Westerse landen zullen niet werkeloos toezien hoe Rusland infrastructuur op de zeebodem in kaart brengt als voorbereiding op mogelijke sabotage. Die waarschuwing heeft de Britse minister van Defensie John Healy gegeven nadat Britse marineschepen deze week opnieuw een Russisch schip hebben geschaduwd dat voor zulke onderwateroperaties gebruikt kan worden.
„Ik wil dat president Poetin deze boodschap goed begrijpt: we zien jullie, we weten wat jullie doen en we zijn niet bang voor robuust optreden om dit land te beschermen”, zei Healy woensdag in het Lagerhuis.
Het geschaduwde schip, de Yantar, is officieel een oceanografisch onderzoeksvaartuig van het Russische ministerie van Defensie, maar vervult een dubbelrol als platform voor elektronische spionage en is uitgerust met bemande en onbemande vaartuigen voor onderwateroperaties. Het is een van de schepen die hun activiteiten in de Noordzee, de Ierse Zee en de oostelijke Atlantische Oceaan hebben opgevoerd sinds de invasie van Rusland in Oekraïne in 2022.
De Britse waarschuwing komt na een reeks incidenten rond gebroken en beschadigde kabels, onder meer in de Oostzee, waarbij Rusland de regie zou voeren. NAVO-landen voeren hun activiteiten op om belangrijke onderwaterinfrastructuur te beschermen.
Lees ook
In de Oostzee gaat het Westen meer en meer de confrontatie met de Russen aan, zonder rol van de Verenigde Staten
Healey deed de ongebruikelijke onthulling dat een Britse onderzeeboot de Yantar had geschaduwd toen het schip in november door de Britse zone op weg was naar het zuiden. En dat de onderzeeboot nabij de Yantar aan de oppervlakte was gekomen „om duidelijk te maken dat we heimelijk in de gaten houden wat hij aan het doen is”. De onderzeeboot was vermoedelijk een nucleair aangedreven aanvalsonderzeeboot van de Astute-klasse, waarvan er vijf zijn. Na dat incident voer de Yantar via de Ierse Zee verder voor een verblijf van bijna twee maanden op de Middellandse Zee en deed daarbij onder meer Algiers aan, het enige Russische steunpunt in de Middellandse Zee na het wegvallen van de haven van Tartus in Syrië.
Gezonken Russisch schip
Op 15 januari bevond de Yantar zich in de Middellandse Zee enkele uren op de positie waar op kerstavond het Russische vrachtschip Ursa Major zonk onder verdachte omstandigheden, na een brand in de machinekamer. Dat blijkt uit openbare trackergegevens en uit beelden die het Spaanse ministerie van Defensie heeft vrijgegeven. Het vrachtschip zou op weg zijn geweest via de Middellandse Zee en het Suezkanaal naar een haven in het verre oosten van Rusland. Het vervoerde mogelijk onderdelen voor kernreactoren in nieuwe Russische ijsbrekers. Veertien van de zestien bemanningsleden werden door de Spaanse kustwacht gered. Het is onbekend wat de Yantar boven het wrak deed.
Op de terugweg uit de Middellandse Zee werd de Yantar in Het Kanaal en de Britse zone van de Noordzee begeleid door een Brits fregat, een patrouilleschip en een helikopter. De Britse marine gaf beelden vrij van een Brits marineschip voor onderwateroperaties, de RFA Proteus, dat vlakbij de Yantar vaart of stilligt, vermoedelijk in november in de Ierse Zee. Volgens Healy heeft de marine haar instructies, de zogeheten rules of engagement, verscherpt om dichterbij verdachte schepen te kunnen varen.
Na de Noordzee bereikt te hebben is de Yantar na enige tijd, zoals gebruikelijk, ‘overgedragen’ aan de Nederlandse marine. Russische schepen varen buiten de territoriale wateren en maken gebruik van hun recht op wat ‘onschuldige doorvaart’ in internationale wateren heet. De Noordzeelanden hebben elk een zone van die wateren waarvoor ze verantwoordelijk zijn. Waar de Yantar zich nu bevindt valt uit trackergegevensniet af te leiden omdat het schip zijn transponder heeft uitgeschakeld. De laatst bekende positie was in de nacht van dinsdag op woensdag precies halverwege Hoek van Holland en Harwich in de noordgaande scheepvaartroute.
Lees ook
Nederlandse zeekabel doelwit van Russisch spionageschip dat eerder sabotage pleegde in de Oostzee
