Afstandsmoeder Ellen Venhuizen vond haar afgenomen dochter terug: ‘Toen ik haar rook wist ik meteen: dit is helemaal mijn kind’

Hangende tuinen op het dak van het Centraal Station. Een stadscamping in het Vondelpark, een ijsbaan op de Keizersgracht. Kinetische fietspaden, tweetalig onderwijs op álle scholen en een nieuw museum over de schaduwkanten van de stad. De ideeën die jaren geleden door een groep inwoners werden verzameld in een ‘bidbook’ voor het 750-jarig bestaan van Amsterdam, waren creatief, grensverleggend en soms ronduit absurd. Toch wordt een van al die wilde plannen nu werkelijkheid: zaterdag verandert de ringweg rond de hoofdstad in een gigantisch festivalterrein.

De stad als podium – met die gedachte begon het, vertelt Sietse Bakker, programmadirecteur van het jubileumjaar. „De officiële verjaardag van Amsterdam is op 27 oktober, maar dan is het meestal geen lekker weer. Naast alle initiatieven die het hele jaar door plaatsvinden, wilden we graag iets bijzonders doen in de zomer: een groot feest in de openlucht.” Locaties als de Johan Cruijff Arena (68.000 bezoekers) en het Museumplein (100.000 mensen bij de huldiging van Ajax in 2019) vielen af, dat zou te krap worden. Toen, zegt Bakker, ontstond het idee om voor één dag de Ring A10 te lenen. Ruimte in overvloed. En wat was nu een mooier symbool van verbinding dan die cirkel rond de stad?

„Bij Rijkswaterstaat en het ministerie van Infrastructuur zullen ze wel gedacht hebben: o jee, wat zijn ze nu van plan”, zegt Bakker. Maar beide organisaties gingen in 2023 akkoord, en met vereende krachten is vervolgens een omvangrijk programma uitgedacht. Het resultaat: op vijftien kilometer asfalt kunnen 253.000 mensen zaterdag van ’s ochtends vroeg tot ’s avonds laat feestvieren. Er is onder meer een hardloopwedstrijd, een bos met duizenden bomen, een diner, optredens van het Concertgebouworkest, een dance parade en – natuurlijk – een smartlappenfestijn. Én er is een massa-bruiloft: twintig stellen zullen trouwen ter hoogte van afslag S108.

‘750 Jaar in de Wachtrij’

Het ging allemaal niet zonder slag of stoot. De uitgifte van de gratis toegangskaarten in mei verliep chaotisch. Het festival zou vrij toegankelijk zijn, maar nadat uit onderzoek van de gemeente bleek dat het animo veel groter was dan de capaciteit van het terrein, kwam er een ticketsysteem. Wie een kaartje wilde bemachtigen voor een van de drie tijdssloten, stond uren in de online wachtrij of kreeg een foutmelding. Ook slaagden mensen erin meer tickets te reserveren dan toegestaan (vier per persoon). Het zorgde voor veel frustratie. „Ik wens de Tukkers, 010’ers, Brabo’s en Friezen veel plezier bij Fiasco op de Ring, betaald door de inwoners van deze stad”, schreef een Amsterdammer aan Het Parool. De satirische website De Speld meldde: „Speciaal voor het 750-jarig bestaan van de stad, organiseert Amsterdam 750 Jaar in de Wachtrij.”

Programmadirecteur Bakker begrijpt de teleurstelling. „Maar als er veel meer belangstelling is dan je aankunt moet je reguleren, liever een paar weken van tevoren dan op de dag zelf.” Zo’n tienduizend reserveringen waarmee gesjoemeld was, werden ongeldig verklaard en opnieuw beschikbaar gesteld. Ook kwamen er nog veertigduizend tickets vrij voor mensen met beperkte digitale vaardigheden. Bakker maakt zich geen zorgen over indringers („die zullen door een beveiliger vriendelijk naar de uitgang worden begeleid”) of bezoekers die te lang blijven hangen („vergelijk het met de bioscoop: als de film klaar is, verstop je je ook niet onder je stoel”). Hij wijst erop dat ‘zone Oost’ vanaf 16.00 uur open is voor wandelaars, ook zonder kaartje. „Check wel even op onze site hoe druk het is.”

Druk wordt het hoe dan ook op de A10: met 253.000 verwachte bezoekers is het evenement bijna net zo groot als Nederlands’ grootste muziekfestival Zwarte Cross (265.000 mensen verspreid over vier dagen). Warm zal het ook zijn: rond de 30 graden waarschijnlijk, op het asfalt loopt de temperatuur mogelijk nog verder op. De organisatie vraagt bezoekers zich goed voor te bereiden. Er zijn extra water- insmeer- en EHBO-posten geregeld en de Amsterdamse driehoek (burgemeester, politie en OM) besloot woensdag het aantal bezoekers vanwege de hitte in te perken. Het gaat om een deel van de oorspronkelijk beschikbare 280.000 kaarten dat niet is geclaimd.

Het snelwegfeest is absoluut een uitdaging, zegt Sietse Bakker. Maar alles is tot in de puntjes voorbereid: „Over elk podium, ieder toiletblok is nagedacht.” Voor het monitoren van de mensenmassa is een bedrijf (Livecrowd) ingeschakeld, en zo’n „duizend crewleden” onder wie zeshonderd vrijwilligers moeten alles in goede banen leiden. Ervaring uit eerdere grote evenementen, zoals de Grand Prix in Zandvoort en de Nijmeegse Vierdaagse kwam goed van pas, aldus Bakker. Zelf was hij in 2021 overigens uitvoerend producent van het Eurovisie Songfestival in Rotterdam.

Race tegen de klok

De logistieke operatie begint vrijdagavond: om 21.00 uur gaat de A10 dicht tussen de afslagen A5 en A1 zodat de opbouw kan starten. Volgens de organisatie wordt het „een race tegen de klok”. De buitenste rijbanen blijven, ook op zaterdag, open voor hulpdiensten en het openbaar vervoer. Regionaal verkeer wordt omgeleid en de gemeente waarschuwt voor oponthoud: de extra reistijd kan oplopen tot meer dan een uur. Enkele metro- en treinstations in de buurt van het festivalterrein blijven uit voorzorg gesloten. Op zondag wordt afgebouwd en opgeruimd. Als alles volgens plan verloopt, is de Ring zondag vanaf 15.00 uur weer vrij voor verkeer.

Bakker kijkt uit naar het moment dat zaterdagochtend de bliep van het eerste gescande kaartje zal klinken. „Voor een evenementenmens het mooiste geluid dat er bestaat.” De Amsterdamse nachtburgemeester Freek Wallagh, ook betrokken bij het feest op de A10, meldde alvast in Het Parool dat zeker twintig clubs en kroegen in de stad op 21 juni een afterparty organiseren. Want: „Amsterdammers kennende willen veel mensen nog even door.”

Delen

Mail de redactie

Schrijvers en medewerkers van uitgeverijen Atlas Contact en Ambo Anthos, zegt Geert Mak, „zitten in de buik van de walvis”. Die walvis is niet alleen het Nederlandse uitgeefconcern VBK, eigenaar van de twee grote uitgeverijen. Het is ook niet alleen Simon and Schuster, de Amerikaanse uitgeefreus die vorig jaar VBK overnam. Het is vooral KKR, het grote private equityfonds (in totaal goed voor ruim 700 miljard dollar aan investeringen) dat dáár weer achter zit. Een „financieringsmonster”, noemt Mak het.

Wat de zeker vijftig schrijvers en medewerkers maandagavond in een Amsterdams zaaltje over KKR te zeggen hadden, was volgens Mak, zelf ook aanwezig, dan ook als het „gepiep van kleine muisjes”. Zo’n „moloch”, zegt hij, „krijg je voor geen meter in beweging, dat voelt ongelooflijk machteloos.”

Dat ze bijeenkwamen had alles te maken met ándere investeringen die KKR doet: in Israëlische datacentra, infrastructuur en organisaties die banden zouden hebben met illegale nederzettingen op de Westelijke Jordaanoever. Die investeringen hebben vooral in de muziekwereld de afgelopen tijd tot onrust geleid. Meerdere artiesten trokken zich recent terug van het festival Zwarte Cross, dat indirect ook weer eigendom is van KKR. Ook in het buitenland liggen festivals die worden georganiseerd door een bedrijf dat onder KKR valt onder vuur.

Dichter Diet Groothuis „schrok” toen ze las over de banden met KKR. Zij en andere auteurs bestookten de afgelopen weken hun redacteuren bij uitgeverijen, zegt ze. En die schrokken óók. Toen VBK werd overgenomen door Simon and Schuster hadden weinigen hun ogen ook gericht op de partij die daar weer achter zat. Dit, zegt auteur Daan Heerma van Voss, „is wat er gebeurt bij kleine bedrijven die opgaan in grotere bedrijven die opgaan in grotere bedrijven die opgaan in grotere bedrijven.” Je hebt er, zeggen hij en andere auteurs, helemaal geen grip meer op.

Heerma van Voss reageerde aanvankelijk cynisch op de hele kwestie. „Ik dacht: het eerste eurobiljet dat wij gebruiken dat niet gedrenkt is in bloed moet ik nog tegenkomen. Maar ik ben heel blij dat ik gegaan ben.” Tijdens de bijeenkomst bleken auteurs en uitgeverij namelijk aan dezelfde kant te staan. Ook de redacteuren met wie de auteurs hun boeken maken waren boos en voelden zich machteloos. Sommigen hadden recent nog meegelopen in de Rode Lijn-demonstraties in Den Haag. En nu bleek hun werkgever zelf omstreden banden te hebben met Israël?

Dreigen met vertrek

Een handjevol auteurs heeft inmiddels aangekondigd de uitgeverijen te verlaten: ze gaan geen nieuw boek uitbrengen, of willen wachten met publicatie tot de banden met KKR verbroken zijn. Andere schrijvers zouden dreigen met een vertrek, hoewel binnen de literaire wereld te horen is dat het maar afwachten is of die soep zo heet gegeten wordt als ze wordt opgediend. Onder hen is Freek de Jonge, die volgens aanwezigen tijdens de schrijversbijeenkomst verklaarde op te gaan stappen en na afloop zei het er nog met zijn vrouw Hella over te willen hebben. Hij werkt bij Atlas Contact aan een reeks memoires.

Van een vertrek wordt niemand wijzer, zegt Mak, „hoe goed bedoeld het ook is.” Hij heeft soms ook „de neiging een steen door de ruit te gooien”, zo machteloos voelt hij zich. „Maar we hebben als schrijvers een megafoon. We hebben een platform. Juist in een hele gevaarlijke periode als deze moeten we dat niet saboteren, maar kijken: kunnen we uit het moeras?”

Daar gaat een werkgroep van auteurs en uitgeverijmedewerkers zich nu over buigen. Een van de opties die dan op tafel komen is om uit het uitgeefconcern VBK te stappen. Dat is niet eenvoudig, maar ook niet onmogelijk: zo werd De Bezige Bij recent verzelfstandigd door een ander concern. Heerma van Voss: „Ik wil bij een ploeg horen die zich tegen die medeplichtigheid verzet. Als ze dat doen, dan vecht ik mee. Als ze dat niet doen, dan houdt het op. Ik denk dat dat voor veel mensen geldt.” Mak: „We proberen uit de buik van de walvis te klimmen.”

Delen

Mail de redactie