De Europese Commissie spreekt opnieuw haar zorgen uit over de Nederlandse begroting op de lange termijn. Zoals het er nu naar uitziet, loopt zowel het begrotingstekort als de staatsschuld de komende jaren gestaag op, tot onwenselijke hoogte. Daarom krijgt Nederland van de Commissie een waarschuwing.
De waarschuwing staat los van de kabinetsval. Heel veel gevolgen heeft zo’n berisping – die ook wordt uitgedeeld aan Cyprus, Ierland en Luxemburg – ook niet. Oostenrijk wordt harder aangepakt. De Commissie wil dat land in het strafbankje zetten, omdat het nu al over de grenzen van de begrotingsregels gaat.
Oostenrijk noteerde vorig jaar een begrotingstekort van 4,7 procent en stevent dit jaar af op 4,5 procent. Daarom stelt de Commissie voor om een ‘procedure voor buitensporige tekorten’ te openen tegen Oostenrijk.
Frankrijk, Italië, Hongarije, Malta, Polen, Slowakije, België en Roemenië zitten al langer op het strafbankje van de Commissie. Een strafprocedure houdt in dat een land onder toezicht wordt geplaatst en moet laten zien hoe het zijn begroting weer in balans gaat krijgen. De procedure kan in het uiterste geval tot boetes leiden, al gebeurde dat nog nooit.
Tik op de vingers
In de herfst kreeg het Nederlandse kabinet – toen nog als enige van de 27 lidstaten – ook al een tik op de vingers van de Commissie om zijn langetermijnbegroting. Dat was opvallend, omdat Nederland zich juist hard had gemaakt voor strengere regels.
De lidstaten van de Europese Unie hebben afgesproken dat ze willen dat hun jaarlijkse begrotingstekort niet boven de 3 procent van het bruto binnenlands product (bbp) uitkomt, en dat de totale staatsschuld onder de 60 procent van het bbp blijft. Landen die boven deze normen zitten, moeten in hun begrotingsplannen een dalende trend kunnen laten zien.
Nederland behoort doorgaans tot de braafste jongetjes van de klas. Menig land noteerde het afgelopen jaar een hoger begrotingstekort en landen als België (108 procent), Frankrijk (112 procent), Italië (137 procent) en Griekenland (164 procent) zeulden grote schuldenbergen met zich mee. Nederland blijft echter al jaren binnen de marges – het coronajaar 2020 uitgezonderd.
Dat Nederland toch kritiek kreeg vanuit Brussel, is te wijten aan het feit dat de toekomstige cijfers minder rooskleurig ogen. Zonder aanpassingen zou Nederland in 2038 kampen met een begrotingstekort van 4 procent en een staatsschuld van 71 procent, berekende het Centraal Planbureau vorig jaar. Te hoog, en dus kreeg Nederland in de herfst een standje van de Commissie.
Dat standje wordt nu herhaald. Van een zware strafprocedure is daarmee nog geen sprake. „Zolang Nederland niet over de 3 of 60 procent heen gaat is er niets aan de hand”, zegt een Commissie-ambtenaar. „Maar wij moeten wel waarschuwen dat Nederland daar bij ongewijzigd beleid niet deze periode van vier jaar, maar misschien wel de volgende vier jaar doorheen gaat.”
Defensie-uitgaven
De verwachting is dat veel landen met hogere tekorten en schulden te maken zullen krijgen vanwege forse voorgenomen extra defensie-uitgaven. Om deze uitgaven niet te dwarsbomen, mogen de begrotingstekorten van de Commissie tot wel 1,5 procent extra oplopen als het om defensiegeld gaat. Landen moeten daarvoor een aanvraag doen. Nederland heeft, in tegenstelling tot zestien andere lidstaten, van die mogelijkheid nog geen gebruikgemaakt.
