Beschimmeld eten, amper pauze, stinkende matrassen: uitbuiters druivenplukkers Champagne veroordeeld voor mensenhandel

De directeur en twee medewerkers van een Frans uitzendbureau dat druivenplukkers werft voor wijnboeren in de Champagnestreek, zijn veroordeeld voor mensenhandel. Dat heeft de correctionele rechtbank van de noordoostelijke stad Châlons-en-Champagne maandag bepaald, melden Franse media.

Svetlana G., de directeur van uitzendbureau Anavim, werd veroordeeld tot vier jaar gevangenisstraf, waarvan twee jaar voorwaardelijk, wegens het faciliteren van ‘zwart betaald werk’ en het zonder toestemming tewerkstellen van buitenlanders. Ook betaalde Anavim te weinig of niets voor de geleverde diensten. De twee medewerkers van het bedrijf werden veroordeeld tot één jaar celstraf, omdat ze de druivenplukkers rekruteerden.

Druiven plukken op een pittoreske wijngaard in de Champagnestreek, te midden van UNESCO-werelderfgoed, klinkt idyllisch. Maar voor zo’n 57 mannen en vrouwen, vooral afkomstig uit West-Afrika en veelal ongedocumenteerd, was het een erbarmelijke oogst in 2023.

Na urenlang druivenplukken met de hand in de septemberzon en amper pauze, moesten werknemers de nacht doorbrengen in een onafgewerkt gebouw met een modderige ondergrond. Van privacy was in het vertrek zonder ramen en deuren geen sprake: de bedden met roestige frames en stinkende matrassen stonden luttele centimeters van elkaar opgesteld. Een wc bezoeken of het zweet van je afwassen met schoon water was volgens de werknemers onmogelijk. Ze zouden moeten leven op beschimmeld brood en rottende rijst, vertelde slachtoffer Kanouitié Djakariayou aan de Franse krant La Croix: „Ik had nooit gedacht dat de mensen die champagne maken ons op een plek zouden stoppen die zelfs dieren niet zouden accepteren.”

Na klachten over geluidsoverlast van bewoners uit het dorpje Nesle-le-Repons, trof de politie de werknemers in het vervallen huis aan. „Aftands en walgelijk”, noemde de arbeidsinspectie de leefomstandigheden nadien.

Leegspuiten

Jaarlijks werken 120.000 seizoenarbeiders twee weken lang op 34.000 hectare aan de druivenoogst in de wijngaarden van de Champagnestreek. Met de geoogste druiven kunnen de ruim 16.000 lokale wijntelers gemiddeld 300 miljoen flessen per jaar vullen. Die worden vooral opgedronken of leeggespoten door Amerikanen, Britten, Japanners en Duitsers.

Volgens Maxime Toubart, president van de Syndicat général des vignerons de la Champagne (SGV), een in 1904 opgerichte wijnvakbond die naar eigen zeggen 99 procent van de wijnboeren in Champagne vertegenwoordigd, sterven er elk jaar een á twee druivenplukkers door hartfalen of aneurysma’s (een plaatselijke verwijding of uitstulping van een bloedvat).

„Steeds meer [druivenplukkers in Champagne] beschikken niet over de fysieke conditie die nodig is voor het werk in de buitenlucht. Sommige jongeren ontbijten niet, hydrateren niet, slikken medicijnen of werken met ontbloot bovenlijf”, zei Toubart in 2023 tegen The Guardian. In dat jaar overleden zes druivenplukkers, vermoedelijk door een zonnesteek.

Om herhaling van misstanden te voorkomen, deelden vakbondsleden van de Confédération générale du travail (CGT) in september 2024 flyers uit aan druivenplukkers. In het Pools, Russisch, Oekraïens, Italiaans én Frans werd de lezer bijgepraat over het Franse minimumuurloon, recht op pauze en het maximale aantal arbeidsuren op een dag. Ook de wijnvakbond riep leden op om toe te zien op menselijke arbeidsomstandigheden. Volgens nieuwssite France24 werden er vorig jaar ook 22 arbeidsinspecteurs en 84 agenten opgetrommeld om te zien of de druiven op eerlijke wijze worden geplukt.