Honderden Britse gebruikers van afslankpillen en -pennen ontwikkelden de afgelopen jaren een ernstige alvleesklierontsteking, in tien gevallen zelfs met dodelijke afloop. Daarom gaat de Britse toezichthouder op geneesmiddelen en medische hulpmiddelen, de MHRA, een studie opzetten naar de bijwerking van de ‘skinny jabs’, kondigde het afgelopen week aan.
Uit cijfers die de toezichthouder deelde met NRC blijkt dat het gaat om zeker 113 alvleesklierontstekingen bij patiënten die de semaglutide Ozempic of Wegovy gebruikten. Ozempic is oorspronkelijk bedoeld als behandeling van diabetes type 2, maar wordt ook vaak gebruikt om gewicht te verliezen, omdat het middel een verzadigd gevoel geeft.
Het sterkere broertje van Ozempic, Wegovy, is als afslankmiddel op de markt gebracht. Ook afslankmiddelen met een net ander aangrijpingspunt in het lichaam, zoals de liraglutiden, tirzepatiden en dulaglutiden, werden bij elkaar opgeteld in verband gebracht met 461 gevallen van alvleesklieronsteking. Het gaat om meldingen vanaf het moment dat het middel op de markt kwam tot 13 mei van dit jaar, maar meer dan een kwart van al die meldingen komt uit 2025. Sinds het begin van dit jaar meldden 22 semaglutide-gebruikers een acute alvleesklieronsteking, en 101 gebruikers van tirzepatide.
Steeds meer afslankmiddelen
Een alvleesklierontsteking kan mild verlopen, maar ook levensbedreigend zijn. Patiënten krijgen vaak hevige pijn in hun bovenbuik die kan uitstralen naar de rug, ze gaan braken en krijgen koorts. In ernstige gevallen sterft een deel van het alvleesklierweefsel af.
De bijwerking komt niet helemaal uit de lucht vallen. In de bijsluiters van afslankmiddelen staat alvleesklierontsteking gemeld als een zeldzame bijwerking, maar hoe vaak het precies voorkomt, is niet helemaal duidelijk. Sommige studies laten een licht verhoogde kans op alvleesklierontsteking zien, andere onderzoeken een verwaarloosbaar of zelfs geen effect. Maar omdat de MHRA het aantal gebruikers van afslankmiddelen de afgelopen jaren fors zag stijgen, wil het een beter inzicht krijgen in bij wie die bijwerking optreedt, en waarom.
DNA onderzoeken
Iedereen kan een bijwerking melden bij het bijwerkingencentrum van de MHRA, patiënten zelf, hun naasten of hun zorgverleners. Het verband tussen de afslankmiddelen en de alvleesklierontsteking is daarmee nog niet vastgesteld. Mogelijk heeft de genetische aanleg van deze patiënten invloed gehad op hoe zij op de afslankmiddelen reageerden, stelt de MHRA. Daarom vraagt de toezichthouder gebruikers van afslankmiddelen die in het ziekenhuis hebben gelegen vanwege hun alvleesklierontsteking om zich te melden. De deelnemers leveren een beetje speeksel in, zodat de onderzoekers daarmee hun DNA kunnen onderzoeken.
Het onderzoek is onderdeel van een grotere zoektocht van de zogeheten Yellow Card Biobank, een afdeling van het bijwerkingencentrum dat onderzoek doet naar de onderliggende oorzaken van bijwerkingen. Een derde van álle bijwerkingen kan volgens de MHRA voorkomen worden door patiënten genetisch te testen voordat zij een medicijn voorgeschreven krijgen. Op die manier weten artsen van tevoren op welke medicijnen de patiënt vanwege zijn of haar genetische aanleg mogelijk slecht reageert.
