De Europese Commissie heeft een leeftijdsverificatie-app laten bouwen. Daarmee moet het vanaf 1 juli mogelijk worden op een privacyvriendelijke manier online aan te tonen of je ouder bent dan achttien.
1
Waarom komt Brussel met zo’n app?
Deze app is bedoeld om een complexe discussie binnen de Europese Unie verder te brengen. De Commissie staat onder druk om meer te doen om kinderen online te beschermen. Maar over de manier waarop is binnen de EU geen overeenstemming.
Er bestaan al allerlei regels die ervoor moeten zorgen dat online bedrijven onderscheid maken naar leeftijd, maar die werken niet goed. Dat komt onder meer doordat je online eenvoudig kan liegen over je leeftijd, bijvoorbeeld bij het aanmaken van een account. Veel van de debatten over dit onderwerp draaien daarom over hoe iemands leeftijd online is te verifiëren.
2
Waarom is dat zo’n complex debat? Kinderen moeten toch gewoon veilig zijn?
Dat is zo ongeveer het enige waarover iedereen het eens is. Maar wat betekent dat in de praktijk? Moeten mensen om toegang tot bepaalde apps of websites te krijgen onomstotelijk hun meerderjarigheid bewijzen? Of riekt dat naar censuur en inperking van de vrijheid van meningsuiting als bepaalde inhoud niet langer toegankelijk is voor iedereen? En wie beslist voor welke inhoud dat geldt?
De app maakt discussies met de grote techbedrijven eenvoudiger. Die kunnen zich niet verschuilen achter technische obstakels
Bovendien, wie krijgt de macht en daarmee de verantwoordelijkheid om leeftijden te controleren? Dat kan via een paspoortscan of door gebruikers te tracken en op basis van hun online gedrag hun leeftijd te schatten, maar die manieren stuiten op privacybezwaren.
De Commissie ondervangt die bezwaren met een eigen app. Daarmee kunnen gebruikers bewijzen dat ze oud genoeg zijn voor toegang tot bepaalde sites, zonder dat hun privacy in het geding komt.
De app maakt discussies met de grote techbedrijven bovendien eenvoudiger: die kunnen zich niet verschuilen achter technische obstakels.
3
Hoe werkt de app?
Een gebruiker downloadt de app en moet daarna contact maken met een instantie die een betrouwbaar digitaal bewijs kan afgeven over de leeftijd. Bijvoorbeeld de nationale overheid of een bank. Dit bewijs wordt versleuteld opgeslagen in de app. Die kan vervolgens gebruikt worden wanneer de gebruiker online moet bewijzen meerderjarig te zijn, bijvoorbeeld voor het kopen van alcohol of om online te kunnen gokken.
Een consortium van de grote Europese telecomprovider Deutsche Telekom (Odido) en Scytáles, een Zweeds techbedrijf gespecialiseerd in online identificatie, bouwt de app.
4
Wordt gebruik van de EU-app verplicht?
Nee, dat blijft optioneel. De vicevoorzitter van de Commissie, Henna Virkkunen, die onder meer technologische soevereiniteit in haar portefeuille heeft, zei afgelopen week tegen de Financial Times te hopen dat bijvoorbeeld socialemediaplatformen de app vrijwillig gebruiken.
Die platformen hebben de plicht om minderjarigen te beschermen tegen schadelijke inhoud, zoals beelden van extreem geweld. Hoé ze dat precies moeten doen, staat niet in de wet. Virkkunen vindt – evenals veel andere politici – dat bedrijven nu te weinig doen om kinderen veilig te houden.
5
Er komt toch al een Europese digitale identiteit?
Klopt. Per 2026 moet iedere EU-lidstaat burgers minstens één ‘wallet’ bieden om zich veilig online mee te kunnen identificeren. Daarin kun je, op een versleuteld deel van je telefoon, bijvoorbeeld een digitale versie van een paspoort bewaren. Als een buitenlandse universiteit of autoverhuurder iets van je wil weten, kun je die app gebruiken om alleen het noodzakelijke te delen.
Aan de bouw van die wallets (een soort apps) wordt in alle lidstaten gewerkt. Maar de meeste lidstaten, waaronder Nederland, zullen de deadline niet halen.
De app die de Commissie nu laat ontwikkelen, is bedoeld om in ieder geval íéts te hebben
De app die de Commissie nu laat ontwikkelen, is bedoeld om in de tussentijd in ieder geval íéts te hebben. Al was het maar omdat de markt voor online identificatie en verificatie in beweging is. Het risico bestaat dat de hele markt al is ingenomen door bedrijven tegen de tijd dat de overheidswallets af komen.
Dan zouden mensen online nog afhankelijker worden van techbedrijven, omdat die een deel van hun online identiteit voor ze beheren.
6
Gaat de Nederlandse overheid gebruik van de EU-app aanmoedigen?
Dat weten we nog niet. „Op basis van de technische specificaties van de white-label app [de EU-app] zal ik kijken wat de technische, financiële, juridische en organisatorische mogelijkheden zijn voor Nederland”, laat Zsolt Szabó, de staatssecretaris voor Digitalisering weten.
Een team van het ministerie van Binnenlandse Zaken bouwt een eigen Nederlandse variant van de Europese digitale identiteit, de NL wallet. Onduidelijk is wanneer die precies klaar is voor gebruik.
7
Wat doen de grote techbedrijven intussen?
De socialemediaplatformen en andere grote techbedrijven, zoals Apple en Google, zijn al jaren druk met dit thema, want ook zij ervaren dat zowel de druk vanuit de publieke opinie als die van toezichthouders toeneemt. Tot nu toe ligt de nadruk in hun communicatie op het aanbieden van betere privacy-instellingen en meer opties om als ouder toezicht te houden. Hiermee kan bijvoorbeeld worden voorkomen dat wat een kind publiceert meteen voor de hele wereld zichtbaar wordt.
Op de achtergrond speelt een keiharde belangenstrijd. Iedereen beweert voorstander te zijn van leeftijdsverificatie online, maar geen bedrijf wil het doen. De partijen wijzen naar elkaar. Meta (van Instagram en Facebook) wil bijvoorbeeld dat Apple en Google in hun app-stores verantwoordelijk worden voor leeftijdsverificatie. Die zitten daar niet op te wachten. Zij leggen de verantwoordelijkheid weer bij de online platformen, of bij de browsers en de makers van de telefoons.
Lees ook
Het ‘hoofdpijndossier’ van de porno-industrie: controleren hoe oud je bezoekers zijn
