Geef hem nooit geld, hoogstens een leeg blikje of flesje. Reginald Houndjago vond trots in zijn werk als statiegeldjager, was betrokken bij de oprichting van een ‘vakbond’ en mag bij de wethouder op gesprek. Wanneer mag werk een baan heten?
Heb je vragen, suggesties of ideeën over onze journalistiek? Mail dan naar onze redactie via [email protected]
Voor het eerst in minstens 75 jaar heeft Harvard een onderzoeker met een vaste aanstelling ontslagen, melden de Amerikaanse publieke zender GBH en universiteitskrant The Harvard Crimson. Eind mei moest psychologiehoogleraar Francesca Gino opstappen bij Harvard Business School nadat ze was beschuldigd van onderzoeksfraude. Ze was er een van de best betaalde hoogleraren: voordat ze onder vuur kwam te liggen, verdiende ze ruim een miljoen dollar per jaar.
Gino deed onderzoek naar oneerlijk gedrag, vaak samen met Dan Ariely van Duke University, auteur van het populair-wetenschappelijke boek The Honest Truth about Dishonesty (vertaald als Heerlijk Oneerlijk), die ook werd beschuldigd, in een nogal pikante variant op het idee dat psychologen graag datgene onderzoeken waar ze zelf mee kampen.
De kwestie sleept al een paar jaar. In augustus 2021 publiceerde Data Colada er voor het eerst over. Dat is een blog van drie gedragswetenschappers over wetenschappelijke integriteit in hun vakgebied. Zij lieten zien dat er data waren verzonnen in een groot onderzoek naar de vraag of mensen zich eerlijker gedragen als ze een verklaring tekenen boven of onder de zin: „Ik beloof dat de informatie die ik geef correct is.” Wat eruit kwam doet er niet toe, want het artikel werd in september 2021 teruggetrokken. Gino en Ariely waren twee van de vijf auteurs.
Harvard Business School begon een onderzoek naar Gino. Dat leidde ertoe dat ze in juni 2023 met onbetaald verlof werd gestuurd, niet meer op de campus mocht komen en haar hoogleraarschap werd ingetrokken. In diezelfde maand publiceerde Data Colada nieuw bewijs van fraude in een ander onderzoek in het eerder genoemde teruggetrokken artikel – fraude waar Gino volgens Data Colada verantwoordelijk voor was. Binnen een paar dagen volgden nog drie blogposts die fraudebeschuldigend naar Gino wezen, over drie andere artikelen.
En ook in diezelfde maand bereikte de zaak de Amerikaanse nationale media. Nieuwssite Vox kopte: „Kun je een oneerlijkheidsonderzoeker van Harvard vertrouwen?” Een paar maanden later volgde The New Yorker met: „Zij hebben onderzoek gedaan naar oneerlijkheid. Was hun werk een leugen?”
Toen Harvard daarop besloot te onderzoeken of Gino ontslagen kon worden, spande zij een rechtszaak wegens smaad aan tegen Harvard, de decaan én de drie bloggers van Data Colada. Ze eiste onder meer 25 miljoen dollar schadevergoeding. Binnen twee dagen haalden bezorgde collega’s van de bloggers via crowdfunding een kwart miljoen dollar op voor hun verdediging. In september verwierp een federale rechter de smaadaanklacht, maar het bleef nog even de vraag of Harvard haar wel mocht straffen terwijl ze tenure had, een vaste aanstelling die tegen ontslag beschermt. Toch is ze nu dus ontslagen. Harvard wilde daar tegen GBH verder niets over zeggen.
Op Gino’s site schrijft ze dat ze niet heeft gefraudeerd en dat ze zal blijven vechten om de fout recht te zetten.
Naar Ariely is ook onderzoek gedaan. Zijn naam werd in 2024 gezuiverd, vertelde hij aan Business Insider; hij werkt nog bij Duke.
Russische troepen die de afgelopen weken vanuit Koersk de noordelijke Oekraïense regio Soemy zijn binnengetrokken, vormen volgens de Oekraïense militaire autoriteiten een groeiende bedreiging voor de stad Soemy. De stad, die voor de grootschalige Russische invasie een kwart miljoen inwoners telde, komt steeds meer onder vuur te liggen van Russische drones, raketten en artillerie.
Nadat de Oekraïense bezettingsmacht in maart grotendeels uit de Russische grensregio Koersk was verdreven bezwoer president Poetin dat hij een ‘bufferzone’ zou instellen in de Oekraïense regio Soemy, om Koersk te beschermen tegen toekomstige Oekraïense aanvallen. De Russen zouden zo’n zestigduizend militairen hebben verzameld in de grensstreek bij Soemy. Dat zijn volgens Mykola Malomoezj, voormalig hoofd van de buitenlandse inlichtingendienst van Oekraïne, grotendeels dezelfde eenheden die eerder Koersk heroverden.
Hoewel de Oekraïners de Russische aanval op Soemy verwachtten, krijgt die zone toch steeds meer vorm. Volgens een woordvoerder van de Oekraïense eenheden die de noordelijke regio verdedigen, Ivan Sjevtsov, bezetten de Russen inmiddels een gebied met een breedte van zo’n vijftien kilometer en een diepte van zes tot zeven kilometer, zo zei hij dinsdag op de nationale televisie. Het Russische ministerie van Defensie meldde dinsdag de inname van het dorp Andriivka. Woensdagmiddag claimde Moskou de verovering van twee andere dorpen, Ridkodoeb en Kindrativka.
Duizenden bewoners van inmiddels 213 dorpen en nederzettingen in de regio Soemy zijn de afgelopen weken geëvacueerd, anticiperend op het naderende front. Volgens de meest recente kaart van DeepState, een groep Oekraïense oorlogsanalisten die de frontlijn dagelijks in kaart brengt, is de breedte van het nieuwe front in Soemy inmiddels ruim 25 kilometer. Russische troepen zouden de gelijknamige stad tot zo’n twintig kilometer zijn genaderd.
In de binnenstad van Soemy vielen volgens de Oekraïense autoriteiten dinsdag vier doden en raakten 28 burgers gewond als gevolg van Russische artilleriebeschietingen. Volgens president Volodymyr Zelensky was het een bewuste aanval op burgers.
/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133209228-d6a667.jpg|https://images.nrc.nl/89tlwWaUoHTCWhJ4K6gHEx5qGA4=/1920x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133209228-d6a667.jpg|https://images.nrc.nl/0Da7A2ZldnP4ZexhX4Q7S7T9cfU=/5760x/filters:no_upscale()/s3/static.nrc.nl/images/gn4/stripped/data133209228-d6a667.jpg)
Foto Yehor Kryvoruchko/Getty Images
Het hoofd van het militaire bestuur van Soemy, Oleh Hryhorov, noemde de situatie in het grensgebied dinsdag op Facebook „complex, dynamisch maar onder controle”. „Het Russische leger beschiet constant grensdorpen en raakt daarbij woningen, boerderijen en de civiele infrastructuur”, aldus Hryhorov.
Volgens DeepState verslechtert de situatie in Soemy door „constante druk van de vijand, en veel infanterie”. DeepState stelt dat de Russen er telkens in slagen, nadat zij zijn aangevallen, „snel een nieuwe golf in te brengen, waardoor het nauwelijks mogelijk is ze op tijd te vernietigen”.
Deze ‘vleesaanvallen’, zoals ze in Oekraïne wel worden genoemd, passen in de tactiek die de Russen eerder in de oorlog in Oekraïne veelvuldig toepasten, vooral in de regio Donetsk, bij Bachmoet en Avdiivka. Een Oekraïense sergeant vertelde maandag bij omroep Soepilne dat de Russen kleine groepjes infanterie vormen uit de overlevenden van grotere aanvallen. Die proberen vervolgens met motoren en terreinwagens stukken terrein te overbruggen. En dat werkt: „Het is niet mogelijk om iedereen te pakken. Het Russische leger rent naar binnen, graaft eigen schuilplaatsen en wacht op de volgende groep. Daarvan overleven er een paar, die verzamelen zich geleidelijk weer, en dan trekken ze verder.”
Kyiv is in de regio Soemy nu vooral beducht voor het verlies van het dorp Joenakivka, zegt militair expert Pavlo Narozjny tegen Soespilne. Joenakivka ligt op een kleine dertig kilometer van de stad Soemy, maar aan de belangrijkste doorgaande weg in de streek, de H07.
Overigens denkt legerwoordvoerder Ivan Sjevtsov dat het de Russen in Soemy niet gaat om het instellen van een bufferzone of een beperkte inval, maar om de bezetting van de hele regio. „Net zoals de regio’s in het oosten van Oekraïne.”
Toch achten militaire analisten de kans klein dat de Russen helemaal naar de stad Soemy zullen kunnen oprukken, of de stad zelfs kunnen innemen. Volgens voormalig inlichtingenchef Malomoezj hebben de Oekraïense strijdkrachten de afgelopen jaren dieper landinwaarts tal van versterkte posities gecreëerd. „Die versterkte posities maken het niet alleen mogelijk om de verdediging te behouden, maar ook om vanuit afgesloten sectoren aanvallen uit te voeren op oprukkende eenheden”, zei Malomoezj maandag. „Dat wil zeggen, de paraatheid van onze strijdkrachten is op een hoog niveau.”
Ook de analisten van het Institute for the Study of War (ISW), een Amerikaanse defensiedenktank die de situatie aan het front dagelijks bestudeert, verwacht niet dat de Russen in staat zijn de stad Soemy te veroveren. Volgens ISW zullen de Russen waarschijnlijk proberen op te rukken tot zo’n twaalf tot vijftien kilometer van de stad, wat voor hen genoeg is om de hele agglomeratie met artillerie en drones onder vuur te nemen. De Russen zullen volgens ISW intensieve drone- en artillerie-aanvallen op de stad willen gebruiken om een verdere opmars in de toekomst te kunnen ondersteunen.
Lees ook
Met een grootschalige droneaanval brengt Oekraïne Rusland een mokerslag toe
Maar de denktank noemt het „hoogst onwaarschijnlijk” dat de Russen op de korte of middellange termijn de stad Soemy kunnen innemen. „De Russische strijdkrachten hebben sinds juli 2022 geen Oekraïense stad meer veroverd met een bevolking die voor de oorlog groter was dan honderdduizend mensen.”
De rechtbank Den Haag oordeelt dat de Nederlandse staat niet aansprakelijk is voor de schade die de neergeschoten Enschedese advocaat Philippe Schol in november 2019 opliep. Dat blijkt uit een schriftelijke uitspraak van de rechtbank Den Haag op woensdag die NRC inzag.
„Omdat niet is komen vast te staan dat er tussen mei en november 2019 nog signalen zijn geweest dat de curator ernstig gevaar liep, komt de rechtbank tot het oordeel dat er op 6 november 2019 niet zodanige maatregelen van kracht zouden zijn geweest, dat de aanslag niet had plaatsgevonden”, schrijft de rechtbank.
Vorig jaar stelde Schol de Nederlandse staat aansprakelijk voor de aanslag op zijn leven. Volgens de advocaat negeerden politie en justitie signalen dat criminelen hem wilden ombrengen. Schol zou herhaaldelijk, maar tevergeefs, om bescherming hebben gevraagd. Zeven weken voor de aanval op Schol werd Derk Wiersum, advocaat van kroongetuige Nabil B, in Amsterdam doodgeschoten. De incidenten typeerden het klimaat waarin de advocatuur onder druk stond van de zware criminaliteit.
Criminelen openden indertijd vanuit een Volkswagen Polo het vuur op Schol, vlakbij zijn woning in het Duitse Gronau, op tien minuten afstand van zijn advocatenkantoor in Enschede. De slagader in Schols bovenbeen werd geraakt, de zenuwen bleken blijvend beschadigd. Daardoor kon de advocaat naar eigen zeggen nooit meer zijn oude aantal uur werken, een schadepost van 2,5 miljoen euro. Maandenlange onderhandelingen tussen Schol en de staat over een schadevergoeding liepen op niks uit.
Op basis van de beschikbare informatie kon het Openbaar Ministerie naar eigen zeggen niet voorzien dat de veiligheid van Schol zo ernstig in gevaar zou kunnen komen. Ook zegt het OM niet bevoegd te zijn om in het buitenland veiligheidsmaatregelen te treffen.
Afgelopen april werden de inzittenden van het voertuig, Bert Jan ten V. (50) en Maikel T.T. (34), in hoger beroep veroordeeld tot respectievelijk zeventien en vijftien jaar gevangenisstraf. Zij moesten Schol 384.000 euro aan schadevergoeding betalen. Beide mannen ontkenden te hebben geschoten. Volgens het gerechtshof in Arnhem was het aannemelijk dat Schol werd neergeschoten vanwege zijn werk als curator.
Lees ook
Justitie wist al maanden dat de curator gevaar liep – maar beveiliging kreeg hij niet
Schol wikkelde als curator het faillissement van de Hengelose sportschool Olympic Gym af. In die door de rechtbank toebedeelde rol deed hij ook aangifte tegen eigenaar Ronald B., voor het niet voldoen aan de inlichtingenplicht, bedrieglijke bankbreuk, benadeling van schuldeisers en diefstal (van fitnessapparatuur).
Volgens medewerkers van een Nederlandse vishandel, waar Schol weleens winkelde, was Ronald B. tijdens de afhandeling van het faillissement op zoek naar Schols privéadres. Later liet de Duitse politie aan Schol weten dat iemand hem wilde vermoorden. Ronald B. ontkende enige betrokkenheid bij het schietincident en werd niet vervolgd.
