âOorlogsmisdaden door Hamas zijn geen vrijbrief voor IsraÃ«l om die ook te plegenâ

Posted on October 25, 2023 by admin

Toen António Guterres, secretaris-generaal van de Verenigde Naties, dinsdag in de Veiligheidsraad sprak over „duidelijke schendingen” van het internationaal humanitair recht in Gaza, haalde hij zich de woede op de hals van Israël. De terreurdaden van Hamas in Israël vonden niet plaats in een vacuüm, zei de VN-topman, die de context van de decennialange Israëlische militaire bezetting aanhaalde. Dat hij tegelijk zei dat er geen enkele rechtvaardiging is voor de „afschuwelijke aanvallen” van Hamas, maakte Israël niet uit. Als het aan Israël ligt moet Guterres onmiddellijk opstappen.

Het laat goed zien hoe gevoelig dit onderwerp is. En toch moet er over schendingen van het internationaal humanitair recht door beide partijen in dit conflict worden gesproken, vindt Sari Bashi van de mensenrechtenorganisatie Human Rights Watch (HRW). Haar organisatie probeert, net als andere prominente mensenrechtengroepen, vanaf het begin van de gewelddadigheden mogelijke schendingen te documenteren.

In de huidige, nieuwe escalatie van dit langslepende conflict documenteerde Human Rights Watch al het gebruik van wit fosfor door Israël, in burgergebied zowel in Gaza als in Libanon. HRW wijst erop dat het gebruik van een zeer brandbaar wapen als wit fosfor in een van de meest druk bevolkte gebieden ter wereld verboden is volgens internationaal recht.

De zwaarste schendingen van het internationaal humanitair recht worden oorlogsmisdaden, of ernstige inbreuken genoemd. Zowel de fundamentalistische Palestijnse groepering Hamas als het Israëlische leger heeft in deze nieuwe opflakkering van het gewapende conflict al verschillende oorlogsmisdaden gepleegd, zegt Bashi.

„De slachtpartij van Israëlische burgers op 7 oktober door strijders van Hamas is een oorlogsmisdaad”, aldus Bashi, een Israëlische onderzoeker die getrouwd is met een Palestijn en woont op de Westelijke Jordaanoever, in een telefoongesprek. „Gijzelaars nemen en vasthouden is dat ook, net als het dreigement om hen te executeren, omdat dat gelijk staat aan de wreedaardige en onmenselijke behandeling van gijzelaars of mensen in detentie. Raketten die lukraak worden afgevuurd op Israël zijn een willekeurige aanval, en worden ook beschouwd als een oorlogsmisdaad.”

„Aan de Israëlische kant is het afsnijden van de toevoer van water, voedsel, brandstof en elektriciteit naar Gaza, gecombineerd met de mededeling dat dit opzettelijk wordt gedaan, een oorlogsmisdaad. Het komt immers neer op de collectieve bestraffing van een burgerbevolking van 2,2 miljoen in de Gazastrook voor de daden van enkelingen, van de strijders.

„En het Israëlische bevel aan de burgerbevolking van Noord-Gaza om naar het zuiden van de strook te evacueren, komt mogelijk neer op een gedwongen verplaatsing van burgers.”

Israël zegt dat het burgers opriep naar het zuiden te trekken, zodat ze zichzelf in veiligheid konden brengen. Klopt dit dan niet?

„Als je burgers waarschuwt dat ze moeten evacueren zonder dat er een veilige plek is om naartoe te gaan en ook absoluut geen veilige route daarheen, dan is die waarschuwing niet doeltreffend. Wie achterblijft, moet volgens het internationaal humanitair recht nog steeds worden beschermd.

„De evacuatie-oproep voor Noord-Gaza kwam er in combinatie met de mededeling door Israël dat mensen uit Gaza naar Egypte moesten vluchten, en dat enkel enige hulp zou worden toegelaten in het zuiden van de Gazastrook, en niet in het noorden. Daarom komt dit mogelijk neer op een gedwongen verplaatsing van burgers. Een van de belangrijke graadmeters om dit in een latere fase te bepalen, is of deze mensen straks terug mogen naar hun huizen. Wie wegvlucht van conflict en van geweld, heeft het recht om terug naar huis te gaan.”

Israël heeft volgens ooggetuigen ook zeker tweemaal een luchtaanval uitgevoerd op de zuidelijke grenspost in Rafah, waar burgers zich toen verzamelden voor evacuatie. Was dit ook een oorlogsmisdaad?

„Dat staat niet bij voorbaat vast. Een bombardement moet specifiek worden onderzocht om te bekijken wat er precies is gebeurd, wat het doelwit was, en wie de slachtoffers. Wat was de bedoeling van wie hen aanviel? Werden bijvoorbeeld burgers per vergissing getroffen, dan spreek je niet noodzakelijk van een oorlogsmisdaad. Zoomen we echter even uit van zo’n individueel incident, dan kun je wel voorspellen dat het gebruik van explosieve wapens in een drukbevolkt gebied als de Gazastrook aanzienlijk leed voor burgers veroorzaakt, en het risico van willekeurige aanvallen zeker verhoogt.”

Sinds maart 2021 doet het Internationaal Strafhof onderzoek naar de misdaden in Israël en Palestina, wat verwacht u daarvan?

„Omdat er al een onderzoek loopt, heeft Human Rights Watch de aanklager van het Strafhof gevraagd een ‘preventieve mededeling’ te doen, waarbij beide partijen uitdrukkelijk wordt verzocht het internationaal recht te respecteren. Tot nu toe gebeurde dit niet. Toch heeft het Strafhof volgens ons jurisdictie voor wat hier gebeurt, zelfs al erkent Israël het Strafhof niet. De aanklager kan optreden voor wat in Gaza gebeurt, omdat het bevoegd is voor Palestina, maar ook inzake de misdaden door Hamas in Zuid-Israël, aangezien het erop lijkt dat die gepland werden in Palestina.

„Maar het onderzoek sleept zich voort, en dat baart zorgen, ook over een dubbele standaard. Voor Oekraïne kwam er snel een arrestatiebevel voor Russische gezagvoerders, met inbegrip van president Poetin. Maar inzake het onderzoek naar Palestina en Israël is het al jaren wachten op een zichtbaar teken van vooruitgang.”

Israël zegt geregeld dat Hamas-strijders zich schuilhouden tussen burgers, en hen gebruiken als een menselijk schild. Kon Human Rights Watch dit nu, of in het verleden, al documenteren?

„Strijders worden aangemoedigd om bij oorlogsvoering en de opslag van wapens en munitie zo veel mogelijk burgergebieden te vermijden, om burgers te beschermen. Er bestaat een afzonderlijk verbod op het gebruik van menselijke schilden. Als strijders bijvoorbeeld wapens opslaan in een moskee, dan brengen ze de moskee en burgers in de buurt in de gevaar. Pas wanneer strijders de mensen niet uit de moskee laten vertrekken, worden die burgers ingezet als een menselijk schild. Dat zijn twee heel andere feiten, met andere juridische gevolgen.

„In het verleden heeft Human Rights Watch gedocumenteerd dat gewapende groeperingen in Gaza, Hamas inbegrepen, geen adequate maatregelen namen om burgers onder hun controle voldoende te beschermen.” Gevraagd naar een specifiek voorbeeld hiervan verwijst Bashi’s collega-onderzoeker Omar Shakir in een reactie via e-mail naar de verkeerd afgevuurde raket die in mei 2021 in Gaza zeven Palestijnse burgers heeft gedood en er vijftien heeft verwond. Dat staat gelijk aan een oorlogsmisdaad, voegt Shakir eraan toe. „De voorbije jaren heeft Human Rights Watch geen gebruik van menselijke schilden gedocumenteerd”, stelt Shakir, „wat echter niet betekent dat het niet is gebeurd.”

U bent Israëlische, getrouwd met een Palestijn. Dit conflict dringt jullie leven en werk binnen. Is dit vergelijkbaar met eerdere escalaties?

„Ditmaal is het niveau van geweld en het dodental zonder weerga, we betreden een onbekend terrein. De Hamas-aanval op 7 oktober was de zwaarste moordpartij tegen Israëlische burgers in de geschiedenis van het land. Daarbij namen de Hamas-strijders ook meer dan tweehonderd gijzelaars, onder wie opnieuw veel burgers. Het dodental na de eerste twaalf dagen van deze oorlog was al hoger dan tijdens de hele, vijftig dagen durende oorlog van 2014.”

Volgens sommigen kon Hamas na deze zwaarste moordaanval tegen Israëlische burgers in de geschiedenis van het land de ultieme wraak verwachten.

„Alle partijen bij een conflict worden geacht burgers te beschermen, zelfs als de andere kant dat niet doet. Zelfs mijn jonge dochter begrijpt dit. Het feit dat de tegenstander oorlogsmisdaden pleegt, betekent niet dat het is toegestaan om dit ook te doen.

„Er is geen deal tussen strijdende partijen, wel geldt er een verplichting jegens burgers, en jegens menselijkheid. Het feit dat Hamas vreselijke oorlogsmisdaden heeft gepleegd tegen Israëlische burgers, geeft Israëlische militairen geen toestemming om oorlogsmisdaden te plegen tegen Palestijnse burgers in Gaza.”

Vrouwelijke 17de-eeuwse kolonialist Maria van Aelst krijgt in toneelbewerking weinig verdieping

admin
November 18, 2024
0

Er is een meme die vaak opduikt in de context van Amerikaans imperialisme en oorlogszucht. Op de tekening zien we een man en een vrouw met een Arabische achtergrond, in een bergachtig gebied. In de lucht hangen drie vliegtuigen met de Amerikaanse vlag erop, die bommen boven het landschap loslaten. De man kijkt met een blik van verwondering naar boven en zegt: „They say the next ones will be sent by a woman!” De vrouw slaat haar ogen neer en antwoordt: „Really makes you feel like you’re part of history.”

Ik moest aan de satirische cartoon denken bij het zien van De mannen van Maria, de theaterbewerking van de gelijknamige roman van Anneloes Timmerije. De voorstelling is een initiatief van actrice Anna Drijver, die tevens de hoofdrol speelt, en werd aangekondigd met dezelfde heldhaftige publiciteitstekst als het boek: „Het waargebeurde verhaal van een vrouw die in een bikkelharde tijd zag wat haar mogelijkheden waren, haar eigen weg koos en deed wat geen enkele vrouw voor haar had gedaan.” Expres of per ongeluk word je als kijker zo op het verkeerde been gezet. Wat hoofdpersonage Maria van Aelst namelijk heeft ‘gedaan’ is, zo blijkt uit de voorstelling: in het begin van de zeventiende eeuw net zo’n gruwelijke kolonisator van het latere Indonesië worden als de mannen om haar heen.

**Anna Drijver** in de voorstelling ‘De mannen van Maria’.

Eenzijdig perspectief

Toneelschrijver Maxine Palit de Jongh traceert in haar bewerking hoe Van Aelst van slachtoffer van het patriarchale systeem zélf tot dader werd. Als meisje wordt ze naar ‘de Oost’ verscheept als ‘volksplanter’: ze wordt op een ‘meisjesmarkt’ geveild aan de hoogste bieder om Batavia met witte kinderen te kunnen bevolken. Als haar eerste echtgenoot overlijdt, zet ze via een zaakwaarnemer een eigen handel in sieraden op, en laat zich in haar huishouden ondersteunen door enkele tot slaaf gemaakte vrouwen. Haar gruwelijkste daden komen voort uit haar seksistische indoctrinatie: omdat haar is ingepeperd dat haar enige bestaansrecht als vrouw voortkomt uit haar rol als moeder, drijft haar kinderloosheid haar tot het ontvoeren van de dochter van een van haar dienstmeisjes.

Hoewel Palit de Jongh twee passages heeft toegevoegd waarin dieren aan het woord zijn, als metaforen voor het land dat de Nederlanders exploiteren, blijft het eenzijdige perspectief van Van Aelst dominant in de voorstelling. Haar gebrek aan introspectie levert voor een hedendaagse theatervoorstelling onoverkomelijke problemen op: ze is in haar slaafse hunkering naar weelde, huwelijk en moederschap een voorspelbaar product van haar opvoeding en omgeving en wordt nooit een interessant individu. De conventionele spelregie van Olivier Diepenhorst biedt ook geen verdieping: het spel van Drijver toont weinig tegenkleur ten opzichte van de emoties die al in de tekst besloten liggen en neigt in haar portrettering van de personages die Van Aelst tegenkomt naar karikatuur.

Vanwege het gebrek aan opvallende regiekeuzes blijft onduidelijk wat Drijver nu precies zo interessant vond aan dit verhaal, en waarom ze het naar het toneel wilde brengen. De spanning tussen proto-feminisme en kolonialisme is te zwak uitgewerkt om te beklijven, waardoor je als kijker lang voor het einde je aandacht verliest.

Vogelgriep laait op bij Puttense kippenboerderij: ‘Zware klap’

admin
November 18, 2024
0

Laatste update:

14:27

Nederland was bijna een jaar lang vogelgriepvrij, maar in een biologisch leghennenbedrijf in het Gelderse Putten is het virus weer ontdekt. Om verdere verspreiding te voorkomen gaat de Nederlandse Voedsel- en Warenautoriteit (NVWA) de circa 23.000 kippen van het bedrijf ruimen. Dat meldt de Rijksoverheid maandag. De laatste uitbraak dateert van vorig jaar december.

Vogelgriep is net als het coronavirus een zoönose, een ziekte die zowel dieren als mensen kan treffen. Overigens worden kippen van het merendeel van de honderd varianten niet meer ziek. Vooral wilde vogels (als zwanen, ganzen en eenden) nemen het virus mee naar Nederland en dragen het virus bijvoorbeeld over via poep of veren. Het eten van eieren van besmette vogels is voor mensen niet gevaarlijk.

De uitbraak komt niet als een verrassing voor BBB-minister Femke Wiersma (Landbouw, Visserij, Voedselzekerheid en Natuur). „Dat dit vroeg of laat zou gebeuren, wisten we, maar het blijft ingrijpend”, schrijft ze op haar X-kanaal. „Ik kan mij voorstellen dat dit een zware klap is voor de betrokken pluimveehouder. We nemen passende maatregelen en houden de situatie nauwlettend in de gaten.”

Screening

De NVWA gaat de dertien pluimveebedrijven die in een zone van drie kilometer van de plek van de uitbraak liggen, klinisch screenen. Vervolgens zal de Gezondheidsdienst voor Dieren (GD) de betreffende boerderijen monitoren. Zo worden er bijvoorbeeld monsters van kadavers onderzocht en blijft de dienst contact houden met de bedrijven.

De 58 pluimveebedrijven die in een straal van tien kilometer liggen, mogen van de overheid geen „pluimvee en broed- en consumptie-eieren” vervoeren. Ook mag er geen mest van vogels en gebruikt strooisel worden afgevoerd. Bedrijven die naast vogels ook ander vee hebben, mogen ook niet de mest en het strooisel van andere dieren en dierlijke producten afvoeren.

LTO

De genoemde lokale maatregelen moeten verspreiding van de vogelgriep naar andere delen van het land voorkomen. Verder moet pluimvee in de buurt van Putten worden opgesloten in een hok en moeten hobbykippen worden afgeschermd, om de kans op contact tussen wilde besmette vogels en gehouden vogels te verkleinen. De NVWA gaat ook na of er producten of pluimvee van en naar de Puttense boerderij zijn vervoerd in de periode vóór de melding.

Boerenorganisatie LTO roept op tot een „onmiddellijke” landelijke ophokplicht, zo reageerde de organisatie maandagmiddag na bekendmaking van het nieuws uit Putten. „We zitten vanwege de vogeltrek in een risicovolle periode en zien ook besmettingen in omringende landen.”

De enige vrouw die keizer van China werd: Wu Zetian was machtig en meedogenloos – maar moorddadig?

admin
November 18, 2024
0

Als een vrouw uiterst intelligent en grenzeloos ambitieus is, doet dat zelfs tegenwoordig bij velen de wenkbrauwen fronsen. Laat staan in het China van de 7de eeuw.

In 624 krijgen houthandelaar Wu Shiyue en zijn vrouw een dochter. In die tijd geven Chinezen meisjes geen voornaam. Maar dit kind zou op latere leeftijd zichzelf een naam geven, als ze de eerste – en enige – vrouwelijke keizer van China is.

Hoe het burgermeisje Wu Zetian (wat niet de naam is die ze zichzelf gaf) het tot een van de machtigste vrouwen van haar tijd wist te schoppen, is onderwerp van de tentoonstelling Wu Zetian – De enige vrouwelijke keizer van China in het Princessehof in Leeuwarden.

Het museum neemt de bezoeker mee naar het begin van de Tang-dynastie (618-907). Aan de hand van Wu’s geschiedenis en opmerkelijk goed geconserveerde eeuwenoude objecten schetst de rijke expositie een beeld van deze fascinerende vrouw en het leven in het 7de-eeuwse China.

Mythes

Als Wu veertien is, neemt keizer Taizong het beeldschone meisje op in zijn harem – ze krijgt de bijnaam ‘de betoverende juffrouw Wu’. Als hij sterft, wordt ze naar een klooster gestuurd, maar opmerkelijk genoeg haalt Taizongs zoon, keizer Gaozong, haar terug en geeft haar een positie twee rangen onder de keizerin.

Hoe het Chinese hof er in die tijd uitziet, wordt op de tentoonstelling overtuigend in beeld gebracht met voorwerpen van keramiek maar ook van edelmetaal als zilver en goud, plus reproducties van muur- en zijdeschilderingen op de zaalmuren. Dames aan het hof zijn vaak hele dagen bezig met het verzorgen van hun uiterlijk, maar ze spelen ook spelletjes, musiceren of schrijven poëzie.

Hoe Wu zich een weg omhoog konkelt aan het hof, behoort tot een van de mythes die door de eeuwen heen rond haar zijn ontstaan. Vermoordt ze haar eigen dochter om de keizerin daarvan te kunnen beschuldigen? Tegenwoordig wordt gedacht dat het kindje aan wiegendood stierf – maar er rijzen ook nog beschuldigingen van hekserij aan het adres van de keizerin. Gaozong degradeert zijn echtgenote in 655 tot gewone burger, en kiest Wu als nieuwe keizerin.

Van Wu Zetian zelf zijn geen voorwerpen te zien op de expositie: haar met haar man gedeelde tombe in het Qianling Mausoleum blijft gesloten. Uit het graf van een schoondochter zijn wel fraaie artefacten te zien, zoals een puntgave, drievoetige pot en meerdere ragfijn gedetailleerde ruiterfiguren.

Hemelse koning, afkomstig uit de tombe van generaal An Pu en zijn vrouw. Sancai aardewerk, China, 709. (113 centimeter hoog).

Dekselpot met diamantpatroon, sancai aardewerk, China, 618-907. (30×24,5 cm.)

Vrouw te paard, sancai aardewerk, China, 618-907. (42×35 cm.)

Foto’s: Luoyang Museum

Hoogstaand vakmanschap

Veel van de tentoongestelde aardewerken stukken, vaak mens- of dierfiguren, zijn gemaakt van een speciaal soort keramiek. Sancai – letterlijk driekleurig – is crèmekleurig aardewerk dat vaak met twee of drie maar ook wel met meer heldere kleuren wordt geglazuurd.

De prachtige figuren geven zowel het hoogstaande vakmanschap van de Chinese pottenbakkers weer als de duurzaamheid van keramiek: zijn deze objecten echt al ruim duizend jaar oud? Mooie voorbeelden hiervan zijn een beeld van een ambtenaar waarvan het gezicht niet helemaal gelukt lijkt: hij heeft een scheve mond. Maar juist daardoor lijkt het beeld heel echt. De man kijkt met trotse blik en sardonische glimlach de hedendaagse wereld in. Een beeldje van een vrouw met schoudertas doet bijna modern aan. Net als veel vrouwen nu draagt ze de forse tas niet over de schouder, maar aan de arm, en gezien het formaat sleept ze heel wat spullen mee.

De zaalteksten zijn deels in de eerste persoon enkelvoud, zodat de keizer(in) zelf lijkt te spreken. Ze vertelt dat haar man wegens zijn slechte gezondheid veel staatszaken aan haar overlaat. Ze hervormt de landbouw met lagere belastingen en herverdeling van land, ze laat oorlogen voeren waardoor het Chinese rijk uitdijt. Dat wakkert welvaart en technologische vooruitgang aan.

Tijdens de Tang-dynastie kunnen de Chinezen al wit porselein maken: op de tentoonstelling zijn meerdere porseleinen stukken te zien, zoals een vaas met elegant slanke hals uit 709 – duizend jaar voordat in Europa het eerste porselein wordt gemaakt.

Soldaten te paard, muurschildering uit een tombe van de Tang-dynastie, Qianling Mausoleum, China, 618-907.

Luoyang Paviljoen, toegeschreven aan Li Zhaodao, China, 675-758.

Foto’s: Taipei National Palace Museum

Sociale hervormingen

Als Gaozong na een beroerte in 683 overlijdt, heeft Wu al zo’n twintig jaar de werkelijke macht in handen. Die weigert ze op te geven: twee van haar zonen zijn kort keizer, maar ze zet hen af en roept zichzelf in 690 uit tot keizer Wu Zhao. In de vijftien jaar dat ze in eigen naam regeert, voert ze onder meer sociale hervormingen door die meer ruimte geven voor ontwikkeling van gewone burgers. Dat maakt de keizer bij hen populair.

Ook geeft Wu Zhao ruimte aan meerdere religies. Het boeddhisme eert ze met haar bijdrage aan de Longmen-grotten in de provincie Henan: ze voegt, eerst samen met haar man en later zelf, tempels en beelden toe aan het complex. Beroemd is de kolossale zittende boeddha, waarvan het gezicht naar Wu zou zijn gemodelleerd. In de laatste zaal van de expositie wordt een spectaculaire poging gedaan om de grootsheid van dit complex weer te geven: de muren tonen metershoge foto’s van de vele beelden daar.

In 705, als Wu Zhao 81 en ziek is, dwingt een zoon haar afstand te doen van de troon. Hij eert haar wel met de titel Wu Zetian, ‘Wu de weg van de hemel volgend’. Na haar dood, enkele maanden later, wordt dat de naam waarmee ze de geschiedenis in gaat.

Meedogenloos was Wu Zetian ongetwijfeld, dat geldt voor vrijwel elke heerser van haar tijd. Maar dat ze voor de macht over vele lijken ging – inclusief die van familieleden – is waarschijnlijk geroddel van later datum, bedacht door geschiedschrijvers die een machtige vrouw een tegennatuurlijke gruwel vonden. Kwaadsprekerij ontkennen of proberen te nuanceren heeft amper effect, zien we ook nu nog. De enige vrouwelijke Chinese keizer ‘zelf’ haar verhaal laten vertellen en slechts summier aandacht besteden aan alle ongefundeerde mythes, is daarom een uitstekende keuze.

Aardewerk beeldje van een vrouwelijke polospeler, afkomstig uit Luoyang, China. (36,5×41×13 cm.)

Vrouwelijke drummer, sancai aardewerk, China, 618-907.

Vergulde bronzen draak, afkomstig uit een graftombe uit de Tang-dynastie, 618-907. (21,8×12,8 cm.)

Foto’s: Luoyang Museum, Luoyang City Cultural Relics and Archaeology Research Institute