De rechtbank in Den Haag gaat getuigen horen in de juridische nasleep van de ‘patentenkwestie’ rond oud-minister, voormalig hoogleraar en kankeronderzoeker Ronald Plasterk. Dat bleek vrijdag tijdens de regiezitting van de rechtszaak waarin het Amsterdam UMC het mede-uitvinderschap van patenten en een schadevergoeding eist van Plasterk en het bedrijf CureVac dat de patenten kocht.
NRC onthulde vorig jaar hoe Plasterk voor eigen gewin het Amsterdam UMC passeerde door patenten te claimen en te verkopen. De vragen over Plasterks integriteit die daardoor rezen, leidden ertoe dat hij zich terugtrok als premierskandidaat van Wilders.
De patentenkwestie draait om de samenwerking van Plasterk met het Amsterdam UMC en de miljoenendeal die daaruit voortkwam in de jaren na zijn vertrek uit de politiek. Samen met wetenschapper Jan Koster van het Amsterdam UMC legde Plasterk, die na de politiek weer hoogleraar werd, de basis voor kankervaccins. Plasterk vroeg vervolgens als privépersoon in 2018 het patent op die uitvindingen aan, waarbij hij zichzelf als enig uitvinder opgaf. De start-up die hij voortbouwend op die patentaanvragen samen met zakenpartners begon, verkocht hij in 2022 voor 32 miljoen euro (waarvan de helft afhankelijk van toekomstige resultaten) aan het beursgenoteerde farmaceutisch bedrijf CureVac.
Lees ook
Hoe Ronald Plasterk miljonair werd – en de universiteit had het nakijken
Het Amsterdam UMC vindt dat Plasterk jarenlang informatie heeft achtergehouden en zowel het Amsterdam UMC als wetenschapper Jan Koster heeft bedrogen. Daar kwam het academisch ziekenhuis pas door het NRC-onderzoek achter. „Het artikel riep de vraag op: wat is er precies gebeurd?” aldus een van de advocaten van het Amsterdam UMC tijdens de zitting. Daarna begon het ziekenhuis een eigen onderzoek „en toen pas zijn bij mensen de schellen van de ogen gevallen”, aldus de advocaat.
Volgens het Amsterdam UMC moet Jan Koster met terugwerkende kracht als (mede)-uitvinder erkend worden, waarmee tevens het alleenrecht van CureVac op de patenten vervalt en het Amsterdam UMC mede-eigenaar is. Daarnaast eist het academisch ziekenhuis een nog nader vast te stellen schadevergoeding van zowel CureVac als Plasterk.
E-mails
De advocaat van Amsterdam UMC betoogde dat Plasterk inmiddels heeft erkend dat hij niet de enige uitvinder is. De advocaat van het ziekenhuis citeerde een e-mail die Plasterk aan leidinggevenden van CureVac stuurde op 23 april vorig jaar. Plasterk schrijft daarin [vertaald uit het Engels]: „Het toevoegen van Koster aan de oude patentaanvragen is wellicht onvermijdelijk omdat de patenten, indien toegewezen, alleen van waarde zijn met de juiste uitvinders.”
De advocaat van Plasterk zei tijdens de zitting dat die e-mail achterhaald is en dat die in de context van dat moment gezien moet worden. „In die periode werd er van alles over hem gezegd in de kranten, en hij was kandidaat voor het premierschap”, aldus de advocaat. Plasterk zelf was niet aanwezig en onthoudt zich volgens zijn advocaat gedurende de procedure van commentaar.
De betreffende mail schreef Plasterk een maand na de eerste onthulling van NRC, toen het Amsterdam UMC Plasterk nog steunde. Plasterk vertrouwde daarop, blijkt uit de rest van de mail die in bezit is van NRC. Plasterk schrijft aan CureVac, die hem miljoenen voor de patenten betaalde: „De gezamenlijke intentie van het AMC [oude naam Amsterdam UMC] en mijzelf, is om hier uit te komen zonder schade aan alle partijen. Ze zijn van goede wil.” Hij legt de schuld van de hele kwestie bij NRC.
Plasterk schrijft aan de CureVac-leiding dat het NRC-artikel „alleen maar geschreven was om mij om politieke redenen te beschadigen”. Daar voegt hij geruststellend aan toe: „Het goede nieuws is dat zolang het AMC en ik dezelfde lijn aanhouden, er geen echt nieuws is.” Het NRC-artikel was volgens Plasterk, „ondanks vier pagina’s, door geen enkele andere serieuze krant of radio/tv” overgenomen. „Als we dit samen regelen dan blijft dat hopelijk zo”, aldus Plasterk.
Getuigen
In de rechtszaak gaat het niet alleen om de hoofdvraag wie uitvinder is, maar ook om de vraag of het Amsterdam UMC het aan zichzelf te wijten heeft dat Plasterk zijn gang kon gaan. Om antwoord op die laatste vraag te krijgen, eiste CureVac afgelopen maanden zoveel aanvullende informatie van het Amsterdam UMC, dat de zaak afstevende op eindeloze procedures. „Men doet er alles aan om de zaak zo veel mogelijk te frustreren”, aldus de advocaat van Amsterdam UMC, „het is net rupsje nooitgenoeg”.
Behalve informatie eiste CureVac ook de mogelijkheid om getuigen te horen, onder anderen Jan Koster en zijn voormalig leidinggevende en de toenmalig directeur van ziekenhuis. Volgens CureVac gaat het namelijk „niet alleen over het uitvinderschap”, maar ook over de manier waarop „afstand van recht” is gedaan – Plasterk zou met instemming van het ziekenhuis gehandeld hebben.
De rechter doorbrak de patstelling. CureVac trok de lawine aan informatieverzoeken in, maar de getuigen zullen wel gehoord gaan worden. De rechter noemde de hele kwestie „zowel feitelijk als juridisch technisch complex” en kondigde meteen aan dat de zaak uiteindelijk, na de getuigenverhoren, inhoudelijk niet door haarzelf maar door een meervoudige kamer met drie rechters behandeld zal gaan worden.
Over vier weken volgt de schriftelijke uitspraak van de besluiten tot getuigenverhoren en de doorverwijzing naar een meervoudige kamer die de rechter vandaag al aankondigde. De getuigenverhoren zullen waarschijnlijk komende herfst plaatsvinden.
Lees ook
Amsterdam UMC stelt Plasterk persoonlijk aansprakelijk in rechtszaak voor schade patentenkwestie
