Altijd maar op zoek naar die perfecte match tussen eten en wijn

Posted on by admin

N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.


Wijnkennis Welke wijn past het best bij een gerecht, of andersom? „Het is een vak, maar als amateur doe je het niet snel echt fout.”







Illustratie Jesse Ceelen

‘Het is ieder jaar vaste prik”, verzucht eigenaresse Sarinah Leezer van wijnhandel Pandora’s Bottle in Gouda. „Op 24 december om vijf voor vijf staan hier drommen mensen, het haar nog half in de krullers, die op de valreep wijn komen halen voor hun kerstdiner. Mag ik vast een oproep doen? Kom een dagje eerder en neem je receptuur mee. Beter nog: mail ons het hele menu een week van tevoren.”

Leezer neemt graag de tijd om klanten te adviseren, want de juiste wijn bij een gerecht kan voor een onvergetelijke ervaring zorgen. Nederlanders hebben de discutabele reputatie hun wijn vooral voor of na het eten te drinken, in plaats van erbíj́ zoals in Zuid-Europa – geen Italiaan haalt het in z’n hoofd om een glas te nuttigen zonder daar minstens wat bij te knabbelen. Maar ook hier gaan we wijn en eten steeds meer zien als vaste partners. „Of we mensen wijnadvies bij gerechten kunnen geven, is tegenwoordig de meestgestelde vraag in de winkel”, zegt Leezer. „De naam Ottolenghi valt dagelijks, maar ik krijg ook de vraag wat lekker is bij stamppot – we blijven Nederlanders.”

Het goed combineren van wijn en gerecht, in de gastronomie ‘wijn-spijs’ genoemd, is een kunst. In een restaurant heb je een sommelier, maar hoe weet de thuiskok wat bij elkaar past? „Mensen hebben behoefte aan houvast”, zegt Leezer, die ook wijn-spijscursussen geeft bij opleidingsinstituut De Wijnstudio. „En met een paar goede richtlijnen kom je al een heel end.”

De bekendste wijn-spijsregel: wit bij vis en rood bij vlees. Maar dat is te kort door de bocht. Tonijn van de grill doet het vaak beter met rood, en een volle witte wijn kan prima bij varkensrollade. Voor wijn-spijs bestaan maar weinig waterdichte voorschriften. De reden dat die ene regel blijft hangen, komt door gebrek aan beter. Of, zoals voormalig omroepster en kookboekenauteur Mary Schuurman het verwoordde in haar Klein Wijnkookboek uit 1974: „Een wankele leuning langs de moeilijke trap van de wijnkennis, is altijd beter dan helemaal geen leuning.”

Zelden oppassen

De realiteit is: eigenlijk doet het er helemaal niet toe of het vlees of vis is.

Leezer: „Een klassieke beginnersfout is dat mensen denken vanuit ‘vlees, vis en vega’. Maar meestal is niet het hoofdingrediënt de bepalende smaakmaker, maar de saus, kruiden of bereiding. Ten tweede is de intensiteit van de smaak net zo belangrijk: een krachtig gerecht behoeft een krachtige wijn. Een heftig glas bij een subtiel gerecht brengt de combinatie uit evenwicht en kan het gerecht zelfs kapotmaken.

„Daarnaast is het handig te snappen wat verschillende culinaire technieken doen. Een gegrilde aubergine smaakt heel anders dan een gerookte of gekookte. De volgende stap is hoe verschillende smaken op elkaar van invloed zijn. Bitter versterkt bijvoorbeeld bitter. Proef maar eens een glas stroeve rode wijn met veel bittere tanninen naast een kop koude sterke koffie. Na de koffie smaakt de wijn nóg bitterder, omdat de smaken elkaar versterken. Dit soort combinaties wil je daarom voorkomen.”

Je moet dus behoorlijk culinair onderlegd zijn en ook nog wat van wijn weten om uit het blote hoofd te kunnen verzinnen dat sauvignon blanc perfect aansluit bij geitenkaas. Geen wonder dat mensen voor advies naar de bediening kijken.

„Het is een vak, maar aan de andere kant doe je het als amateur heus niet zo snel echt fout”, zegt Sem Beks, hoofdsommelier bij driesterrenrestaurant De Librije in Zwolle. „Een willekeurige wijn gaat negen van de tien keer prima bij een willekeurig gerecht. Alleen als er zeer uitgesproken smaken en structuren in het spel zijn, moet je echt oppassen. Een gerecht kan in principe wel honderd bijpassende wijnen hebben. Voor ons wijnarrangement selecteren we daaruit de wijnen die bij de stijl van onze keuken passen: subtiel en elegant.

„En we blijven altijd aan de gast denken. Sommeliers kunnen allemaal intens spannende smaakcombinaties verzinnen met uitzonderlijke wijnen, maar als je daar vijf van achter elkaar krijgt binnen één menu, word je echt niet gelukkig. Daarom zit in ons arrangement altijd een klassieke chardonnay, waarmee gasten even op adem kunnen komen.”

Beks volgde aan de Academie voor Gastronomie de wijn-spijsopleiding voor professionals van ‘smaakprofessor’ Peter Klosse. Daar leert men dat niet smaak maar mondgevoel leidend moet zijn. Gerechten kun je indelen op ‘strak’ (als je mond samentrekt, door bijvoorbeeld citroen en azijn), ‘filmend’ (door ingrediënten die een laagje achterlaten in de mond, zoals boter, olie, siroop en suiker) en ‘drogend’ (waar de mond van uitdroogt, zoals toast of croutons). Het is de kunst om die eigenschappen van het gerecht te combineren met een wijn die dezelfde eigenschappen heeft. Vertrouw daarbij niet op het etiket, want die tekst is geschreven door de marketingafdeling en klopt vaak helemaal niet met wat erin zit. Proeven dus.

Chocola en blauwe kaas

Maar zelfs al die kennis biedt nog geen garantie op succes. Beks: „Een match kan er nog zo ideaal uitzien op papier, het is iedere keer een verrassing wat werkt en wat niet. Sterker nog: de beste matches die ik ooit geproefd heb, waren in theorie compleet onlogisch.” Kan hij voorbeelden noemen? „Getoaste witte chocolade met pistache en blauwe kaas, door mijn voorganger bij De Librije Sabas Joosten gecombineerd met een medium sherry. Perfectie bestaat niet, maar dit kwam aardig in de buurt.”

Lukas Wiegman, die als sommelier in verschillende prestigieuze internationale sterrenrestaurants werkte, heeft ook wat af te dingen op wijn en spijs in de praktijk. „Ik geloof zeker in de magie van een perfect match, maar het wordt wel te veel geromantiseerd. Met name wijnpairing in restaurants begint een uitgehold concept te worden. Veel zaken kopen wijnen voordelig in bulk in en zetten dat weg in een wijnarrangement dat door 90 procent van de gasten wordt besteld. Dat heeft niks meer te maken met het najagen van mooie combinaties, maar met financieel voordeel. Aan de andere kant: als je als sommelier goed je best hebt gedaan op een mooie pairing, en je ziet dat de meeste gasten hun glas al leeg hebben voor het gerecht wordt geserveerd, dan kun je je afvragen waar je het voor doet.”

Wijnpairing in restaurants begint een uitgehold concept te worden

Lukas Wiegman sommelier

Kunnen we niet gewoon een fles kiezen die we lekker vinden, en dan zien waar het schip strandt? Wiegman: „Zeker. Dat is ook de nieuwe trend in goede restaurants. Minder poespas, gewoon een mooie wijn naar eigen smaak. Wij houden dan in de gaten dat ze niets kiezen dat botst met het menu.”

Ook wijnhandelaar Sarinah Leezer adviseert haar klanten vaak één wijn die past bij het hele menu. „Wijnpairings bedenken is voor een groot gedeelte een vorm van risicomijding. Zeker als mensen niet precies hun receptuur weten, laveer je een beetje tussen de gevaren door.” Maar het is duidelijk niet waar haar hart sneller van gaat kloppen. Een 100 procent match van wijn en gerecht is een magische ervaring. Dan wordt één plus één drie: wijn en gerecht maken elkaar beter. Leezer begint te glimmen als ze eraan denkt: „Het is voor wijnliefhebbers en foodies wat adrenaline is voor parachutespringers. We zijn altijd op zoek naar de rush die je krijgt van de perfecte wijn-spijscombinatie. Maar het is wel een soort heilige graal, je vindt ’m zelden.”

In de praktijk blijkt de perfecte combinatie lastig af te dwingen. De miniemste disbalans doet de magie al vervliegen. Eén snufje zout te veel en het hele smaakkaartenhuis stort in elkaar. Smaakprofessor Klosse: „Daarom moet je voordat je gaat koken éérst de wijn proeven. Je maakt het jezelf eigenlijk veel te moeilijk door uit een schap een wijn te kiezen, zonder te weten hoe die smaakt, die precíés bij jouw recept moet passen. Het is veel makkelijker tijdens het koken je recept een beetje aan te passen aan de wijn. Dat gaat om een paar extra druppeltjes azijn of olie, een snufje zout, een likje honing – niet meer dan dat. Het gerecht kun je veranderen, de wijn niet.”

Een versie van
dit artikel
verscheen ook in

de krant
van 22 oktober 2022

Related Posts

Kookboekschrijver Meera Sodha: ‘Als je bij mij thuis komt eten, krijg je deze gerechten’

  • admin
  • November 14, 2024
  • 0

Na drie succesvolle kookboeken, Made in India, Puur India, Azië en een veganistische receptenrubriek in de Britse krant The Guardian verloor Meera Sodha het plezier in koken. Ze schrijft openhartig over die donkere periode in haar nieuwste boek Bij Meera aan tafel. „Ik heb heel lang in bed gelegen en maanden en maanden niet gekookt”, vertelt ze tijdens een videogesprek vanuit haar huis in Londen. De oorzaak noemt ze complex, maar de vele deadlines, een jonge baby en de coronapandemie hielpen niet. „Het was een opeenstapeling van alles in mijn leven waardoor ik mijn hoofd niet meer boven water kon houden en mijn weerstand volledig verdween.”

Het omslagpunt kwam toen ze zag dat haar man, die naast zijn baan alle zorg voor hun dochters en het huishouden op zich had genomen, brak. „Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging.”

Ze ging naar de keuken, pakte intuïtief wat ingrediënten, linzen, curryblad, citroengras en chilipepers, en maakte dahl. „Ik voelde een nieuwe energie in mijn vingertoppen, kon mijn longen voelen en weer ademhalen. Voor het eerst in lange tijd voelde koken anders, niet als een opgave.”

Ik was zo met mezelf bezig dat ik me niet had afgevraagd hoe het met hem ging

Sodha besefte toen dat dit was hoe ze wilde koken, eenvoudige gerechten voor haar man, dochters en zichzelf. En ze realiseerde zich hoe belangrijk ze de avondmaaltijd vindt. „Niet het ontbijt, niet de lunch, ik wilde alleen nog maar het avondeten maken.”

Het vermogen om een lekkere avondmaaltijd – de Engelse titel van haar boek is Dinner – op tafel te zetten noemt ze een ‘superkracht’. Ze kreeg weer plezier in koken; het voelde als een prestatie om iedere dag een maaltijd voor te bereiden en ’s avonds met haar gezin aan tafel te zitten. „Ik weet niet of dit voor iedereen geldt die mentaal door een diep dal is gegaan, maar ik was verdoofd, ik voelde niks meer. Door het klaarmaken van het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel.”

Bij moeder nog vlees

De recepten die ze in deze periode maakte vormden de basis van Bij Meera aan tafel. Ze noemt het haar meest persoonlijke boek. „Ik kookte altijd, maar het was nooit echt het soort eten waar ik van houd.” En dan aarzelt ze even. „Ik twijfel of ik dit woord moet gebruiken, maar het ging erom andere mensen te imponeren. Heel veel in deze wereld draait om indruk maken, waarom zou je anders nieuwe recepten verzinnen? Maar ik hou juist van eenvoudig eten. Als je bij mij thuis komt eten, krijg je de gerechten in dit boek.”

Door het avondeten voelde ik me geaard, ik had weer een doel

Die zijn allemaal vegetarisch. Alleen als ze bij haar moeder eet, eet ze nog weleens vlees. „Eten is niet alleen brandstof, maar ook nostalgie, plezier, geschiedenis en traditie, dus ik hou wat ruimte vrij voor mijn moeders kip curry of kip pilav, waar ik dol op ben.”

Sodha is de dochter van Indiase ouders uit Oeganda, die in 1972 het land moesten ontvluchten, omdat dictator Idi Amin de bevolking tegen de Indiase minderheid ophitste. „Ik heb geen plek om naar terug te gaan, ik kan niet naar het huis waar mijn ouders geboren zijn, de gemeenschap van toen is er niet meer. Daarom hou ik me vast aan de verhalen en de spullen die me verbinden met dat verleden.”

Ze staat op en komt terug met een houten lepel die haar dierbaar is, die ze van haar moeder kreeg en waar ze in haar boek over schrijft, net over als het koperen pannetje van haar oma en de beelden van de Hindoegoden Ganesha, Lakshmi en Annapurna in haar keuken. Ze staat weer op, pakt haar telefoon en laat ze zien. Ze is niet religieus, schrijft ze in haar boek, maar ‘door verbinding, traditie of rituelen’, geven ze haar ‘troost en het geluk dat ze nooit in haar eentje staat te koken’.

Haar ouders kwamen op het Engelse platteland van Lincolnshire terecht. „Wat mijn moeder aan mij heeft doorgegeven is dat koken je verbindt met tradities en in mijn geval was dat de Indiase Gujarati-keuken.” Gujarat is een deelstaat van India die aan Pakistan grenst.

De Indiase en Aziatische keuken zijn belangrijk voor Sodha, maar in Bij Meera aan tafel is de stijl veel uiteenlopender met invloeden uit bijvoorbeeld de Italiaanse en Egyptische keuken. De 120 recepten ademen de Londense diversiteit waar ze deel van uitmaakt. „Eten verandert met de omgeving en de mensen mee en dat omarm ik. Als ik iets van een andere cultuur gebruik, doe ik dat met respect en begrip voor de oorsprong, maar eten is ook een geweldig creatief medium.”

En eten is leuk, benadrukt ze. „Het moet leuk zijn. Hoewel de aanleiding voor dit boek verdrietig was, is het boek vrolijk geworden. Ik hou nu van mijn leven en als ik niet was ingestort, was ik zonder nadenken op oude voet door blijven gaan. Nu leef ik bewust en weet ik wat me gelukkig maakt.”

Dat zijn kleine dingen als zonlicht op haar gezicht, yogalessen, om drie uur klaar zijn met werken – en eenvoudige gerechten. „Ik heb aan dit boek echt met mijn hart en buik gewerkt. Wat ik er zo fijn aan vind is dat het me weer bij mezelf heeft gebracht.”


In de Westelijke Tuinsteden zouden functioneel ingerichte woningen leiden tot ‘een gelukkiger gezinsleven en een vitale samenleving’

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0
Foto Jordi Huisman

Een halve eeuw geleden geleden verdween de verzuiling stilletjes uit Nederland. Maar in Slotermeer, de oudste van de Westelijke Tuinsteden van Amsterdam, zijn de restanten ervan nog zichtbaar. Daar staan in de Dobbebuurt ‘katholieke’ woningblokken van vijf verdiepingen tegenover ‘algemene’. De bewoners van de algemene, rechttoe-rechtaan-blokken moeten een trappetje op naar de entree van hun woningen. De katholieke blokken hebben daarentegen op de begane grond een soort kerkportalen als ingangen, met gemetselde bogen en eenvoudige tympanen. Boven de bogen zitten veelkleurige, half abstracte mozaïeken van de kunstenaar Theo Forrer. Met enige moeite vallen hierin onder meer ploegende boeren, zwoegende werklui en de hand van god te herkennen.

De door Nielsen Spruit en Van der Kuilen ontworpen algemene blokken zijn begin jaren vijftig gebouwd voor de algemene woningbouwvereniging Rochdale. De blokken die een katholieke woningbouwvereniging liet neerzetten zijn van Aat Evers en Geert Sarlemijn, twee traditionalistische architecten die omstreeks 1950 de cursus kerkelijke architectuur van pater-architect Dom Hans van der Laan volgden. Evers en Sarlemijn gaven hun bakstenen woondozen, waarvan enkele in de jaren tachtig helaas vaal wit zijn gestuct, niet alleen stichtelijke entrees maar ook natuurstenen lateien en vier dikke, bakstenen zuilen op de kopse kanten. Een naburig, ook door hen ontworpen blok met winkels en woningen heeft zelfs rijen witte zuilen met rare ionische kapitelen aan weerszijden van een boogvormige poort.

Foto Jordi Huisman

De stedenbouwkundige Cornelis van Eesteren, hoofd stadsontwikkeling in Amsterdam, zag de architectonische gevolgen van de verzuiling in Slotermeer met lede ogen aan. De hoofdontwerper van de Westelijke Tuinsteden hield niet van diversiteit. Het liefst had hij de enorme Amsterdamse uitbreidingswijken helemaal volgezet met radicaal modernistische architectuur. Van Eesteren en Sarlemijn en andere architecten die in Slotermeer hadden gebouwd vond Van Eesteren „kwalitatief op een laag peil” staan, schrijft Ineke Teijmant in het boekje De Dobbebuurt. Ze hadden er gezorgd voor een weerzinwekkende „kakofonie”, meende hij. De bewoners dachten hier anders over: zij vonden Slotermeer juist „gezellig gevarieerd”.

Foto Jordi Huisman

Goede smaak

Om de kloof tussen de smaak van Van Eesteren en die van de toekomstige bewoners van de Westelijke Tuinsteden te dichten, was in 1946 de stichting Goed Wonen opgericht. Uitgangspunt van Goed Wonen was dat smaak een kwestie van opvoeding is en de meeste Amsterdammers onopgevoed waren. „Slechts zelden treft men een interieur aan, waarin zuivere vormgeving, innerlijk evenwicht en harmonische kleurencombinatie ons het gevoel geven van werkelijke sfeer”, schreef de voorzitter van Goed Wonen (en Amsterdamse PvdA-wethouder van Volkshuisvesting) Jan Bommer in 1948 in het eerste nummer van het gelijknamige tijdschrift.

Om de lezers bij te brengen hoe ze hun interieurs konden zuiveren van zware balpootmeubelen en andere foute huisraad, schreef Goed Wonen niet alleen over „doelmatige” woninginrichting maar ook over kitsch en de vraag of massaproductie „een gevaar was voor onze persoonlijkheid”. Ook deed het tijdschrift de lezers een proefje aan de hand om vast te stellen of hun interieur ‘zuiver’ genoeg was: de melkflestest. De dikke, onelegante melkfles was „typerend voor onze tijd en voor de stand van onze natuur- en scheikunde” en past in elk „modern” interieur, zo legde de bedenker van de melkflestest uit. „Als u het beslist nodig vindt om de melk eerst over te gieten in een ‘mooi’ kannetje, dan is er ergens iets fout òf bij u òf bij uw interieur, want de fles is goed.”

Foto Jordi Huisman

In de jaren vijftig en zestig liet Goed Wonen twaalf modelwoningen inrichten in de Westelijke Tuinsteden. Wat de toekomstige tuinstedelingen daar toen zoal aantroffen, is te zien in de Van Eesteren Museumwoning, gevestigd in een woning in een algemeen blok in de Dobbebuurt. Hier staan de woon-, eet- en slaapkamer vol met huisraad die Goed Wonen had goedgekeurd, zoals de nog altijd populaire slaapbank van Mart Visser en een fauteuil van gebogen rotan. Aan de knalrode wand van de woonkamer hangen metalen wandrekken van het merk Pilastro, de keuken heeft een modulaire Bruynzeelkeuken van Piet Zwart en in de slaapkamer staan bedden van Auping met ‘hygiënische’ metalen spiraalbodems. Boven de eettafel hangt de beroemde en nog altijd geproduceerde PH 5-lamp van de Deense ontwerper Poul Henningsen.

De eerste modelwoning van de Westelijke Tuinsteden stond in Slotermeer en was in 1955 ingericht door Johan Niegeman, die in de jaren dertig in Stalins Sovjet-Unie had gewerkt. Daar werkte hij onder meer aan ‘sotsgorods’ als Magnitogorsk, nieuwe socialistische steden waar de Nieuwe Mens gestalte moest krijgen. De sotsgorods werden een faliekante mislukking en Niegeman moest in 1937, net als eerder de communistische architect Mart Stam, de Sovjet-Unie verlaten.

Foto Jordi Huisman

Betere mensen

Ook de Westelijke Tuinsteden waren bedoeld als een soort sotsgorods. Ontwerpers als Niegeman geloofden dat ‘zuiver’ ingerichte woningen betere mensen zouden maken van de bewoners. Mensen die zich omringen met melkflessen en andere ‘neutrale’ industrieel vervaardigde voorwerpen en meubels getuigen van een sterke persoonlijkheid, schreef Goed Wonen: „Zij hebben geen opvallende meubelen nodig in hun interieur om zichzelf tot recht te laten komen. Hoe eenvoudiger de meubelen, hoe beter de mens uitkomt.” Ook zouden functioneel ingerichte en hygiënische woningen leiden tot „een gelukkiger gezinsleven, een harmonieuze opvoeding van de kinderen en een vitale samenleving”.

De modelwoningen vielen lang niet bij alle bezoekers in de smaak. Velen vonden ze ‘kaal’ en ‘ongezellig’. En de degenen die er wel in iets zagen, konden de eenvoudige, maar desondanks dure huisraad meestal niet aanschaffen. Zo bleef het zuiver vormgegeven interieur alleen weggelegd voor een elite die ermee kon getuigen van hun goede smaak.

Museumwoning Van Eesteren. Freek Oxstraat 27, Amsterdam. Info: www.vaneesterenmuseum.nl/museumwoning

Foto Jordi Huisman


Column | De oppaskat van Jan

  • admin
  • November 13, 2024
  • 0

Mijn vriend Jan kwam bij ons eten. Van tevoren zei Willem: „Ik heb echt zin in vanavond. Jan gaat in ieder geval niet zo verschrikkelijk lopen jeremiëren over de toestanden in de wereld.” Daar verheugde ik me ook op, want ik kan er alleen tegen als ik zelf jeremieer.

Jan kwam bij het vallen van de avond binnen, een en al benen en glanzend kaal hoofd. Kaas klom als een kapucijnaapje tegen hem op, nestelde zich op zijn schoot en lispelde dat hij spaghetti carbonara wilde. Die kreeg hij, in een handomdraai door Jan bereid, maar vol en vet en bevredigend. De kaarsen brandden, er werd gegeten, buiten was het zacht novemberweer.

Jan woont in Leeuwarden, maar past in Amsterdam op een kat van achttien jaar oud, die allerlei medicijnen nodig heeft om door de dag te komen. Ik had weinig begrip voor de hele situatie. Een bejaarde kat in het licht van deze tijd vraagt te veel van iedereen, zeker op een avond als deze, die eindeloos moest duren. Ook heb ik mijn vader weleens een ongelukkig kuikentje, wiens hoofd verkeerd om aan zijn lijf zat, bij geboorte de nek om zien draaien. Toen zat het hoofd weer goed, maar daar was dan ook alles mee gezegd.

De kinderen gingen slapen. Willem bracht ze naar boven, aan tafel werd het even stil. Ik begon maar weer eens over het lot van vrouwen over de hele wereld. „Het is de alsof de wapens in je handen van suiker zijn, in een heel stroperige zich eeuwig herhalende droom”, fluisterde Jan en daarna, schel: „We kunnen er helemaal niks aan doen, vergeet die linkse lente.” We deden de gordijnen dicht. Willem kwam naar beneden, we moesten het er toch nog iets langer over hebben, je komt er niet onderuit. Dus vroegen we ons af waarom er zoveel stemmen zich laven aan de steeds grotere chaos, hoe die stemmen iedereen nog verder opdrijven, de waanzin willen laten heersen, de hoofdstad vol geweld en zij, juichend achter hun schermpjes verontwaardiging fingerend. „Het is nu wachten op Gavrilo Princip, en ondertussen verdringen ze elkaar om hem te mogen zijn”, zei ik en was geheel niet ontevreden met mezelf.

Toen begon Jan nonchalant The Waste Land te citeren en daarmee keerden we terug naar onze eigen, voor velen onuitstaanbare, veiligheid van oude teksten, liedjes, luisterend, in stille bewondering. Drie sukkels aan een keukentafel, met een stapel boeken, Medea en Cavalleria Rusticana. Een grote troost, maar één die moeilijk te vinden is, en daarom in het dagelijkse leven steeds verder uit zicht leek te verdwijnen.

De kat moest haar pillen, Jan vertrok even plots als hij gekomen was. Wij zaten nog even. Ik dacht aan Antigone die haar broer wilde begraven tegen de wens van de staat in. Daarna dacht ik aan mijn vader, die weigerde onze dode hond aan de dierenarts af te geven en hem achter in de tuin onder een appelboom begroef.

De volgende dag fietste ik met Kaas en Cléo katerig door onze straat. Op de hoek stond een verwarde man naar duiven te trappen. „Rot op, tyfusbeesten” schreeuwde hij. Toen kreeg hij er eentje onder zijn laars en stond met zijn volle gewicht op het beestje. Ik fietste met kloppend hart door en dacht aan de oppaskat van Jan. Moge het lieve dier voor eeuwig leven.