N.B. Het kan zijn dat elementen ontbreken aan deze printversie.
Kinderen & seksualiteit Wanneer ‘mag’ een kind seks en grijp je in als een zoon of dochter porno kijkt? Bij opvoeden komen veel vragen over seksualiteit en intimiteit kijken. NRC zet de adviezen van deskundigen op een rij.
Praten over seksualiteit en intimiteit met kinderen blijkt nog niet zo makkelijk. In de rubriek Opgevoed, waarin Annemiek Leclaire vragen van lezers voorlegt aan deskundigen, gingen tal van vragen over hoe je onderwerpen als voorbehoedsmiddelen, porno en een naderende menstruatie aansnijdt. Voor dit artikel selecteerden we zeven afleveringen met adviezen van deskundigen.
1Op welke leeftijd ‘mag’ een kind seks?
De veertienjarige dochter van een lezer slaapt met haar vriendje op de kamer. Als moeder tussen neus en lippen door informeert of ze het veilig doen, zegt de dochter condooms te gebruiken. Het meisje is aan de pil en het vriendje is een lieve jongen. Toch ligt de moeder er wakker van: is haar dochter niet te jong voor seks?
2Hoe geef je seksuele voorlichting aan ongeïnteresseerde tieners?
De tien- en twaalfjarige dochters van een lezer halen hun schouders op als hun vader aankomt met bibliotheekboeken over seksuele voorlichting of als het onderwerp voorbijkomt op televisie. De vader wil zijn dochters voorbereiden op een tijd waarin seksualiteit een grotere rol gaat spelen, maar dat lukt zo niet voor zijn gevoel. Hoe brengt hij hen het nodige bij?
3Hoe voorkom je een ongeplande zwangerschap als een kind niet over seks wil praten?
Een lezer groeide op in een milieu waar je als meisje niets mocht op seksueel gebied – ‘daar ontstaan juist ongelukken door’ – en raakte al vroeg zwanger. Haar kinderen wil ze hiervoor behoeden, maar haar zoon wil van zijn moeder geen woord horen over condooms of andere dingen die met seks te maken hebben. De moeder is bang dat haar zoon dezelfde fout maakt als zij.
Een moeder praat regelmatig met haar tienerdochters over seks. De een luistert geïnteresseerd, de ander vindt het maar ‘vies’. De lezer zoekt er niets achter, maar het zette haar aan het denken: hoe kun je inclusief voorlichten en daarbij ook rekening houden met eventuele aseksualiteit?
Een lezer zou haar zestienjarige zoon het liefst verbieden om porno te kijken, maar ze snapt dat dat onmogelijk is. De jongen kijkt een paar keer per week naar video’s en zijn moeder vraagt zich af wat voor invloed dat heeft: verwachten jongeren door porno niet te veel, gaan ze wel respectvol met elkaar om en worden vrouwen niet te vaak als seksobject bekeken?
6Hoe bereid je een kind voor op de eerste menstruatie?
Een lezer heeft het idee dat haar kind van bijna elf snel ongesteld zal worden. Kan ze haar dochter voorbereiden op dit moment en hoe reageer je als ouder op de eerste menstruatie van een kind?
7Hoe wapen je een kind tegen seksuele belangstelling?
Op straat in Italië kreeg de veertienjarige dochter van een lezer zoveel mannelijke aandacht dat ze in huilen uitbarstte. Ze oogt misschien wat ouder, maar is eigenlijk nog een jong kind, zegt haar vader. Hoe kan hij haar bijstaan?
Heeft u vragen over de opvoeding van uw eigen of andermans (klein)kinderen?
In de rubriek Opgevoed leggen we dilemma’s van lezers anoniem voor aan de beste deskundigen. Onder de inzenders van vragen verloten we exemplaren van het boek Andere ouders doen ook maar wat, een bundeling van de eerste jaargangen van de rubriek.
Deze rubriek is anoniem, omdat moeilijkheden in de opvoeding gevoelig kunnen liggen. Als u een vraag inzendt, krijgt u altijd een reactie van de auteur van de Opgevoed-rubriek.
Vijf tegen vijf en het team dat twee keer scoort blijft staan. Dat zijn de regels. En elk team maakt kans. Natúúrlijk, zegt Hassan Qualit (53), starend vanaf een bankje naar de kunstgrasvelden waarop vanavond fanatiek wordt gespeeld. „Het is voetbal, hè.”
Hier, op het Lloyd Multiplein in Rotterdam, spelen de beste straatvoetballers van de stad. Ze komen elke avond van heinde en verre en als ’s zomers de trainingen op clubs zijn afgelopen, vind je er zelfs een enkele profvoetballer die er zijn conditie bijhoudt.
Wie op deze velden met soepele shuffles zijn tegenstander dolt, kan op TikTok rekenen op duizenden likes. Want de Müllerpier, waarop het Lloyd Multiplein ligt, heeft sinds kort een eigen channel en ook een bekende YouTuber – Rarko – vertoont hier geregeld zijn kunsten. Dat trekt weer nieuwe voetballers, maar niet per se de besten, zegt Qualit, die naar eigen zeggen „oldskool” is – hij komt hier al jaren. Want je kunt wel goed zijn aan de bal, maar je moet ’m eerst veróveren. En dat is hard werken. „Zonder bal kun je niet scoren.”
‘Multi’ is het Lloyd Multiplein zeker. Er zijn basketbalvelden en overdag hangen daklozen rond bij de bankjes. Op het asfalt verderop oefenen motorrijders tussen de pionnen.
Maar het plein draait om de vier voetbalvelden en die zijn bovenal multiculturéél.
Foto Walter Herfst
Op het veld linksachter voetballen elke avond Eritreeërs en Somaliërs; vluchtelingen van de naastgelegen COA-boot. Rechtsachter is voor de dertienjarigen – en soms de Latino’s. Linksvoor is deze avond bezet door een gemengde groep zzp’ers onder wie veel maaltijdbezorgers die met elkaar hebben afgesproken via een WhatsApp-groep. Soms zijn het ook verhuizers, of jongens die werken in de bouw of de zorg. En op het veld rechtsvoor, gezien als het hoofdveld, speelt nu een groep vrouwen in roze en paarse hesjes.
„Ik heb gehoord dat ze dit weg willen halen”, zegt Qualit terwijl hij wacht op zijn teamgenoten – die vanavond niet lijken te komen. En dat klopt: dit voormalig haventerrein, vlakbij de Euromast, is nu dure grond omringd door chique appartementen die uitzicht bieden op het water. De gemeente wil hier woningen bouwen en het is nog onzeker wat er dan met de velden gebeurt.
Maar oh, wat zou dat zonde zijn. Qualit zou het koele zeebriesje missen dat altijd door de rasters van de hekken waait. Het zachte kunstgras dat aanvoelt als tapijt – „goed voor de enkels en de gewrichten”. En bovenal het voetbal zelf. Want dit is de plek waar honderden jongeren dagelijks stoom afblazen. „Op een positieve manier”, zegt Qualit. Want alcohol of drugs ziet hij hier nooit. En het is altijd sportief. Laatst zag hij een jongentje dat door z’n vader van het veld werd getrokken. ‘Je hebt examen morgen!’. Glimlach: „Dat zegt alles.”
‘Mijn ouders ontmoetten elkaar in Merauke, een kustplaats in toenmalig Nederlands Nieuw-Guinea. Hij was daar cipier in de gevangenis en huurde een kamer in het huis waar Marlin, mijn moeder, met haar familie woonde. Hoewel hij zestien jaar ouder was, werden ze verliefd op elkaar. Dat was geen gemakkelijke situatie. Iedereen van moeders kant was moslim, terwijl vader (die als tiener net als zijn twee broers wees werd) katholiek was. En daarbij had mijn moeder al een zoon, bij een man die haar mishandelde. Omdat vader weigerde moslim te worden, verboden haar ouders de relatie. Ze liepen samen weg. Uiteindelijk mochten ze toch samen zijn, waarna moeder zich bekeerde tot het katholicisme en haar ouders de zorg kregen over haar zoon. Mijn vader had uit een eerdere relatie al drie zonen. Ook dat hoorde ik, als zevende uit een gezin met acht kinderen, pas heel laat in mijn leven, als gevolg van het beruchte ‘Indische zwijgen’.
Mijn vader is een derde generatie nazaat van een Afrikaanse soldaat, die na een deal tussen koning Willem I en de koning van Ashanti als tot slaaf gemaakte in dienst moest bij het KNIL. Daar diende vader ook (en kreeg een medaille Orde & Vrede), daarna ging hij werken voor het Nederlands-Indische ministerie van Justitie. Tot Nieuw-Guinea in 1962/1963 een militair-politieke speelbal werd tussen Nederland, Indonesië, de VS en de Verenigde Naties. Blijven was geen optie: moeder vertrok met hun vijf kinderen in 1962 naar Nederland. Vader moest nog blijven, maar reisde haar begin 1963 achterna. Negen maanden na hun hereniging ben ik geboren.
Na in een pension in Budel-Dorplein te hebben gewoond, kreeg ons gezin een huis in Nederweert en werkte vader bij Philips in Maarheeze. Zijn dagen vulde hij vervolgens vooral met administratieve hulp voor mensen uit de Weerter Molukse gemeenschap. Het leverde hem in de wijk de bijnaam Oom Bos op. Nadat mijn vader door zijn suikerziekte arbeidsongeschikt was geworden, ging mijn moeder werken in de koekfabriek in Weert, waar we vanaf 1974 woonden. Dat deed ze tot haar pensioen. Inmiddels had mijn vader haar eerste zoon erkend, zodat die ook naar Nederland kon komen.
Na zijn derde hartaanval overleed mijn vader, in de armen van mijn moeder. Hoewel hij gecremeerd wilde worden, koos zij voor een begrafenis. Zo kon ze naar een tastbaar graf toe, in de straat waar we toen woonden. Na enige tijd herpakte ze zich, en ging ze onder andere bapao’s voor een snackbar maken. Ze woont nog steeds in Weert en hoewel ze moeilijk ter been is, gaat ze nog steeds met een van ons graag naar het graf.”
Het meest verrassende aan Van Gogh: The Immersive Experience in de Utrechtse Jaarbeurs was dat de ingang werd aangegeven door wapperende A4-printjes en alleen was te bereiken via een gammele brandtrap.
Verder was het precies de spectaculaire scam die ik me ervan had voorgesteld. De eerste paar ruimtes leken in de verte nog op mu-seumzalen, zij het met opvallend belabberde reproducties, geprint op fel uitgelicht canvas. Zetwanden, bouwhekdoeken, allemaal heel pop-upperig. Constant gonsde een nu-gaat-het-gebeuren-soundscape met opdringerige bassen, als in de wachtrij bij Efteling-attracties.
In volgende zaaltjes dwarrelden lichtprojecties over een gipsen vaas en wapperde er een gordijn achter de luiken van de nagebouwde slaapkamer uit Arles. Hart van de experience was een ruimte ter grootte van een gymzaal, vol strandstoelen en kussens. Hier moest het gebeuren. Dit was waar de immersie haar multimediale magie ging verrichten.
Immergere, dat is de verre voorouder van ‘immersive’. ‘In-, onderdompelen. Doen zinken’, volgens mijn oude woordenboek Latijn. Hier werden wij ondergedompeld in de sterrenhemel boven de Rhône, met schommelende bootjes en spiegelende lichtjes in rimpelend rivierwater. De halmen van de korenvelden wuifden. De zonnebloemblaadjes zwierden als een malle. Vincent was hier.
Met minstens vijf vaste en rondreizende digitale expo’s is Van Gogh de patroonheilige geworden van dit soort ‘immersive entertainment’. Volgens onderzoeksbureau Vision Research gaat daar wereldwijd 150 miljard dollar in om (ruim 127 miljard euro) en zal dat oplopen tot 800 miljard dollar in 2033. Daarmee steekt de markt de ruimtevaartbranche naar de kroon.
En dat gaat alleen nog maar om dingen als VR-games, lichtprojecties en interactieve installaties. Als breder cultuurfenomeen woekert ‘het immersieve’ in veel meer gedaantes. Ik bedoel: sinds wanneer is het zo stil in treinen en trams? Sinds iedereen oortjes met noisecancelling heeft, en is verzonken in de eigen soundtrack met Dolby Surround.
We dompelen ons onder in regendouches met led-kleurenlicht, saunacabines, zitzakken, cocoon chairs en verzwaringsdekens. Wake-up-lights met oceaangeluiden, aromadiffusers, tantraseks, partydrugs, meditatief ‘bosbaden’: overal lonkt de sferische totaalervaring. Zelfs doodgaan wordt een ‘immersive experience’ in de Sarco, die omstreden, in Nederland ontwikkelde zelfdodingsmachine, een capsule die zich vult met stikstof.
‘OMG!’
Het volstaat niet langer iets te beschouwen of ergens getuige van te zijn. We moeten er ‘in opgaan’. Zelfs iets ‘meemaken’ is al te afstandelijk. We moeten ‘resoneren’, ‘meegesleurd’ worden of ‘geabsorbeerd’ raken.
Dompel je onder in de bruisende havenstad Osaka! Verlies jezelf in de historische charme van Tallinn, Tbilisi of Krakau! Maak herinneringen die je nooit meer vergeet! Op voorhand is elke vakantie-ervaring al opgescheept met wat zij teweeg moet brengen.
De enige beoogde respons is ‘wow!’ of ‘OMG!’ Daarom minimaliseert de Van Gogh-experience alle biografische informatie tot Wikipedia-formaat, maar pakt zij wél uit met de recordmiljoenen waarvoor de werken van de schilder zijn geveild. Wow!
Foto Jaarbeurs
In mijn strandstoel herinnerde ik mij de schaarse keren dat ik me in Amsterdam in het Van Gogh Museum had gewaagd. Hoe ik over de andere toeristenschouders heen wat glimpen probeerde op te vangen van het korenveld met de kraaien. Hoe ik wanhopig probeerde er iets van de oorspronkelijke wanhoop bij te voelen. In de experience fladderden die beesten levensgroot over de wanden, boven het golvende korenveld waarin de vloer was veranderd. Waar ervaarde ik ‘Van Gogh’ nu eigenlijk het meest intens?
Het eerlijke antwoord: bij geen van beide. Ook bij dit soort installaties ervaar ik doorgaans vooral een mateloze frustratie. Waarom lukt het mij nou niet om in extase te raken van een 360-graden-explosie van amandelbloesem, om me over te geven aan een panoramisch gefonkel van sterrenstelsels, in plaats van mij er onophoudelijk van bewust te blijven dat iedereen om me heen 20 euro heeft neergeteld om te liggen staren naar een veredelde screensaver?
Versnipperde aandacht
Wat zoeken we nu eigenlijk in zo’n ruimte? ‘Immergere’ heeft ook connotaties als ‘oplossen’, ‘verdwijnen’, had ik gelezen. En ineens leek het me geen gekke gedachte dat dit verlangen naar onderdompeling een seculiere variant kan zijn voor de goede oude ‘transcendente ervaring’. Zonder paddo’s, sjamanistische drums of stilteretraite kun je hier toch ergens in ‘opgaan’. De immersiezoeker is een seculiere mysticus. Gedachteloos wil hij versmelten met het pulserende getintel. Zijn aandacht is versnipperd, zijn geest overprikkeld, maar deze technologie overstemt voor even alle afleidingen en maakt de ervaring tot iets onontkoombaars.
Bij een onheilsmuziekje begonnen de blauwe en gele boomwortels te kronkelen die Van Gogh schilderde in juli 1890, een paar uur voor hij in het korenveld een revolver tegen zijn borst plaatste en de trekker overhaalde. Maar voor zulke weetjes was hier geen plek. Een ‘experience’ is nadrukkelijk géén verhaal. De wervelingen hebben geen begin of einde. Net als het mystieke wil het immersieve losbreken uit het lineaire en het narratieve.
Ik veronderstelde dat het daarom was dat een Vlaamse voice-over zo nu en dan besloot om een volstrekt willekeurig citaat op te lepelen: „Ik droom van schilderen en dan schilder ik mijn droom.” Even later repte hij van „een zon die alles onderdompelt in een fijn gouden licht”.
Zwoegen als een bezetene
Die bewuste brief zocht ik later op. Aan broer Theo, 5 september 1889. „Ik zag toen in die maaier – een vage gestalte die in de volle hitte zwoegt als een paard om zijn werk af te krijgen – ik zag daar toen het beeld van de dood in, in die zin dat de mensheid het koren voorstelt dat wordt gemaaid. (…) Maar in die dood schuilt niets droevigs, het speelt zich af in het volle licht, bij een zon die alles onderdompelt in een fijn gouden licht.”
Ook een onderdompeling, maar hoe delicaat is deze: metafysisch en tegelijkertijd zo aards als wat.
Die hele brief is schitterend. Er stond nog iets in dat mijn aandacht trok (pardon: dat mij overspoelde, absorbeerde, overwéldigde!) en dat raakt aan een ander aspect van het grote onderdompelen. Van Gogh gaat uitgebreid in op het werkproces. Hij heeft het over zijn ‘ingehouden werkwoede’ en stelt: „Ik zwoeg als een ware bezetene.”
Bezeten zijn. Ook die vorm van onderdompeling is tegenwoordig in trek. Vincent zat lekker ‘in de flow’, zouden we tegenwoordig zeggen, die gezegende staat van bewustzijn waarin je volledig opgeslokt bent in je bezigheden.
De Amerikaanse computerwetenschapper en publicist Cal Newport, stelt in zijn zelfhulpbestseller Deep Work (2016) dat je die hyperproductieve staat maar beperkt kunt volhouden: twee, hooguit vier uur per dag. Kortstondig en intens. Maar met een hoge opbrengst. Daarna mag je brein weer uitpuffen.
Suf googelen
Van Gogh deed het precies omgekeerd. In dezelfde brief schrijft hij: „Dat is waarschijnlijk het geheim – lang en langzaam werken.” Maar als hij een smartphone had gehad, zou hij misschien ook wel zijn toevlucht hebben genomen tot werkschema’s, focus-apps, slaap- en ochtendroutines om zichzelf zodanig af te stellen dat hij een paar uiterst productieve uurtjes zonder afleiding kon opgaan in ‘het creatieve proces’.
De verleiding is groot hier een tegenstelling te zien tussen de ‘goede’, actieve en productieve immersie (flow, deep work) en het gefabriceerde passieve surrogaat (experiences), maar als je er vanaf een afstandje naar kijkt, zie je twee reacties op hetzelfde gemis.
Vincent zat lekker ‘in de flow’, zouden we nu zeggen
Ooit bouwde ik urenlang hutten, tekende ik, knutselde ik met elektronica, voetbalde ik in de straat. Ik kan me geen enkele activiteit herinneren waarin ik als kind níét helemaal opging en de tijd door vergat. Nu googel ik me ook suf met focustijdsloten, pomodori-timers en afspeellijsten. Allemaal om iets terug te halen van wat ooit zo vanzelf sprak dat niemand er een woord voor nodig had. Vissen hebben, zoals bekend, geen woord voor water. Wellness, quality time, mindfulness: toen het allemaal nog heel gewoon was, bestonden die kreten evenmin.
Foto Jaarbeurs
Ze bewijzen vooral hoezeer we uit die ervaringen zijn weggerukt. Zie ons hier liggen, in onze Van Gogh-strandstoelen, spartelend op het droge, hunkerend naar de grote overspoeling. Alleen in een wereld die het concentratievermogen is kwijtgeraakt konden flow en immersie uitgroeien tot aanlokkelijke walhalla’s.
De ene stroming probeert het met schema’s, ademhalingsoefeningen en hartslagmeters, de andere met lichtprojecties, VR-brillen en het allesomringende Dolby Atmos-geluid. Uit beide richtingen spreekt een verlangen naar die kinderlijkheid, en misschien nog wel verder terug. Gaat het te ver om al die immersieve cocons te zien als surrogaat-baarmoeders? Wie immersie zoekt, zoekt heelheid in een versnipperde wereld. Al is het maar als placebo-totaliteit.
Het hooi ruiken
Zoiets kon het zijn, dacht ik, in die strandstoel, al verbaasde me het dan wel dat 80 procent van deze immersiezoekers dit ritueel ondergingen met een filmende telefoon in de hand. Kennelijk leefden ze in de waan dat er ooit nog een moment ging komen dat ze zich er wél in alle rust aan konden overgeven.
Of leden ze – zelfs hier, zelfs bij wat de ultieme onderdompeling moest zijn – aan die fameuze ‘aandachtscrisis’? Ik heb dat concept nooit helemaal begrepen. Al die doemprofeten die menen dat we ons nergens meer op kunnen concentreren, zijn nooit bij mijn pubers op de bank wezen kijken. Urenlang kunnen ze opgaan in gamen (Fortnite is echt deep work) of het bingen van alle Gossip Girl-seizoenen. En zou het ze opgevallen zijn hoe ontiegelijk lang bioscoopfilms tegenwoordig duren? Niemand die tijdens die tweeëneenhalf uur Gladiator 2 op zijn telefoon kijkt wie zijn reel al heeft geliket.
Het gaat hier niet om een aandachtscrisis, maar om iets anders. Dat bedacht ik toen ik me opnieuw die vraag stelde: waar ervaarde ik Van Gogh nu eigenlijk het meest intens?
Ineens herinnerde ik me waar ik die maaier in dat gouden licht vaak heb bekeken. In het Kröller-Muller Museum. Voor een echt diepe Van Gogh-ervaring moet je daarheen, op een van die gratis witte fietsen door het Nationale Park De Hoge Veluwe, zodat je er met een fris en ontvankelijk hoofd voor komt te staan.
Tegenover Korenveld met maaier en zon(uit de tijd van die brief, september 1889) kan ik de zoete geur van het hooi ruiken, ik voel het warme avondlicht, de geluiden. Het zijn mijn eigen herinneringen aan vergelijkbare landschappen die het tot leven wekken.
Die moet je aan het werk toevoegen, wil je dat het werkt. Je maakt het mee, in de meest letterlijke zin. Je ergens mee verbinden is niet per se er volledig in opgaan. Het gaat eerder om het inleven – je het andere perspectief verbeelden – en meeleven. In zulke activiteiten verdwijn je zelf niet, maar blijf je juist aanwezig en brengt zelf iets naar het schilderij. De esthetiek van de overweldiging moet het niet hebben van de verleiding, de suggestie, de verbeelding.
Misschien is onze aandachtscrisis vooral een crisis van ‘de eigen geest als bron’. ‘Voel de actie met 4DX,’ schreeuwen de bioscoopreclames. Bewegende stoelen, regen, mist, en zelfs geuren: niets wordt overgelaten aan de verbeelding. Die gaat hier kopje-onder, volgens die andere betekenis van immergere: ‘doen zinken’.
Erom lachen
Maar in de praktijk leven we niet in zo’n natuurgebied met Van Goghs om ons heen. De verwondering komt niet op commando, dus blijven we die, vaak aandoenlijk wanhopig, regisseren. Blijkbaar zijn er dan handleidingen, technieken en gadgets nodig om bij onze instincten te komen.
Wat ooit vanzelf sprak, moet eerst een lifestyleconcept worden voordat we het kunnen terugvinden. De ‘natuur in gaan’ werd ‘bosbaden’, shinrin yoku (Japans voor ‘jezelf onderdompelen in het bos’), kamperen friluftsliv (Noors voor ‘vrij in de openlucht leven’), zwemmen cold plunging (Engels voor: ‘koud plonzen’).
Foto Jaarbeurs
Zelf praktiseer ik het ondergedompeld hardlopen, bij een playlist van Philip Glass en uptempo barok. Presto immerso. En ook dat lukt maar halfhalf, stel ik steeds weer lichtelijk gefrustreerd vast. Weinig is zo egocentrisch als al die verwoede pogingen om jezelf te verliezen, maar ik kan er steeds beter om lachen, en begin een mild soort medelijden te ontwikkelen voor andere hardlopers-met-oortjes die ik zie zwoegen en even toeknik.
Die neiging had ik ook bij de Van Gogh-bezoekers. Ik zag een grijze, moeilijk lopende vrouw, die op een bankje tegen de wand aan was gaan zitten. De zonnebloemprojecties dwarrelden over haar heen. Ze was opgenomen in de experience, zoals Van Goghs maaier bijna onzichtbaar was opgelost in het korenveld. Tegelijkertijd hield ze een telefoon omhoog om ze allemaal te filmen, die wentelende zonnebloemen. Ze werd er te veel door in beslag genomen om door te hebben dat ze erin oploste.
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2023/02/gids-opgevoed-seks.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/02/2204zat-lux-opvoed.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2018/04/data24424030-b34328.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data58463460-12bc4f.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2021/01/data65498984-ea4dcf.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/10/data50743393-edb053.jpg)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2020/11/data64029298-37b69d.png)
:format(webp)/s3/static.nrc.nl/bvhw/files/2019/10/data50116213-f25b15.jpg)
