De oorlog tussen Israël en Hamas was nog maar een paar weken oud, maar 7amleh, een Palestijnse organisatie die opkomt voor digitale mensenrechten, had al 500 meldingen binnengekregen van mensen die de zogenoemde richtlijnen van Meta hadden overtreden na het plaatsen van een bericht over het conflict. En in december 2023 volgde een vernietigend rapport van mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch, dat Meta beschuldigde van shadow banning. Gebruikers die steunbetuigende berichten over de Palestijnse zaak plaatsten, bereikten opeens veel minder mensen, zonder dat het techbedrijf ze daarover had ingelicht.
Maar niet alleen de individuele gebruikers, ook Palestijnse nieuwsmedia ondervinden grote moeilijkheden sinds 7 oktober 2023. Na het begin van de oorlog daalde het engagement van Palestijnse nieuwsmedia met 77 procent ten opzichte van het jaar ervoor, blijkt uit een woensdag gepubliceerd onderzoek van de BBC. En dat terwijl het bereik van nieuwsmedia in oorlogstijd normaal gesproken juist stijgt als zij veel over de oorlog berichten.
Lees ook
Shadow banning: de schimmige manier waarop sociale media het bereik van vooral pro-Palestijnse berichten beperken
BBC onderzocht het bereik van de twintig meest prominente Palestijnse nieuwsmedia uit de Gazastrook en de Westelijke Jordaanoever. Onder engagement wordt onder meer verstaan hoeveel reacties een bericht op sociale media krijgt, net als het aantal likes en hoe vaak het bericht is gedeeld. Berichten met meer engagement verschijnen vaker in de feeds (tijdlijnen) van gebruikers en worden zodoende vaker gelezen.
‘Interactie volledig beperkt’
Onder meer Palestine TV deelde statistieken met de BBC en die liggen sterk in lijn met de onderzoeksresultaten van de Britse omroep. Volgens de Palestijnse televisiezender werden hun berichten het afgelopen jaar 60 procent minder gezien dan het jaar ervoor. „De interactie is volledig beperkt”, zegt Palestine TV-journalist Tariq Ziad tegen de BBC.
BBC onderzocht over dezelfde periode ook het bereik van prominente Israëlische nieuwsmedia. Wat bleek: het Facebook-bereik voor Israëlische media zoals Yediot Ahronot, Israel Hayom en Channel 13 steeg met 37 procent.
Sinds 7 oktober kon slechts een handvol journalisten de Gazastrook bereiken, en zij konden dit alleen doen onder begeleiding van het Israëlische leger. Bovendien doodde Israël in een jaar tijd zeker 138 Palestijnse journalisten in Gaza. De socialemediakanalen van onder meer Palestine TV en persbureau Wafa zijn daardoor essentieel – zij delen regelmatig door Gazanen opgenomen beelden – maar het steeds beperktere online bereik van deze nieuwsorganisaties heeft dat veel lastiger gemaakt.
‘Alhamdulillah’
In een reactie laat Meta aan de BBC weten dat het fouten heeft gemaakt, maar dat de implicatie van het bewust beperken de stem van Palestijnse nieuwsmedia „ontegenzeggelijk onjuist” is. Wat de gemaakte fouten zouden zijn laat het techbedrijf niet weten, maar uit onafhankelijk onderzoek zou in 2021 zijn gebleken dat een gebrek aan Arabischtalige moderatoren ertoe leidde dat neutrale Arabische woorden of zinnen meermaals werden aangemerkt als aanstootgevend of gewelddadig. Het woord Alhamdulillah – ‘met dank aan God’ – zou regelmatig automatisch zijn vertaald als ‘met dank aan God, Palestijnse terroristen vechten voor hun vrijheid’.
Om dat argument van Meta te weerleggen, onderzocht BBC ook het engagement van niet-Palestijnse Arabische nieuwsmedia. Daaruit bleek dat hun bereik juist steeg, met maar liefst 100 procent. Vooral het engagement van Sky News Arabia en Al Jazeera ging sterk omhoog.
‘Tijdelijke maatregelen’
Meta zegt tegen BBC wel dat het na 7 oktober 2023 „tijdelijke maatregelen” nam. Die waren, zegt Meta, noodzakelijk om een nieuwe balans te vinden tussen het recht op vrijheid van meningsuiting enerzijds en het feit dat Hamas door de Verenigde Staten werd aangemerkt als gevaarlijke organisatie anderzijds. De restricties waren volgens het bedrijf vooral gericht op Facebookpagina’s die uitsluitend over de Gaza-oorlog berichtten.
De BBC kreeg ook documenten in handen van een voormalig Instagram-medewerker. In lijn van het eerdere Human Rights Watch-onderzoek zou uit die documenten blijken dat het platform veel strenger modereert op reacties van Palestijnen onder berichten. „Binnen een week na de aanval van Hamas werd de code gewijzigd, wat zorgde voor een agressiever beleid tegenover het Palestijnse volk”, zei hij.
Meta bevestigt dat het maatregelen nam op Instagram, maar dat zou nodig zijn geweest om de „piek in haatdragende content” een halt toe te roepen. De maatregelen op Instagram zouden zijn opgeheven, maar Meta laat aan de BBC niet weten wanneer het dit zou hebben gedaan.
