‘Australië moet zich voorbereiden op een oorlog’

Australië gaat mogelijk Amerikaanse nucleair aangedreven onderzeeboten kopen. Dat melden verschillende media waaronder Reuters op basis van anonieme bronnen binnen de Amerikaanse en Britse regeringen. Deze onderzeeërs uit de Virginia-klasse dienen als tussenoplossing om het arsenaal van Australië te versterken totdat de beloofde vloot van kernonderzeeërs klaar is, die met Britse technologie en Amerikaanse onderdelen wordt gebouwd. Naar verwachting kan dat nog zo’n twintig jaar duren.

Komende maandag ontmoeten de Australische premier Anthony Albanese, zijn Britse collega Rishi Sunak en de Amerikaanse president Joe Biden elkaar in de Californische marinestad San Diego. Daar maken ze verdere plannen voor het zogeheten Aukus-bondgenootschap officieel bekend.

Sinds de aankondiging van het Aukus-pact in september 2021 wordt reikhalzend uitgekeken naar de details van de veiligheidsovereenkomst. Inmiddels hebben twee van de drie landen een nieuwe leider aan het roer.

Het nieuwe bondgenootschap zorgde bij de aankondiging anderhalf jaar geleden voor een enorme geopolitieke schok. China waarschuwde dat het „de vrede en stabiliteit in de regio” ernstig zou ondermijnen.

Ook haalde Australië zich de woede van Frankrijk op de hals. Toenmalig premier Scott Morrison blies een jarenlange deal met de Fransen af om in zee te gaan met de VS en het VK. President Emmanuel Macron verweet Morrison tegen hem te hebben gelogen.

Ondanks een machtswisseling in Australië blijft de nieuwe regering groot voorstander van de alliantie. Albanese zei onlangs nog dat het Aukus-bondgenootschap „de grootste sprong is in de Australische defensiecapaciteit in onze geschiedenis”. Nog altijd wordt de overeenkomst als cruciaal gezien om tegenwicht te bieden tegen de assertieve economische, diplomatieke en militaire aanwezigheid van China in de Indo-Pacific.

Onzichtbare missies

Een cruciaal onderdeel van die overeenkomst is het bouwen van nucleair aangedreven onderzeeboten. Die zijn ervoor uitgerust om lange en vrijwel onzichtbare missies uit te voeren. Nucleaire onderzeeboten kunnen gedurende lange tijd op hogere snelheid grote afstanden onder water afleggen. De kernonderzeeërs die op basis van Britse technologie en met Amerikaanse onderdelen worden gebouwd, zijn naar verwachting pas rond 2040 gebruiksklaar.

De Amerikaanse onderzeeboten die het gat in de Australische defensie tijdelijk moeten opvangen, worden naar verluidt rond 2027 aangekocht. Maar dat duurt volgens defensie-experts te lang.

Peter Jennings, voormalig topambtenaar bij het Australische ministerie van Defensie en vervolgens jarenlang de baas van denktank Australian Strategic Policy Institute (ASPI), zegt dat Australië zich moet voorbereiden op een oorlog „in de komende twee, drie jaar”. Hij verwacht dat China Taiwan zal binnenvallen en dat het een oorlog wordt waar het Westen, waaronder de VS en Australië, nauw bij betrokken wordt. „Onze defensiemacht is totaal niet voorbereid op dat scenario”, zegt hij aan de telefoon.

Als het oorlog wordt in de Indo-Pacific kan Australië niet aan de zijlijn blijven staan, stelt Jennings. „Als een serieuze democratie in onze regio wordt aangevallen, kan Australië niet zeggen dat het ons niet aan gaat. We kunnen die oorlog niet uitzitten.” Hij acht de kans groot Australië ook zelf doelwit wordt. „Ik verwacht aanvallen op Australische doelwitten, zoals onze militaire basis in het noorden van het land”, zegt hij.

Investeren in defensie

Maar volgens Jennings is het land is niet voorbereid op actieve deelname aan een oorlog. Hij stelt dat er jarenlang te weinig is geïnvesteerd in defensie. „Daardoor is onze strijdmacht nu veel te klein. Op papier is er de belofte van een versterking van onze defensie, maar daar gaan we pas over vijftien jaar iets van merken.”

Lees ook: Wat gaat het nieuwe bondgenootschap Aukus doen en 8 andere vragen over de anti-Chinese alliantie


Lees ook Xi hield het kort: alleen Taiwan moet nog ‘bevrijd’

Hoewel een oorlog in de regio volgens scenario’s waarmee Canberra rekening houdt zeker tien jaar in de toekomst ligt, bestrijden verschillende deskundigen dit beeld. „In de inlichtingenwereld gelooft men al lang dat een aanval van China op Taiwan veel dichterbij is”, zegt Jennings.

De belangrijkste grondslag van die overtuiging is volgens Jennings Xi Jinping zelf. „Zijn hele leiderschap draait om de hereniging van Taiwan met het moederland. Hij is nu bijna zeventig, en heeft waarschijnlijk nog zo’n vijf jaar aan de top. Dus moet hij zijn doel in de komende jaren bereiken.”

De zwakke Chinese groei speelt volgens hem ook mee. De Chinese economie groeide in 2022 in het op een na laagste tempo sinds de jaren zeventig. Ook is er voor het eerst in zestig jaar sprake van een bevolkingsdaling. „China moet de militaire macht die het heeft nu inzetten, of het land verliest die machtspositie.”

Er is ook flinke kritiek op de uitgesproken ideeën van Jennings, die met een aantal andere deskundigen zijn zorgen uiteen zette in de Australische kranten Sydney Morning Herald en The Age. De artikelen kregen de onheilspellende overkoepelende titel ‘Code Rood’. Opgeklopte oorlogsretoriek, vindt onder anderen de voormalige Australische premier Paul Keating.

Ontdooide relatie

De critici vinden dat de berichtgeving onnodig angst aanwakkert, zeker nu de voorheen ijzige relatie tussen Australië en China met de komst van de regering van Albanese is ontdooid. Na jarenlang zonder contact tussen de twee landen zijn er de afgelopen maanden verschillende ontmoetingen geweest op topniveau.

Volgens Jennings heeft China wellicht afstand genomen van de vijandige diplomatie, maar de strategische doelstellingen zijn volgens hem niet veranderd. „Albanese zal maandag proberen het woord ‘China’ niet te laten vallen om zo min mogelijk te provoceren. Maar het staat buiten kijf dat dit bondgenootschap niet zou bestaan zonder de dreiging van China.”

Volgens Jennings is het tijd dat de Australische regering het volk gaat voorbereiden op een oorlog. „In Australië heerst het idee dat conflicten altijd ergens ver weg gebeuren. Er moet een soort verschuiving komen in de Australische psyche, mensen moeten begrijpen dat de dreiging serieus is en dat het onze veiligheid bedreigt.”