Boris Johnson mag het parlement niet zomaar meer in

Op de dag dat het Lagerhuis in het Verenigd Koninkrijk debatteerde over de vraag of Boris Johnson een leugenaar en bedrieger is, kwam Labourleider Keir Starmer met een klimaat- en energieplan en de Schotse eerste minister Humza Yousaf met een plan voor een onafhankelijk Schotland. Er was die dag dus inhoudelijk belangrijker nieuws, maar het hogere politieke spel speelde zich in Westminster af.

Met 354 stemmen voor en zeven stemmen tegen was maandag het oordeel over Boris Johnson duidelijk: hij heeft als premier het parlement diverse keren voorgelogen over ‘partygate’. Het parlement steunde tijdens de stemming dus met overgrote meerderheid een onderzoeksrapport waarin was vastgesteld dat over de feestjes op 10 Downing Street tijdens lockdown niet de waarheid is verteld. Onder de voorstemmers waren er 118 van zijn eigen partij.

Lees ook Roekeloos, onopzettelijk of welbewust? Wat wist Boris Johnson van de borrels op 10 Downing Street?

De Conservatieve ex-premier Boris Johnson zou negentig dagen geschorst zijn, maar dat was inmiddels een papieren maatregel geworden omdat hij anderhalve week geleden al de vlucht naar voren had gekozen en was vertrokken als parlementslid. Pijnlijker voor hem is dat hij ook de pas moet inleveren waarmee oud-parlementariërs zich vrij door Westminster kunnen begeven. Dat is ongekend voor een oud-premier. Als hij een keer met een politicus wil afspreken, dan moet hij zich als elke gewone burger melden bij de hoofdingang en in de rij bij de veiligheidscheck.

Johnson kreeg dus maar minimale steun, van zeven Conservatieve leden. Maar dat is wel een vertekend beeld. Een aantal van zijn bondgenoten onthielden zich van de stemming, terwijl ze wel aan het debat deelnamen. Jacob Rees-Mogg, een Tory uit de rechtse vleugel, was van hen de belangrijkste. Hij vond het rapport vooringenomen en het bewijs voor het liegen niet overtuigend. Rees-Mogg vond dat de onderzoekscommissie, die werd geleid door langstzittend parlementslid Harriet Harman van Labour, had geprobeerd te beschrijven wat Johnson ,,op een bepaald moment moet hebben gedacht’’, alsof ze een ,,Elon Musk-deeltje in zijn hersenen’’ hadden geplaatst.

Het rapport van Harman en andere Lagerhuisleden oordeelde vorig week hard over het gedrag van Johnson, die tussen juli 2019 en september 2022 premier van het Verenigd Koninkrijk was. Hij had lang tegen het parlement volgehouden dat iedereen in de ambtswoning zich aan de regels had gehouden, terwijl hij wist dat dat niet zo was. „Dit onderzoek raakt het hart van onze democratie”, schreven de onderzoekers. In het debat maandagavond zeiden verschillende Lagerhuisleden dat dit rapport van groot publiek belang was, omdat het parlement nooit moet accepteren dat een lid van het kabinet niet de waarheid vertelt. Ze hoopten dat er nu een streep werd gezet onder de periode-Johnson. Jess Phillips van Labour zei bijvoorbeeld dat deze zaak aantoont dat de democratie „groter is dan deze demagoog, deze man die denkt dat hij groter is dan de wereld”. „Het systeem heeft teruggevochten.”

Geen vuile handen

In het debat werd maandagavond vaak de vraag gesteld waar Rishi Sunak eigenlijk was. De premier was niet aanwezig bij het debat en stemde dus ook niet mee. Hij had andere zaken te doen, liet zijn woordvoerder weten. Hij wilde bovendien het debat niet beïnvloeden en „iedereen in staat stellen zijn mening vrijelijk te uiten zonder die beslissing te beïnvloeden”, aldus Downing Street. Maar de meeste commentatoren concludeerden dat Sunak zijn handen niet vuil had willen maken aan deze zaak en geen partij wilde kiezen voor of tegen Boris Johnson en dus ook niet voor of tegen zijn bondgenoten. Want hoewel Johnson in het parlement weinig steun kreeg is hij nog steeds populair in Conservatieve kringen. Volgens een peiling van YouGov, die maandagochtend werd gepubliceerd, waarderen kiezers die in 2019 op de Conservatieve Partij stemden, hem meer dan Sunak.

Lees ook Britten vragen zich af of Boris Johnson echt is uitgespeeld

Diverse leden van oppositiepartijen bekritiseerden Sunak dat hij er niet bij was. Toen hij in oktober aantrad had hij beloofd te gaan regeren „met integriteit, verantwoordelijkheid en professionaliteit”. Dat had hij nu kunnen laten zien, maar de oppositie verweet hem „te zwak” te zijn om het openlijk tegen Johnson en zijn bondgenoten op te nemen.

De kans dat Boris Johnson het nog eens tegen Sunak opneemt en probeert terug te keren is er na het duidelijke oordeel van het parlement niet groter op geworden. Maar bij Johnson weet je het nooit. Het wordt niet uitgesloten dat hij ooit met een eigen partij terugkomt. Voorlopig zal hij, zonder toegangspas, niet al te veel in Westminster te zien zijn.