemeesters. ‘Zolang het maar veilig blijft’
