N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data97856293-3c32c1.jpg)
Geen verdachter woord waart er door Den Haag dan lobby. Het verwijst naar de stiekeme oud-politicus, die zijn adresboekje veil heeft voor big pharma, luchtvaart of militair-industrieel complex. Toch staat hetzelfde woord elders in een geheel andere reuk: horeca-ondernemingen tooien zich met de naam lobby om aan te geven dat het goed drinken, dansen en zelfs ook eten in hun zaak is. Een oord vol ‘stadsvibes’, wat dat ook moge betekenen.
De horeca-lobby staat dichter bij de oorspronkelijke betekenis van het woord dan de Haagse. Lobby komt uit het Engels en slaat oorspronkelijk op een gang of een hal. De eerste keer dat lobby in een Engelse tekst uit de 16e eeuw aangetroffen is, bleek het een term uit het kloosterwezen. Lobby verwees namelijk naar een overdekte kloostergang, die met arcades in een vierkant rond een binnentuin loopt. Paters en nonnen kunnen daar beschermd tegen alle weersinvloeden in stilte biddend hun dagelijkse ommegang maken.
Zuilengalerij
De geschiedenis van deze kloostergang gaat terug op de klassieke oudheid, toen de Romeinen een laubia kenden of lobium, een woord dat we in het huidige Nederlands nog als luifel tegenkomen. Zo’n lobium is een overkapte zuilengalerij voor de ingang van een tempel of een rijke villa. Een portico wordt zo’n open voorhal ook wel genoemd. Ons woord portiek is ervan afkomstig, al heeft het helaas niet de allure van een renaissance portico behouden. Gerechtshoven, stedelijke overheden en volksvertegenwoordigingen werden alle graag ondergebracht in gebouwen met enige uitstraling en grandeur en dus in grote panden met een heus voorportaal. Daar konden advocaten en verdachten buiten het gehoor van rechters overleggen, daar konden belangstellenden wachten en burgers, die geen toegang hadden tot de beraadslagingen van de autoriteiten, politici ontmoeten om hun wensen en verzoeken kenbaar maken.
Toen eenmaal de macht van de vorst naar het parlement verschoven was, steeg het belang van de lobby
De lobby werd dus een ruimte van belang en groeide uit tot een echte wachtruimte, in noordelijke landen vanwege het gure klimaat. De commercie nam het voorbeeld van de hoven en parlementen graag over. Daarom beschikken hotels van enige omvang over een forse inpandige lobby, die bij voorkeur leeg is, maar waar indien nodig busladingen nieuwe gasten zonder elkaar te verdringen op hun beurt kunnen wachten.
Het Britse Lagerhuis beschikte al in de 17e eeuw over een lobby waar burgers hun Members of Parliament konden ontmoeten. Veel te betekenen had dit nog niet, want het duurde nog enige eeuwen voor de democratie echt tot het Verenigd Koninkrijk doordrong, maar toch werden lieden die veel rondhingen in de grote ingangshal van het huis al lobbyisten genoemd, baliekluivers die hun tijd zoek brachten in het politieke milieu. Toen eenmaal de macht van de vorst naar het parlement verschoven was, steeg het belang van de lobby. Zodoende werd de lobbyist van tijdverdrijvende nietsnut tot stiekeme beïnvloeder en verschoof de betekenis van lobby van hal naar beleidsgefluister. En dus slaat een lobbyverbod dat afzwaaiende politici boven het hoofd hangt niet op een gebiedsverbod maar op verbod actief te blijven op het eigen beleidsterrein.
