N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Machtsstrijd De Amerikaanse inlichtingendiensten gaan ervan uit dat de hoge Russische generaal Sergej Soerovikin wist van de muiterijplannen van Wagner-baas Jevgeni Prigozjin.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102299957-802173.jpg)
Een vooraanstaande Russische generaal was vooraf op de hoogte van de plannen van Wagner-baas Jevgeni Prigozjin voor een gewapende muiterij tegen het Russische ministerie van Defensie en de top van de Russische strijdkrachten.
The New York Times schrijft woensdag op basis van bronnen binnen de Amerikaanse inlichtingendiensten dat mogelijk niet alleen generaal Sergej Soerovikin kennis had van de muiterijplannen van de Wagner Groep, maar dat er tekenen zijn dat ook andere Russische generaals hun steun betuigden aan Prigozjin.
Sergej Vladimirovitsj Soerovikin (56) wordt algemeen beschouwd als een van de meest competente commandanten binnen de Russische strijdkrachten. Hij had vorig jaar oktober de leiding over de ‘speciale militaire operatie’ in Oekraïne en was in die rol verantwoordelijk voor de kolossale verdedigingswerken die de Russen achter de frontlinies optrokken in de veroverde gebieden.
In januari van dit jaar verving president Vladimir Poetin hem door generaal Valeri Gerasimov, de hoogste militair binnen de Russische strijdkrachten. Met die wisseling van de wacht zou Poetin de aanzet hebben willen geven tot het Russische winteroffensief, dat uiteindelijk nauwelijks terreinwinst zou opleveren.
Tijdens de nadagen van de Sovjet-Unie, in 1991, voerde Soerovikin in Moskou een legereenheid aan die drie demonstranten tegen een couppoging van hardliners doodschoot. Hij zat daarvoor enkele maanden vast, maar werd uiteindelijk niet veroordeeld en maakte daarna carrière in de strijdkrachten. Soerovikin kreeg in de Russische media vanwege zijn brute optreden in oorlogen, onder meer in Syrië, de bijnaam ‘generaal Armageddon’. Onder zijn leiding voerden de Russische strijdkrachten volgens Human Rights Watch in Syrië bewust aanvallen uit op „woningen, scholen, ziekenhuizen en markten – de plekken waar mensen wonen, werken en leren”. In de oorlog in Oekraïne is hetzelfde patroon zichtbaar.
Interne machtsstrijd
Mochten de Amerikaanse inlichtingendiensten het bij het juiste eind hebben, dan is de interne machtsstrijd binnen het Russische defensieapparaat nog groter dan tot nu toe werd aangenomen. Afgelopen weekeinde maakte de soepele inname van Rostov aan de Don door Prigozjin en de snelle opmars van de Wagner-colonne richting Moskou al duidelijk dat er weinig weerstand werd geleverd door reguliere Russische troepen, of door de Rosgvardia, Poetins omvangrijke nationale garde. Toen al gingen er op sociale media geruchten rond over mogelijke instemming van Soerovikin op de achtergrond.
Poetin besloot Prigozjin na diens muiterij niet te vervolgen, maar stemde in met een verbanning van de Wagner-baas naar Wit-Rusland, in overleg met president Aleksandr Loekasjenko. In een toespraak op het Plein van de Kathedraal binnen het Kremlin prees Poetin dinsdag uitvoerig de Russische troepen en veiligheidsdiensten, omdat zij volgens hem een burgeroorlog hadden voorkomen na de opstand van Prigozjin. „Jullie hebben jullie loyaliteit tegenover het Russische volk en de militaire eed bewezen”, zei Poetin. „Jullie hebben je verantwoordelijkheid genomen voor het lot van het moederland en haar toekomst.”
Gezien de bevindingen van de Amerikaanse inlichtingendiensten is het dus nog maar de vraag in hoeverre Poetin de Russische strijdkrachten en het binnenlandse veiligheidsapparaat daadwerkelijk achter zich heeft staan.
Amerikaanse officials stelden tegenover The New York Times dat het gesuggereerde verbond tussen Prigozjin en generaal Soerovikin kan verklaren waarom de Wagner-baas het er levend vanaf heeft gebracht nadat hij niet alleen een gewapende opstand was begonnen, maar ook het zuidelijke hoofdkwartier van de Russische strijdkrachten, Rostov, zonder enige weerstand had kunnen innemen.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data102242628-311ddc.jpg)
De Wit-Russische president Loekasjenko bevestigde dinsdag dat Prigozjin in zijn land was aangekomen. Loekasjenko, die zaterdag succesvol met Prigozjin onderhandelde om diens opmars richting Moskou te beëindigen, zei dinsdag dat president Poetin tijdens de muiterij had geopperd om Prigozjin te laten doden.
Naar eigen zeggen had Loekasjenko daarop tegen Poetin daarvan af te zien, omdat een „slechte vrede beter is dan elke oorlog”. Loekasjenko zou vervolgens Prigozjin hebben gebeld om hem te waarschuwen dat Poetin van plan was hem als een „insect te vermorzelen”.
Onbevestigde bronnen meldden woensdagochtend op Twitter dat in Rusland inmiddels op grote schaal zuiveringen zouden zijn begonnen binnen de Russische strijdkrachten. Doelwit daarbij zouden onder meer officieren zijn die onvoldoende actie hadden ondernomen om de gewapende opstand van Prigozjin in de kiem te smoren.
