Drie verdachten worden één voor één zaal E2 van de Haagse rechtbank binnengebracht. Onder begeleiding van bewapende parketwachters – voor iedere verdachte één. Een vierde verdachte heeft donderdagmiddag verstek laten gaan.
De vier mannen – respectievelijk 31,28, 28, en 20 jaar oud – komen allemaal uit Den Haag. Ze worden beschuldigd van het bezitten en verhandelen van cocaïne. Eén verdachte werd vorig jaar al aangehouden, de andere drie werden afgelopen april gearresteerd.
Deze donderdag oordeelt de rechtbank of de hechtenis van de verdachten moet worden verlengd. Tot zover niets bijzonders.
Koelkasten
En toch is dit geen doorsnee strafzaak, zoals jaarlijks honderden voor de rechter komen. In het criminele milieu wordt met argusogen naar dit strafproces gekeken. De cocaïne in kwestie is namelijk gestolen, op 29 augustus vorig jaar nabij de haven van Antwerpen. Het gaat om 1.400 kilo, die op dat moment op de groothandelsmarkt een waarde vertegenwoordigde van bijna 40 miljoen euro.
De gestolen partij is na de diefstal in België naar een loods in het West-Brabantse Oud-Gastel gereden. En daar lossen de vier verdachten de container. De cocaïne zit in dertien zware metalen bakken, verstopt tussen een oude wasmachine, koelkasten, zware ijzeren staven.
Den Haag is het epicentrum, maar ook een explosie in Valkenburg wordt aan het conflict gelinkt
Op beelden van beveiligingscamera’s is te zien dat de verdachten worstelen met het schroot en de bakken. Een van hen heeft weliswaar enkele van die camera’s afgeplakt, maar twee niet: een die binnen filmt en een die bewegingen buiten de loods opneemt.
De politie heeft op die beelden in totaal 25 mensen waargenomen. Ook is te zien dat de cocaïne in zo’n vijftig groene tassen wordt afgevoerd, met dertien auto’s.
Lees ook
Heftig onderwereldgeweld na diefstal van 1.400 kilo cocaïne: ‘Een wonder dat tot dusver nog geen doden vielen’
Beschietingen
Waar is die cocaïne uiteindelijk gebleven? Sinds begin september vorig jaar is die vraag onderwerp van strafrechtelijk onderzoek in Nederland en België, waar ten minste twee mannen vastzitten in verband met de drugsroof. Ook wordt het criminele netwerk onderzocht dat het transport van de 1.400 kilo heeft opgezet.
En die eigenaren van de drugs begonnen hun eigen onderzoek naar de verdwenen handelswaar en de verantwoordelijke dieven. Dat leidde tot een eruptie van gewelddadigheden, in zowel Nederland als België: het Openbaar Ministerie vermoedt dat ten minste achttien incidenten – explosies en beschietingen – samenhangen met het onderwereldconflict over de diefstal. Daarvoor werden in andere strafzaken inmiddels ruim dertig mensen aangehouden en vervolgd.
Dat geweld begint allemaal met een serie ontploffingen op 7 oktober 2024, in Den Haag. De hofstad is het epicentrum van de vete, maar het geweld is niet gecentreerd: ook een explosie in Valkenburg wordt aan het conflict gelinkt.
Bestolen
Op 10 oktober doet zich de volgende serie incidenten voor, in Alphen aan den Rijn. Aan het eind van de middag wordt een woning beschoten. En diezelfde avond wordt een vuurwerkbom gemaakt van 25 cobra’s aan de deur van een woning gehangen. Het explosief blijkt een blindganger.
Deze incidenten richten zich op de baas en de werknemer van een drankhandel. In een loods van dat bedrijf is een deel van de drugs – hoeveel precies is niet duidelijk – in acht dozen opgeslagen, na de diefstal in Antwerpen.
Maar op de ochtend van 10 oktober wordt ontdekt dat zes van de acht dozen werden gestolen uit de loods. Het lijkt erop dat de dieven werden beroofd door weer andere dieven.
Vervolgens richt de toorn van de eigenaren van de partij cocaïne zich op de eigenaar van de loods en diens werknemer, die niets met de oorspronkelijke rip te maken hadden. De drankhandelaar krijgt die dag berichten van onbekenden, die schuilgaan achter de namen ‘Killerzone’ en ‘Mercy is for the weak’. De eigenaren maken enkel een statement, luidt het bericht, na de eerste geweldsuitbarsting in Alphen aan de Rijn. „Dit is de prijs dat u brutaal bent. De prijs van een dief is een ander verhaal.”
Doelwit
De bedreigers blijken ook te beschikken over de adressen van familieleden van de drankhandelaar en diens werknemer. Ze worden 10 oktober allemaal buitenshuis in veiligheid gebracht. Dat blijkt een verstandige beslissing: in de daaropvolgende dagen worden de familieleden steeds ernstiger bedreigd.
En dat patroon tekent zich ook af in Den Haag. Familieleden van de twee mannen die door de eigenaren van de cocaïne worden gezien als de aanvoerders van de dieven, worden eveneens ernstig bedreigd. En in Den Haag gaan sommige bommen wel af.
De drankhandelaar krijgt die dag berichten van onbekenden, die schuilgaan achter de namen ‘Killerzone’ en ‘Mercy is for the weak’
Deze vorm van bedreiging wordt ‘doelwitsubstitutie’ genoemd. In het criminele milieu is dat een nieuwe methode om conflicten te beslechten. Kortweg gesteld, als het doelwit zelf niet te pakken is te krijgen, wordt de indirecte route bewandeld door diens naasten te bedreigen.
Hoewel in Den Haag sinds eind vorig jaar geen bommen meer afgingen, zeggen advocaten, bronnen in het criminele milieu en de opsporing – allemaal anoniem – dat de spanning niet uit de lucht is. Er worden nog steeds mensen beveiligd, al is niet helemaal duidelijk wie en wat dat precies betekent.
Wanneer de inhoudelijke behandeling van deze zaak begint, is nog niet duidelijk. Maar zolang de dreiging niet is geweken, blijft de vrees bestaan dat tijdens de strafzaak nieuwe details bekend worden die de onrust en het geweld opnieuw aanwakkeren.
Lees ook
Europol: ‘Criminelen die online jongeren werven voor zwaar geweld, bedreigen de veiligheid van Europese burgers’
