Al 27 jaar geen salaris, maar deze docent gaat door onder de trap

Elke doordeweekse ochtend rond half acht zit Gert Regterschot (64) klaar aan de ronde tafel onder de trap van een moderne Eindhovense studentenflat. Vaak heeft hij een donkerblauwe fleecetrui aan, want meestal is het hier fris. Soms valt er wat vuil tussen de treden van de trap naar beneden, op de tafel. Modder van studentenschoenen. Maar dat deert hem niet.

In een Action-tas zit alles wat hij nodig heeft: schriften, pennen, lesmateriaal, een rekenmachine, een kleine tablet. Zodra hij de spulletjes uit zijn tas haalt, ontspant hij. Hier heeft hij wél alles onder controle.

Cijfers luisteren naar hem. Met de ingewikkeldste formules geeft hij ze een bevel, ze doen precies wat hij wil. Hij leert studenten hoe zij dat ook kunnen. De hele dag schuiven ze aan. Ze dragen hem op handen. In deze kleine wereld onder de trap is hij de alwetende koning.

Regterschot geef les aan studenten van de Technische Universiteit Eindhoven (TU/e) in ruim dertig exacte vakken. De term ‘bijles’ wil hij niet horen. Hij noemt het ‘aanvullend onderwijs’, want vaak behandelt hij de lesstof van een vak van begin tot eind. De studentenflat waar hij les geeft, staat op de campus van de TU/e.

In 1988 kwam Regterschot bij de TU/e in dienst als universitair docent, aan de faculteit technische bedrijfskunde. Regterschot zegt dat hij nog steeds in dienst is. De TU/e zegt dat hij per november 1995 eervol is ontslagen. Daarom betaalt de universiteit Regterschot niet voor zijn lessen. Regterschot vraagt ook geen geld van de studenten.

Regterschot is na november 1995 gewoon blijven doorwerken op de TU/e, in lokalen en de centrale hal van de bouwkundefaculteit. Afgelopen augustus heeft de universiteit hem verboden om nog in de lokalen te komen. Nu zit hij onder de trap. Hij telt de maanden sinds zijn laatste salaris. Dat zijn er intussen bijna 332.

NRC sprak met een tiental (oud-)studenten die Regterschot heeft geholpen. Wat zij vertellen, strookt met elkaar. Regterschot heeft heel snel door wat een student nodig heeft, kan een cijfer opkrikken van een 2 naar een 8. Studenten voelen zich veilig bij hem en hij geeft ze zelfvertrouwen.

Tot voor kort verwezen studieadviseurs en docenten vele studenten naar hem door. Zo sleepte Regterschot talloze studenten van de TU/e door vakken die ze zonder hem misschien niet zouden hebben gehaald. Maar afgelopen zomer heeft het universiteitsbestuur docenten en studieadviseurs afgeraden om studenten nog naar hem door te verwijzen. Toch weten studenten hem nog steeds in groten getale te vinden.

Volgens Regterschot is er al die jaren sprake geweest van een dienstverband, en nog steeds, omdat hij in 1995 nooit een officiële ontslagbrief zou hebben ontvangen. Volgens de TU/e heeft hij die wél ontvangen. Hoe dan ook besloot Regterschot de universiteit trouw te blijven. De TU/e deed vervolgens jarenlang een beroep op hem door studenten naar hem door te verwijzen. Dat zijn werkzaamheden zo werden gewaardeerd, gaf Regterschot de hoop dat hij zijn oude functie weer zou terugkrijgen, én met terugwerkende kracht zijn loon van al die honderden maanden.

A min lambda I

Op een maandagmiddag in april 2023, maand 330 sinds zijn laatste loonstrookje, zitten Sumya Mobder (23) en Alannah Jagesar (22) bij Regterschot aan de ronde tafel. Ze volgen de pre-master voor bouwkunde en moeten Differentiaalvergelijkingen en Matrices herkansen. Met Regterschot bespreken ze een opgave uit het laatste tentamen, waarvan hij de oplossing op een blaadje uitwerkt. De twee studenten zitten aan weerszijden van hem en kijken geconcentreerd naar zijn getover met de getallen.

„En dit is drie natuurlijk”, zegt Regterschot. „En dan heb je dat je deze ook plus twee keer die doet. En twee plus twee is vier en dan min twee lambda. En deze wordt ook plus twee keer die. Vijf plus twee keer twee is negen min lambda. Dit is jouw matrix. Hebben we gelukkig een nul staan.”

Mobder: „Dus dan hoef je alleen maar die andere twee te doen?”

„Uh ja, dat zou kunnen, maar misschien is het handiger om te zeggen: ik heb nu één nul, ik ontwikkel ’m naar de eerste kolom.”

„Oja, dat heb je maar één keer die lambda.”

„A min lambda I.”

„Aaah, slim!”, zegt Jagesar.

Mobder hoorde van haar mentor over Regterschot. Zo gaat het vaak: de meeste studenten komen bij hem terecht door mond-tot-mondreclame. Ze komen van allerlei studies, maar voornamelijk van bouwkunde. Het zijn vaak ‘doorstromers’ van het hbo, of studenten met een vooropleiding in het buitenland.

Bij Gert begrijp ik de stof meteen

Sumya Mobder (23)

Regterschot geeft naar eigen zeggen les aan zo’n zevenhonderd studenten per jaar en werkt zo’n veertig uur per week. Hij heeft geen „registratiesysteem of iets dergelijks”, maar Mobder – die in het complex woont – bevestigt dat ze hem vrijwel altijd met studenten ziet zitten als ze tijdens kantooruren langs zijn tafel loopt.

Toen Mobder voor het eerst bij Regterschot aan tafel zat, ging er een wereld voor haar open. „Ik had gewild dat ik op dag één van mijn studie al wist dat ik bij Gert terecht kon. Ik had net zo goed niet naar de lessen kunnen gaan en alles bij hem kunnen volgen. Toen dit onderwerp in college behandeld was, liep iedereen met een verslagen blik het lokaal uit. Bij Gert begrijp ik de stof meteen.”

„Uitleggen is ook aansluiten, dus je moet kijken wat iemand nodig heeft”, zegt Regterschot. „Dat betekent dat je eerst moet weten wat iemand al weet. Dat is soms even aftasten, want sommigen zijn te optimistisch over hun voorkennis. Vanaf daar bouw ik in kleine stappen op. Zo blijft de basiskennis hangen en bereik je uiteindelijk meer.”

Uitblinker

Zijn passie voor onderwijs ontdekte Regterschot op de middelbare school in Apeldoorn, waar hij uitblonk in de exacte vakken. Hij werd vaak door leraren gevraagd om medeleerlingen te helpen met die vakken. „Het boeide mij zo dat je mensen met heel verschillende achtergronden op hetzelfde kennisniveau kunt brengen”, zegt Regterschot tijdens een van de acht gesprekken die NRC de afgelopen maanden met hem voerde.

Na de middelbare school ging hij wiskunde studeren aan de Universiteit Utrecht. Daarna promoveerde hij aan de Universiteit Twente, op een onderzoek binnen de toegepaste wiskunde. Eind jaren tachtig ging hij onder de rivieren wonen, in Eindhoven, om les te gaan geven aan de TU/e.

Het was de begintijd van een cultuurverandering op de Nederlandse universiteiten. Door nieuw beleid van het Rijk werden ze commerciëler en gingen ze meer met elkaar concurreren. Zo ontstond er langzaam een cultuur van ‘publish or perish’ (publiceren of ten onder gaan), zoals die in de Verenigde Staten wordt genoemd.

Regterschot deed wel onderzoek, maar het grootste deel van zijn tijd, zo’n 70 procent, ging op aan doceren. In eerste instantie leek niemand dat een probleem te vinden. Integendeel, in verschillende beoordelingen die begin jaren negentig over Regterschot zijn gemaakt, ingezien door NRC, wordt zijn onderwijs geprezen. „Onderwijs: zelfstandig, neemt initiatief, zeer goede docent”, schreef een hoogleraar van zijn faculteit in 1993. In hetzelfde jaar won hij een ‘Academy Award’ in de categorie ‘docent’, een prijs die de TU/e destijds jaarlijks uitreikte aan de beste docent.

In diezelfde beoordeling staat ook kritiek: „De wijze waarop betrokkene omgaat met het element ‘samenwerken’ dreigt hem steeds weer in een isolement te doen geraken.” Volgens de beoordelaar is er op Regterschots „omgangsvormen” als zodanig niets aan te merken, maar als hij moet samenwerken zou hij zijn bijdrage aan onderzoeksprojecten groter inschatten dan de collega’s met wie wordt samengewerkt. Zo ontstaan er volgens de beoordelaar „onwerkbare verhoudingen”.

Volgens Regterschot zijn de samenwerkingen met collega’s altijd goed geweest.

Frictie

Bij elke ontmoeting met Regterschot gebeurt hetzelfde: praat je met hem over onderwijs, of inhoudelijk over wis- of natuurkunde, dan ontspant hij en is hij goed te volgen. Praat je met hem over vroeger, over wat er gebeurd is op de universiteit, dan wordt hij fel en gespannen. Zijn handen gaan een beetje trillen, zijn gezicht trekt strak. Hij is minder goed te volgen en gaat snel van het concrete naar het algemene, beschouwende verhaal, of neemt zijpaden. Dat komt, zegt hij, omdat hij het moeilijk vindt erover te praten. Wat er destijds is gebeurd, heeft hem zo geraakt dat het zijn leven beheerst. Als hij geen onderwijs geeft, zit hij constant met zijn hoofd in de jaren negentig.

Naast zijn werk als universitair docent was Regterschot van juni 1990 tot juli 1993 voorzitter van de dienstcommissie van zijn faculteit, een soort ondernemingsraad. In zijn rol als voorzitter ageerde hij fel tegen een aantal besluiten die door de faculteit waren genomen. En als Regterschot zich vastbijt, dan laat hij niet meer los. Het zorgde voor frictie tussen hem en een paar van zijn collega’s, zo blijkt uit documenten die NRC heeft ingezien.

Praat je met hem over vroeger, dan wordt hij fel en gespannen

Daarnaast maakte Regterschot in diezelfde periode meldingen bij het College van Bestuur van diverse gevallen van vermeend grensoverschrijdend gedrag, onder meer van twee hoogleraren van de faculteit. Hij denkt dat ook dat hem niet in dank is afgenomen, vertelt hij in januari onder de trap. Als voorzitter van de dienstcommissie hoorde hij van verschillende personeelsleden klachten over deze hoogleraren. Wat de precieze aard van de klachten was, wil hij om privacyredenen niet zeggen. „In het algemeen ging het om seksueel wangedrag tegen de eigen staf, mismanagement, en machtsmisbruik.”

Regterschot heeft naar eigen zeggen geen documentatie meer van de melding die hij maakte. Maar Paul Goemans, destijds docent elektromechanica op de TU/e en lid van het Lokaal Overleg van de TU/e, herinnert zich een bijeenkomst van het Overleg met een lid van het College van Bestuur. Tijdens die bijeenkomst kwam de melding van Regterschot ter sprake. Volgens Goemans zei het CvB-lid: „Als deze man ook maar voor een klein deel gelijk heeft, hebben we een groot probleem.” Wat er met de klachten van Regterschot is gebeurd, is onduidelijk. De TU/e laat in een reactie weten daar niets over te kunnen mededelen, omdat meldingen van grensoverschrijdend gedrag „in vertrouwelijkheid worden behandeld”.

Hoe het ook zij: spanningen tussen Regterschot en sommige collega’s liepen zo hoog op dat zijn vakgroep in september 1992 aan het faculteitsbestuur vroeg om Regterschot over te plaatsen naar een andere vakgroep.

Vonnis

Zijn casus leek nu ook een zaak van publish or perish te worden. Hij moest meer publiceren. Uit beoordelingen en werkoverleggen, ingezien door NRC, blijkt dat Regterschots onderwijs, de begeleiding van promovendi en zijn werk in de dienstcommissie bijna al zijn aandacht bleven opslokken.

Uiteindelijk besloot de TU/e in de zomer van 1995 Regterschot te ontslaan. Hij tekende bezwaar aan. Daarop kreeg de TU/e van de eigen Adviescommissie Beroep en Bezwaar het advies om het ontslag in te trekken. Volgens de commissie kon Regterschot niet als blijvend ongeschikt voor zijn functie worden beschouwd. De TU/e sloeg het advies in de wind en de zaak kwam voor de rechter.

In de vonnissen van zowel de rechtbank als de Centrale Raad van Beroep valt te lezen dat Regterschot geen gelijk kreeg. De Centrale Raad schreef in het vonnis dat hij zich „onmogelijk maakte binnen de faculteit” en wees daarbij onder meer op de brief met aantijgingen die hij in mei 1992 verstuurde naar de leden van zijn vakgroep. Ook achtte de Raad het standpunt van de TU/e houdbaar dat Regterschot tekort was geschoten in zijn onderzoekstaak.

Regterschot beschouwt het vonnis als onrechtmatig. „Ik heb geen ontslagbrief en ontslagvergoeding ontvangen. En als voorzitter van een dienstcommissie en ondernemingsraad heb je ontslagbescherming.”

Blijven lesgeven

Na de rechtszaak bleef Regterschot zich vertonen in lokalen op de universiteit en bouwde zo zijn huidige praktijk op, via mond-tot-mondreclame.

Vooral de bouwkundefaculteit was op den duur een grote afnemer van zijn diensten, volgens Regterschot. Dat komt omdat hij rond 2005 door studieadviseurs van die faculteit werd gevraagd of hij hun instromers wilde helpen die worstelden met wis- en natuurkunde. Dat valt te lezen in een artikel over Regterschot uit 2013 in de Cursor, het (onafhankelijke) universiteitsblad van de TU/e, en wordt bevestigd aan NRC door oud-studieadviseur Willem Buurke.

„Hij was dan weliswaar niet meer in dienst, maar hij is altijd blijven lesgeven en heeft dat altijd op uitstekende wijze gedaan”, zegt Willem Buurke. Hij was van 1998 tot zijn pensioen in 2017 studieadviseur aan de faculteit bouwkunde. Hij heeft veel studenten naar Regterschot doorverwezen. „Ik denk dat hij de universiteit in al die jaren veel geld heeft opgeleverd.” Universiteiten krijgen voor elke student geld van de overheid voor het aantal jaren dat ‘staat’ voor de betreffende studie. Doet een student er langer over, dan kost dat de universiteit geld. Dat is ook zo wanneer een student géén diploma haalt.

Daarbij komt dat het aantal buitenlandse studenten en ‘doorstromers’, die Regterschot vooral helpt sinds 1995 is toegenomen op Nederlandse universiteiten. Inmiddels komt een kwart van de studenten aan die universiteiten uit het buitenland, bleek eind vorig jaar uit cijfers van koepelorganisatie Universiteiten van Nederland. In 1995 ging 6,9 procent van de hbo-afgestudeerden door naar de universiteit. In 2017 was dit 8,2 procent, volgens de laatste ‘doorstroommonitor’ van de Onderwijsinspectie.

Op de kerstborrel werd hij echt als een melaatse behandeld

Willem Buurke oud-studieadviseur

Als studieadviseur zag Willem Buurke dat studenten uit deze groepen vaak een beduidend lager wiskundeniveau hadden dan de studenten die van het vwo kwamen. Veel hadden hulp nodig om hun pre-master te halen en verder te kunnen met hun master.

Regterschots bijzondere positie brengt hem soms in pijnlijke situaties. Willem Buurke herinnert zich een kerstreceptie van de faculteit in 2016. Regterschot was daar ook; hij liet zich wel vaker zien op kerstborrels. „Hij werd door sommigen echt als een melaatse behandeld, zo ook op die borrel”, vertelt Buurke. „De directeur bedrijfsvoering maakte hem duidelijk dat hij niet gewenst was op de borrel en verzocht hem dringend om weg te gaan. Ik vond het zo pijnlijk.”

De TU/e zegt „niet op de hoogte” te zijn van het incident. „Er is al ruime tijd een andere directeur bedrijfsvoering bij de faculteit.”

Spaargeld en statiegeld

In het artikel uit 2013 in de Cursor staat dat studenten Regterschot een kleine bijdrage betaalden voor het onderwijs. Volgens Regterschot ging dat niet om een financiële bijdrage. „Ik krijg wel af en toe cadeaubonnen bijvoorbeeld.”

Al die jaren heeft Regterschot naar eigen zeggen grotendeels geleefd van zijn spaargeld. Dat bedrag groeide nog wat door rente. Daarnaast heeft hij enkele pensioenvoorzieningen afgekocht.

Regterschot leefde al die jaren, en nog steeds, extreem zuinig – van twaalf euro leefgeld per week, naar eigen zeggen. Af en toe verkoopt hij wat spullen uit zijn huis en dan heeft hij weer een paar tientjes. Op de TU/e haalt hij flessen uit prullenbakken; het statiegeld levert hem een paar euro per week extra op. „Ik ga niet graven hoor. Ik pak alleen wat bovenop ligt. Ik schaam me er niet meer voor, vroeger wel. Ik zeg dan: ik doe iets voor het milieu.”

Maar zelfs met Regterschots zuinigheid is het niet genoeg meer. Zijn spaargeld is op.

Afgelopen juli kwam zelfs een uithuiszetting héél dichtbij. Rond 10 augustus zou het gebeuren, had hij van zijn verhuurder te horen gekregen. „Ik trof Gert helemaal in paniek in Vertigo”, het gebouw waarin de faculteit bouwkunde huist, zegt Sophie Rousseau, docent aan de bouwkundefaculteit. Ze kent Regterschot al zo’n twintig jaar en drinkt regelmatig een kopje koffie met hem.

Rousseau wilde iets doen en stuurde een mail naar de decaan van Bouwkunde. Bijna twee weken later kreeg ze een reactie van de faculteitssecretaris, niet van de decaan: dat de TU/e de afgelopen weken met hulpinstanties gesproken had. En dat Regterschot niet meer zijn huis uit zou worden gezet. Regterschot zegt dat dat laatste is te danken aan zijn broer, die hem geld leende.

Geen toegang meer tot de lokalen

Er was rond die tijd ook een gesprek tussen Regterschot en de TU/e. Daarvoor had de TU/e het hoofd Safety & Security afgevaardigd. Er was ook een hulpverlener bij van een andere instantie. Regterschot had Gerero van der Heijden bij zich – een vrijwilliger bij de Vakbond LBV, een club die gratis mensen helpt die problemen hebben met instanties. Die zei dat hij en Regterschot hopen naar buiten te lopen met oplossingen voor het „legaliseren” van Regterschots werk.

In plaats daarvan kregen ze een brief.

In de brief – die is ondertekend door het beveiligingshoofd en geschreven „namens het College van Bestuur” – staat dat Regterschot niet langer in TU/e-lokalen mag komen. „U blijft volhouden dat er sprake is van een dienstverband bij de TU/e en u onrecht wordt aangedaan. Dit ondanks het feit dat wij u meerdere malen hebben duidelijk gemaakt dat er geen sprake is van een dienstverband bij de TU/e.” Als Regterschot toch wordt aangetroffen in een TU/e-lokaal, dan zal de beveiliging hem „helpen” het lokaal te verlaten.

Nog altijd loyaal

Sinds augustus zit Regterschot dus onder de trap in het wooncomplex. Hij blijft zich verzetten, want hij „weet” dat hij „gelijk heeft”. Waarmee hij bedoelt dat zijn ontslag niet rechtsgeldig is en hij feitelijk nog in dienst is. „Mijn moeder heeft me altijd geleerd: als er wat aan de hand is en je hebt gelijk, moet je niet zomaar opgeven”, zegt hij tijdens één van de gesprekken onder de trap. Bovendien is hij „loyaal aan deze tent”. „Ik werk nog steeds keihard. Ik zou overigens ook niet zonder kunnen op het moment.”

Een jurist van Vakbond LBV heeft geprobeerd hem te helpen via de gemeente een bijstandsuitkering te krijgen. Maar dat is nog niet gelukt, vertelt ze. Zolang Regterschot weigert de gemeente inzage te geven in bepaalde persoonlijke gegevens, komt de uitkering er niet. Volgens de jurist wil Regterschot dat niet, omdat de gemeente Eindhoven recent meermaals op de vingers is getikt door de Autoriteit Persoonsgegevens (AP). Volgens de AP beschermt de gemeente de privacy van haar inwoners onvoldoende. Regterschot zegt dat hij wél alle benodigde gegevens heeft aangeleverd bij de gemeente.

Een half uur nadat de les is afgelopen komt Mobder de trap aflopen. Ze zet een broodje met kaas en een gebakken ei neer voor Regterschot. Zijn lunch. Die heeft ze net gemaakt in haar keuken. Op deze manier proberen de studenten een beetje voor Regterschot te zorgen. „Zoiets doen ze natuurlijk niet voor elke docent”, zegt hij.