Activisten van Extinction Rebellion (XR) proberen maandagmiddag de A44 bij het Noord-Hollandse Abbenes te bereiken maar, zo ziet een NRC-verslaggever ter plaatse, staan voor een lastige opgave. Om het asfalt te bereiken moeten ze door een slootje heen. Aan de snelwegkant staat de politie te wachten. Iedereen die het slootje weet over te steken, wordt ingerekend.
De meeste demonstranten staan in een weiland naast de snelweg. Op protestborden staan teksten als „No safety on a dead planet” en „NATO leaders please behave”. XR wil met de actie de aandacht vestigen op de klimaatcrisis, vanuit de overtuiging dat die leidt tot gewapende conflicten.
Even kan Jan van Zanen, burgemeester van Den Haag, deze dag zitten voor de volgende afspraak begint. Hij fietst naar veel afspraken toe, en de stad ligt er de dag voor de NAVO-top begint goed bij, concludeert hij. „Ik ben aldoor buiten. De top is niet van mij, ik ben burgemeester van de gastlocatie.”
Hoe is deze eerste dag met grote afsluitingen verlopen?
“Ik ben trots dat winkels bereikbaar zijn en het ov rijdt. Maar zul je altijd zien: in het eerste uur was er iets met een tramwissel. Alles komt nu door de top, lijkt het. Zelfs als de was niet droogt. Maar dit had elke dag kunnen gebeuren.”
En rondom de conferentielocatie?
“Ik heb de afgelopen tijd zelf kunnen proeven en voelen hoe het rondom het World Forum is, ik woon er zelf. Geen vraag van buurtbewoners te klein, ieder probleem lost de gemeente op.”
Van Zanen is niet alleen verantwoordelijk voor de openbare orde in Den Haag, waarvoor 27.000 agenten – het halve korps – is ingezet, maar ook voor alles dat langs de noordkant tot aan de grens met Noord-Holland gebeurt. Er zijn demonstraties aangekondigd. “Dit weekend waren er ook twee. En onlangs hadden we hier twee historisch grote demonstraties die zonder problemen verliepen.”
Extinction Rebellion probeerde maandagmiddag de A44 te blokkeren en wil dat woensdag met de A12 doen. Gaat u optreden? “Ja. Ik doe openbare orde, het is aan het OM of de actievoerders worden vervolgd. Ik vind het afgrijselijk, en dit zeg ik voor de achttiende keer, dat dat eerder niet is gebeurd.”
Wat is de grootste uitdaging de komende 48 uur?
“Omgaan met het onbekende. We zijn voorbereid op 1.001 scenario’s. Wat als scenario 1.002 plaatsvindt, hoe gaat dat dan?”
Liveblog NAVO-top
Duitsland wil binnen vier jaar naar nieuwe NAVO-norm
Duitsland wil tot 2029 de tijd nemen om de defensie-uitgaven te verhogen tot 3,5 procent van het bbp. Dat schrijft persbureau ANP kort voor de presentatie van de Duitse begrotingsplannen.
Op de NAVO-top in Den Haag zullen de lidstaten overeenkomen binnen tien jaar op te bouwen naar defensie-uitgaven van 3,5 procent van het bbp. Daarbij moet nog eens 1,5 procent van het bbp naar gerelateerde sectoren zoals infrastructuur en cyberveiligheid gaan. Duitsland wil dus een stuk sneller gaan dan dat.
Nu geeft Duitsland nog 2 procent van het bbp uit aan defensie, dat wordt dit jaar nog 2,4 procent. De Duitse minister van Financiën, Lars Klingbeil, zou de komende twee jaar meer dan 170 miljard euro willen lenen voor de nationale begroting, melden persbureaus. Bondskanselier Friedrich Merz denkt daarbij dat er vermoedelijk weer een dienstplicht nodig is om voldoende soldaten bij elkaar te krijgen. „We zullen het waarschijnlijk niet alleen redden met het huidige vrijwillige systeem.”
Minder enthousiast is de Slowaakse premier Robert Fico. Hij benadrukte volgens persbureau Reuters maandag dat Slowakije het recht moet behouden zelf te bepalen hoe snel het naar de nieuwe NAVO-doelen voor 2035 toebeweegt, zonder het doel zelf in twijfel te trekken. „Slowakije heeft de komende jaren andere prioriteiten dan bewapening”, zei hij. Slowakije moet wat Fico betreft bijvoorbeeld eerst de levensstandaarden in de EU kunnen bijbenen.
Liveblog NAVO-top
Rutte trapt NAVO-top af met persconferentie: ‘Geen opt-out voor Spanje’
De Japanse premier Shigeru Ishiba wil zich „niet blindstaren op een numeriek doel voor het defensiebudget, zoals de omvang in verhouding tot het bbp”. Dat zei hij maandag op een persconferentie, meldt persbureau ANP. Ishiba reageert daarmee op berichten dat de Verenigde Staten ook van Aziatische bondgenoten willen dat zij 5 procent van het bbp aan defensie uitgeven.
Japan hoort niet bij de NAVO, maar is wel een belangrijke bondgenoot van de VS. Een woordvoerder van het Pentagon zei tegen de Japanse omroep NHK dat een verhoging van de defensie-uitgaven door bondgenoten uit de Azië-Pacific een logische stap zou zijn door „de enorme militaire opbouw van China” en het nucleaire en raketprogramma van Noord-Korea.
Eerder op maandag zegde de Japanse premier zijn plannen om bij de NAVO-top aanwezig te zijn al af. Volgens het Japanse ministerie van Buitenlandse Zaken waren „allerlei omstandigheden” de reden om af te zeggen. De Japanse buitenlandminister Takeshi Iwaya reist wel naar Den Haag, meldt persbureau Reuters.
Zuid-Korea en Australië zeggen ook af
Ishiba zou zich volgens Reuters hebben teruggetrokken omdat een geplande bijeenkomst tussen de NAVO en de IP4 niet doorgaat. De IP4 is een verband van vier landen in de regio Azië-Pacific die nauw samenwerken met de NAVO: Japan, Zuid-Korea, Australië en Nieuw-Zeeland.
Ook zou een bijeenkomst met de Amerikaanse president Donald Trump er voor de vier landen niet inzitten. Eerder zegden ook de Zuid-Koreaanse president en de Australische premier al af voor de top in Den Haag.
Het is overigens de vraag of alle NAVO-lidstaten het écht eens zijn over een verhoging van de defensie-uitgaven tot 5 procent van het bbp. De lidstaten werden het in aanloop naar de NAVO-top eens over een nieuwe ontwerptekst. Ook dwarsligger Spanje ging uiteindelijk overstag, omdat de nieuwe ontwerptekst meer ruimte overlaat voor verschillende interpretaties. Volgens diplomaten is de formulering „we zeggen toe” veranderd in „bondgenoten zeggen toe”, waarmee Spanje voor zichzelf een uitweg ziet.
Liveblog NAVO-top
Rutte trapt NAVO-top af met persconferentie: ‘Geen opt-out voor Spanje’
