Het Openbaar Ministerie eist vier jaar celstraf voor German A., de Russische oud-medewerker van chipmachinefabrikant ASML en chipbedrijf NXP. Hij wordt ervan verdacht vertrouwelijke technische documenten verkocht te hebben aan Rusland. Dat land probeert sinds de inval in Oekraïne ruim drie jaar geleden een eigen chipindustrie op te zetten, omdat de import van halfgeleiders door sanctiemaatregelen is geblokkeerd. Die chips wil Rusland gebruiken voor militaire toepassingen, zoals drones.
De 43-jarige A. hoorde de eis donderdag tijdens een zitting in de rechtbank in Rotterdam. Hij stond daar terecht voor het overtreden van de sanctiewet en verduistering van bedrijfsgeheimen. Hij heeft de sancties „welbewust, geraffineerd en op brutale wijze genegeerd”, aldus het OM.
Geen hoogvlieger
A. werd in augustus 2024 aangehouden en zit sindsdien in voorarrest. Bij huiszoeking werden verschillende harde schijven en usb-sticks gevonden met documenten die aanwijzingen bevatten voor de inrichting van een chipfabriek en productieprocessen om halfgeleiders te maken. Veel bestanden, eigendom van ASML en NXP, waren als ‘vertrouwelijk’ gekenmerkt. Op de usb-sticks stond ook informatie van GlobalFoundries, waar A. in het verleden ook werkte, en 88 documenten van TSMC. NXP werkt nauw samen met deze Taiwanese chipgigant.
Lees ook
Lees ook: Bij ASML en NXP vermoedde niemand dat ‘einzelgänger’ German een spion was
Voor zijn medewerking kreeg de Rus enkele tienduizenden euro’s op zijn Nederlandse ING-rekening gestort
Uit teruggevonden chatgesprekken tussen A. en zijn Russische contacten blijkt volgens het OM dat de Rus meewerkte aan het inrichten van een fabriek die 28 nm (nanometer) chips zou moeten fabriceren. Hij zou ook een contract ondertekend hebben waaruit blijkt dat de bestanden gedeeld mochten worden met de Russische autoriteiten. Voor zijn medewerking kreeg de Rus enkele tienduizenden euro’s op zijn Nederlandse ING-rekening gestort.
A. ontkent de aantijgingen. Hij reisde de afgelopen jaren weliswaar regelmatig naar Rusland, maar heeft daar geen documenten overhandigd. Hij erkent dat hij vertrouwelijke bestanden van zijn werkgevers opsloeg – „als back-up”. Naar zijn zeggen deed hij dat voor zelfstudie, maar de technische informatie was volgens hem „nutteloos” als je er daadwerkelijk een chipfabriek mee zou willen bouwen. De plannen van zijn vermoedelijke Russische handlanger deed A. donderdag af als „vaag” en „nep”.
A. begon zijn carrière in de Nederlandse chipindustrie bij het Delftse Mapper, dat in 2019 werd overgenomen door ASML. Hij stond daar niet bekend als een hoogvlieger, ook al prijkt zijn naam bij meerdere patenten. Nadat A.’s contract bij ASML in september 2021 afliep, kwam hij op inhuurbasis bij NXP in Nijmegen terecht.
Bewustwording
NXP en ASML deden aangifte nadat ze door de FIOD gewezen waren op de verduistering. Een schadevergoeding hebben de bedrijven echter niet geëist; NXP en ASML lijken niet overtuigd dat A. cruciale documenten heeft bemachtigd. ASML stelt in een reactie dat „alle niet volledig publieke documenten binnen ASML als bedrijfsgeheim worden bestempeld”.
Het OM ziet de zaak tegen German A. als een manier om bewustwording te vergroten van andere hightechbedrijven, die ook het doelwit van spionage zijn. Zelfs al is de informatie die A. doorspeelde naar Rusland niet voldoende om een chipfabriek te bouwen, de kans bestaat dat hij een van meerdere spionnen is die Rusland inzet om knowhow te verzamelen. Dat blijkt ook uit de waarschuwing van de AIVD, die vermoedt dat A. in contact stond met de Russische inlichtingendienst SVR.
A. kreeg eerder al een inreisverbod van twintig jaar opgelegd. Na het uitzitten van zijn straf, geeft de verdachte aan, zal hij zich vermoedelijk in Israël vestigen, omdat hij ook een Israëlisch paspoort heeft.
De rechtbank doet over twee weken uitspraak.
