De Nederlandse arbeidsproductiviteit neemt af. In 2023 daalde de arbeidsproductiviteit met 1,3 procent ten opzichte van het jaar daarvoor. Dat blijkt donderdag uit een analyse van het CBS. In het onderzoek vergeleek het CBS de ontwikkeling van de afgelopen tien jaar met de veertig jaar daarvoor. In 2023 zag Nederland de een na grootste daling van de arbeidsproductiviteit in de afgelopen 50 jaar.
Arbeidsproductiviteit toont aan hoe efficiënt mensen zijn in de uren die zij werken. Tussen 2014 en 2023 nam de Nederlandse arbeidsproductiviteit gemiddeld met 0,4 procent per jaar toe. Door innovatie, meer machines of door beter opgeleid of meer ervaren personeel kan arbeidsproductiviteit groeien. Het is een van de belangrijkste drijfveren achter economische groei omdat het winsten van bedrijven en de welvaart van een land vergroot.
Zorgen?
Voorlopig nog geen reden tot zorgen, zegt Peter Hein van Mulligen, hoofdeconoom bij het CBS. Maar de dalende trend moet niet al te lang doorzetten. „Het kan een keer, maar de economie moet wel blijven groeien. Al is het maar om de stijgende zorgkosten te kunnen dekken of om te kunnen gaan met klimaatverandering. En de economie groeit alleen maar als we productief zijn. Een alternatief is meer werken, maar daar zit een limiet op.”
Tussen 1974 en 2023 was sprake van een jaarlijks gemiddelde groei van 1,5 procent. Deze bijna verdubbeling steekt sterk af tegen de daling van 2023. Alleen in 2009 was die daling sterker, toen de gemiddelde arbeidsproductiviteit kromp met 2,2 procent na de wereldwijde financiële crisis.
Bijna alle sectoren minder efficiënt
In de meeste bedrijfstakken is de groei van arbeidsproductiviteit tussen 2014 en 2023 afgenomen. Dit komt vooral door het afbouwen van gaswinning in Groningen, stelt het CBS. In de delfstoffenwinning daalde de jaarlijkse arbeidsproductiviteit gemiddeld met 15,8 procent tussen 2014 en 2023. Ook binnen de overheid en zorginstanties daalde de arbeidsproductiviteit, met gemiddeld 0,2 procent in dezelfde periode. Het CBS onderzoekt nog waarom.
In de laatste tien jaar hadden slechts vijf andere EU-landen een lagere groei van de arbeidsproductiviteit dan Nederland. Toch is de dalende trend niet geheel onlogisch volgens hoofdeconoom Van Mulligen. „Als je altijd al heel productief en efficiënt bent, zoals Nederland, is het moeilijk om steeds efficiënter te produceren. De grootste winsten zijn voorlopig al behaald. Het is moeilijk die constant te verhogen.” Dat de Nederlandse arbeidsproductiviteit daalt en die in andere landen toeneemt is daarom niet gek, stelt Van Mulligen: „Andere EU-landen zijn nu een inhaalslag aan het maken.”
