In de uitgebreide verhaalcultuur (‘de Droomtijd’) van de Australische Aboriginals is kennis van vele duizenden jaren oud bewaard gebleven. Nu is ook bewijs gevonden dat Aboriginals in Zuidoost-Australië twaalfduizend jaar lang details van een magisch ritueel moeten hebben overgedragen, van generatie op generatie.
Het gaat om de traditie dat een met dierlijk vet insmeerde tak van de causuarina-boom die lichtjes boven een klein vuurtje wordt geroosterd magische krachten heeft. Het ritueel is beschreven in de negentiende eeuw en nu zijn 12.000 jaar oude resten van vuurtjes en stokken teruggevonden in de Cloggs-grot in Australië. Een team van Australische archeologen, waarbij ook leden van de regionale Aboriginal-gemeenschap betrokken waren, schrijft in haar verslag in Nature Human Behaviour dat het gaat om vrijwel ongewijzigde overdracht over vijfhonderd generaties „ongehinderd door de complicaties van zichtbaarheid of latere kopiëring”. In totaal zijn 65 C14-dateringen verricht op het hout en de omgeving van de vondsten.
Het ritueel is door etnografen in de negentiende eeuw beschreven. Op afgelegen plekken dansten toen Aboriginal-magiërs (‘Mulla-mullung’) rond een klein vuurtje terwijl ze de naam zongen van een persoon die vervloekt moest worden – of juist genezen. Een met vet ingesmeerde tak van de cauruarina-boom werd boven dat kleine vuurtje lichtjes schuin in de grond gestoken. Als de tak in het vuur viel was het magische effect bereikt.
Ingesmeerd met dierlijk vet
Nu hebben archeologen precies twee zulke casuarina-takken gevonden, de een bijna 40 centimeter, de ander bijna 20, in de diepte van de Cloggs-grot, onder decimeters sediment. De ene tak lag er al 12.000 jaar, de ander zo’n 10.000. Beide takken waren ingesmeerd met dierlijk (of mogelijk zelfs menselijk) vet en lagen bovenop resten van een klein vuurtje.
De stokken werden teruggevonden zoals ze aan het einde van de IJstijd zijn achtergelaten, half op de resten van het vuur. Omdat ze al snel door sediment overdekt werden is het vrijwel uitgesloten dat latere magiërs door de oude stokken op het idee van zo’n magisch ritueel zouden zijn gekomen. Als de takken bedoeld waren als brandstof zouden ze wel intenser verbrand zijn, aldus de archeologen.
De twaalf meter diepe Cloggs-grot is nooit bewoond geweest. Er zijn ook andere resten van rituelen gevonden, tot tienduizenden jaren oud. In een soort holte aan het eind van de grot zijn stenen opgesteld en de stalactieten aan het plafond van deze holte zijn 23.000 jaar geleden gedeeltelijk kapot geslagen, zo bleek uit dateringen van de hernieuwde aangroeisels. Op de grond in de buurt werden vermalen resten van kalkkristallen gevonden en een eind verderop een slijpsteen met resten van kalkkristallen. Die slijpsteen is 1.500 tot 2.000 jaar oud.
Na jarenlang alcoholgebruik om zichzelf te verdoven, viel bij schrijver Erik Jan Harmens een masker af toen hij stopte met drinken. Met de ontnuchtering kwam ook de verwarring: „ben ík het, of is het de wereld die afwijkt?”. Op 49-jarige leeftijd kreeg hij de diagnose autisme, waardoor alles op zijn plek viel. In ‘Het grote autismeboek’ geeft hij een inkijkje in zijn hoofd en hoe hij – en andere mensen met autisme – de wereld om hun heen ervaren. Met Pieter van der Wielen praat hij over hoe bevrijdend de diagnose voor hem was, terwijl zijn zoon – die de diagnose al op driejarige leeftijd kreeg – het soms als beklemmend heeft ervaren omdat hij zich onderschat en té beschermd voelde. Hij beschrijft hoe informatie die binnenkomt in zijn hoofd geen volgorde kent: alles, hoe klein ook, voelt éven belangrijk. Hij vertelt hoe intimiteit en seks voor mensen met autisme complex is, door de intense aanrakingen, nabijheid van een persoon en onvoorspelbaarheid van vrijen. En over zijn neiging tot over-analyse: van de liefde voor vrienden tot waarom hij bepaalde muziek mooi vindt: „Mijn hoofd stopt nooit met denken”.
De Nederlanders die uit Libanon werden gerepatrieerd, worden toch opgevangen door de overheid. Eerder dreigden enkele tientallen burgers op straat te worden gezet, omdat het ministerie van Volkshuisvesting niet voor hun opvang wilde betalen. Maar na een spoedoverleg donderdagavond ging het ministerie overstag.
Het Rijk dekt nu alsnog de kosten voor de tijdelijke opvang van enkele tientallen mensen die werden teruggehaald uit Libanon. Totdat ze huisvesting hebben gevonden, worden ze opgevangen in een vakantiepark.
Deadline
Het besluit volgt op een ruzie tussen het kabinet en de gemeente Eindhoven. Bij eerdere repatriëringen werden de tijdelijke opvangkosten altijd door het Rijk betaald, maar dit keer kwamen rijksambtenaren de gemeente en de gerepatrieerde burgers vertellen dat ze de opvang binnen één dag moesten verlaten. De deadline werd daarna twee keer verschoven, maar vrijdag zouden de burgers daadwerkelijk op straat worden gezet. Het ministerie van Volkshuisvesting zou, onder leiding van minister Mona Keijzer (BBB), niet langer voor hun opvang willen betalen.
Het leidde tot een conflict met de gemeente Eindhoven, die de teruggehaalde burgers niet op straat wilde zetten. Dat scenario werd donderdagavond voorkomen, doordat na het spoedoverleg de toezegging van het ministerie kwam om de kosten alsnog te dekken.
Lees ook
Eindhoven in conflict met ministerie Volkshuisvesting over financiering opvang repatriëring uit Libanon
Charlotte Wessels (37) weet het even niet meer. Ze is vastgelopen, halverwege het 55ste liedje dat ze in haar kelder in elkaar knutselt. Hier, in de schamele vierkante meters onder haar Utrechtse rijtjeshuis, is ze haar eigen eenmansband. Op de plek „waar volgens de buurtbewoners vroeger een wietplantage zat” bouwde ze vier jaar geleden een thuisstudio die ze ‘Six Feet Under’ doopte. Sindsdien neemt ze daar iedere maand één liedje op dat ze op het muziekplatform Patreon zet. Fans kunnen daar tegen betaling meeluisteren.
„Kijk, dit is mijn grote vriend.” Met één muisklik tovert Wessels haar favoriete scheurgitaar tevoorschijn uit haar oneindige voorraad virtuele instrumenten (plug-ins): de Shreddage 3 Jupiter. Gitaren, drums, bas, piano’s, synthesizers, strijkers tot complete symfonieorkesten: ze komen allemaal uit haar computer. „In het begin wist ik helemaal niet hoe die plug-ins werkten”, geeft ze toe. „Maar gelukkig zijn er heel veel mensen die the good lord’s work verrichten en op YouTube uitgebreide tutorials geven.”
Zingen doet ze wél analoog, in de vocal booth naast het bureau: een soort douchecabine met bloemetjesbehang, mosgroen gordijn en lichtpaarse bloemen die omlaag kringelen tot aan een microfoonstandaard.
Maar voor het zover is, luidt de voornaamste vraag: hoe nu verder?
Na een tik op de spatiebalk klinken de eerste tonen van liedje 55 uit de speakers. „Het is een 5/8 maat: dat maakt de coupletten heel vibey.” Dan stopt de muziek abrupt. „Hier moet een catchy refreintje komen, maar dat lukt me dus niet. Moet ik het 5/8 houden of overgaan op 6/8 zodat het net iets gangbaarder wordt? Of zal ik of toch met een heel harde break verder gaan met een vierkwartsmaat? Ik wéét het gewoon niet!” Schrale troost: de deadline hijgt nog niet in haar nek, ze heeft nog een paar dagen.
Zo gaat het dus iedere maand, sinds mei 2020. Wat begon „als hobbyprojectje” werd een serieuze baan. En dat had dan weer te maken met die andere baan, die ze plotseling verloor. Wessels was namelijk zestien jaar lang het boegbeeld van de Nederlandse symfonische metalband Delain. Die band groeide uit tot een internationale topact die – net als Nederlandse collega’s Within Temptation en het Finse Nightwish (met Hollands trots Floor Jansen) – wereldwijd met gemak grote arena’s uitverkocht.
Lees ook
Delain: ‘Wij zijn echt geen heilige boontjes’
Maar in 2021 „klapte het” tussen Wessels en oprichter en toetsenist Martijn Westerholt. „Ik heb me er nooit in detail over uitgelaten”, zegt ze over de breuk. „Maar het ging al lang moeizaam tussen ons en we hadden sowieso al jaren een bandtherapeut. Ik had het gevoel dat ik niet genoeg autonomie kreeg. Juist omdat het zo vet was wat we samen hadden, hebben er heel veel energie ingestopt om het toch te laten werken, maar het zat er echt niet in.”
Veel meer wil ze er ook niet over kwijt. „Ik heb te lang met Martijn samengewerkt om met een modder te gaan gooien.” Met Wessels vertrokken ook de drie andere bandleden van Delain. Westerholt kondigde aanvankelijk aan alleen verder te gaan met de band, maar heeft inmiddels alweer nieuwe muzikanten gerekruteerd.
Wessels: „Opeens was mijn hele werkende leven weg. Dat was natuurlijk helemaal ruk. Als ik toen had moeten verzinnen wat ik zou gaan doen, was ik in een zwart gat gevallen. Maar omdat ik dat muziekplatform Patreon al had ontdekt, was de keuze heel snel gemaakt: ik ga dit fulltime doen.”
Dat bleek succesvol te zijn. Binnen de kortste keren had ze elfhonderd leden (‘patreons’) die – in tegenstelling tot streamingsdiensten – wél goed betaalden voor muziek. De prijzen variëren van drie (voor alleen de muziek) tot 250 euro per maand. Hoe hoger het bedrag, hoe meer fans krijgen: van online hang-outs waarin Wessel liedjes laat horen en haar werkwijze toelicht, meet and greets bij optredens, gesigneerde foto’s, ansichtkaarten, shirts, sieraden, handgeschreven teksten van liedjes naar keuze tot door haar beschilderd vinyl.
„Het is arbeidsintensief, maar ook lucratief. Hierdoor kan ik gewoon muzikant zijn. Bij de duurste categorie check ik wel altijd even weten wie het zijn. Niet alleen om ze te bedanken, maar ook – en dat klinkt misschien heel stom – of ze het kunnen betalen. Ik heb na een gesprek met een fan die het financieel moeilijk bleek te hebben ook wel eens geld teruggestort. Het moet wel oké zijn.”
Wessels wist weliswaar haar eigen zelfvoorzienende bubbel te creëren, maar zag ook nadelen. „Opeens was ik een muzikant die al haar muziek achter een paywall had staan. Dat vond ik niet cool.” En dus verschenen er twee compilatiealbums: Tales from Six Feet Under Vol. I (2021) en II (2022). Disclaimer: op die platen is precies te horen hoe ze het doe-het-zelven en experimenteren spelenderwijs in de vingers kreeg.
„Ik heb heel publiekelijk geoefend. Het was mijn eerste poging tot productie en als ik nu terugluister zou ik zeker dingen anders doen.”
Dat ze, tot verbazing van veel trouwe metalfans, aanvankelijk vooral ‘zachte’ popnummers maakte, was achteraf gezien logisch, zegt ze. „Ik bewaarde mijn metal-ideeën voor het geval we er met Delain nog uit zouden komen. Pas toen de band was geëxplodeerd, kon ik ook mijn hardere tracks op Patreon kwijt.”
Onlangs verscheen haar derde soloalbum, The Obsession. Het is een openhartige plaat geworden waarop Wessel extreem eerlijk zingt (en schreeuwt) over haar angsten en dwangstoornis. „Ik ben een heel bang en paniekerig mens, de hele plaat gaat erover. Ik heb vaak last van heel nare gedachtencirkels: zogeheten ‘intrusive thoughts’ waarvan je niet weet waar ze vandaan komen en die telkens terugkeren. Maar toen ik een paar jaar geleden met OCD gediagnosticeerd werd, dacht ik: dat kan niet, want ik ben hartstikke slordig. Zo denkt iedereen over dwangstoornissen: alles moet recht liggen, je moet eerst drie keer op een deur kloppen voordat je die mag openen, etc. Omdat ik me niet herkende in dat eenzijdige beeld, heb ik heel lang niks met mijn klachten gedaan.”
Inmiddels durft ze erover te zingen. „Mensen vragen me vaak of ik dat niet lastig vind. Natuurlijk maakt het me kwetsbaar. Maar ik vond het zelf óók vervelend dat er weinig over wordt gepraat. Dus dan moet ik helpen dat taboe te doorbreken.”
En er veranderde nog iets. Want hoe goed ze het ook naar haar zin had in haar kelderstudio, tijdens het schrijven begon het te kriebelen: ze wilde weer een plaat opnemen met echte muzikanten in plaats van met plug-ins. „Ik dacht: laten we al die geprogrammeerde shit vervangen door dikke shit.”
Lees ook
Wat is symfonische metal? Dankzij de vrouwen kwam er naast heavy metal sprookjesmetal
Haar oude Delain-collega’s Timo Somers (gitaar), Otto Schimmelpenninck van der Oije (bas), Joey de Boer (drums) én nieuwe toetsenist Sophia Vernikov nemen op The Obsession de plaats in van de Shreddage 3 Jupiter en andere computerinstrumenten.
„Ze hebben de tracks echt leven ingeblazen.” Volgende maand beginnen ze samen aan een Europese tournee. Vandaar dat er achter de roodfluwelen bank waarop hond Legolas vredig ligt te snurken, weer echte trommels, gitaren en versterkers liggen opgestapeld.
En er staat nog één essentieel instrument: een gigantisch fitnessapparaat. „Het is voor het eerst in vijf jaar dat ik weer op tour ga. Dat is best stressvol.” Ze houdt haar hand tegen haar kin. „Als ik zenuwachtig word, schiet mijn hartslag omhoog en zit mijn adem helemaal tot hier. Als training probeer ik daarom dagelijks de set te zingen op deze loopband tijdens een stevige snelwandeling. Ik hoop het nog op te bouwen naar een sprintje.”
The Obsession van Charlotte Wessels is verschenen bij Napalm Records. Optreden: 28 november in Effenaar, Eindhoven; 21 februari Bibelot, Dordrecht. Meer info: patreon.com/charlottewessels