NAVO-chef Mark Rutte heeft de vergadering op dag twee van de top in Den Haag woensdag geopend in het World Forum. Hij begon zijn openingstoespraak direct met artikel 5 van de NAVO: „Ons artikel 5 betekent dat een aanval op één van ons, een aanval is op ons allemaal.” Rutte vervolgde door te zeggen dat er in deze vergadering „historische beslissingen” worden genomen.
„Om de NAVO sterker te maken hebben we een concreet plan voor alle bondgenoten om 5 procent van het bruto binnenlands product uit te geven aan defensie”, ging Rutte verder. Vooralsnog hebben alle lidstaten met deze nieuwe NAVO-norm ingestemd.
Al snel richtte Rutte zich tot de Amerikaanse president Trump, die naast hem aan tafel zat. „Dit plan zal de NAVO eerlijker maken, zodat iedereen zijn bijdrage levert. Te lang heeft één bondgenoot, de Verenigde Staten, de last moeten dragen”, zegt de NAVO-baas, waarmee hij verwijst naar de „biljoenen” aan defensiegelden vanuit de grootste NAVO-bondgenoot, de VS. „Dat verandert vandaag”, aldus Rutte. „President Trump, beste Donald, u heeft deze verandering mogelijk gemaakt.”
Rutte sprak de wereldleiders ook toe over de huidige dreigingen: „We zijn hier op een gevaarlijk punt voor onze één miljard inwoners”, waarna hij onder meer verwijst naar de Russische dreiging, terrorisme, de oorlog in het Midden-Oosten en digitale dreiging.
Hij voegt nog toe dat de NAVO Oekraïne blijft steunen. „We willen allemaal dat het bloedvergieten stopt en we roepen Rusland op het geweld in Oekraïne te stoppen.”
Liveblog NAVO-top
Dag twee van de NAVO-top: vergadering defensie-uitgaven en Rutte prijst Trump
Nu de NAVO-top voorbij is, haasten leiders van lidstaten zich te benadrukken hoe positief zij terugkijken op de afgelopen dagen. Donald Trump, inmiddels in de Air Force One terug naar de Verenigde Staten, omschreef de top als „zeer productief” en gaf aan dat er „grote dingen” zijn bereikt. Eerder op woensdag sprak hij – achter gesloten deuren – met de Oekraïense president Volodymyr Zelensky.
„We hebben soms wat stroevere momenten doorgemaakt”, zei Trump na afloop tegen verslaggevers, daarbij doelend op de ruzie die zij eind februari voor het oog van de camera hadden in het Oval Office. „Het had niet beter gekund”, zei Trump over het gesprek woensdag. Zelensky schreef op X dat het een „goed” gesprek was en feliciteerde Trump met zijn „succesvolle” aanval op Iran.
Keir Starmer, de premier van het Verenigd Koninkrijk, zei in een persconferentie dat de NAVO voortaan „sterker, eerlijker en dodelijker” zal zijn, een frase die secretaris-generaal Mark Rutte eerder op de dag ook al gebruikte.
Trump neemt afscheid.
Foto Jeffrey Groeneweg / ANP
Ook de Franse president Macron verlaat de hofstad.
Foto Laurens van Putten / ANP
David van Weel vond het veiligheidsoptreden rondom de top „top”.
Foto Laurens van Putten / ANP
Trump en Zelensky hadden een „goed” gesprek.
Foto persdienst Zelensky via EPA
Demissionair premier Dick Schoof hield na Trump en Rutte ook een persconferentie.
Foto Jonas Roosens/ANP
Ook demissionair premier Dick Schoof en bondskanselier Friedrich Merz benadrukten in hun persconferenties blij te zijn met verhoogde investeringen. Schoof spreekt inmiddels van „The Hague Investmenst Plan”, waar een persbericht van Defensie eerder „The Hague Pledge” gebruikte. „Ik heb ook een paar andere varianten gezien”, zei Schoof hierover in zijn persconferentie. „Maar het belangrijkste is: het begint allemaal wel met ‘The Hague’.”
„Het was top”, concludeerde minister van Veiligheid en Justitie David van Weel (VVD) woensdagmiddag tegenover persbureau ANP over het veiligheidsoptreden rondom de top. Ondanks de massale politie-inzet, werden agenten ook nog elders in het land ingezet, benadrukte Van Weel. Hij noemt een overval woensdag in Utrecht op een juwelier. Van Weel: „Daar hebben ze de dader meteen in de kraag gevat.”
Opvallend is dat de Spaanse premier Pedro Sánchez nog niets heeft laten horen na afloop van de top. Nadat Sánchez eerder aangaf niet meer dan 2,1 procent van het Spaanse bbp aan defensie te willen spenderen, dreigde Trump woensdagmiddag met directe handelssancties. „We zullen ze dubbel laten betalen.”
Liveblog NAVO-top
‘Goede gesprekken’ en ‘zeer productief’: wereldleiders positief over NAVO-top
“Supertrots” is burgemeester Jan van Zanen op hoe de NAVO-top is verlopen, en vooral op de omwonenden “die niets hebben kunnen zien maar wel overlast hadden”. De burgemeester opende woensdagavond, nadat alle delegaties waren vertrokken, de poorten van het World Forum zodat zesduizend Hagenaars die een kaartje hadden weten te bemachtigen een kijkje binnen konden nemen. Dat noemde hij “het allerleukste” om te doen de afgelopen dagen.
Van Zanen is verder “blij dat de dames en heren veilig op weg naar huis zijn”, zegt hij over de regeringsleiders. Hij is ook tevreden hoe de enkele tientallen demonstraties zijn verlopen. “Een enkeling heeft gedaan wat niet mag”, zegt hij over de blokkadepogingen van XR bij de A12. Daarbij zijn tweehonderd mensen aangehouden.
“Die denken dat het helpt als je de wet overtreedt. Ook weer vandaag zie je dat allerlei mensen – soms met hoge emotie – hebben gedemonstreerd. De Rode Lijn-demonstraties lieten zien dat je een historisch statement kan maken met historische aantallen, zonder de wet te overtreden. Ik zou daar eens over nadenken.”
Lees ook
Een van de demonstraties tijdens de NAVO-top was gericht tegen het lhbti-beleid van Trump en Orbán. ‘Een aanval op één is een aanval op allemaal’
Liveblog NAVO-top
‘Goede gesprekken’ en ‘zeer productief’: wereldleiders positief over NAVO-top
Koning Willem-Alexander geeft een vriendelijk klopje op de schouder van Donald Trump. Hij hoopt dat de Amerikaanse president lekker heeft geslapen, zegt hij, in een veel gedeelde video. “Het was geweldig”, zegt Trump over het logeerpartijtje. Niks geks aan de hand, maar dan. Koningin Máxima, die met open mond het door zonnebank en spray-tan oranje gekuste gelaat van Trump en zijn pruilmondje bestudeert, draait zich om richting de camera en… doet hem na?
Dat denken in diverse media in elk geval. Het filmpje wordt gedeeld door Hart van Nederland, Vandaag Inside en natuurlijk door Dumpert. En dan zijn er nog de talloze X-accounts die ermee aan de haal gaan.
Toch zou het imiteren van de uitdrukking van Trump door de koningin niet eens zo vreemd zijn. Uit diverse onderzoeken blijkt dat mensen, over het algemeen onbewust, de gezichtsuitdrukkingen of lichaamstaal van gesprekspartners imiteren. Psycholoog Chris Riddell deed er onderzoek naar en vertelde er twee jaar geleden over in een interview met weekblad Mare. Hij stelt dat het imiteren van een ander automatisch gaat, omdat “we denken zo onze gesprekspartner beter te kunnen voorspellen of inschatten”. Het helpt, zegt hij, begrip op te wekken, meer empathie te voelen.
Spiegelen
Riddell vraagt zich daarbij zelfs af, en dat is best relevant tijdens een evenement als de NAVO-top, of het “spiegelen” invloed heeft op “sociale keuzes”? Zou het ervoor kunnen zorgen dat “mensen elkaar leuker vinden of graag met elkaar samenwerken?” Het is nog niet helemaal duidelijk.
En wat is de “neurale verklaring” voor dat nabootsgedrag? Dat wilde Laurie Carr van de Universiteit van Californië weten, schrijft Medisch Contact. Bij ruim vijftig proefpersonen werd door middel van MRI-scans de “hersenactiviteit gemeten” tijdens “imitatie en observatie” – want geen imitatie is mogelijk zonder observatie. De onderzoekers ontdekten een “toegenomen activiteit in de inferiore cortex en de superiore temporale cortex” en “ook de limbische hersengebieden” vooral de “amygdala en de insula” tonen meer activiteit.
In het Nederlands: de emotionele centra binnen de hersenen worden geactiveerd tijdens spiegelgedrag. Met name de insula, die gaat over de verwerking van emoties, heeft een hoofdrol. Die speelt binnen de hersenen “de belangrijkste rol bij empathie”.
Voorzichtigheid geboden
Klinkt allemaal goed. Toch moeten we niet zomaar met dat spiegel aan de haal gaan, schrijft hoogleraar sociale psychologie en columnist Roos Vonk op haar blog (en in een paper voor de British Journal of Psychology). Ja, schrijft ze, “als mensen elkaar eenmaal aardig vinden, gaan ze elkaar vanzelf nog meer imiteren”. Daarom gaan mensen op elkaar lijken – “en hun huisdieren”. Maar geforceerde imitatie heeft “geen meerwaarde”, sterker nog, het ligt er “al snel te dik bovenop”.
Actief kiezen om te imiteren is dus niet zo’n goed idee. Laat het imiteren maar aan de “automatische piloot”, stelt ze. Wat wél kan, is opletten wat anderen doen en daar op inspelen. Zo kunnen collega’s in onderhandelingen “hardheid en onbuigzaamheid met dito gedrag” beantwoorden, waardoor het helemaal vastloopt. Wie de “primitieve principes die aan dit imitatiegedrag ten grondslag” ligt kan overwinnen, schrijft ze. “Kun je het gedrag van anderen sturen, immers: de ander gaat jou nadoen.”
Of dat het doel van koningin Máxima is geweest, is volstrekt onduidelijk en zal dat waarschijnlijk ook voor altijd blijven. Reacties van uit Amerika afkomstige gebruikers op YouTube zijn in elk geval niet louter enthousiast. Zij zien de „greatest president van Amerika ooit” belachelijk gemaakt worden. Een ander meent dat Máxima haar „ware persoonlijkheid” heeft laten zien, met daarbij een kotsende emoji.
Ook die reacties zijn niet zo gek. Spiegelen kan een diplomatieke daad zijn. Maar iemands gezicht nadoen met een gekke bek (hoewel die imitatie best accuraat is) is dat eigenlijk nooit. Als dat het was.
Liveblog NAVO-top
Trump noemt 5 procent NAVO-norm ‘monumentale winst’ voor VS en ‘westerse beschaving’
