Waarom Pakistan oud-premier Khan wil arresteren, en twee andere vragen

Het blijft politiek rommelen in Pakistan. De autoriteiten probeerden dit weekend de afgezette, maar nog immens populaire oud-premier Imran Khan te arresteren, maar aanhangers verhinderden dat. Drie vragen over Khan.

1 Waarvan wordt Khan beschuldigd?

Tegen Imran Khan, de populaire oud-cricketer die in 2018 verkozen werd tot premier, lopen verschillende rechtszaken. De zeventigjarige Khan, die op borgtocht vrij is, wordt er onder meer van beschuldigd dat hij cadeaus die hij als premier heeft ontvangen tijdens bijvoorbeeld officiële bezoeken van buitenlandse gasten, zou hebben verkocht, of dat hij die zichzelf zou hebben toegeëigend.

Khan is ook aangeklaagd onder een antiterreurwet: volgens de autoriteiten heeft de oud-premier in een toespraak de rechterlijke macht en de politie bedreigd. Khan beklaagde zich in die toespraak over de arrestatie van enkele van zijn aanhangers en medewerkers. „We zullen jullie niet sparen. We zullen jullie aanklagen”, zei de oud-premier tegen de rechters die bij de arrestaties betrokken waren. De politie beschuldigde hij ervan mensen gemarteld te hebben.

2 Hoe belangrijk en invloedrijk is Khan nog?

De oud-premier weet nog altijd veel mensen aan zich te binden. De Pakistaanse auteur en politiek analist Shuja Nawaz van de Amerikaanse denktank Atlantic Council ziet dat Khan vooral steunt op jongeren in de stedelijke middenklasse en jonge legerofficieren. „Hij rekent op de straat om hem zijn stem te geven. Het politieke establishment, de oudere traditionele partijen, zien hem nog altijd als een bedreiging”, zegt hij vanuit Washington.

Voorafgaand aan zijn politieke carrière was Khan bekend als internationaal cricketspeler met een playboyreputatie. „Hij leunde op zijn glamoureuze imago, maar hield zich ook bezig met sociale problemen, zoals bij de oprichting van een ziekenhuisketen. Dat bezorgde hem steun onder burgers”, aldus Nawaz. Khan werd in 2018 met een populistisch verkiezingsprogramma tot premier verkozen: hij beloofde de corruptie te bestrijden, het belastingsysteem te hervormen en de zwakke Pakistaanse economie te verbeteren.

Lees ook dit profiel over Khan (uit 2018): Cricketheld en voormalig losbol wint verkiezingen Pakistan

Maar in de amper vier jaar dat hij premier was, kwam daarvan weinig terecht. Vooral de penibele economische situatie van Pakistan bleek een te groot probleem: de rupee kelderde, de inflatie steeg enorm en ook de schulden namen toe. Khan probeerde zijn sympathisanten aan zich te binden met subsidies, „en daardoor liep het begrotingstekort nog verder op”, zo schetst Nawaz Khans val.

In 2022 verloor Khan alle steun: van het leger – dat achter de schermen de macht in handen heeft – en ook van het parlement. In april vorig jaar werd hij na een vertrouwensstemming uit zijn ambt gezet. Shehbaz Sharif (70) werd aangewezen als opvolger.

Khans afzetting leidde tot massale protesten. Hij beweert het slachtoffer te zijn van een samenzwering tussen zijn politieke tegenstanders en de Verenigde Staten, zonder hier overigens bewijs voor aan te leveren. Hij levert zeer publiekelijk kritiek, niet alleen op Sharifs beleid, maar ook op het leger.

3 Hoe reageert Khan?

Tot nu toe weigert Khan op hoorzittingen te verschijnen en te getuigen. Een rechter vaardigde daarom vorige week een arrestatiebevel uit. Maar toen de politie zondag bij Khans huis in Lahore arriveerde, voorkwamen aanhangers van de politicus zijn aanhouding. Dinsdag kwam Khan opnieuw niet opdagen.

Khan bestempelt alle juridische procedures die tegen hem lopen als „nepzaken”. Volgens hem zijn ze politiek gemotiveerd, om hem en zijn partij monddood te maken. De arrestatiepoging van zondag bevestigde volgens Khan dat er alles aan wordt gedaan hem uit de politiek te verwijderen. Op sociale media beweerde hij dat Pakistan verworden is tot een „bananenrepubliek”, geleid door het leger en zijn marionetten, en dat premier Sharif een „oplichter” is.

Officieel mag Khan sinds eind oktober vanwege de beschuldigingen aan zijn adres geen openbare functie meer bekleden. Maar hij is nog altijd de politiek leider van de door hem opgerichte partij en organiseert geregeld politieke bijeenkomsten, waarop hij vervroegde verkiezingen eist.

Tijdens een van deze bijeenkomsten, in november in de Pakistaanse hoofdstad Islamabad, werd Khan beschoten, waarbij hij gewond raakte aan zijn been. Het staat niet vast of hij het doelwit was van de schutter, maar volgens Khan is zijn leven in gevaar: „Ik moet mij melden in de rechtbanken, maar krijg geen bescherming”, klaagde hij zondag.

Lees ook: Mislukte aanslag op Imran Khan toont hoe pijlers onder Pakistaanse politiek wankelen

De Pakistaanse media-toezichthouder Pemra noemde de uitspraken van Khan zondag „opruiiend” en „provocerend”. Met zijn openlijke kritiek op de regering en instituties zou hij de openbare orde kunnen verstoren. Pakistaanse televiesiezenders mogen zijn toespraken niet meer uitzenden, om verdere destabilisatie in het land te voorkomen.

De politiek is op dit moment zeer gespannen, zegt analist Nawaz. „Voor de zittende regering is duidelijk dat Khan het grootste probleem vormt. De vraag wordt in welke mate het leger zich in de situatie zal mengen.”