Belarussische oppositieleider Sergej Tichanovski vrijgelaten

Wanneer de 3.500 leden van GroenLinks en PvdA zaterdag in Nieuwegein arriveren voor het historische fusiecongres is lichte spanning voelbaar. Niet over de linkse fusie, die in een online referendum afgelopen maand bij beide partijen bijna 90 procent steun van de stemmers kreeg. Leden hebben het zaterdagochtend met elkaar over het volledige wapenembargo tegen Israël dat Tweede Kamerlid Kati Piri deze week bepleitte, en waar intern ophef over ontstond. Vrijdagavond schaarden drie oud-partijleiders van de PvdA – Lodewijk Asscher, Job Cohen en Ad Melkert – zich achter een actuele motie op het congres die oproept dat standpunt terug te draaien.

En dus dreigt het linkse fusiefeestje te worden overschaduwd door verdeeldheid over Israël, sowieso al een gevoelig onderwerp binnen GroenLinks-PvdA. Partijleider Frans Timmermans komt daarom direct bij aanvang van het PvdA-congres op het podium in een poging de gemoederen te bedaren. Hij richt zijn pijlen expliciet op het handelen van de Israëlische premier Benjamin Netanyahu in Gaza, en nu ook Iran. „Wat ons allemaal bindt is dat we willen dat het moorden stopt en er niet nog meer onschuldige slachtoffers vallen.”

En ja, daar hoort volgens Timmermans tijdelijk een volledig wapenembargo tegen Israël bij, inclusief het niet meer leveren van onderdelen voor het Iron Dome-raketschild dat Israëlische burgers beschermt. Alleen dán zal Netanyahu zich gedwongen voelen om te onderhandelen met zijn regionale vijanden, denkt Timmermans.

Zoom in

Hij krijgt een staande ovatie van veel PvdA-leden, maar daarmee is de discussie en onrust niet voorbij. Een groep kritische PvdA-leden van Rood Vooruit wil die ochtend over de motie-Asscher spreken, die de partij oproept „afstand te nemen van de motie-Piri”. Maar veel andere PvdA’ers vinden dat de discussie thuishoort op het gezamenlijke congresdeel met GroenLinks in de middag en stemmen dáár voor. Tot groot ongenoegen van de critici, die zich toch al niet gehoord voelen in de fusiediscussie. „Boe” en „schande!” roepen meerdere leden, en de voorzitter van het congres heeft even moeite de orde te herstellen.

Over de feestelijke fusie gaat het gek genoeg in Nieuwegein nauwelijks meer

Later op de middag leidt Piri, aan het begin van het gezamenlijke congres, een paneldiscussie met onder anderen de voormalige Nieuw-Zeelandse premier Jacinda Ardern. Dan wordt duidelijk dat veel leden van GroenLinks-PvdA heel anders denken dan de PvdA-critici: nog voordat Piri het woord neemt, krijgt ze een lange, staande ovatie, al klinkt er op sommige plekken in de overvolle zaal ook wat boegeroep.

Scherpe kritiek op Israël

Op het gezamenlijke congres geeft een lange rij insprekers scherpe kritiek op Israël en stemmen bijna alle leden voor het veroordelen van de ‘genocide’ in Gaza – over dat woord is geen discussie meer. Maar een motie die pleit voor een volledige politieke, maatschappelijke en economische boycot van Israël, wordt door de Tweede Kamerfractie ontraden. Achtereenvolgens vertellen Kamerleden Piri, Tom van der Lee en Esmah Lahlah dat een volledige boycot „veel te ver” gaat. Door zo’n boycot zouden ook gezamenlijke Israëlisch-Palestijnse vredesinitiatieven worden geraakt. Oud-GroenLinks-leider Bram van Ojik: „Er wonen ook linkse mensen in Israël, die moeten we niet boycotten, maar steunen.” Uiteindelijk stemt 61 procent van de GroenLinks-PvdA-leden tegen een boycot.

Zoom in

Snel daarna komt de motie-Piri aan bod. Oud-partijleider Job Cohen legt uit waarom hij bezorgd is over het nieuwe fractiestandpunt. „Wat onschuldige burgers in Gaza overkomt, is de schuld van die verschrikkelijke regering in Israël, maar we willen toch niet dat hetzelfde ook in Israël gebeurt?”

Er wonen ook linkse mensen in Israël, die moeten we niet boycotten, maar steunen

Oud-PvdA-minister Jan Pronk ziet het anders. „Israël schendt het internationaal recht. Wie moet beschermd worden? De mensen zonder kelders in Teheran, de mensen zonder dak in Gaza.” Uiteindelijk stemt bijna 80 procent van de leden tegen de heroverweging van de motie-Piri en dus vóór het fractiestandpunt, een zeer welkome opsteker voor Piri en partijleider Frans Timmermans.

Over de feestelijke fusie gaat het gek genoeg in Nieuwegein nauwelijks meer. Eerder op de middag lagen ook daarover nog wat moties voor, over de grondslagen van de nieuwe partij. Bij GroenLinks steunde een meerderheid van 61 procent dat de „principes en idealen van het ecosocialisme” daarin centraal staan.

Zoom in

In de PvdA-zaal wilde Stijn Maas, een van de initiatiefnemers van Rood Vooruit, oproepen om juist de sociaaldemocratie „eenduidig” als grondslag te kiezen voor de nieuwe partij. Slechts 35 procent van de PvdA’ers stemden voor, 54 procent was tegen, ook omdat het partijbestuur vond dat dit in de toekomst samen met GroenLinks moet worden besloten.

Strijdlied

Een fusie betekent ook keuzes maken tussen twee partijculturen. Bij de PvdA is het sinds de oprichting traditie om De Internationale, sinds de 19e eeuw het strijdlied van de arbeidersklasse, te zingen. Of de nieuwe fusiepartij dit gebruik over moet nemen stond bij allebei de partijen ter discussie. In de GroenLinks-zaal werd door sommigen enthousiast meegezongen, maar uiteindelijk stemde maar 36,59 procent vóór het aanhouden van het lied bij de nieuwe partij. Bij de PvdA – waar de leden even daarvoor nog onder begeleiding van een professionele zangeres De Internationale hadden gezongen – was 52 procent van de leden voorstander. Of De Internationale daarmee ook het strijdlied wordt van de nieuwe linkse partij is daarmee nog onduidelijk.

Aan het einde van het congres nam Timmermans nogmaals het podium, waar hij nog uitgebreid sprak over de Gazadiscussie in zijn partij. „Ik was vandaag zo ongelofelijk dankbaar dat jullie zo’n duidelijk signaal hebben gegeven aan de rest van Nederland: stop die oorlog in Gaza.”

Zoekend naar verbinding met kritische partijgenoten, zei hij: „Tegelijkertijd hebben we open oren en een open hart voor die mensen die zich heel veel zorgen maken om de veiligheid van hun geliefden.” En: „Wij willen ook dat de gijzelaars vandaag nog worden vrijgelaten, wij willen ook dat de mensen in Tel Aviv in veiligheid kunnen leven, beschermd worden.” De afsluitende toespraak van Timmermans kon, net als zijn openingsspeech, rekenen op enthousiast applaus.

Delen

Mail de redactie