Beleid Trump bedreigt uitwisseling Nederlandse studenten in VS: ‘We zijn te bang om te demonstreren’

Onder journalisten is het een welbekende regel: wees rond 1 april op je hoede voor woordvoerders en types uit de reclamewereld die met onzinverhalen proberen de media te foppen. Eigenlijk moet je vanaf half maart ieder sterk nieuwsverhaal met een flinke dosis zout nemen. Ook voor de sceptische journalist wordt het echter lastig, wanneer een woordvoerder glashard tegen ze liegt dat iets écht geen grap is.

Dat overkwam deze week onder meer de NOS, het Algemeen Dagblad en RTL Nieuws. Zaterdag meldden deze media dat de gemeente Vlaardingen een brief had gestuurd aan de eigenaar van café Mes aan de Schiedamseweg. De gemeente zou de eigenaar hebben gevraagd de naam van zijn zaak te veranderen, om „verwijzingen naar wapens” uit het straatbeeld te weren.

Er zullen vast wat mensen in zijn getrapt, maar dat waait ook weer over

Hoewel de journalisten van deze media meermaals expliciet aan de gemeente vroegen of het een grap betrof, bleef ze volhouden dat het verhaal echt was.

Tot maandag. Toen schreef de gemeente Vlaardingen in een verklaring dat café Mes „uiteraard” de naam niet hoefde te veranderen. De stunt was bedoeld om aandacht te vragen voor wapengeweld. In februari overleed een dertienjarige scholier van het Geuzencollege in Vlaardingen na een steekpartij. Een eveneens dertienjarig klasgenootje bekende. Twee weken later werd in buurgemeente Schiedam een vijftienjarige jongen neergestoken. Hij overleefde het incident ternauwernood.

‘Dom’

Het nepnieuws over café Mes leidde tot verontwaardigde reacties. De gedupeerde media schreven een boze brief naar de gemeente. Thomas Bruning, algemeen secretaris van journalistenvakbond NVJ, noemt de grap „schadelijk en smakeloos”. Maandag spraken zowel minister Eppo Bruins (Cultuur, NSC) en premier Dick Schoof hun zorgen uit over het risico dat de burger hierdoor het vertrouwen in de overheid verliest: „Je wil als overheid betrouwbaar overkomen”, zei Bruins. „Dan helpt dit niet.”

Meerdere bestuurskundigen die NRC sprak, nuanceren het beeld dat het bedrog van de gemeente Vlaardingen het vertrouwen in het openbaar bestuur beschadigt. Marcel Boogers van de Universiteit Utrecht noemt het „buitengewoon dom” dat de gemeente journalisten voorloog, maar volgens hem lag het er „dik bovenop dat het hier om een grap ging”. „Er zullen vast wat mensen in zijn getrapt, maar dat waait ook weer over. Het zal ook niet zo zijn dat mensen in Vlaardingen nu het gemeentebestuur minder vertrouwen.”

Wim Voermans, hoogleraar staatsrecht in Leiden, sluit zich bij Boogers aan. Hans Vollaard, hoofddocent politicologie aan de Universiteit Utrecht, schrijft aan NRC dat hij „aanneemt dat het een 1-aprilgrap is” dat de krant een artikel aan de kwestie wijdt.

Hoax

Te midden van alle ophef heeft de burgemeester van Vlaardingen – Bert Wijbenga – spijt betuigd. „Ik wil benadrukken dat wapenbezit geen grap is en dat we deze actie niet hebben opgezet om mensen voor de gek te houden. De 1-apriltraditie is een uitgelezen moment om hier aandacht voor te vragen.”

Overigens is niet de eerste keer dat woordvoerders omwille van een grap tegen de media liegen. Zo beweerde scholierenactiegroep LAKS in 2017 mee te gaan doen met de Tweede Kamerverkiezingen van dat jaar. En in 2014 beweerde de gemeente Tilburg – nota bene in juni, jaarlijkse Pride Month – dat de stad een speciale homowijk zou krijgen. Het ging toen om een ludieke actie van de lhbti-actiegroep Roze Maandag.

In beide gevallen kregen de liegende partijen veel kritiek te verduren. De gemeente Tilburg ontving een boze brief van NRC en de NOS, die hadden bericht over de hoax met de homowijk. Persbureau ANP zette Tilburg naar aanleiding van de stunt zelfs tijdelijk op een lijst met dubieuze bronnen.

Delen

Mail de redactie

Wachtlijsten. Extra vaccinatiedagen. Overboekte spreekuren. De vraag naar het vaccin tegen gordelroos is plots sterk toegenomen. GGD Hollands Midden, regio-Leiden, zette alleen al in februari 145 prikken, vier keer zoveel als in het laatste kwartaal van 2024. GGD Twente zo’n 180 op een extra ingelaste, maandelijkse prikdag, maar zelfs daarvoor is nu een wachtlijst van „ongeveer een maand”.

De vraag stijgt zo’n beetje sinds december, kort na een aflevering van tv-programma Radar. Boodschap van die uitzending: de ziekte is héél naar en pijnlijk en al enkele jaren te voorkomen met een vaccin. Bent u een zestigplusser, zei een arts voor de camera, dan raad ik aan dat u dat vaccin neemt. Het punt is alleen, benadrukte Radar: het vaccin wordt niet vergoed. En het kost honderden euro’s.

De gestegen vraag brengt de GGD’s in verlegenheid: al prikkend bevoordelen ze mensen met geld. Vier vragen over gordelroos, inclusief waarom vaccinatie niet wordt vergoed.

1 Wat is gordelroos?

Een infectieziekte die begint met „jeuk, tintelingen of een hevige, brandende of stekende pijn”, zo schrijft het RIVM gordelroos. Na een paar dagen ontstaan „in groepjes, meestal rond de buik of middel” rode, jeukende blaasjes. Meestal gaat de ziekte vanzelf over. Maar een mogelijk ernstige complicatie is een zenuwpijn die maanden of zelfs jaren aanhoudt. „Alsof iemand je steekt met een mes”, weet Chantal Tesson (48) – voorzitter van de stichting Pijn na gordelroos – uit eigen ervaring. Regionale krant Tubantia schreef afgelopen september over een gordelroospatiënt die vanwege „helse zenuwpijnen” koos voor euthanasie.

2 Hoe ontstaat de ziekte?

Boosdoener want aanstichter is het varicellazostervirus. Dat veroorzaakt ook waterpokken. Heb je die ziekte gehad, dan sluimert het virus in je lichaam. Het kan opvlammen door bijvoorbeeld een lage weerstand en dan leidt het tot gordelroos.

Jaarlijks krijgen tussen de 50.000 en 85.000 mensen gordelroos, vooral zestigplussers. Verwachting is daarom dat het aantal patiënten door de vergrijzing sterk toeneemt.

3 Hoe voorkom je gordelroos?

Er is dus een vaccin. De Gezondheidsraad bracht in 2019 een positief advies uit over zestigplussers inenten met dit RZV-vaccin (merknaam: Shingrix). Het voorkomt circa 90 procent van de ziektegevallen en is jarenlang werkzaam.

Het vaccin, toe te dienen met twee prikken, is verkrijgbaar bij de GGD en via de huisarts bij de apotheek. De kosten variëren enigszins, maar komen grosso modo per twee prikken uit op 400 à 550 euro.

4 Waarom wordt het vaccin niet vergoed door het Rijk?

De Gezondheidsraad stelde in 2019 dat de ‘kosteneffectiviteit’ van vaccinatie ‘ongunstig’ was door de hoge prijs van het vaccin. Daarom is het vaccin vooralsnog niet opgenomen in het rijksvaccinatieprogramma. Zou je elk jaar alle zestigjarigen inenten én – bij wijze van ‘eenmalige inhaalactie’ – alle zestigplussers, schreef staatssecretaris Vincent Karremans (Preventie, VVD) onlangs aan de Kamer, dan kost dat naar schatting 185 miljoen euro in de eerste vijf jaar, daarna jaarlijks 32 miljoen. De nu bespaarde kosten schat het kabinet op 11 miljoen euro per jaar.

Kanttekening: dat betreft alleen de zorgkosten. Andere bespaarde kosten – denk aan werknemers die zich ziek melden of mantelzorgers die noodgedwongen stoppen met zorgen – zijn niet meegerekend, omdat ze „niet beschikbaar” zijn, aldus de staatssecretaris.

Jaarlijks krijgen tussen de 50.000 en 85.000 mensen gordelroos. Vooral zestigplussers

Niettemin is Karremans zich „zeer bewust” van „alle narigheid die door vaccinatie kan worden voorkomen”, benadrukt de woordvoerder. In een Kamerdebat vorige maand zei Karremans op vragen van Kamerleden Julian Bushoff (GroenLinks-PvdA) en Wieke Paulusma (D66) dat hij in de aanloop naar de Voorjaarsnota kijkt of financiële dekking mogelijk is.

Intussen zitten de GGD’s (en apothekers) met de kwestie in hun maag. Niet alleen doordat ze de vraag niet aankunnen, zo blijkt uit een rondvraag onder GGD’s, maar dus ook vanwege de prijs: „Wij horen regelmatig aan de telefoon dat mensen de vaccinatie duur vinden”, zegt een woordvoerder van GGD Haaglanden. „En sommigen besluiten na het horen van de prijs niet te vaccineren.”

Over de politiek laten de meeste GGD’s zich niet uit – „wij zijn een uitvoerende organisatie” – maar GGD Amsterdam neemt geen blad voor de mond: „Het is belangrijk dat wordt geïnvesteerd in gelijkwaardige behandeling. Nu groeit de gezondheidskloof.”

Delen

Mail de redactie