In de hal van het pand waar de advocatenkantoren van Azzaad Ramsaroep en Sharita Bhulai zitten, kraakt het versplinterde glas onder je schoenen. Het pand, dat enigszins vervallen oogt, staat aan de drukke Laan van Meerdervoort waar auto’s, fietsers en trams langsrazen. Het raampje boven de deur van het kantoor is gesprongen, net als het raam ernaast. Ook de deur zelf heeft het niet gehouden, het hout is gebroken, overal zitten dikke zwarte vegen en strepen. Het ruikt er naar benzine. Allemaal gevolgen van een explosief dat afging op dinsdagavond, rond tien uur ’s avonds.
Azzaad Ramsaroep zat op dat tijdstip nog te werken, op de eerste verdieping. Dat doet hij wel vaker. Het werk als sociaal advocaat stopt nooit. „Veel werken, weinig tot niks verdienen”, zo omschrijft hij het zelf. Hij hoorde een knal, bij de voordeur. Een explosie, het was hard, hij belde meteen 112. De hele buurt rende naar buiten. Een dag later is hij nog steeds geschrokken.
„Dit is dan je dank, na al dat harde werken”, zegt zijn collega Sharita Bhulai. „We hebben meteen een analyse gemaakt: hebben we cliënten die boos op ons zijn?” Maar daar kwam niets uit. „We worden ook niet bedreigd.”
In het huis ernaast lagen de kinderen van Margot Reijnders, van twee en vier jaar oud, te slapen. Zelf was ze op dat moment in Nijmegen. Haar man was nog wakker toen de knal door de straat galmde. Hij rook benzine. Hij wist: hun huis moet niet in de brand vliegen, want alles is van riet en hout. Ze moesten zo snel mogelijk het pand uit, vanwege brandgevaar. De kinderen gingen naar de buren. Kort daarna zag Reijnders meerdere gemiste oproepen. Zodra ze haar man belde vertelde hij haar wat er gebeurd was. Hij was zo geschrokken dat hij de hele nacht niet kon slapen.
Stijgende lijn
Het advocatenkantoor in Den Haag kan aansluiten bij de lange lijst van gebouwen waarop een explosief is geplakt. Het gaat vaak om zwaar illegaal vuurwerk waar flitspoeder in zit, bijvoorbeeld Cobra’s, die dan met tape op een fles benzine worden geplakt.
Het aantal aanslagen met explosieven stijgt. In 2023 verdubbelde het aantal ten opzichte van 2022. In de eerste negen maanden van 2024 werden door de politie 768 incidenten geregistreerd, anderhalf keer zo veel als in dezelfde periode vorig jaar: 497. Het gaat meestal om aanslagen op woningen. Vooral in de grote steden, maar ook kleinere gemeenten zien steeds vaker incidenten met explosieven. De afgelopen tweeënhalf jaar werden er in heel Nederland bijna vijfhonderd aanslagplegers door de politie aangehouden.
Dat blijkt allemaal uit een strategisch onderzoek van de politie zelf. Het onderzoek wordt begin november gepubliceerd, maar de belangrijkste conclusies werden deze week openbaar.
Het gebruiken van een explosief is laagdrempeliger geworden
Jos van der Stap is programmamanager High Impact Crime bij de politie. In het onderzoek, vertelt hij, is gekeken naar de vraag waarom een explosief aan een woning wordt gehangen. Daar kwam een voor hem verrassend inzicht uit: bij ruim de helft van de aanslagen is geen link met criminaliteit. Soms gaat het om jongeren die boos zijn op de buurman omdat ze niet in de straat mogen voetballen. Ruzies in de privésfeer. Zakelijke conflicten. Van der Stap: „Het gebruiken van een explosief is laagdrempeliger geworden. Een goed voorbeeld is een conflict tussen twee mensen van een volkstuinvereniging, om dat te beslechten stopte de ene een explosief onder de auto van een ander.”
Tussenpersonen
Het deel van de aanslagen waar wel een crimineel conflict aan ten grondslag ligt, heeft volgens Van der Stap een wisselende achtergrond. Bij de helft daarvan gaat het om conflicten die draaien om drugs, bij de andere helft om ruzie tussen rivaliserende jeugdgroepen. „Via Telegram komen mensen snel in aanraking met speciale tussenpersonen, die alles regelen. Zo’n tussenpersoon schakelt een uitvoerder in en iemand die het materiaal kan leveren.” De politie ziet veel kopieergedrag. „Dat er in Nederland veel illegaal vuurwerk beschikbaar is, maakt het makkelijker om zo’n aanslag uit te voeren.”
Volgens Van der Stap leidt de cultuur van zelf afsteken van vuurwerk ertoe dat mensen zwaarder vuurwerk willen dat harder knalt. De vraag naar bijvoorbeeld Cobra’s leidt tot een toenemende beschikbaarheid van het illegale knalvuurwerk, die ook explosievenleggers helpt. „Het is een extra reden om als politie voor een vuurwerkverbod te zijn.”
De wereld van de explosies, vertelt Margot Reijnders, is een wereld die heel ver weg voelt, maar ineens dichtbij komt. Ze zit met veel vragen. Gaat dit in de toekomst nog een keer gebeuren? Wie zit hier achter? En ook: „Hoe kan het dat mensen die dit doen zich niet realiseren wat voor een impact dit op mensen zoals wij kan hebben?”
Lees ook
Explosievenleggers bij de rechter: ‘Begrijp je? Bomba, broer. Explota. Boem Boem’
