N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Historische cijfers Oliebedrijven maken misbruik van de energiecrisis, vindt de Amerikaanse president. Het Witte Huis ziet de recordwinst van Exxon als het zoveelste bewijs.
Het Witte Huis had dinsdag snel zijn mening klaar over de jaarcijfers van ExxonMobil. „Buitensporig”, was de conclusie. En de presidentiële irritatie leek groter dan ooit. Want het resultaat van Exxon – een nettowinst van 55,7 miljard dollar, een jaar ervoor nog 23 miljard – is voor president Biden het zoveelste bewijs dat de oliebranche misbruik maakt van de huidige oliecrisis. De cijfers laten weer eens zien, aldus een woordvoerder van de president, dat oliebedrijven alles hebben wat zij nodig achten. „Inclusief recordwinsten en duizenden goedgekeurde, maar ongebruikte vergunningen om de productie op te voeren.”
Toch kiezen de oliebedrijven er volgens het Witte Huis voor „die winsten in de zakken van topbestuurders en aandeelhouders te stoppen”. Tegelijkertijd constateert de Democratische regering dat „Republikeinen in het Huis van Afgevaardigden excuus op excuus stapelen om hen [de oliebedrijven] maar te beschermen tegen het afleggen van verantwoording” voor de recordwinsten.
Het is niet voor het eerst dat de Amerikaanse president zijn woede over de oliesector laat blijken, en dan vooral over de Amerikaanse marktleider. Afgelopen zomer haalde Biden al fel uit toen de olieprijzen stegen en als gevolg daarvan ook de politiek gevoelige prijzen aan de benzinepomp. Volgens hem maken de oliebedrijven, over de rug van de consument, misbruik van de oorlog in Oekraïne door het aanbod beperkt te houden. „Exxon verdient meer dan God”, zei de president die het concern toen al vroeg meer te investeren in winning. „Waarom boren zij niet naar olie? Omdat zij meer verdienen door niet méér olie te produceren.” Vorig jaar bereikte de prijs van een gallon (3,8 liter) benzine een record toen die de 5 dollar aantikte. Inmiddels is die prijs gedaald naar nu gemiddeld 3,50 dollar.
Lees ook: Bij de oliebedrijven stromen de miljarden binnen — en de kritiek daarop groeit
Impliciet verwijt
Op de jongste verklaring van het Witte Huis heeft ExxonMobil niet gereageerd. Wel verdedigde het concern zich afgelopen zomer, met de bewering dat het de afgelopen vijf jaar tweemaal zoveel investeerde als het aan winst behaalde. „Voor de langere termijn kan de overheid investeringen stimuleren door duidelijk en consistent beleid te voeren”, klonk het – impliciet – verwijtend vanuit het hoofdkwartier in het Texaanse Irving.
Het is nu de vraag of Biden zijn (nog weinig concrete) plannen doorzet om de excessieve winsten van de oliebedrijven extra te belasten. Behalve Exxon presenteerde ook het kleinere Chevron historische cijfers met een winst van 36 miljard dollar (33 miljard euro). De Europese Unie en ook bijvoorbeeld het Verenigd Koninkrijk kwamen vorig jaar al met een speciale windfall-belasting voor bedrijven die door de energiecrisis extreem hoge winsten maken.
Tijdens een toelichting op de jaarcijfers keerde bestuursvoorzitter Darren Woods van Exxon zich dinsdag fel tegen zo’n ‘meevallersbelasting’. De Brusselse aanslag voor Exxon bedraagt 1,3 miljard euro en inmiddels is het concern naar het Europese Hof van Justitie in Luxemburg gestapt. „We hebben naar de situatie in de Europese Unie gekeken”, zei Woods dinsdag, „en we hebben geconstateerd dat het [de extra heffing] én niet legaal is én het laatste is wat we nodig hebben. Wat we nu nodig hebben, is meer aanbod [van olie]. In plaats daarvan krijgt de hele energiesector een straf opgelegd.”
De verklaring van de Amerikaanse president zal niet in een impuls zijn geschreven, want de recordwinst van Exxon was voorspelbaar. Over de eerste negen maanden van 2022 boekte het oliebedrijf al een nettoresultaat van 43 miljard dollar. De winst over de laatste drie maanden was met 12,7 miljard dollar zelfs iets lager dan financiële analisten verwachtten.
Shell-topman wel begrip
Donderdag presenteert Shell zijn cijfers over 2022. Dit inmiddels volledig Britse bedrijf boekte in de eerste negen maanden al een winst van 30 miljard dollar. In oktober toonde de inmiddels afgezwaaide bestuursvoorzitter Ben van Beurden zich opvallend mild over de extra Europese belastingen waartegen Exxon nu in het geweer is gekomen.
Anders dan bij de halfjaarcijfers toonde Van Beurden begrip voor de lastige situatie waarin regeringen zich bevinden. Die zien aan de ene kant megawinsten in de oliesector – de grote bedrijven komen over 2022 gezamenlijk gemakkelijk aan 200 miljard dollar. En aan andere kant zien de overheden hun eigen burgers in problemen raken door de hoge energieprijzen. De Shell-topman, sinds vorige maand opgevolgd door de Canadees Wael Sawan, noemde het „een maatschappelijke realiteit” dat regeringen burgers steunen. „Ik denk dat het alleen maar verstandig is dat regeringen interveniëren en de druk verlichten bij de mensen die dat het meest nodig hebben.”