De hiv-epidemie lijkt na vijftien jaar weer te groeien in Nederland. Dat blijkt uit nieuwe schattingen over het aantal hiv-infecties, die Stichting hiv monitoring (SHM) heeft gedeeld met NRC. Die groei lijkt bovendien al in 2020 te zijn begonnen.
SHM moet de omvang van de hiv-epidemie schatten, omdat lang niet altijd zeker is in welk jaar een infectie heeft plaatsgevonden. Het kan lang duren voordat het virus hiv klachten veroorzaakt, waardoor een infectie vaak pas jaren later wordt gediagnosticeerd.
Het was al bekend dat het aantal diagnoses al een aantal jaar niet meer daalt. Sinds 2020 blijft dat steken boven de 400 per jaar. Dat werd tot nu toe geweten aan een inhaalslag na de coronapandemie en beter testbeleid.
Nu lijkt het virus ook daadwerkelijk meer rond te gaan. In 2023 hebben naar schatting 309 mensen hiv opgelopen, aldus SHM. In 2020 hebben volgens de nieuwe berekeningen 270 infecties plaatsgevonden, in 2022 287.
Dat zou een keerpunt betekenen in de al jaren succesvolle Nederlandse hiv-bestrijding. Die bestaat met name uit laagdrempelig (anoniem en gratis) testen bij de GGD, snelle behandeling na een infectie en de beschikbaarheid van hiv-preventiepil PrEP.
Maar de laatste jaren daalt het condoomgebruik, met name onder jongeren, en gaan seksueel overdraagbare aandoeningen als chlamydia, gonorroe en syfilis meer rond. „Het is dan niet gek dat de hiv-cijfers ook stijgen”, zegt Mark Vermeulen, directeur van Aidsfonds-Soa Aids Nederland.
Vorig jaar schatte SHM het aantal infecties in 2022 nog op 141. Dat betekende toen een flinke daling ten opzichte van eerdere jaren, die werd toegeschreven aan enerzijds sneller testen en behandelen – zodat het virus niet ongemerkt kan worden doorgegeven – en anderzijds de bredere inzet van hiv-preventiepil PrEP.
De reden dat die schatting nu aangepast en zelfs verdubbeld is, is „dat het nu veel duidelijker is dat het aantal diagnoses niet verder daalt”, laat Ard van Sighem, onderzoeker bij SHM weten. „Voor 2023 zijn er al meer diagnoses bij ons bekend dan vorig jaar om deze tijd voor 2022.” Een andere reden is dat er weer relatief meer recent opgelopen infecties gevonden worden.
SHM waarschuwt dat door verlate registraties het aantal hiv-diagnoses in 2023 nog verder kan stijgen van 424 tot bijna 500. Dat zou de eerste grote stijging betekenen sinds 2008. Die is het sterkst onder mannen die seks hebben met mannen, maar ook onder andere mannen stijgt het aantal diagnoses.
Aidsfonds-Soa Aids Nederland maakt zich vooral zorgen over de stijging van het aantal hiv-diagnoses onder jongeren, met name bij mannen die seks hebben met mannen. In die groep stijgt het percentage 30-minners dat een hiv-diagnose krijgt, terwijl onder andere mannen en vrouwen met een nieuwe hiv-diagnose het aandeel 30-minners daalt.
De belangenorganisatie wil dat weer nationale preventiecampagnes worden opgezet, zoals het promoten van condoomgebruik en PrEP. „PrEP is effectief”, benadrukt directeur Mark Vermeulen. „Maar niet iedereen gebruikt het altijd of weet van het bestaan af.”
