Blijdschap in Israël na bevrijding gijzelaars, maar woede elders over hoge tol aan Palestijnse slachtoffers

Toen het populaire Instagramaccount Cestmocro deze week onder vuur kwam, deed het kanaal zelf daar in zijn karakteristieke stijl verslag van. BBB-leider Caroline van der Plas had op X gepleit voor een verbod van „haatzaaiende platforms zoals #CestMocro”.

Cestmocro brengt nieuwsberichten altijd in een opeenvolging van foto’s, met een grote kop. Nu meldde het: „Van der Plas wil Cestmocro verbieden. Ze vergeet echter dat we in Nederland wonen en niet in Israël”.

De volgende foto’s tonen screenshots van de Grondwet en van twee Wikipediapagina’s, over de vrijheid van meningsuiting en de persvrijheid. De laatste foto toont een tweet: „Dit is het dodelijkste jaar voor journalisten in de geschiedenis en volgens onderzoek van CPJ [Committee to Protect Journalists, red.] doodt Israël bewust journalisten in Gaza.” Het bericht heeft 80.000 likes en bijna vierduizend reacties.

Cestmocro is een van de populairste nieuwskanalen voor jongeren. Met 1,1 miljoen volgers is het even groot als NOS Stories en in de leeftijdsgroep 13-24 jaar heeft het zelfs meer volgers. Veel voorkomende thema’s zijn (wereld-)politiek, rampen, gender, islam, influencers, en voetbal. Die populariteit dankt Cestmocro aan de snelle berichtgeving en de vaak tabloid-achtige koppen. Die succesformule werkt goed bij jongeren, die hun nieuws immers niet meer van tv en kranten halen, maar van sociale media op hun telefoon.

Maar anders dan NOS Stories is Cestmocro geen professioneel nieuwsmedium. Het kanaal haalt veel berichten van sites als NOS en RTL-nieuws, en neemt ook berichten over die rondgaan op sociale media en berichten uit roddelbladen. Niet bekend is wie de eigenaar of maker(s) van Cestmocro zijn – ondanks pogingen van media, waaronder NRC, om dat te achterhalen.

De snelheid waarmee het account de (ingekorte) berichten plaatst, gaat soms ten koste van de nuance en de feitelijkheid. Onder de berichten staan vaak haatreacties. Zo verspreidde Cestmocro vorig jaar ongefundeerde beweringen en misleidende beelden over lessen relationele en seksuele vorming van kenniscentrum Rutgers. Dit leidde tot oproepen tot geweld tegen Rutgers-medewerkers.

Het Commissariaat voor de Media stelt in een recent rapport dat jongeren qua betrouwbaarheid een duidelijk verschil zien tussen Cestmocro en NOS. Verreweg het merendeel van de ondervraagde jongeren gebruikt naast Cestmocro ook gevestigde nieuwskanalen als NOS en RTL.

Jongeren hebben meer vertrouwen in professionele nieuwsorganisaties. Dat geldt ook voor de meeste jongeren met een biculturele of migratieachtergrond, maar het percentage dat NOS vertrouwt is in die groep wel lager dan bij jongeren als geheel (68 procent tegenover 85 procent). Voor 44 procent van hen geldt Cestmocro als betrouwbare nieuwsbron, tegen 33 procent bij de hele groep.

Sinds het begin van de oorlog tussen Israël en Hamas besteedt Cestmocro hier veel aandacht aan. Vaak kiest het voor het Palestijnse perspectief. Berichten krijgen veel reacties van gelijkgestemden.

Het Centrum Informatie en Documentatie Israël (CIDI) deed eind oktober vorig jaar aangifte tegen de eigenaar van CestMocro en verschillende gebruikers die zich antisemitisch op het platform hadden uitgelaten. Het CIDI noemde de pagina een „broeinest voor antisemitisme”. Het Openbaar Ministerie seponeerde de zaak.

Woensdag richtte Van der Plas zich in de Tweede Kamer op zowel het account en als reacties onder de berichten van Cestmocro, „dat vol staat met antisemitische uitingen die niet worden gemodereerd”. Cestmocro reageerde in een bericht dat bepaalde woorden en zinnen wel degelijk automatisch worden geblokkeerd. We „proberen zo veel mogelijk actief te modereren”. Het account stelt dat het onmogelijk is iedere haatreactie te verwijderen – en wijst daarbij op racistische reacties onder tweets van Van der Plas zelf.

Minister Van Weel (Justitie, NSC) zei een verbod van Cestmocro mogelijk te achten, als tenminste sprake is van strafbare feiten. Sommige juristen zijn evenwel heel kritisch over het voorstel. Aan de NOS vertelden experts dat een dergelijk verbod neigt naar censuur en dat een verbod in theorie zou kunnen, maar erg uitzonderlijk en disproportioneel zou zijn.

Advocaat Christiaan Alberdingk Thijm, gespecialiseerd in informatierecht, plaatst vraagtekens bij de juridische haalbaarheid van het voorstel. „Maatregelen tegen accounts moeten doelgericht en proportioneel zijn”, zegt hij tegen NRC. „Een heel account verwijderen op basis van de reacties is op zich niet voldoende grond. En al helemaal als blijkt dat de eigenaar reacties wel verwijdert, zie ik dit voorstel niet standhouden. Het is een draconische maatregel die de vrijheid van meningsuiting zou beperken.”

Thomas Bruning, secretaris van journalistenvakbond NVJ, zegt dat het voorstel duidt op een fundamenteel probleem. „De politiek gaat hier op de stoel van de rechter zitten en Van der Plas bepleit eigenlijk censuur. Als je kanalen wil gaan verbieden heb je echt geen oog voor waar een rechtsstaat voor staat. Wel is het echt problematisch dat we niet weten wie achter het account zit, ze zijn namelijk nu helemaal niet aanspreekbaar. Niemand weet wie het is, het is de Banksy van de media.”

Cestmocro is alweer overgegaan tot de orde van de dag. „Enkele gevechten tijdens wedstrijd Frankrijk-Israël”, aldus een grote kop op vrijdag. De beelden tonen een bijna leeg voetbalstadion en enkele incidenten op de tribune. Op laatste foto een jongen met een Palestijnse vlag.

Delen

Mail de redactie