De benoeming van demissionair premier Mark Rutte als secretaris-generaal van de NAVO is zo goed als rond. Rutte en de Hongaarse premier Viktor Orbán, die de benoeming van Rutte tot nu toe tegenhield, hadden maandagavond in Brussel een gesprek over de excuses die Orbán eist van Rutte voor zijn uitspraken in 2021 over een anti-homowet in Hongarije.
Een woordvoerder van Rutte liet daarna weten dat de twee hebben afgesproken „om naar de toekomst te kijken”. Wat ze hebben besproken, zal Rutte ook nog „schriftelijk bevestigen”. Excuses zou Orbán niet meer hebben geëist.
Hongarije was nog de belangrijkste tegenstander van Ruttes benoeming. Een bezoek van zittend secretaris-generaal Jens Stoltenberg aan Boedapest vorige week lijkt de weg te hebben vrijgemaakt voor Orbáns draai. Nu de Hongaarse premier om lijkt te zijn, zijn het van alle NAVO-bondgenoten alleen nog Slowakije en Roemenië die nog niet hebben gezegd dat ze Rutte steunen. Roemenië heeft nog steeds een eigen kandidaat voor de NAVO: Klaus Johannis, die kansloos is. In Brussel wordt verwacht dat Johannis snel genoegen zal nemen met een andere internationale baan, waarschijnlijk als Eurocommissaris.
Lees ook
NAVO-secretaris-generaal Stoltenberg gaat naar Boedapest om Rutte te helpen
Europese lidstaten naderden maandag ook een akkoord over de verdeling van de Europese topposities. Bij een diner in Brussel was onder Europese regeringsleiders grote overeenstemming over een nieuwe termijn voor zittend voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen. Een definitief akkoord is er nog niet: dat staat gepland voor volgende week tijdens een nieuwe Europese topontmoeting.
Onder meer Rutte sprak zich bij binnenkomst positief uit over een nieuwe termijn voor Von der Leyen. „Zij heeft het gewoon ongelofelijk goed gedaan”, aldus Rutte, die benadrukte dat ze in „de coronacrisis” en „rond Oekraïne” haar „leiderschap heeft laten zien”.
Corruptieschandaal
De voordracht van Von der Leyen is onderdeel van een breder akkoord over de verdeling van Europese topposities. Ook daarover lijken Europese landen het bijna eens. Voor de positie van voorzitter van de Europese Raad is de Portugese oud-premier António Costa topfavoriet, hoewel er bij sommige EU-leiders nog wel twijfels leven over een corruptieschandaal waarin zijn naam is genoemd. De Estse premier Kaja Kallas lijkt af te stevenen op een benoeming tot Hoge Vertegenwoordiger voor het Buitenland.
Rutte sprak bij binnenkomst over een „toenemende mate van consensus” over de volgens de premier „voortreffelijke kandidaten”. Collega-regeringsleiders uitten zich in vergelijkbare woorden, waarbij de Duitse bondskanselier Olaf Scholz zich overtuigd toonde dat leiders „in de kortst mogelijke tijd” een besluit zullen nemen. Vijf jaar geleden duurde het weken voor EU-landen het eens werden over de verdeling van de topposities.
Onder Europese regeringsleiders bestaat grote overeenstemming over een nieuwe termijn voor zittend voorzitter van de Europese Commissie Ursula von der Leyen
Zo lang lijkt het nu niet te gaan duren, maar nog niet alle plooien waren maandagavond gladgestreken. De Poolse premier Donald Tusk pleitte bij binnenkomst voor „publieke opheldering over de juridische situatie” rond Costa. Ook is nog onduidelijk of alle grote politieke families willen instemmen met de voorgestelde verdeling van de posten. Maandag bleek dat de christendemocraten op méér azen dan alleen het voorzitterschap van de Commissie voor ‘hun’ Von der Leyen: ze zouden ook een deel van de termijn van de Raadsvoorzitter willen krijgen. De kans dat andere partijen hiermee akkoord gaan lijkt zeer klein.
In Den Haag werd maandag duidelijk dat de nieuwe Nederlandse coalitie nog niet beëdigd zal zijn vóór de volgende EU-top volgende week. Het betekent dat niet aankomend premier Dick Schoof dan deel zal nemen aan de eindonderhandelingen, maar demissionair premier Rutte. Het zal volgens Rutte geen consequenties hebben voor de voordracht van een nieuwe Nederlandse Eurocommissaris, omdat dat volgens hem „pas veel later aan de orde” is.
Ook over de invloed van zo’n nieuwe Nederlandse Eurocommissaris zei Rutte geen zorgen te hebben. „Nederland is de vijfde economie van Europa, daarmee zitten we echt in de top. Nederland kan zich altijd sterk maken, en zal dat zonder twijfel ook doen, voor een zware Commissaris.”
