In het versteende Rotterdam is nu het Hofplein aan de beurt om te vergroenen. ‘Want niemand zegt: doe mij maar overal asfalt, stoeptegels en beton’

Posted on May 19, 2025 by admin

Naast het terras van Cece Bar Urbana aan het Hofplein in Rotterdam zijn graafmachines aan het werk. Toch hoor je eigenaresse Mariël van Tongerlo niet klagen: over twee jaar kijken haar gasten uit over een nieuw stadsplein, met bomen en fontein. Tot die tijd maken ze er het beste van. „Desnoods zetten we wat strandstoelen in het zand”, zegt ze. „Voor het vakantiegevoel.”

Ze begon het café een jaar geleden met haar partner, met oog op de transformatie van het plein. Op dit moment is de zaak nog een beetje weggestopt. We zitten verborgen, zegt ook kapster Maud van der Wal van salon Maud, naast het café. Ze verwacht meer aanloop als het plein klaar is. „Straks wordt het een hotspot.”

Het in de stad iconische Hofplein fungeerde tot voor kort als een druk verkeersknooppunt. De rotonde, met rondom een driebaansweg, lag op een doorgaande route voor autoverkeer tussen de noord- en zuidoever van de Nieuwe Maas. Ook verkeer tussen oost en west werd door verkeersnavigatie via het Hofplein geleid. Zo stonden er dagelijks tijdens de spitsuren lange files in het centrum van de stad.

Het was geen plein dat uitnodigde. Meer een plek waarvan je zo snel mogelijk weer weg wilde

Het was geen plein dat uitnodigde. Meer een plek waarvan je zo snel mogelijk weer weg wilde. Dat kon zo niet langer, vond Rotterdam. De binnenstad is de laatste jaren namelijk aanzienlijk drukker geworden. Door flink te bouwen – vooral voor het midden en hogere segment – groeide het aantal binnenstadbewoners van 12.000 begin deze eeuw tot nu vier keer zoveel. Dat aantal zal de komende jaren alleen maar toenemen.

Al die nieuwe en bestaande bewoners wandelen, fietsen, doen boodschappen, hebben behoefte aan groen. Kortom, ook de buitenruimte moest worden aangepast. De „verblijfskwaliteit” van de binnenstad moest omhoog, zegt projectmanager Hofplein, Iris van der Lee. Tegen het einde van 2027 is het voormalige grijze verkeersplein omgevormd tot een groen stedelijk plein, met aanzienlijk meer ruimte voor voetgangers en fietsers.

Van der Lee houdt kantoor aan het Hofplein, naast het Hilton Hotel, en laat daar grote wandplaten zien met de opeenvolgende stappen van het project. Het plein zou niet in één keer dicht gaan, werd besloten. Er moest nog wel een mogelijkheid blijven voor auto’s om te passeren, evenals voor de tram. Taartpuntsgewijs gaat het plein sinds vorige maand op de schop. Intussen zijn alle verkeerslichten uit en hebben fietsers en voetgangers voorrang.

Het Hofplein in Rotterdam, april 2025. Met op de voorgrond een snelle, groene sportauto.

Foto Walter Herfst

Ruim baan

Het oude Hofplein kan gerust worden gezien als een symbool van het naoorlogse Rotterdam. Nadat het bombardement van 14 mei 1940 het stadscentrum grotendeels in puin legde, werd de stad weer opgebouwd naar Amerikaans model: brede boulevards, een winkelcentrum in het hart van de stad en vooral: ruim baan voor de auto.

Rotterdam wil het weinig sprankelende imago van een grijze autostad van zich afschudden. „De stad is versteend”, zegt wethouder Pascal Lansink-Bastemeijer (buitenruimte, VVD) aan de telefoon. Hij noemt het oude Hofplein een „asfaltpuist”. „Dat vroeg om een ingreep. We hebben heel veel huishoudens zonder tuin. Zij zoeken in de zomer ook verkoeling.”

De auto krijgt daarbij fors minder ruimte toebedeeld. „Er zijn te veel mensen die zonder bestemming door onze stad rijden”, aldus Lansink. Bijna een kwart van het autoverkeer rond het Hofplein heeft daar volgens hem eigenlijk niks te zoeken. „Er zijn letterlijk mensen die via het centrum van Delft naar Ridderkerk rijden.” Rotterdam wil automobilisten ontmoedigen het centrum als ‘ringweg’ te gebruiken.

Hofpleinfontein

Kom, laten we een rondje lopen, zegt Van der Lee. Ze wijst hoe langs de rand van het plein brede trottoirs komen, daarna fietspaden en dan twee rijstroken voor auto’s die maximaal dertig kilometer per uur mogen rijden. Op het plein komen 150 nieuwe bomen. Die oude platanen moeten helaas wijken, wijst ze. „Eentje staat precies op het toekomstige fietspad. Die wordt uitgegraven en verplaatst naar een andere hoek.”

Twee jonge platanen die bovenop de stadsverwarming staan in de hoek van het voormalige Shell-gebouw moeten helaas weg. De vijf platanen voor het Hilton worden behouden.

Op en rond het vernieuwde plein zal het zeven graden koeler zijn dan op het oude, heeft de gemeente laten uitrekenen. Dat komt door de bomen, het gras, de beplanting, de gele gravelpaden. „Het verbaasde ons ook”, zegt Van der Lee, „Maar het groen heeft dus een geweldig effect op de temperatuur.” Geen overbodige luxe, in de stad waar hittestress met de steeds warmer wordende zomers een groeiend probleem is.

De fontein blijft het middelpunt – ook bekend bij niet-Rotterdammers vanwege de traditionele duik van Feyenoordsupporters na een overwinning. Tot nu toe was de fontein zelf nauwelijks zichtbaar achter alle langsrijdende auto’s. Straks wordt die uitgegraven. Daardoor worden de door kunstenaar Cor van Kralingen gebeeldhouwde dierenkoppen beter zichtbaar.

Onzichtbaar voor het oog, onder de grond, gebeurt ook veel. Zo wordt het verzamelriool, waarop riolen uit diverse wijken uitkomen, vernieuwd. En dertig meter onder de grond wordt regenwater verzameld in een zandlaag waar een miljoen liter kan worden opgeslagen. In de zomer worden de bomen op het plein daarmee bewaterd.

Een artist’s impressions van het nieuwe Hofplein.

Illustratie Juurlink+Geluk

Groene hipsterzone

Derk Loorbach, hoogleraar sociaal-economische transities aan de Erasmus Universiteit, noemt de makeover van het Hofplein een „belangrijke stap vooruit”. Hij ziet dat Rotterdam in een internationale trend stapt van steden die hun openbare ruimte omgooien ten gunste van voetgangers en fietsers. De „autodominantie” is volgens hem – zij het voorzichtig – aan het kantelen.

Naast het Hofplein vallen meerdere grote projecten op. Zo wordt aan de zuidoever van de Nieuwe Maas, naast de Van Brienenoordburg, een getijdenpark aangelegd, waar over enkele jaren Rotterdammers doorheen kunnen wandelen over lange vlonders. Daarnaast zal het voormalige spoorwegviaduct De Hofbogen worden veranderd in een lang groen stadspark, dat doet denken aan de The High Line in New York.

Op en rond het vernieuwde plein zal het zeven graden koeler zijn dan op het oude

Wethouder Lansink heeft grote dromen. „Ik denk dat groen een van onze nieuwe identiteiten kan worden. Naast de haven, onze architectuur, kan dit een nieuw visitekaartje zijn voor onze stad.” Dat verhaal kan volgens hem rekenen op veel instemming. „Of je nu links of rechts bent, er is niemand die zegt: doe mij maar overal asfalt, stoeptegels en beton.”

Loorbach ziet wel een risico: dat slechts een selecte groep inwoners profiteert van de groene metamorfose. „Op deze manier beperk je wel de toegang tot het centrum voor mensen die auto-afhankelijk zijn, geen geld hebben voor het ov of niet kunnen fietsen. Het moet geen gegentrificeerde, groene hipsterzone worden.”

Het is logisch dat Rotterdam in het centrum, op de drukste plek, begint met vergroenen, zegt hij. Maar de aandacht mag niet alleen uitgaan naar prestigeprojecten als de vernieuwing van het Hofplein, stelt hij. „Rotterdam is een stad van grote projecten. Maar de kleinere ingrepen in wijken, een soort stedelijke acupunctuur, zijn misschien minder sexy, maar minstens even belangrijk.”

Lees ook

De stad van de toekomst is cultureel superdivers

Picknicken

Loorbach luistert met enige scepsis naar de woorden van Lansink. Hij spreekt van „halfslachtig beleid”. „Rotterdam doet goede dingen, maar als je naar de opgave kijkt is het de vraag of het genoeg is. Het is goed dat de auto competitie krijgt, maar eigenlijk wil je dat het omkeert: dat er radicaal wordt gekozen voor fietsers en voetgangers. Maar daar zijn we politiek gezien gewoon nog niet.”

Die weg wil Rotterdam inderdaad niet inslaan, zegt de wethouder. „We gaan de stad niet volledig afgrendelen voor de auto. Als je met de auto wilt komen, ben je nog steeds welkom. Het is alleen niet meer voor doorgaand verkeer.” Voor een autovrije binnenstad is het draagvlak volgens hem nog „te beperkt”. Omwonenden en ondernemers zijn bij projecten als deze volgens hem „bijzonder kritisch”.

Een begin is er wel. Als de verwachtingen uitkomen, daalt het aantal auto’s bij het Hofplein van 44.000 naar 18.000 per dag. Het blijft, benadrukt Van der Lee, een drukke plek. Ze moet lachen als mensen in hun enthousiasme het nieuwe ontwerp aanprijzen als „oase van rust”. Het wordt dus geen Hoge Veluwe. Wie wil picknicken, moet naar het Kralingse Bos.

Landbouwminister Wiersma krijgt tik op vingers van adviescollege voor openbaarheid vanwege ‘langdurige en kostbare procedure’

admin
May 19, 2025
0

Minister Femke Wiersma (Landbouw, BBB) is berispt omdat ze de publicatie van uitstootgegevens van veehouders vertraagt. Ze krijgt deze tik op de vingers van het Adviescollege Openbaarheid en Informatiehuishouding (ACOI). Wiersma wil de gegevens pas openbaar maken wanneer alle zestigduizend veehouders een brief hebben gekregen over hoe publicatie aan te vechten.

Volgens het ACOI is dat een „langdurige en kostbare” procedure, die „onnodig” is en „een verkeerde indruk” wekt: boeren zouden het idee kunnen krijgen dat ze publicatie van de gegevens kunnen tegenhouden, terwijl daar wettelijk geen ruimte voor bestaat. Wiersma moet daarom afzien van deze procedure, adviseert het ACOI in een maandag gepubliceerd advies. De minister moet dit advies meenemen in verdere besluiten.

Minister Wiersma gaat het advies bestuderen, laat haar woordvoerder weten. Ze benadrukt dat ze zich aan de wet wil houden, maar ook dat boeren „goed en tijdig individueel” geïnformeerd moeten worden om „bijvoorbeeld” de openbaarmaking aan te vechten.

Alle boeren per brief inlichten en hun klachten verwerken, zou volgens de woordvoerder tussen de zes en acht maanden duren en tussen de 5 en 14 miljoen euro kosten, afhankelijk van het aantal klachten.

Lees ook

Femke Wiersma ging altijd vol voor boerenbelangen. Kan ze ook politiek laveren?

Vastgelopen

Aanleiding voor het advies is een vastgelopen Woo-procedure – de Wet open overheid – waarin journalisten van Follow the Money, Omroep Gelderland en NRC vragen de uitstootgegevens van veehouders te openbaren. Op basis daarvan is onder meer de effectiviteit van het stikstofbeleid te berekenen. Deze verzoeken werden in december 2022 ingediend. De gegevens werden vooralsnog niet openbaar gemaakt. Ook andere omvangrijke Woo-verzoeken van onder meer Wakker Dier en milieubeweging MOB werden stilgelegd.

Minister Wiersma liet haar invloed in deze procedures al eerder gelden. Onder haar voorganger Piet Adema (ChristenUnie) werd besloten de gegevens openbaar te maken. Dat besluit vochten boerenbelangenorganisaties Farmers Defence Force en de Melkveehouders Vakbond aan bij de rechtbank. Voor de rechtbank uitspraak kon doen, trok de Rijksdienst voor Ondernemend Nederland, die de gegevens beheert, het besluit in om die te openbaren. Dat gebeurde in januari na een ingreep van Wiersma, die een halfjaar daarvoor was aangetreden als minister.

Alle boeren per brief inlichten en hun klachten verwerken, duurt tussen de zes en acht maanden en kost tussen de 5 en 14 miljoen euro

Wiersma vindt dat de procedure waarin veehouders de publicatie van gegevens konden aanvechten, onvoldoende zorgvuldig. Het besluit is aangekondigd in de Staatscourant, zoals gebruikelijk is bij verzoeken waarbij veel partijen betrokken zijn. Drieduizend boeren tekenden protest aan tegen het besluit. Wiersma denkt dat veehouders het besluit gemist kunnen hebben en wil daarom alle boeren individueel aanschrijven.

De minister erkent dat het hoogstwaarschijnlijk niets verandert aan de uitkomst: de gegevens moeten openbaar worden gemaakt. In een internationaal verdrag is afgesproken uitstootgegevens altijd te openbaren, onder meer om omwonenden goed te informeren over mogelijke gezondheidsrisico’s.

Tijdrovend

Boeren individueel aanschrijven is daarom onnodig, schrijft het ACOI. En in tegenspraak met „behoorlijk bestuur en zorgvuldige besluitvorming”, stelt het adviescollege, omdat boeren onterecht de indruk kunnen krijgen dat publicatie van de gegevens is te voorkomen. Het ACOI dringt er bij de minister „hopelijk ten overvloede” op aan om de „wet- en regelgeving op zorgvuldige en behoorlijke wijze uit te voeren”.

Boeren moeten wel de gelegenheid krijgen om publicatie van hun gegevens bij de rechter aan te vechten, stelt het ACOI. Het raadt de minister ook aan de gegevens zelf ieder jaar actief openbaar te maken, om tijdrovende procedures te voorkomen.

Boerenbelangenorganisatie menen dat de publicatie van adresgegevens zorgt voor meer onveiligheid op het boerenerf. De LTO pleit al langer voor aanpassing van de Woo. Ook BBB wil deze wet aanpassen. Woensdag debatteert de Tweede Kamer daarover op verzoek van fractievoorzitter Caroline van der Plas.

Tijdens de cyberaanval op de TU waren ook de draaiboeken voor crises onbereikbaar. ‘Gelukkig zaten die in ons hoofd’

admin
May 19, 2025
0

Patrick Groothuis, vicevoorzitter van de TU Eindhoven, lag thuis te slapen toen het IT-team van de universiteit hem in de nacht van zaterdag 11 op zondag 12 januari probeerde te bellen. Zijn telefoon stond op stil. Toen hij wat later even wakker werd en op zijn telefoon keek hoe laat het was, zag hij dat hij twee oproepen had gemist. Op de voicemail stond een bericht van zijn IT-collega’s: hackers hadden zich toegang weten te verschaffen tot het netwerk van de universiteit.

Hij belde terug en kreeg te horen dat gealarmeerde IT-medewerkers tevergeefs hadden geprobeerd de indringers te verjagen. Vlak voor middernacht was besloten dat er maar één oplossing was: alle netwerkverbindingen uitzetten. „Je stapt ineens in een andere realiteit”, zegt Groothuis, die destijds het centrale crisisteam leidde.

Deze maandag blikte de TU Eindhoven terug op de cyberaanval, die ervoor zorgde dat de universiteit in januari een week lang dicht bleef. De universiteit maakte ook rapporten van Fox IT en het COT, Instituut voor Veiligheids- en Crisismanagement openbaar. „Het past bij ons als universiteit om deze kennis te delen, ook als het om minder leuke dingen gaat”, zegt Groothuis. „Dat kan andere organisaties weerbaarder maken, zoals de cyberaanval op Maastricht University in 2019 voor ons een wake-upcall is geweest.”

Lees ook

Hacker had vijf dagen ongemerkt toegang tot netwerk TU Eindhoven

Patrick Groothuis, vicevoorzitter van de TU Eindhoven.

Foto Freekje Groenemans

Weten jullie inmiddels wie achter de aanval op jullie systemen zat en wat het motief was?

„Daar zijn we helaas weinig over te weten gekomen, de politie doet er ook nog onderzoek naar. We weten zelfs niet of het één persoon op z’n zolderkamertje was, of een collectief. De aanval is ingezet vanuit drie gehackte accounts waarvan de inloggegevens waarschijnlijk verhandeld zijn op het dark web. We hebben de indruk dat de hackers geen statelijke actoren zijn geweest. Die zijn meestal op zoek naar gevoelige informatie en blijven stilletjes in je netwerk zitten. De activiteiten in onze systemen wijzen eerder op een aanval met gijzelsoftware. We zijn er net op tijd bij geweest: er zijn geen data gestolen en er is ook geen losgeld geëist.”

Doordat jullie het netwerk platlegden, konden jullie een week lang moeilijk communiceren. Met elkaar, maar ook met studenten en medewerkers. Hoe losten jullie dat op?

„Ja, dat was lastig. Twintigduizend mensen op onze universiteit konden ineens niet meer in de systemen. Wijzelf ook niet. We konden zelfs niet in de draaiboeken voor een crisis als deze. Maar gelukkig zaten die goed in ons hoofd. Om studenten en docenten te waarschuwen dat de universiteit dicht zou blijven, plaatsten we een bericht op onze website. Dat kon via een achterdeurtje op internet, in de cloud. Voor dringende vragen van studenten creëerden we een speciaal WhatsApp-account.”

„We denken dat de hackers geen statelijke actoren waren. De activiteiten wijzen eerder op een aanval met gijzelsoftware”

Hoe groot is de impact geweest voor studenten?

„Er stonden die week weinig colleges gepland, de week erop zouden er tentamens zijn. Het grootste probleem was dat studenten niet in Canvas konden komen, het systeem waarin alle informatie over vakken staat. We hebben op dinsdag besloten de tentamens een week uit te stellen. Studenten voor wie dat slecht uitkwam, mochten de tentamens op een ander moment inhalen.”

Konden andere activiteiten op de universiteit wel doorgaan?

„Er waren docenten die studenten nog wat uitleg wilden geven voor tentamens, dat kon doorgaan. En onderzoekers in sommige labs konden verder met hun proeven. We moesten wel eerst uitzoeken of het veilig was, of bijvoorbeeld detectiesystemen voor gevaarlijke gassen nog werkten. Daarnaast waren er mensen die thuis doorwerkten.”

Zijn alle problemen verholpen?

„Na een week werkte Canvas weer en een heleboel andere systemen. Maar er zijn nog beperkingen bij bepaalde onderzoeksgroepen, omdat hun servers nog door de digitale wasstraat moeten.”

Welke lessen trekken jullie en wat kunnen andere organisaties hiervan leren?

„Met cybersecurity ben je nooit klaar, je moet daar continu in investeren. Check regelmatig of mensen geen oude wachtwoorden gebruiken, zoals bij ons helaas het geval was. En wacht niet te lang met multifactor-authenticatie [een extra beveiligingslaag waarbij je met twee of meer middelen je identiteit bevestigt]. We zouden dat voor deze zomer invoeren voor het VPN-systeem. Dat bleek te laat, want via die deur gingen de hackers het systeem binnen.

„Het gaat ook om crisisbeheersing. Mensen moeten getraind zijn om in zo’n storm de rust te bewaren. Ik ben heel trots op onze IT-afdeling die op het juiste moment de beslissing durfde te nemen om het hele netwerk uit te schakelen.”

„Het gaat ook om crisisbeheersing. Mensen moeten leren in zo’n storm de rust te bewaren”

Het kabinet wil onderwijs als vitale sector laten vallen onder een nieuwe wet om de cyberveiligheid in Nederland te verbeteren. Hoe kijkt u daar tegenaan?

„Ik vind dat een heel slecht plan, want de universiteiten werken al meerdere jaren in sectoraal verband aan het verbeteren van de cyberveiligheid. Onder die nieuwe wet zouden we moeten overstappen naar een andere systematiek. Dat kost heel veel inspanning en geld, terwijl het geen extra veiligheid oplevert. Geld dat niet aan onderwijs of onderzoek kan worden besteed.”

Partijen in de Tweede Kamer willen dat vitale sectoren een 48-uursplan maken om hun ict-systemen snel weer in de lucht te krijgen, of anders analoog door te gaan. Kan de universiteit dat?

„Ik begrijp de wens, maar de realiteit is natuurlijk anders. We zijn hartstikke gedigitaliseerd. Dan zouden we weer helemaal terug moeten naar papier. Theoretisch kan alles, maar dan zou ik ook graag tientallen miljoenen extra per jaar willen om het uit te voeren.”

Lees ook

Op de TU Eindhoven is de bibliotheek leeg en de koffietent gesloten