Wie verbijsterd is over de voortvarendheid waarmee Donald Trump zijn eigen federale overheid aanvalt, had het weblog van Curtis Yarvin moeten volgen. Trumps vicepresident en techmiljardairs rond de nieuwe regering deden dat de afgelopen jaren wél. Hier lazen zij hoe een president bij zijn aantreden meteen het staatsapparaat met decreten, noodtoestanden, massaontslagen en andere ingrepen moet ontmantelen, zuiveren en saneren. Dit opdat hij de rest van zijn termijn kan regeren als de ceo van een hedendaagse monarchie.
„[Vicepresident] J.D. Vance, [durfinvesteerders] Peter Thiel en Marc Andreessen: allemaal zijn ze fan van Yarvin. Indirect heeft hij zo zeker ook Trump beïnvloed”, glundert Constantin Whitmire, een van de studenten die Curtis Yarvin hebben weten te strikken voor een debatje op de pas geopende Universiteit van Austin Texas (UATX). Toen ze de neo-reactionaire blogger weken geleden vroegen, was er binnen hun studentenclub Austin Union nog enige discussie of Yarvin niet té controversieel was. Nu zijn antidemocratische ideeën onder Trump-II beleid zijn geworden en zelfs de progressieve The New York Times recent een lang interview met hem publiceerde, zijn ze nog trotser op Yarvins komst.
Het debatzaaltje stroomt op een koude januariavond vol met tientallen vooral mannelijke studenten. Tussen de colberts, blazers, stropdassen en een enkele vlinderstrik valt Yarvin uit de toon met zijn verweerde leren jasje boven een strakke spijkerbroek, waar een donker overhemd slordig uit bloest.
Parelrivierdelta
De stelling van het debat blijkt Yarvin op het lijf geschreven: ‘Is een gekozen regering de beste manier om het kapitalisme te behouden?’ Zijn tegenstander op het podium is jurist en grondwetkenner Ilya Shapiro, verbonden aan het klassiek-conservatieve Manhattan Institute. Shapiro mag het debat openen en grijpt terug op Churchills uitspraak dat „democratie de slechtste regeringsvorm is, uitgezonderd alle andere”. Ook, of juist bij het aanjagen van kapitalisme.
Yarvin antwoordt door eerst „een belangrijk libertair punt” te maken. „Kapitalisme is geen -isme, geen ideologie, het is wat mensen uit zichzelf doen als er geen socialisme is dat hen tegenhoudt.” Kapitalisme, wil hij zeggen, heeft niet per se democratie nodig, het moet alleen niet tegengewerkt worden. Pak je smartphone of elk ander elektronisch apparaat er maar bij, roept hij het publiek op. „Kijk op de achterkant en wat staat daar? Gemaakt in democratie? Nee.”
Het is voor Yarvin de opmaat naar een lofzang op de manier waarop China het kapitalisme ingevoerd heeft. Terwijl Russen na de val van de Sovjet-Unie gingen experimenteren met kapitalisme én democratie – waarna Rusland onder Jeltsin al snel in chaos verviel – wist de Chinese Communistische Partij (CCP) onder Deng Xiaoping kapitalisme juist te laten floreren zónder democratie. Terwijl de industriegebieden van democratisch geleid Amerika vorige eeuw in verval raakten, bloeide de Parelrivierdelta van China juist op door voor de hele wereld te gaan produceren. „Een doodarm land werd onder hem een industriële krachtpatser.”
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/wp-content/uploads/2025/01/31115415/data127408941-b6740d.jpg)
Tech-libertarisme
Tegenwoordig blogt Yarvin, maar aanvankelijk verdiende hij zijn geld als programmeur. In de techwereld leerde hij de in trumpistische kringen zeer invloedrijke durfinvesteerder Peter Thiel kennen. Zoals meer techmiljardairs rond de nieuwe president, is ook Thiel overtuigd libertair: vóór een kleine overheid, vrij ondernemerschap, lage belastingen en grote persoonlijke vrijheid. Dit tech-libertarisme is echter in de greep geraakt van een ogenschijnlijke tegenstrijdigheid: het zou alleen te verwezenlijken zijn onder een autoritair bewind. Na op grote schaal gedoneerd te hebben aan Trumps campagnekas, zien deze techbro’s hun kans nu schoon.
Yarvin legt de intellectuele basis voor deze machtsgreep. De vertrokken Democratische president Joe Biden mocht in zijn afscheidsrede eerder deze maand waarschuwen voor een machtsgreep van ‘oligarchen’ en hun ‘technologisch-industrieel complex’, volgens Yarvin zijn de VS in de greep van een andere ‘oligarchie’. Hij spreekt van een ‘kathedraal’ van kwaliteitsmedia, ongekozen bureaucraten en linkse academici.
Door Trumps terugkeer krijgt de rest van het land nu ook de ‘rode pil’
Met hun culturele en ambtelijke macht dringen zij de bevolking al decennia beleid op dat (in ieder geval in eerste instantie) ingaat tegen de wens van de meerderheid – van abortusrechten en massa-immigratie tot homorechten. Voor wie dit in begint in te zien, muntte Yarvin in 2007 – toen hij nog blogde onder het pseudoniem Mencius Moldbug – de term ‘red-pilled’. Dit naar de filmklassieker The Matrix waarin mensen die de rode pil kiezen, doorkrijgen dat ze in een illusionaire, door robots bestuurde wereld leven. De term is vooral in zwang in rechtse internetkringen.
De laatste tachtig jaar zorgde deze schaduwmacht dat de VS eigenlijk geen president meer hadden, meent Yarvin. De laatste die werkelijke macht uitoefende, was volgens hem Franklin D. Roosevelt. Zonder veel tegenspraak van zijn Democratische Partij leidde hij het land met zijn New Deal uit de Grote Recessie en vervolgens door de Tweede Wereldoorlog. Sinds ‘FDR’ lieten alle presidenten zich ringeloren, meent Yarvin.
Politieke correctheid
Yarvin ging niet voor niets in op de uitnodiging van de UATX-studenten. Hun gloednieuwe universiteit in de Texaanse hoofdstad wordt vaak ‘anti-woke’ genoemd, al zegt ze zelf de academische vrijheid te huldigen die op andere onderwijsinstellingen verloren ging door doorgeschoten politieke correctheid en diversiteitsbeleid. De dit jaar geopende universiteit is opgericht met geld van techmiljardairs en heeft trustees als historicus Niall Fergusson (de partner van Ayaan Hirsi Ali), journaliste Bari Weiss (vertrokken bij The New York Times na een intern conflict) en durfkapitalist Joe Lonsdale (medeoprichter van Thiels techdefensiebedrijf Palantir). Op UATX is geen idee of spreker taboe.
Door Trumps terugkeer als president, is het moment gekomen dat de rest van het land de rode pil krijgt. Van redelijk marginaal vinden Yarvins ideeën sinds Trumps zege plots hun weg naar de mainstream.
In het Witte Huis lijkt J.D. Vance zijn machtigste discipel. De vicepresident spreekt openlijk van ‘regime-vervanging’ – een verwijzing naar de ondertitel van Yarvins huidige blog Gray Mirror, dat hij betaald aanbiedt via nieuwsbrievenplatform Substack: ‘Portaal naar het volgende regime’. Een yarvineske spitsvondigheid als Retire All Government Employees (RAGE) werd deze week in de praktijk gebracht met het aanbod aan 2,3 miljoen federale ambtenaren om met een afkoopsom te vertrekken.
Zijn pleidooi voor een monarchie is helemaal niet zo vreemd, betoogt Yarvin tijdens het debat in Austin. Het is ook nadrukkelijk niet royalistisch bedoeld, maar drukt uit dat de VS het landsbestuur zou moeten mogen leiden zoals een bestuursvoorzitter een bedrijf aanstuurt, waarbij hij slechts rekenschap aflegt aan een raad van commissarissen. In het geval van China is president Xi Jinping de ceo en zijn partij CCP de raad van commissarissen.
Yarvin: „The New York Times wordt ook al vijf generaties door telgen van dezelfde familie geleid als een absolute monarchie.” En ook binnen techreus Meta hebben de oprichters via hun eigendomsstructuur „absolute macht”. „Ik heb best wat kritiek op beide bedrijven, maar ze functioneren prima. En ze willen in ieder geval niet naar Mars”, zegt Yarvin met een sneer naar Elon Musk, de invloedrijkste ‘techbro’ in Trumps regering, die hij nog nooit ontmoet zegt te hebben.
Op een oude fiets
Na afloop van het debat dringen faculteitsstaf en studenten om Yarvin heen. Een Chinees-Amerikaanse vrouw zegt tegen hem dat ze zijn vergelijking met Xi mank vindt gaan, omdat die inmiddels zoveel macht heeft vergaard dat de CCP bij leven nooit meer van hem afkomt – als de partij dat zou willen. „Soms hebben we een goede keizer, zoals Deng, maar nu zitten we met deze despoot.”
Yarvin erkent dat het Chinese model in dit geval niet perfect werkt. „Maar het wordt in ieder geval geprobeerd”, zegt hij. Zoals hij nu ook ziet dat Trump het probeert – al durft hij niet te zeggen of het lukt. „Ons presidentschap is als een fiets die tachtig jaar in de regen heeft gestaan. Trump probeert er nu op te stappen en we weten niet of de wielen het nog doen, of de ketting eraf vliegt. Maar misschien komt hij wel een stukje vooruit.”
Yarvin toog vorige week rond Trumps beëdiging naar Washington. „Mensen daar waren geschokt dat hij daadwerkelijk probeert die fiets aan te trappen, niet alleen maar doet alsof. Eerlijk gezegd denk ik niet dat hij ver gaat komen. Er moet nog flink wat smeerolie op en veel onderdelen moeten vervangen worden.” Gevraagd of Trump niet te oud is om nog op een fiets te stappen, zegt Yarvin luchtig: „Oh, maar hij heeft veel jonge mensen om zich heen.”
