Auteur van warme en geborgen kinderboeken Marit Törnqvist ontvangt Johannes Vermeerprijs

Posted on September 19, 2024 by admin

Ze is „een meester in het oproepen van universele emoties in woord en in beeld”, aldus de jury, die aan illustrator en kinderboekenschrijver Marit Törnqvist de Johannes Vermeerprijs 2024 toekent, de belangrijkste staatsprijs voor de kunsten. Ze is de eerste laureaat van wie het werk primair op kinderen gericht is. Bij de prijs, die sinds 2009 jaarlijks wordt toegekend, hoort een bedrag van 100.000 euro.

In de eerste plaats is het werk van Törnqvist, die kinderboeken illustreert en zelf prijswinnende prentenboeken maakt, warm en geborgen. Zacht als een hoogpolig tapijt, behaaglijk als een stralende kachel. Haar tekeningen stellen veilige havens centraal in werelden waar het ook onherbergzaam en donker kan zijn – bij de emoties die ze verbeeldt, zijn ook gemis, vervreemding en eenzaamheid. Maar: „Steeds weer opnieuw schept Törnqvist een geborgen ruimte die troost en ontroert, en verbeeldt zij de kracht van zelfredzaamheid”, aldus de jury.

Törnqvist creëert al van jongsaf haar eigen werelden, opgroeiend als buitenbeentje. Ze is geboren in Uppsala en woonde haar eerste jaren in een sfeervol huis in Zweden – tot de ontwortelende verhuizing naar Nederland, waar ze de taal niet sprak. Maar met haar tekentalent wist ze haar klasgenoten te intrigeren, zodat ze ophielden met pesten.

Astrid Lindgren

Moeder Rita was vertaalster, van onder meer Astrid Lindgren, die ook een huisvriendin was. Ooit speelde Marit tijdens een van de Zweedse gezinszomervakanties in een boerenschuur, toen de beroemde schrijfster daar ineens ook stond, een boefachtige uitdrukking op haar gezicht. Ze beklom een ladder, balanceerde op de hanenbalk en liet zich vallen in het hooi. Sinds ze volwassen was, zo memoreerde Törnqvist later, had ze zelden zoiets leuks had gedaan.

In die hooischuur kiemde in zekere zin ook Törnqvists illustratorencarrière. De beelden van het zuid-Zweedse platteland verwerkte ze in haar afstudeerproject aan de Rietveld Academie – en ze wist daar meteen de uitgever van Lindgren mee te interesseren, die ook zonder de voorgeschiedenis te kennen inzag dat Törnqvist tekeningen de wereld van Lindgrens verhalen verbeeldde. Later zou Törnqvist de inrichting verzorgen van het Stockholmse kindermuseum Junibacken, gewijd aan het werk van Lindgren.

Haar stijl heeft iets ouderwetsigs of anachronistisch, al zou je het ook dromerig of tijdloos kunnen noemen. „Ik ben voortdurend op zoek naar een soort archetypen van de dingen die ik verbeeld. Schilder ik een flat, dan probeer ik dat zo te doen dat het een flat van alle tijden is”, zei Törnqvist eens. Haar universele beeldtaal wordt wereldwijd gezien: haar prentenboeken zijn in meer dan dertig landen verschenen. Lief en warm is het in Jij bent de liefste (2000) van Hans en Monique Hagen, een kinderdichtbundel die tienduizenden keren werd verkocht. Unheimischer waren haar illustraties bij het sprookje Pikkuhenki (2005) van Toon Tellegen, bekroond met het Gouden Penseel.

Zachtaardig met een onbehaaglijk randje, zo zijn ook haar teksten. Klein verhaal over liefde (1995), het eerste boek dat Törnqvist zelf schreef, gaat over een meisje dat op een paal in zee zit, tot er een man op een boot voorbijkomt – maar als hij verdwenen is, lijkt de wereld weer leeg en kaal. Wat niemand had verwacht (2009) gaat over een meisje dat gevangen zit in een kuil. Haar redden lukt niet, waarna de redders zich tegen haar keren. Het is een snijdende parabel over de wereld die kwetsbare mensen aan hun lot overlaat, gemaakt uit woede over onverschilligheid.

Törnqvists engagement, in het bijzonder met vluchtelingen, houdt haar de laatste jaren sterk bezig en spreekt ook uit haar prentenboek Schildpad en ik (2022). Daarin vertelt een opa zijn kleinkind over de schildpad die als verstekeling meereisde vanuit het geboorteland, en zijn hele leven lang bij hem bleef – een parabel over migratie.

Met de Johannes Vermeerprijs ontvangt Törnqvist een bedrag van 100.000 euro, beschikbaar gesteld door het ministerie van Onderwijs, Cultuur en Wetenschappen, te besteden aan een project binnen haar werkgebied. Dat past bij Törnqvist, die in de afgelopen jaren Iraanse illustratoren begeleidde en leesbevorderingsprojecten opzette, bijvoorbeeld voor vluchtelingenkinderen: de meertalige uitgave Een boek voor jou werd uitgedeeld aan kinderen in asielzoekerscentra.

Ambtenaren noemden asielcrisis ‘juridisch en politiek onverdedigbaar’, maar kabinet drukte door

admin
September 19, 2024
0

Het uitroepen van een asielcrisis, zoals het kabinet van plan is, is „niet aanvaardbaar vanuit democratisch en rechtsstatelijk oogpunt”, zolang die niet overtuigend onderbouwd kan worden. Dit standpunt is geen aanval van de kritische links-progressieve oppositie, maar van Rijksambtenaren. Zij hebben de afgelopen maand herhaaldelijk en in stevige bewoordingen tegen het uitroepen van een asielcrisis geadviseerd, zo bleek donderdag tijdens de Algemene Politieke Beschouwingen uit stukken die het kabinet vrijgaf aan de Tweede Kamer.

Toch kondigde minister van Asiel en Migratie Marjolein Faber (PVV) vorige week vrijdag aan dat het kabinet een asielcrisis wil uitroepen. Daardoor kan zij zonder goedkeuring van de Kamer asielmaatregelen nemen die juridisch niet mogelijk zijn, tenzij er sprake is van een noodsituatie. Pas achteraf kan de Kamer stemmen over het controversiële plan, en in de tussentijd mag Faber zonder inspraak van de volksvertegenwoordiging vergaande maatregelen nemen . De oppositie was kwaad omdat zij buitenspel worden gezet, en ook experts hebben in onder meer NRC sceptisch gereageerd op het plan van Faber. Maar de minister verkondigde standvastig dat haar plan „juridisch getoetst” is. Zij verzweeg dat ambtenaren aan de noodrem hadden proberen te trekken.

Noodsituatie

Om crisiswetgeving te legitimeren moet sprake zijn van een noodsituatie zoals „een oorlog of een vergelijkbare acute noodsituatie”. In de ambtelijke adviezen valt te lezen dat de onderbouwing voor „het bestaan van een dergelijke noodsituatie” die „toepassing van het staatsnoodrecht legitimeert” momenteel ontbreekt.

De problemen in de asielketen spelen al jaren. En, zo valt te lezen in de stukken, „ontwikkelingen die al jaren aan de gang zijn, […] zijn over het algemeen geen argumenten voor de inzet van noodbevoegdheden.”

In 2022 had toenmalig staatssecretaris Eric van der Burg (Asiel, VVD) op verzoek van de Kamer ook al onderzocht of er grond was om een crisis uit te roepen. Die was er niet, terwijl de druk op de asielopvang toen groter was dan nu.

Het bovenstaande is procedurele kritiek, maar ambtenaren zijn verder gegaan dan dat. Drie dagen na bovenstaande analyse, die donderdag werd vrijgegeven, op 23 augustus, schreven ambtenaren van het ministerie van Binnenlandse Zaken aan hun minister Judith Uitermark (NSC) dat zij „verantwoordelijkheid [is] voor het hoeden van de Grondwet en het rechtsstatelijk handelen van het bestuur”. Volgens de ambtenaren is het „uitroepen van een asielcrisis onder de huidige omstandigheden” in strijd met die verantwoordelijkheid.

Op 5 september, een week voordat Faber het uitroepen van de asielcrisis aankondigde, waarschuwden ambtenaren nog eens voor de langdurige gevolgen daarvan zonder solide onderbouwing. Dat zou namelijk bijdragen aan „de politisering van het staatsnoodrecht, wat vanuit een rechtsstatelijk oogpunt onwenselijk is”. Daarom is noodwetgeving zonder „dragende motivering” volgens hen „juridisch en politiek niet te verdedigen”.

Raad van State

De ambtenaren hebben de „stellige overtuiging” dat de asielcrisis „met succes zal worden aangevochten bij de rechter”. Ook denken zij dat de Raad van State, die een advies over de asielcrisis moet formuleren, zal oordelen dat er „geen sprake is van een situatie die de inzet van staatsnoodrecht rechtvaardigt”.

Voor NSC is die voorspelling relevant, aangezien tijdelijk NSC-fractievoorzitter Nicolien van Vroonhoven maandag nog bekend maakte dat haar partij de plannen van Faber niet zal steunen als de Raad van State negatief adviseert. PVV-leider Geert Wilders schreef op X aan Van Vroonhoven: „Ik zou er nog maar eens goed over nadenken” [om tegen de asielcrisis te stemmen, red.]. Het kabinet heeft NSC waarschijnlijk nodig om in de Kamer een meerderheid te hebben voor het uitroepen van een asielcrisis.

De ambtenaren missen een tijdspad, zo blijkt uit de donderdag vrijgegeven stukken: het kabinet en de coalitie krijgen niet goed uitgelegd aan de Kamer en de media wanneer de noodsituatie ten einde zou moeten zijn. Premier Schoof zei vorige week vrijdag dat dat is wanneer „de instroom is gedaald en Nederlanders voelen dat ze het weer kunnen dragen”. Hij erkende dat zo’n gevoel „moeilijk te meten” is.

Tijdelijkheid en duur

Volgens de ambtenaren is „het uitgangspunt bij de inzet van noodbevoegdheden” dat die „zo kort mogelijk moeten duren”, maar in de tekst van het regeerprogramma wordt „niks gezegd over de tijdelijkheid en duur”. Van Vroonhoven wist ook geen goede maatstaf tijdens de eerste dag van de Algemene Politieke Beschouwingen (APB).

Het plan zou „uit het regeerprogramma moeten worden gehaald”, schreven ambtenaren al op 2 september, elf dagen voor de presentatie van het programma. Twee dagen daarna heeft premier Schoof uitdrukkelijk gevraagd tijdens de ministerraad om het uitroepen van een asielcrisis in het regeerprogramma op te nemen, zo blijkt uit de stukken.

Volgens de ambtenaren was er een alternatief, meldden zij toen. Het kabinet kon kiezen voor een spoedwet „met parlementaire betrokkenheid”. Ook oppositiepartijen hebben op de eerste dag van de APB dat plan voorgelegd aan de coalitie. Maar voor zo’n plan is in de Eerste Kamer niet automatisch een meerderheid: de coalitie heeft daar maar 30 van de benodigde 38 zetels. Door een asielcrisis uit te roepen is minister Faber ervan verzekerd dat zij een tijdje haar vergaande asielmaatregelen kan treffen.

Uit de stukken blijkt ook dat ambtenaren van het ministerie van Justitie en Veiligheid aan staatssecretaris voor Rechtsbescherming Teun Struycken (voorgedragen door NSC) hebben gemeld dat „veel van de maatregelen de rechtsbescherming van vreemdelingen” verslechteren en gevolgen hebben voor „de capaciteit van de rechtspraak”.

‘Decennialange misstanden bij adoptie van Koreaanse kinderen gingen veel verder dan gedacht’

admin
September 19, 2024
0

Zo’n tweehonderdduizend Koreaanse kinderen zijn in de voorbije decennia ter adoptie aangeboden aan westerse wensouders, en in veel gevallen ging dat gepaard met misstanden als identiteitsfraude of ontvoering, waar zowel de Zuid-Koreaanse overheid als ontvangende landen van op de hoogte waren. Dat er in de Koreaanse adoptieindustrie veel mis was, was al langer bekend, maar een nieuw onderzoek van persbureau Associated Press en het Amerikaanse televisieprogramma Frontline heeft nieuwe details aan het licht gebracht over de omvang en de aard van de misstanden.

Het Koreaanse adoptieprogramma ontstond kort na de Koreaoorlog (1950-1953), in eerste instantie als oplossing voor verweesd geraakte kinderen van Koreanen en deelnemers aan de internationale troepenmacht. Maar het werd al snel uitgebreid tot kinderen uit arme gezinnen of van ongehuwde moeders. Het werd gezien als een welkome oplossing in het toen nog straatarme land. Maar in de decennia daarna ontwikkelde adoptie zich tot een lucratieve industrie waarin vele miljoenen omgingen.

Al snel waren er niet genoeg weeskinderen om aan de westerse vraag naar adoptiekinderen te voldoen. Vooral in de jaren tachtig werden duizenden kinderen door adoptiebureaus bij ziekenhuizen „gekocht”. Alleen al in 1988 zou het volgens AP om 4.600 kinderen zijn gegaan. Ouders werd verteld dat hun baby was overleden.

Ook werden kinderen van straat geplukt of geworven bij arme gezinnen. „Handelaren – zo zou ik ze noemen – gingen op pad om meer en meer kinderen te ronselen”, zegt Francis Carlin, die destijds als hulpverlener in Zuid-Korea werkte, tegen AP. „Ze bezorgden ouders een schuldgevoel door te zeggen dat ze zelfzuchtig waren als ze een kind hielden waar ze niet voor konden zorgen.”

Verlaten wezen

De journalisten spraken voor hun onderzoek onder meer met ruim tachtig geadopteerden in de Verenigde Staten, Australië en zes Europese landen. Daarnaast bestudeerden ze duizenden pagina’s aan documenten, waarvan een deel tot dusverre geheim was. Die toonden aan dat bij adopties op grote schaal werd gesjoemeld. Vaak werden kinderen als verlaten wezen geregistreerd, terwijl er wel degelijk nog familie bekend was.

Vaak werden kinderen als verlaten wezen geregistreerd, terwijl er wel degelijk nog familie bekend was

Soms overleed een kind terwijl de adoptieprocedure nog liep, en kreeg een ander kind met dezelfde leeftijd en geslacht diens identiteit, om de overdracht niet te vertragen. In westerse landen opgegroeide adoptiekinderen die – vaak als jongvolwassenen – naar Zuid-Korea reisden, werden als gevolg van zulke praktijken na een lange zoektocht vaak met de verkeerde ‘biologische ouders’ herenigd.

Zowel de Zuid-Koreaanse als veel westerse overheden waren van de misstanden op de hoogte. Tegenover AP wil een regeringswoordvoerder in Seoul niet reageren op vragen zolang er nog onderzoeken lopen naar de praktijken. Maar het ministerie van Volksgezondheid erkent in een verklaring dat de sterke stijging van adopties in de jaren zeventig en tachtig „mogelijk werd ingegeven door de wens om zorguitgaven terug te dringen in reactie op dalende buitenlandse hulp”.

De adoptieindustrie is een van de onderwerpen waarover een Waarheidscommissie zich buigt, die in 2006 werd ingesteld om mensenrechtenschendingen in Zuid-Korea te onderzoeken die werden gepleegd in de decennia onder autoritair bewind. Eerder deze maand publiceerde de commissie al een rapport over de manier waarop ouders werden gedwongen of gemanipuleerd om kinderen af te staan. De auteurs pleitten voor formele excuses en financiële compensatie.

In veel landen staat internationale adoptie ter discussie als gevolg van recente onthullingen als die van AP. Nederland verbood eerder dit jaar alle adopties uit het buitenland, en de regering in Seoul kondigde eerder dit jaar een nieuw stelsel aan, waarin adopties naar het buitenland tot een minimum beperkt moeten worden.

China

Ook China maakte eerder dit jaar een einde aan adopties naar het buitenland, bevestigde een regeringswoordvoerder in Beijing op vragen van Cindy Huijgen, de China-correspondent van dagblad Trouw. Zij werd zelf als baby vanuit China geadopteerd door een Nederlands stel, en schreef een boek over haar ervaringen.

China liet vanaf begin jaren negentig zo’n 160.000 kinderen adopteren door buitenlandse wensouders, en ook daarbij kwamen veel misstanden voor. Het land kende in die tijd nog een eenkindpolitiek om de bevolkingsgroei te beteugelen. Veel kinderen, vooral meisjes, belandden daardoor in weeshuizen. Inmiddels kampt China met vergrijzing en bevolkingskrimp: de eenkindpolitiek werd in 2015 afgeschaft.

Politie arresteert tweetal in Breda om handel in gevaarlijke drug nitazeen

admin
September 19, 2024
0

De politie heeft donderdag in Breda een man en een vrouw aangehouden op verdenking van handel in zeer gevaarlijke verdovende middelen. Dat schrijft de politie in een persbericht. Bij huiszoekingen vonden rechercheurs meerdere grote zakken MDMA en andere verdovende middelen, zoals ketamine en amfetamine.

De politie kwam het tweetal op het spoor nadat in maart bij een postsorteerder in Delft een pakket werd onderschept. In dat pakket, met als bestemming de VS, zaten ongeveer duizend pillen van de zeer sterke pijnstiller protonitazeen. „Dit product is honderd keer sterker dan heroïne en twee keer sterker dan het gevaarlijke fentanyl”, aldus de politie.

Het was de eerste keer dat het middel in Nederland werd aangetroffen, aldus de NOS. In het buitenland spelen de problemen met nitazenen al langer: vorige maand liet de Britse overheid weten dat tot nu toe zeker 284 mensen zijn overleden aan het middel. De man en vrouw zullen vrijdag worden voorgeleid bij de rechter-commissaris in Den Bosch.