De boeren in Nederland zijn onmisbaar om de klimaatdoelen te halen. Maar daarvoor hebben ze perspectief nodig. En dat ontbreekt nu. Dat schrijft de Wetenschappelijke Klimaatraad in een advies aan het kabinet. De raad doet hierin vijf aanbevelingen om boeren meer toekomstperspectief te bieden.
Nederland moet, volgens de Europese klimaatwet, in 2050 klimaatneutraal zijn. De landbouw heeft daarin een belangrijke rol. In 2023 stootte Nederland 147 megaton CO2-equivalent uit (het opwarmend effect van broeikasgassen als methaan en lachgas is hierbij omgerekend naar dat van CO2), en 17 procent daarvan is afkomstig van de landbouw. Binnen de landbouw stoten de melkveehouderij en de glastuinbouw de meeste broeikasgassen uit – elk is verantwoordelijk voor circa een derde van de totale landbouwuitstoot.
Hittestress
Daarnaast wordt de landbouw nu al getroffen door het veranderende klimaat, met meer droogtes én heviger regenval. Zo verliezen akkerbouwers inkomsten door toenemende weersextremen. In de veehouderij hebben dieren tijdens warme periodes last van hittestress in de stal, in de wei en tijdens transport. Klimaatverandering bevordert ook de uitbraak van ziektes.
De landbouw is al belangrijk voor de voedselvoorziening, voor de samenhang en werkgelegenheid op het platteland, en voor landbeheer, zo schrijft de Wetenschappelijke Klimaatraad in zijn advies. Boeren zouden daarnaast een veel grotere rol kunnen spelen in het tegengaan van klimaatverandering. „Maar zij kunnen hun rol alleen vervullen als ze perspectief hebben […]. Dit perspectief ontbreekt op dit moment voor veel boeren.”
Bij dat perspectief onderscheidt de raad vijf aspecten. Een beter inkomen en uitzicht op het voortbestaan van het bedrijf. Duidelijker beleid en regelgeving. Meer eigen regie voor de boeren. Meer erkenning en waardering voor hun werk. En een eerlijker verdeling van de opgaven, bijvoorbeeld als het gaat om het terugbrengen van de stikstofuitstoot. Omdat er veel verschil is tussen boerenbedrijven, speelt het ene aspect bij de een meer dan bij de ander.
Een „onmisbare, eerste stap” om draagvlak te krijgen voor nieuw beleid, is het herstel van onderling vertrouwen tussen overheid en boeren, aldus de raad. Daarvoor zou er eerst aandacht moeten zijn „voor mislukt beleid uit het verleden”. De raad erkent dat het lastig zal zijn alle boerenpartijen aan tafel te krijgen, omdat de sector de laatste jaren erg versnipperd is geraakt. Het uitzicht op meer eigen regie voor boeren kan daarbij helpen.
Doelen voor 2040
Om boeren meer perspectief te bieden, zou het kabinet naast de doelen die er nu al liggen voor 2030, ook doelen moeten stellen voor 2040 en 2050. Welke uitstoot van methaan, lachgas en CO2 is dan bijvoorbeeld nog toegestaan?
Ook zou het kabinet gericht beleid moeten voeren om voor duurzaam geproduceerde land- en tuinbouwproducten een groeiende en rendabele afzetmarkt te organiseren. Boeren zouden beter ondersteund moeten worden (financieel, en met begeleiding) bij het omschakelen naar een duurzamere bedrijfsvoering. En het kabinet moet investeren in initiatieven die de samenwerking tussen boeren en consumenten en tussen boeren onderling bevordert.
„Premier Mitsotakis, wanneer stopt u eindelijk met liegen?” De vraag van de Nederlandse correspondent Ingeborg Beugel, geuit vanachter een opvallende rode mondkap en vanonder dito hoed, snijdt in 2021 door de zaal waar de Griekse premier een persconferentie geeft naast zijn Nederlandse ambtgenoot Mark Rutte. „Liegen over de pushbacks. Liegen over wat er gebeurt met vluchtelingen in Griekenland”, vervolgt ze. Beugel refereert aan berichten over Griekse grenswachten die vluchtelingen met geweld de grens terug over zouden dwingen en de kustwacht die vluchtelingenboten de zee op zouden duwen.
Mitsotakis reageert furieus en zegt dat Beugel niet in de nieuwe kampen op Samos is geweest, waarop zij antwoordt die als een van de eerste journalisten te hebben bezocht. „U kunt niet hierheen komen en mij beledigen”, bijt de premier haar vervolgens toe.
Beelden van de woordenwisseling gaan de hele wereld over. De maanden erop wordt Beugel bedreigd, getreiterd en zelfs fysiek aangevallen met een steen. Ze neemt de wijk naar Nederland, maar keert zeven weken later terug naar haar woning op het Griekse eiland Hydra.
In de Griekse havenstad Piraeus legde de rechtbank de 64-jarige journalist acht maanden voorwaardelijke gevangenisstraf op voor het verbergen van een illegale migrant voor de autoriteiten, meldde De Groene Amsterdammer woensdag. Beugel was vanwege ziekte zelf niet in de rechtbank aanwezig tijdens de uitspraak.
Wet uit 1991
Feitelijk bood Beugel de destijds 21-jarige Afghaanse vluchteling Fridoon onderdak in haar huis. Ze ontkent dat ze hem voor de autoriteiten verborgen heeft gehouden. „Er is een wet uit 1991 gebruikt, bedoeld om het goedkoop inhuren van illegale Albanese migranten die toen in groten getale Griekenland binnenkwamen aan banden te leggen”, vertelt Beugel telefonisch. Onderdeel van die wet is dat het verboden is deze immigranten zonder papieren onderdak te geven en te verbergen voor de autoriteiten.
Beugel had ook een boete van 10.500 euro kunnen krijgen, maar die werd uiteindelijk niet opgelegd. Tineke Strik, Europarlementariër en hoogleraar Burgerschap en Migratierecht aan de Radboud Universiteit, stelt dat de Griekse rechter met deze uitspraak meegaat in „de criminalisering van het helpen van vluchtelingen”.
De zaak tegen Beugel staat niet op zichzelf. Griekenland vervolgt ook tientallen anderen voor het helpen van vluchtelingen, onder wie de Nederlander Pieter Wittenberg en de befaamde zwemster Sarah Mardini, die zelf als vluchteling uit Syrië kwam en vanaf het eiland Lesbos drenkelingen tegemoet zwom. Zij worden verdacht van mensensmokkel, omdat ze met hun hulp vluchtelingen zouden lokken.
Beugel werkt in Griekenland als correspondent voor De Groene Amsterdammer en BNNVARA en liet zich, onder meer in NRC, kritisch uit over het „mensonterende” Griekse vluchtelingenbeleid. De regering van Mitsotakis is beschuldigd van het terug de grens over dwingen van vluchtelingen en terugduwen van vluchtelingenboten op zee, met soms verdrinkingen als gevolg.
De zaak draait om de 21-jarige Afghaanse vluchteling Fridoon, die ze in 2018 in een opvangkamp net buiten Athene ontmoette toen ze bezig was met een documentaire over de vluchtelingencrisis in Griekenland. Beugel besloot Fridoon, die inderdaad geen papieren had, onderdak te verlenen nadat hij in elkaar geslagen was. Ze betaalde ook zijn advocaat.
Inmiddels is Fridoon in Nederland, waar hij herenigd is met zijn moeder en zusje. Na maanden actie van Beugel konden die vanuit Afghanistan naar Nederland overkomen. Ze heeft Fridoon niet verteld over haar veroordeling: „Dat zou hij mentaal niet aankunnen.”
Beugel heeft beroep aangetekend tegen de rechterlijke uitspraak, maar focust zich voorlopig op haar medisch herstel. „Ik heb een ongelooflijk goede advocaat en ik verman mij toch erop te vertrouwen dat als puntje bij paaltje komt er nog wel iets van onafhankelijke Griekse justitie is.”
Analisten en journalisten roepen moord en brand sinds de regering van de conservatieve premier Michel Barnier vorige week viel. Men spreekt van een „ongekende politieke crisis”. Frankrijk zou „in het onbekende storten”. De hele EU zou kunnen worden meegetrokken.
Wat er is gebeurd, ís ook ongekend: voor het eerst sinds 1962 moest een Franse regering vertrekken omdat het parlement het vertrouwen opzegde. Barnier gaat de boeken in als de kortstzittende premier van de Vijfde Republiek. En omdat ook Duitsland hapert, zijn de zorgen over een EU-brede crisis niet onterecht.
Maar dat wil niet zeggen dat de Fransen nu in staat van schok verkeren, blijkt in Mâcon, een middelgroot stadje met 35.000 inwoners een uurtje ten noorden van Lyon. Op deze koude woensdagmiddag is men vooral bezig met de schaatsbaan voor het statige gemeentehuis. Kinderen stuiteren over het ijs, een ouder stel komt samen voor een glaasje vin chaud. Uit houten huisjes komen de geuren van crêpes en warme chocomel.
Meerdere Mâconnais zeggen „wel iets te hebben gehoord” over de val van de regering, maar geen mening te hebben. Ze hebben het „te druk met werk” om de politiek te volgen. Of ze vinden dat politiek Parijs „te ver van ons verwijderd is”. Anderen kijken glazig voor zich uit als ze naar de regeringsval worden gevraagd, en lopen zich verexcuserend weg. Hierbij speelt mee dat en public praten over politieke voorkeuren taboe is. Om dezelfde reden willen sommigen niet herkenbaar op de foto of met hun achternaam in de krant.
<figure aria-labelledby="figcaption-0" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Drie vrouwen wandelen in het centrum van Mâcon.
Foto Sabine Greppo
” data-figure-id=”0″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Drie vrouwen wandelen in het centrum van Mâcon.
Foto Sabine Greppo
” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/12134041/data125525021-e0b0ba.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-10.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-8.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-9.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-10.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-11.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/pHucM4JWMSCE0AxOav8s7f88pO8=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/12134041/data125525021-e0b0ba.jpg 1920w”>Drie vrouwen wandelen in het centrum van Mâcon.
Foto Sabine Greppo
<figure aria-labelledby="figcaption-1" class="figure" data-captionposition="below" data-description="Een Franse crêpe op de kerstmarkt in Mâcon. ” data-figure-id=”1″ data-variant=”grid”><img alt data-description="Een Franse crêpe op de kerstmarkt in Mâcon. ” data-open-in-lightbox=”true” data-src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-1.jpg” data-src-medium=”https://s3.eu-west-1.amazonaws.com/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/12134044/data125524961-3b9e3b.jpg” decoding=”async” src=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-14.jpg” srcset=”http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-12.jpg 160w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-13.jpg 320w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-14.jpg 640w, http://nltoday.news/wp-content/uploads/2024/12/na-de-regeringsval-hunkeren-de-fransen-vooral-naar-stabiliteit-blijkt-in-kerstig-macon-15.jpg 1280w, https://images.nrc.nl/usQb4bVjCZBqxAlI0DVx4MJx3kc=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2024/12/12134044/data125524961-3b9e3b.jpg 1920w”>Een Franse crêpe op de kerstmarkt in Mâcon.
Foto Sabine Greppo
Een schaatsbaan op de kerstmarkt in Mâcon.
Foto Sabine Greppo
Samenwerken
Geen enkele Mâconnais toont zich blij met de regeringsval – terwijl oppositiepartijen van radicaal-links tot -rechts dit als een overwinning presenteren. Zo zegt de 65-jarige jeugdzorgmedewerker Brigitte Mercier – blauwe bril, bontkraag, sigaretje – dat de oppositie „Barnier geen kans heeft gegeven”. Zelf stemt ze rechts, maar ze zegt dat ook een linkse premier een kans had verdiend.
Mercier vindt dat de politieke partijen meer zouden moeten samenwerken – iets waar ook president Emmanuel Macron, die naar verwachting donderdagavond een nieuwe premier benoemt, op aanstuurt. „Vredig samenleven en het opbouwen van een land kan alleen door compromissen te sluiten.” Ze wijst er ook op dit in andere Europese landen wel lukt. „Maar onze politici denken alleen aan zichzelf, aan hun eigen achterban, en willen niet in discussie gaan.”
Jeugdzorgmedewerker Brigitte Mercier, die niet herkenbaar op de foto wil, in het centrum van Mâcon.
Foto Sabine Greppo
De 19-jarige kok Falikou Traoré, die zijn handen warmt aan een kartonnen bekertje koffie, vreest voor „meer werkloosheid en crises” door de aanhoudende politieke chaos. Ook hij zegt dat „onze politici vooral bezig zijn om zelf aan de top te komen”. „Ze kunnen beter de verschillen accepteren, discussiëren en samen vooruitgaan.” Wie premier wordt, maakt hem niet uit. „Zolang die Frankrijk maar voorop stelt.”
De 61-jarige Pascal, die op het radicaal-rechtse Rassemblement National stemt – de partij die samen met de linkse oppositie de regering ten val bracht – is niet blij met de val van de regering. Hij zegt dat „we zelf hebben gekozen voor dit parlement dus nu onze verantwoordelijkheid moeten nemen. Als ik naar Kamerdebatten kijk, lijken het wel kinderen: ze stoppen niet met elkaar uit te jouwen, in plaats van zich te interesseren in de zorgen van de Fransen.”
Falikou Traoré in het centrum van Mâcon.
Foto Sabine Greppo
Interim premier
De burgemeester van Mâcon, Jean-Patrick Courtois (73), vertolkt in zijn met kerstversiering aangeklede stadhuis de visie van veel politici die stellen dat de val van de regering-Barnier onafwendbaar was. „Het komt door de keuze van Macron om in juni het parlement te ontbinden [na de zege van radicaal-rechts bij de Europese verkiezingen]”, zegt Courtois, een imposante man met twinkelende ogen. „Een verkeerde inschatting als gevolg van het feit dat Macron zo diep zit weggestopt in zijn Élysée dat hij niet meer weet wat er in het land speelt. Hierdoor is een Assemblée ontstaan die niet te regeren is.”
Volgens Courtois moet Macron nu wel een soort interim premier aanstellen die zich op de achtergrond houdt, om zich maar geen woede van de oppositie op de hals te halen, tot komende zomer weer parlementsverkiezingen kunnen plaatsvinden. Dat zijn stadgenoten vinden dat oppositiepartijen op zoek moeten naar raakvlakken, lijkt de burgemeester naïef te vinden. „Ons electorale systeem is anders dan in bijvoorbeeld Duitsland en Nederland, dus dat kun je niet vergelijken”, zegt hij. „En we hebben niet dezelfde filosofie. Dat heb ik wel geleerd als senator: zelfs discussies over de naam van een wet kunnen hier eindeloos duren.”
Jean-Patrick Courtois, burgemeester van Mâcon, voor het stadhuis.
Foto Sabine Greppo
Volgens Courtois is dit nu nog sterker omdat veel ogen al gericht zijn op 2027: het jaar dat er nieuwe presidentsverkiezingen plaatsvinden. „Je kunt wel zeggen dat iedereen zich moet verenigen, maar politieke leiders denken alleen maar aan 2027. Ze pakken elke kans aan om een schaduw te werpen op hun tegenstanders.”
Maar terwijl politiek Parijs aan het bekvechten is, heeft de politieke impasse wel degelijk gevolgen. Zo is de begroting voor 2025 met broodnodige bezuinigingen van tafel verdwenen en wordt via een speciale wet de begroting van dit jaar verlengd tot duidelijk is welke kant Frankrijk politiek gaat. De 42-jarige crèchemedewerkster Celinie vertelt in een beduidend minder sprankelende buitenwijk van Mâcon dat haar werk „afhankelijk is van wat besloten wordt over kinderbijslag. En als er maatschappelijke onrust uitbreekt, heeft dat enorme invloed op het werk van mijn man die gendarme is – en dus op ons gezinsleven. Mensen vergeten soms dat welke regering we hebben, enorme impact heeft op onze levens.”
Wat Mariah Carey weet, wist Johann Sebastian Bach al veel eerder: schrijf een goeie kersthit en je kunt hem elk jaar weer van stal halen. Als je niet oppast, hangt er drie eeuwen later zelfs een hele traditie aan vast: in Bachminnend Nederland is het Weihnachtsoratorium met de feestdagen inmiddels een vaste waarde. Dit seizoen trekken twee toonaangevende ensembles door het hele land om in kerken en concertzalen Bachs kerstkraker tot klinken te brengen.
Op papier zijn de uitvoeringen vergelijkbaar: elk gespeeld op authentieke instrumenten, met een kleinschalig koor en vier internationale solisten. De Bachvereniging speelt met eigen orkest en strikte voor de directie Lars Ulrik Mortensen, die vanaf het kistorgeltje leidt. Het Nederlands Kamerkoor toert met zijn eigen chef Peter Dijkstra en het Vlaamse B’Rock Orchestra. Bij aftrap van de tournee in Het Concertgebouw maakte het kamerkoor dinsdag bekend dat Dijkstra heeft bijgetekend om nog zeker tot 2028 aan te blijven.
Het Weihnachtsoratorium kan niet bogen op dezelfde lange uitvoeringstraditie als de Matthäus-Passion, die ándere seizoensklapper van Bach, maar heeft zich onderhand wel definitief in de jaarlijkse concertkalender genesteld. Begrijpelijk, want hier hoor je Bach op zijn feestelijkst. De opening alleen al, met zijn paukenslagen en fonkelende baroktrompetten: Jauchzet, frohlocket! Wanneer je dat hoort, is het pas echt Kerst.
Lars Ulrik Mortensen leidt de Bachvereniging vanaf het kistorgeltje. Foto Eduardus Lee
Genie van de meester
Bach ging economischer te werk dan Carey: in plaats van allemaal nieuw materiaal te verzinnen, recyclede hij een hele stapel muziek die hij eerder componeerde voor verjaardagen en partijen. Dat is het genie van de meester: bij Bach gaat het verhevene altijd hand in hand met het seculiere. Neem bestaande feestmuziek, plak een andere tekst eronder en trek er een grote rode strik omheen, en je hebt plots een God-lovend en goedlopend kerstoratorium. Simpel? Nee, dat kan alleen Bach.
Dat wij tegenwoordig zo gek zouden zijn het hele stuk in één ruk uit te luisteren, kon Bach niet vermoeden. Zes losse cantates bedacht hij, elk bedoeld voor een andere gelegenheid tussen de geboorte van Jezus (25 december) en de dag dat de kerstversiering weer naar zolder mag (6 januari). Alle zes achter elkaar is een lange zit, ook omdat het Weihnachtsoratorium (in tegenstelling tot de Matthäus) niet echt een doorlopend, steeds intenser wordend drama vertelt.
Complete uitvoeringen, zoals bij het NKK, zijn geen gemeengoed – vier cantates is behapbaarder en gebruikelijker. Eeuwig zonde is dat de laatste cantate dan meestal buiten de boot valt, want daar zit juist zulke steengoede muziek in. Het openingskoor vol spannende wendingen en vallende bassen, de intense sopraanscène, of het geweldige slot – een van Bachs meest wervelende koraalzettingen ooit.
De Bachvereniging, die vier cantates uitvoert, maakt de gelukkige keuze om nummers twee en drie weg te laten en behoudt dus de glorieuze zesde. Zodra die aanbreekt, merk je dat het hele ensemble opveert in de Grote Kerk van Naarden: de eerste driekwart van het concert doen soms wat bleekjes aan. Het orkest heeft plezier, maar Mortensens flamboyante cirkelgebaren geven het koor maar sporadisch vleugels. Misschien dat je in een kerk al snel wat ingetogener gaat zingen?
Nou, evangelist Daniel Johannsen in elk geval niet: die maakt er met zijn opgesmukte emoties een soort Bach-the-musical van. Gelukkig is sopraan Carine Tinney er om orde op zaken te stellen: mooie klank, sterke tekstuitdrukking. Haar laatste soloscène (Du Falscher) en het duet met hobo en echostem zijn hoogtepunten.
Dynamisch bereik
Bij het Nederlands Kamerkoor wordt de uitvoering meer een geheel. Het koor heeft met twintig zangers (tegen twaalf bij de Bachvereniging, inclusief solisten) een groter dynamisch bereik en krijgt onder Dijkstra een breder kleurenpalet. Het a capella én uit het hoofd gezongen Ich steh an deiner Krippen hier, ook weer in die fijne zesde cantate, zorgt voor kippenvel. Bij de solisten is het Arttu Kataja die eruit springt met zijn innemende baritonstem: een hondsmoeilijke aria als Großer Herr kunnen zingen met zúlk schijnbaar gemak, dat lukt maar weinigen.
Dijkstra mag dan in eerste plaats koordirigent zijn, de opvallendste accenten liggen geregeld in de orkestpartij. B’Rock doet zijn naam eer aan: als je zonder geluid zou kijken naar de swingende contrabassist Tom Devaere, wist je niet of hij jazz of barok speelde. En zo hoort het misschien ook wel, want het Weihnachtsoratorium is toch, boven alles, uitbundige feestmuziek.
Het Weihnachtsoratorium door de Nederlandse Bachvereniging.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data125521635-fd9190.jpg|https://images.nrc.nl/miKQVJHqHZQYnQ-jJW1ukfFvC9M=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data125521635-fd9190.jpg|https://images.nrc.nl/FDYrYdUUPmJtXuoWXUXpjUii7Dg=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data125521635-fd9190.jpg)
